RuslandKwestie Berlijn
brandend probleem
Vredesverdrag met Duitsland
door Kamer geblokkeerd
is een
üs hjoed p p
to sizzen
J
Geslaafd concert
in
te Workum
de Herv. kerk
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
L&*
Afzonderlijk vredesverdrag met Oost-Duitsland
Bolswards raadhuis
tamelijk goed gebouw
Door Mr. J. Dirks is in een klein boekje
weergegeven wat een reiziger Z. C. von
Offenbach van z'n reis door Friesland in
1710 vertelde. Hier volgt iets van zijn
ervaren in Bolsward.
F rije-tiidsbisteding
Gouden filmpjes
VRIJDAG 16 JUNI 1961
57e JAARGANG
No. 45
i
De Jong's Nieuwsblad
I-
Workum
kunst
PYT
WEER ONTPLOFFING IN PARIJS HOTEL
voeren
Advertentie: Wordt gevraagd heer
4.'
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
-
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactic-adres:
Marktstraat' 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K 5157)
De Algerijnse
kwestie.
ling van Zeeuws-Vlaanderen aangedron
gen. Zo bleef de staatkundig-gerefor-
meerde fractie aangevoerd door oud-
burgemeester Kodde tenslotte alleen
staan in haar verzet.
OUDEN VAN DAGEN DEFILEERDEN VOOR KONINGIN
OP SOESTDIJK
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Bolswards Nieuwsblad
Hwat bat (ga be Sb roar
pen van de mogelijkheid tot het opstel
len van nationale plannen voor bijvoor-
1 de recreatie, dreef de k.v.p. en
kele amendementen samen met de socia
listen door op het andere ogenblik,
speciaal waar het betrof schadevergoe
ding aan degenen, die door gemeente
lijke bestemmingsplannen worden ge
troffen, werkte zij met de anderg re
geringspartijen samen. Het resultaat
van een en ander bleek voor minister
Van Aartsen echter niet onaanvaard
baar.
De Kamercommissie, welke belast is met de voorbereiding van de parlementaire
behandeling van het Nederlands-Duitse verdrag, dat na langdurige onderbande,
lingen geruime t(jd geleden door de wederzijdse regeringen werd ondertekend,
hééft verlenging gevraagd van de reglementaire termijn, binnen welke eigen
lijk een Voorlopig Verslag omtrent een aanhangig wetsontwerp moet worden
uitgebracht. De Duitse volksvertegenwoordiging heeft dit verdrag reeds goedge
keurd, maar in Nederland moest dit nog gebeuren. Door dit verzoek om uitstel
werd de openbare behandeling nu in beginsel geblokkeerd. Deze omstandigheid
bood de Nederlandse regering gelegenheid om op heropening van het overleg
bij West-Duitsland aan te dringen.
Houten.
Vlotter verliep de behandeling van een
tweede grenswijzigingsvoorstel van mi
nister Toxopeus. Dit betrof de samen
voeging van de gemeenten Schalkwijk,
Tuil en ’t Waal met Houten. Vanuit de
desbetreffende gemeenten was tegen dit
voorstel weliswaar ook bezwaar gere
zen. Doch alleen voor de s.p.g. gaf dit
de doorslag. De grotere partijen lieten
zich door minister Toxopeus overtuigen,
dat samenvoeging van deze drie foren
sengemeenten gewenst zou zijn met 't
oog op de toekomst. Zij kunnen dan te
zamen beter weerstand bieden aan de
opdringende stad Utrecht, waarvan het
centrum op slechts 6 km is gelegen.
Ook de financiële perspectieven zijn dan
gunstiger. Minister Toxopeus verwacht
te zelfs, dat de nieuwe gemeente Houten
krachtig genoeg zou zijn om zelf de
vestiging van een hulpsecretarie in
Schalkwijk te bekostigen als daaraan
gelet op de afstand tussen de hui
dige gemeenten behoefte zou blijken
te bestaan. Hij gevoelde er in elk ge
val niet voor om zoals de christelijk-
historische unie-voorzitter Beemink wil
de voor dit doel een speciale uitke
ring uit het gemeentefonds te verstrek
ken.
Advertentie: wordt gevraagd heer van
middelbare leeftijd om te reizen met on-
Wasrin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en
„Russische”
neutraliteit.
Afgezien nog van het feit, dat Rusland
onder neutraliteit gewoonlijk wat an
ders verstaat dan het Westen, hetgeenWaarom zou Chroestsjow het ook met
Laos.
Het optimisme, dat na Wenen ten aan
zien van Laos werd getoond, heeft zijn
rechtvaardiging nog niet gevonden. En
kele dagen naar Wenen veroverden de
troepen van de communistische Pethet
Lao een steunpunt van de regeringstroe
pen, ondanks het officiële staken van
het vuren.
De controlecommissie wacht nog steeds
op nieuwe instructies, die er meer dan
een brievenbus van klachten van zul
len maken en het gesprek dat Gromiko
met Harriman heeft gehad, heeft niet
tot resultaten geleid.
Naar aanleiding van het gemelde inci
dent weigerden de Westelijke mogend
heden de zittingen van de conferentie
bij te wonen, maar afgebroken was de
conferentie toch niet. Maandag was er
zelfs weer een zitting. Men heeft nu
zijn hoop gesteld op het overleg van de
leiders van de drie Laotiaanse groepen,
de communistische, de neutrale en de
pro-Westelijke, die elkaar zaterdag in
Zurich zullen ontmoeten om te kijken
of zij het eens zullen worden over de
vorming van een gemeenschappelijke
regering.
En dat is dan de kwestie, waar volgens
de woorden van Kennedy de beste kans
op overleg bestaat. Dat klopt wel on
geveer met een artikel in de New York
Herald Tribune, waarin aangegeven
wordt, dat Chroestsjow in Wenen Ken
nedy ronduit heeft verteld geen enkel
groot probleem te zien, waarover beide
landen het eens zouden kunnen worden.
tot voortdurende schermutselingen aan
leiding zou kunnen geven, betekenen
beide oplossingen een aantasting van de
Westelijke rechten in West-Berlijn en
herhaaldelijk hebben de Westelijke mo
gendheden verklaard, dat niet te nemen.
Ook Kennedy heeft dit in Wenen on
omwonden aan Chroestsjow verteld.
Aangezien men mag aannemen, dat geen
van beide staatslieden bereid is tot een
grote oorlog (Chroestsjow is er, meent
men, van overtuigd, dat hij zijn doel
einden zonder oorlog wel bereiken kan)
kan men veronderstellen, dat de zaken
niet al te zeer op de spits gedreven
worden, Het gevaar schuilt echter in de
kans, dat ieder van beiden meent, ver
der te kunnen gaan dan de ander zal
tolereren. Men neemt voorlopig aan, dat
Rusland voorzichtig zal optreden en zal
trachten stapje voor stapje zijn doel te
bereiken zonder ergens voor het Wes
ten een aanleiding tot militair optreden
te geven.
gesteld is op een uitslag ten gunste van
de associatie en de rebellen daarentegen
onafhankelijkheid wensen.
Deze verschillende uitgangspunten spe
len een rol bij de bepaling van de wijze,
waarop het referendum gehouden zal
worden, waarmee erkend wordt, dat
druk, van welke zijde ook, aan de uit
slag niet vreemd zal zijn.
Afzonderlijk
vredesverdrag
Leidt ook dat tot niets (Rusland stelt
hiervoor een termijn van zes maanden)
dan zal Rusland een afzonderlijk vredes
verdrag met Oost-Duitsland sluiten.
Aangezien men mag aannemen, dat er
van een algemeen vredesverdrag niets
zal komen en dat de hereniging ook
niet voor de deur staat, moet men wel
besluiten, dat Rusland nu de weg van
het afzonderlijk vredesverdrag zal op
gaan. Dit zou op zich zelf niet zo be
langrijk zijn, als er niet de kwestie-
Berlijn was. Berlijn ligt ver in Oost-
Duits gebied en volgens de communis
tische visie ligt het zelfs op Oost-Duits
grondgebied. De Westelijke mogendhe
den zijn in West-Berlijn op grond van
hun rechten als bezettende mogendheid
en hun toegang tot de stad is geregeld
met de mede-bezetter Rusland.
Deze rechten stelt Chroestsjow verval
len als Rusland het afzonderlijke vredes
verdrag met Oost-Duitsland sluit. Voor
Berlijn móet een andere oplossing ge
kozen worden. Het behoeft niet bij O.-
Duitsland te komen, het mag een ge
demilitariseerde .vrije stad worden. Dat
was ook het voorstel van Rüsland in
november 1958. Rusland wil garanties
voor een absolute neutraliteit van West-
Berlijn. Een manier is symbolische con
tingenten Amerikaanse, Engelse, Fran
se en Russische troepen, een andere, het
stationeren van neutrale troepen onder
auspiciën van de Verenigde Naties.
Hald net op de dwaling to bistriden,
de dwaling haldt net op
him ut to wreidzjen
bert Japicx. De mening, dat het Hilari-
des is geweest die de plaat heeft doyn
snijden is niet te gewaagd, want hij was
verzamelaar van prenten en kaarten,
waarvan enkele door hem zelf vervaar
digd waren.
Op 18 bezocht von Offenbach de Mar
tinikerk. Hij noemde het een middelma
tig gebouw. De preekstoel vond hij on
vergelijkelijk schoon en men kon volgens
hem de velerlei voortreffelijke figuren
met geen genoegzame bewondering aan
schouwen.
Na een beschrijving van de onderdelen
zei von Offenbach: De preekstoel moet
in Amsterdam gemaakt zijn, volgens de
koster. De naam van de kunstenaar is
niet bekend. Men vond'er het jaartal
1662 op.
Van een drietal grafserken vermeldde
onze reiziger de opschriften en hij be
sloot de beschrijving van Bolsward aldus:
Daarna gingen wij een weinig de stad
rond. Deze is niet zeer groot of schoon,
heeft evenwel een tamelijk goed gebouw
als raadhuis. Het is een hanzestad. Hare
bevestiging bestaat uit een geringe wal.
Spoedig reisde hij met een schuit naar
Workum. Eigenaardig is het, dat hij met
geen woord repte van de kerk op het
Broereplein, noch van de mooie banken,
later naar de Martinikerk overgebracht.
De poorten alle nog aanwezig waren het
vermelden niet waard. Ook de gevels
hadden voor Offenbach niets opvallends
Er is namelijk meningsverschil gerezen
over de uitleg van enkele belangrijke
bepalingen in dit verdrag. Met name be
staat er in Nederland zowel bij de
regering als bij het bedrijfsleven on
gerustheid over een gerechtelijke actie,
welke bepaalde West-Duitse belangheb
benden hebben aangespannen om een
deel van het vermogen van de Alge
mene Kunstzijde Unie (AKU), dat na
de oorlog was onteigend, weer in hun
bezit te krijgen.
Op een ander belangrijk punt name
lijk de grenslijn van de Eemsmond
bestond, zoals bekend, al eerder onenig
heid, die zelfs door het verdrag niet zou
worden opgelost. Dit geschilpunt is ech
ter weer actueel geworden door de aan
zienlijke gasvondsten, welke onlangs in
de buurt van Slochteren zijn gedaan.
Geruchten, volgens welke er van Duit
se zijde concessies zouden zijn uitgege
ven in de kwestie-Eemsmond, hebben
hier voet gegeven aan de vrees, dat de
Duitsers denken daarvan te kunnen mee
profiteren. Gegeven die omstandighe
den was het niet onlogisch, dat staats
secretaris Van Houten ijlings contact
zocht met de regering te Bonn en dat
de Tweed 3 Kamer tegelijk de pas op de
plaats beoefende met betrekking tot de
behandeling van het verdrag.
Het Russische memorandum begint met
de vaststelling, dat West-Duitsland een
gevaarlijke broeikas van conflicten
dreigt te worden en dat het afsluiten
van een vredesverdrag met Duitsland
daaraan een einde moet maken.
Het wil door het vredesverdrag de
toestand, zoals die na de oorlog is ont
staan, rechtens vastleggen, waarbij
voorop staat de onwrikbaarheid van de
Duitse grenzen, met andere woorden,
van de Oder-Neiss-grens, die nu tussen
Oost-Duitsland en Polen bestaat.
Rusland stelt voor een vredesconferen
tie samen te roepen. Is het Westen daar
toe niet bereid, dan moeten de vier be
zettende mogendheden beide Duitslan-
den uitnodigen, tot overeenstemming te
komen over vredesverdrag en hereni
ging'.
In een hotel dat voornamelijk werd bewoond door Afrikaanse arbeiders, op
een hoek van de Rue Halle in Parijs heeft zich in de nacht van maandag op
dinsdag een zware ontploffing voorgedaan. Deze foto laat zien welk een grote
schade werd aangericht in de bar van het kleine hotel
Amerika eens willen worden In de visie
van de Russische leider zal het com
munisme zonder veel moeite de gehele
wereld gaan beheersen. Het is dus meer
een kwestie van afwachten dan van
overleg.
Chroestsjow en Kennedy hebben in Wenen inderdaad gesproken over Berljjn,
hoewel de zegslieden van beiden weigerden dit te bevestigen. Zij hebben niet
alleen gesproken, maar elkaar ook op schrift hun standpunten in deze kwestie
voorgelegd. De Russen helJben dit weekeinde zelf de stap genomen hun memo
randum te publiceren. Hieruit blijkt, dat het Russische standpunt, waarover al
enige tijd wat gissingen de ronde deden, in niets is veranderd. Rusland beschouwt
Berlijn als een brandend probleem; het is, in de woorden van Chroestsjow tijdens
een ontvangst: „een visgraat in de keel van Rusland”.
In Evian overheerst ook het pessimis
me. De onderhandelingen van de Fran
se regering en de leiding van de Alge
rijnse opstand komen maar niet van de
grond. Zo eisen de Algerijnen het gebied
van de Sahara voor zich op, terwijl de
Fransen er andere bedoelingen mee
hebben.
Wanneer de Algerijnen, op het punt
van de tooekomst van de Europese be
volking, bereid zijn tot een overgangs
periode en persoonlijke garanties, dan is
dat voor de Fransen niet voldoende,
omdat zij de Franse gemeenschap als
zodanig een uitzonderingspositie willen
geven. En dan strijden de beide dele
gaties over de Algerijnse Natie. Deze
bestaat volgens de Algerijnen al lang
en het referendum, dat de uitdrukking
zal zijn van het zelfbeschikkingsrecht,
is het bevestigen van de onafhankelijk
heid.
Volgens de Fransen zal de Algerijnse
natie pas ontstaan als het referendum
gehouden is en dat referendum zal de
vorm van de natie bepalen. Vandaar
ook de keus tussen afscheiding, associa
tie met Frankrijk of geheel opgaan in
Frankrijk. Dit woordgevecht krijgt pas
enige zin als men weet, dat Frankrijk
De 27 april kwam hij met de wagen uit
Harlingen aan en stapte na een reis van
drie uren 's morgens om 10 uur in het
z.g. Blauwhuis.
Overdekte en geregelde schuiten
niet naar Bolsward.
Von Offenbach bracht eerst een bezoek
bij de rector van de Latijnse school, de
heer Joh. Hilarides.
Hij schrok bij het verschijnen van deze
geleerde, die gekleed was als geringe
boer met een ellendig dun haarrokpruikje
en een brede hoed op.
Na een gesprek over het Fries en de dia
lecten van Hindeloopen en Molkwerum,
kwam Gysbert Japicx ter sprake. Hilari
des schreef zelf in het Fries en getuig
de van G. Japicx, dat hij hem zeer hoog
schatte en zelfs hoger stelde dan Virgilius
in verbeeldingskracht.
Hilarides verzorgde een onderschrfit van
het in hoger gesneden portret
Wurkwike fan de fiif,
Objekten en bidriuwen
It stiet net yn ’e kiif,
’t Sil wet en regel bliuwe
Elk nimt der skielk oan diel
(Utsündere de boeren?)
It blinkt lyk in sinnestriel
De takomst krijt kontoeren
Ja frije tiid wol elkien graech
Bisteding is in oare fraech.
Boargers üt Enschedé
Hiene ek de frijheit metten
Hja woene yn in kafè
Har sinnen ris forsette
Ten earlaem hindert neat
Mar it binne rare fiten
As hja fan Bachus kwea
Elkoar in ear ófbite
Frije tiid, in lokjend goed
Bisteding koste bloed
It jongfolk üt Oentsjerk
Seach Ijocht de frijheit rizen
Kom, efkes nei de „merk”
Famkes foar alle prizen
len jountsje fijn op stap
Echt ris los fan de leije
Mar ’t wurdt in rare grap
Om in tut to bakkelei jen
Frije tiid, heech yn tel
Bisteding, yn ’e sel
Wurkwike fan de fiif
Stimt mannichien tofreden
Mar healwiis tiidfordriif
Jowt skande, skea en neden
Party dogge 't forkeard
Der bliuwe oeral bannen
Dit moat sa't skynt noch leard
Jin nuttich to üntspannen
Frije tiid is in gunst
Bisteding blykt in kunst
Grenswijzigingen.
Trouwens ook in de binnenlandse poli
tiek blijken grenskwesties moeilijkhe
den te kunnen opleveren. Dat bleek dins
dagmiddag j.l. bijvoorbeeld zonneklaar
bij de behandeling van een voorstel van
Minister Toxopeus om de Zeeuwse ge
meente Hulst uit te breiden met de in
dustriewijk „de Tragel”.
De gemeente St. Jansteen, waartoe deze
wijk behoort, had tegen deze gebieds-
afstand ernstige bezwaren geuit en zij
bleken zoveel indruk op de Kamerleden
I te hebben gemaakt, dat minister Toxo-
j peus zich genoodzaakt zag te dreigen,
dat hij het gehele wetsontwerp zou in
trekken als dit onderdeel er uit zou wor-
Ruimteltfke ordening.
Tegelijk met de behandeling van deze
kleine grenswijzigingen zag het kabinet-
De Quay zijn voorstel voor een nieuwe
wet op de ruimtelijke ordening door de
Tweede Kamer in hoofdtrekken aan
vaard. Minister Van Aartsen moest
daarbij echter nog wel wat wijzigings
voorstellen aanvaarden. Politiek waren
die echter niet zeer belangrijk. Op het
ene ogenblik, bijvoorbeeld bij de instel
ling van een adviescommissie voor de
den gelicht. Hij had namelijk tegelijk ruimtelijke ordening en bij het schep-
voorgesteld ook het buurtschap ,,’t Ja- i
gertje” bij Hulst te voegen. „De Tra-|l
j gel” vond hij echter kennelijk veel be- I beeld
langrijker, omdat naar zijn mening aan
een dichtbevolkt centrum, zoals Hulst
i voor Zeeuws-Vlaanderen is, industrie-
j kansen niet mogen worden onthouden.
Voor dit zwaar geschut bogen de rege
ringspartijen het hoofd. De socialisten
waren het eigenlijk op voorhand al met
de regering eens geweest. Hijn woord
voerder Scheps had zelfs op een veel
t verder gaande gemeentelijke herinde-
Dinsdagochtend hebben ouden van dagen uit zeven Nederlandse gemeenten
bij het paleis Soestdijk gedefileerd voor H.M. Koningin fuliana.
Foto: De delegatie uit Berlicum, onder leiding van burgemeester Mr. f. M.
Bartels, bood de koningin een fraaie pop aan, welke, getuige deze stralende
foto, bijzonder in de smaak viel
Voor de Culturele Raad te
moet het toch wel verheugend zijn, dat
voor het eerste concert dat in de Her
vormde kerk werd gehouden op maan
dagavond j.l., zulk een goede belang
stelling was.
Dit eerste concert, waarop nog drie
concerten zullen volgen, werd geopend
door de organist Piet Post met mede
werking van het Hervormd Kerkkoor
te Leeuwarden en de strijkersgroep van
de heer Joh. Wielinga.
Voordat met het programma werd be
gonnen gaf de organist eerst van elk
der te spelen of te zingen nummers een
enkele toelichting.
Het eerste nummer van het programma
was een orgelwerk, n.l. Sweelinck’s be
kende variaties over Mein jungen Leben
hat *ein End. Hierna kwam een tweetal
koorwerken. Eerst het Capelle gezon
gen Lof zij de Heer, in een bewerking
van Johan Sebastiaan Bach. Als volgend
nummer werd de -Cantate „Er halt uns
Herr bei deinem Wort” van Drietich
Buxtehude, uitgevoerd door koor en
strijkorkest.
De hierna door de heer Post ten gehore
gebrachte fantasie in G groot staat op
naam van Bach. Hierna kwamen weer
enige koorcompetities Capella.
Vervolgens speelde de organist vier zeer
mooie eigentijdse koraalvoorspelen van
de blinde Bachvertolker Helmut Wal-
cha, waarvan het eerste (Wer nur den
lieben Gott lase walten) misschien wel
iets minder romantisch had gekund.
Koor en strijkers voerden tot slot van
hun optreden nogmaals een Cantate uit,
n.l. „Was Gott tut das 1st wohl getan”
van Johan Pachelbel. Koor en strijkers
vormden een prachtig met overtuiging
musicerend geheel.
Van de gelegenheid om een koraal op
te. geven voor slotimprovisatie werd
door zeer velen gebruik gemaakt, zodat
de heer Post uit de handvol papiertjes
er maar drie uitgetrokken heeft.
Geïmproviseerd werd achtereenvolgens
over Gezang 111 (De dorre vlakten der
woestijnen), Psalm 51 en het Te Deum
(wij loven U o God, wij prijzen Uwe
naam).
We willen de wens uitspreken, dat voor
de drie volgende concerten de belang
stelling niet minder groot mag worden.
3 e week juni 1911
Makkum kreeg straatverlichting en ver
heugde zich zeer over ''het „nije Ijocht”.
Het verschil met de petroleumlantaarns
(de z.g. „spijkerkoppen”) was in het oog
lopend.
Als kandidaten voor de gemeenteraad
van Bolsward zijn gesteld. D. B. Eerd-
mans, Joh. Huisman, G. Keikes, E. E.
Lunter, W. Nauta; D. Terhenne en Sj.
Vormeer en voor Wonseradeel: J. L.
Blanksma, A. D. Elgersma, J. J. v. d.
Leij P. J. Tichelaar, J. Timmer en S. T.
de Witte.
Mond- en klauwzeer uitgebroken bij het
vee van landbouwer Hylke Heeres te
Hieslum. Het vee is gestald, de nodige
wacht wordt gehouden.
Het kerkgebouw te Tjerkwerd krijgt cen
trale verwarming. Het werk is opgedra
gen aan de heer Volkers te Sneek voor
f 822,—
De gezondheid van dr. A. Kuyper laat
veel te wensen.
.cvdli
van
