Pothuis-expositie Fries aardewerk-
De Waag” te Makkum
museum
Fotowedstrijd yn Hinnaerderadiel
Ook dit jaar weer tentoonstelling
Fries aardewerk
van
59
Fan de Martinytoer
Tj. de J,
Rijks Middelbare
Landb.sehool te Sneek
Clir. school?
Dijk Harlingen-
Afsluitdijk pas in *65
op goede hoogte
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Subsidie verleend
Zilveren filmpjes
f
DINSDAG 20 JUNI 1961
57e JAARGANG
No. 46
representatief is voor de gehele
bezoek gebracht
hweryn
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Rcdactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K 5157)
wurde. Hwa’t dus geskikte foto’s of dia’s
lizzen hat, wit dat ek dit materiael mei-
dwaen kin oan de wedstriid en eventueel
op de totoanstellihg eksposeard wurdt.
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Hinnaerderadiel. En dat
wildst mooglike bitsjut-
trouwens net
rde, ek dia's
Naar het Friesch Dagblad wist te mel
den, heeft de minister van Landbouw
zich bereid verklaard per 1 augustus a.s.
de Rijks Middelbare Landbouwschool te
Sneek over te dragen aan de Vereniging
voor Chr. Middelbaar Landbouwonder
wijs aldaar.
niet
produktie.
Enkele stukken zijn door hu’n afmeting
en vorm bepaald curieus te noemen.
Op het gebied van de majolica heeft 't
museum enkele belangrijke aanwinsten
verworven, o.a. een blauwe schotel met
een randversiering ontleend aan Wan Li
porselein. De makelij van deze schotel
sluit geheel aan bij die van andere stuk
ken, waarvan de Friese oorsprong ge
heel vast staat. We hebben hier te doen
met een eerste sterke aanwijzing, dat i
de produktie van dit soort aardewerk
zich niet tot het westen van het land
heeft beperkt, zoals tot nu toe werd aan-
van een
de oven te zien, een eenvoudige recht
hoekige kameroven met opgaand vuur,
waarin de te bakken artikelen via de
later te sluiten deur worden geplaatst,
met onder de kamer de stookruimte en
boven op de kamer een eveneens recht
hoekige, zich naar boven vernauwende
schoorsteen, die de verdiepingen door- t
loopt en boven het dak van het ovenhuis Kulturele Ried yn Hinnaerderadiel, wol
steenmakerszolder, waar de tegels wor- mooglik is foar Hinnaerderadielers.
den gemaakt, de middenverdieping de
schotelzolder. Op de begane grond zien
wij van links naar rechts: de deur naar
het schilderhuis, de opslag van hout,
waarmee de oven wordt gestookt, de
oven en de malerij met de door paarden
aangedreven glazuur- en kleimolens.
Ook dit jaar is de Makkumer expositie
KONINGIN JULIANA BEZOEKT TENTOONSTELLING
„ZWEDENS GOUDEN EEUW” IN RIJKSMUSEUM AMSTERDAM
De zeedijk tussen Harlingen en de Af
sluitdijk kan worden verbeterd zodra de
naast die dijk liggende' rijksweg nummer
negen zal zijn verlegd. Dat zal in 1962-
’63 het geval zijn.
Het is daarna aan het waterschap „Der
Vijf Deelen Zeedijken Buitendijks” de
verhoging van de dijk te ondernemen.
Dit werk zal naar schatting in 1956-’66
voltooid kunnen zijn. Aldus heeft minis
ter Korthals in het mondeling overleg
over zijn begroting meegedeeld.
Bolswarils Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
waarvan verschillende
opgesteld.
In Lemmer en Workum is een aanzien
lijke produktie geweest van korfsnee-
aardewerk. In tegenstelling tot het rood-
bakkende aardewerk en de majolica, is
dit aardewerk niet van binnenlandse
(Friese) klei gemaakt, doch werd van
buitenlandse witbakkende klei uitge
gaan. De witte scherf werd dikwijls
met gekleurde glazuren bedekt, vaak in
bonte mengeling dooreen, soms echter
ook in één kleur.
De vier kleuren zijn, geel, groen, bruin
en blauw.
Ook hier geldt weer, dat het opgestelde
Totoanstelling
De bidoeling is, it ynstjürde üt to stallen
ein oktober big) in novimber yn it-ien of
oare gaedlike gebou to Wommels.
De totoanstelling sil trije dagen duorje
en by de iepening sil de jury tan har bi-
finingen meidieling dwaen. Fanseis bin-
ne der ek prizen, dy’t wierskynlik bistean
sille üt waerdebonnen, hwerfoar men fo-
tomateriael keapje kin.
Ynstjürihgen moatte foar sneon, 14 okto
ber 1961 oan de Kulturele Ried fan Hin
naerderadiel stjürd wurde, dy't, lyk as
bikend, syn domisily op it gemeentekas
to Wommels hat.
fan papier en boekeboel, dat moat men
tajaen, mar dat nimt net wei, dat hja
hoe langer hoe mear yn 'e gaten krije,
dat it dersünder net mear giet. En linken-
dewei komme der mear, dy’t ynsjogge,
dat goed buorkjen ek freget de hannen
efkes lins to jaen om de kop der goed by
to hawwen. De bilêstings fergje eltse
boer op administraesje en ek al litte de
measten it troch deskundigen yn kalk en
semint sette, hja moatte dochs de nedige
ditten en datten oantekenje en klear meit-
sje. Troch de ynfiering fan de bidnuws-
boekhaldingen fan it Lanboukundich
Ekonomysk Yntitut, it I.E.I. binne hün-
derten boeren op ’e hichte kaem mei de
wearde fan in -treflike boekhalding en
hja haw we underfoun, dat dizze kost-
priisbirekkens hiel hwat nijsgjirrich feite,
materiael oan it Ijocht bringe. Dêrom is
it ek net to forwünderjen, dat al inkele
hünderten boeren harren oansletten haw-
we by saneamde bidriuwsekonomyske
boekhalding. Dizze tsjinst siket dan üt
de normale goekhalding de posten üt en
makket de boer yn sifers düdlik, hoe t
de ünderskate ynkomsten en ütjeften hif-
ke wurde moatte. Hja toant dêrmei oan
hwert de swakke plakken sitte yn it bi-
driu, hwert to folie kosten oan bistege
binne of hwat to min fortuten dien hat.
Troch tsientallen bidriuwen op dizze pun-
ten to forgelykjen kin de dielnimmer
sjen, hweryn hy gunstich leit en hweryn
hy efteroan komt.
Hoefolle lean nimt it bidriuw birekkene
nei 1000 kilo molke, hoe folie foerkosten
makket hy per kilo molke, hoefolle mol
ke per h.a. en hwat kostje de masines en
wurktugen, omrekkene per kou of per
1000 kilo molke?
Dizze dingen kinne de eagen iepenje foar
mooglike forbetteringen en der rekket
men nea op ütleard. Dêrom is it skoan-
dere saek, dat folie boeren net folsteane
Birou sunder forbettering
is krekt itselde
as trochgean mei it skip leech to pompen
sunder it lek to stopjen
Reglement.
Yn in reglement, sa as dat freedtojoun
fêststeld waerd, binne alle gegevens for-
wurke, dy’t foar dielnimmers en dielnim-
sters oan de wedstriid fan bilang binne.
De reglementen binne forgees to krijen
op it gemeentehus to Wommels.
Men hoecht der seis net iens om to rin-
nen of to skriuwen, hwant in telefoantsje
(05159-250) is foldwaende en it wurdt
eltsenien op forsyk graech tastjürd.
ge jury bisteande üt trije persoanen,
hwerfan twa biropsfotografen, sil mei
boppesteande faktoaren rekken halde.
De Friese Kamer van Koophandel be
sloot voor het jaar 1961 een subsidie
van f 100,te verlenen aan de Han-
delsavondschool „de Hanze” te Bols-
ward.
ne op dwaen, wrotten en wramen,
al mear en mear sjocht
in tige goede ried oan
wurdt.
Fan in tüke boer kin men fakentiids siz-
zen hearre: „Dy rekkent it goed üt.”
En it wurd: birekkene wêze foar syn taek
bitsjut winlik itselde. Yn saken en bi
driuw komt altyd wer nei foaren, dat men
earst ris goed rekkenje moat en dan pas
dwaen. Dat kin üt ’e holle of mei de
pinne, dat docht der net safolle ta, mar
earst tinke en dan tille giet der mei. Fan
aerd en natuer is it boerefolk gjin freen
Vele stukken, die het vorige jaar aan
wezig waren, zijn ook nu opgesteld.
Het belangrijkste stuk in deze groep is
zeer zeker het aan het Rijksmuseum te
Amsterdam behorende grote tableau
met een doorsnede van de Bolswarder
Gleibakkerij van 1737. (Zie ook het slot
van dit artikel).
Andere belangrijke bruiklenen werden
verkregen van de Vereniging Oud Mon-
nickendam (collectie Van Tijen), van de
Ottema Kingma Stichting en van het
Fries Museum.
Niet alleen majolica of fayence werd
opgesteld. Het leek het bestuur gogd, te
streven naar een iets ruimere opzet en
ook loodglazuur aardewerk, dat in Fries
land zo veel is gemaakt en gebruikt,
ten toon te stellen.
Dit betreft dan in de eerste plaats het
z.g. „Pottenbakkersgoed” (de waar van
de oude potschipper). De collectie rood-
bakkend aardewerk met loodglazuur is
niet representatief te noemen voor de
Friese produktie, al geeft zij de bezoe
ker wel een indruk van het geweldig
assortiment dat door deze fabrieken
werd vervaardigd.
Het vaatwerk, dat de bewoners van on
ze streken in het verleden hebben ver
vaardigd voor het bereiden en bewaren
van voedsel en dranken, is steeds een
vrij zacht poreus produkt geweest.
De plaatselijk aangetroffen klei, de
Friese zeeklei, die als uitgangspunt voor
de vervaardiging van aardewerk dien
de, was en is zeer fijnkorrelig (de pot
tenbakker ervaart dit als „vet”) en
sterk verontreinigd.
Deze combinatie van eigenschappen
brengt met zich mee, dat de gevormde
voorwerpen slechts bij betrekkelijk lage
temperatuur gebakken kunnen worden,
daar ze anders in het vuur sterk zullen
gaan vervormen of zelfs geheel smel
ten. De gebakken klei of scherf zal
daardoor niet gesinterd zijn en dus po
reus en van beperkte mechanische
sterkte.
Door de verontreiniging*van de klei met
een betrekkelijk grote hoeveelheid ijzer,
zal de klei niet bakken tot een witte
scherf, doch altijd een gekleurd produkt
geven: rood als de klei geen kalk be
vat en okerkleurig of zelfs geel als de
klei minder of meer kalkhoudend is.
Het oudste gebruiksaardewerk was on
geglazuurd. Later is men het gaan ver
beteren door eerst de binnenzijde, nog
weer later ook de buitenzijde, te bedek
ken met een laagje doorzichtige, kleur
loos glazuur, veelal loodglazuur.
Een verfijning van dit rode aardewerk
is het met ringeloorwcrk versierde goed,
Op de foto zien wij het in het artikel als nieuwe aanwinst vermelde bord
met de aan WanLi ontleende rand (blauwe schotel met bloemvaas)
en een blauwe schotel met een landschap met paard en wagen, rijdend
langs een inrit met theekoepel. Het opschrift luidt K S 1780 R F
(de schotel mét de rand van bloemslingers).
Meer is er echter bekend over de latere
jaren.
In de tweede helft van de 17e eeuw blij
ken er echter in Friesland vier gleibak-
kerijen te bestaan, namelijk drie te Har
lingen en één te Makkum. In de 18e
eeuw komen er nog drie bij, namelijk
één te Harlingen, één te Bolsward en
één te Makkum, doch deze drie hebben
in vergelijking tot de oudere fabrieken
niet lang bestaan; in 1850 zijn zij weer
ter ziele.
Rond 1900 zijn er nog drie Friese glei-
bakkerijentwee - te Harlingen en te
Makkum de fabriek van de familie
Tichelaar.
De in Friesland gebruikelijke werkwijze
komt in hoofdzaak overeen met die van
de majolicafabrieken in het westen van
Nederland en wordt fraai weergegeven
cp het beroemde Bolswarder tegel-ta-
4e week juni 1936
Engeland wil de sancties tegen Italië op
heffen.
Steeds nieuwe incidenten tussen Japan en
China.
Hollandiaboter 85 cent per pond. Voor
uw plezierreisje gesteriliseerde melk in
flessen. Hele fles 10 cent.
Dameshoeden vanaf 150 cent, hinderhoe
den vanaf 50 cent. Wed. Lutgendorff,
Bleekstraat, Makkum
De netto winst'van het gasbedrijf te
Bolsward bedroeg in het afgelopen jaar
f 11.116,52, waarvan f 9000,wordt
afgedragen aan de gemeente.
H.K.H. Prinses Juliana heeft een bezoek
gebracht aan het Friese waterland. Het is
te hopen, dat dit goede voorbeeld ge
volgd zal worden, het vreemdelingen ver
keer zou er bij gebaat zijn.
Grote jaarlijkse opruiming bij O. P. v. d.
Klei te Bolsward. Heren costuums f 5,75,
f 7,50, f 9,— enz. Regenjassen (wollen
stof) f 2,75, f 3,enz.
Hoeden f 0,50, f 0,75 enz. Petten f 0,15,
f 0,20 enz.; truitjes f 0,15, f 0,19. Da-
mesdirectoirs f 0,25. Damesschorten
f 0,25, f 0,35 enz.
Ook voor uw naaimachine koopt ge toch
het beste van het beste U vindt ze reeds
vanaf f 35,met volle garantie. J. de
Haan, Bolsward
Hwat hat Qabe SLroar
üs hjoed p p
to sizzen
stukken staan
würk en drokte, kamen wy op in bidrach
fan 8600 goune, dus krekt it dübele.
Nou wit ik skoan, dat it papier geduldich
is en dat it allegearre jit moat, mar ik ha
goed bitrouwen, dat dizze lytse goer,
hwaens spul him der wol foar lient, hjir
net fier ófbliuwe sil.
Hawar, dat sil wol blike. Yn elts gefal
hat de boer wol sjoen, dat hy dizze kant
üt moat, sil hy üt de krapte wei komme.
De tiid fan ien kou op trije pounsmjitte
lan is al by hiel hwat boeren foarby. En
mei frjucht. Mar der is gans forskil tus-
ken de buorkerijen, ek al is de groun-
aerd gelyk. It stiet by my wol fêst, dat
ien fan de sterkste middels om de bi
driuwen rendabel to halden of to
meitsjen, leit yn de fébisetting en de
praktyk lit dit ek forgoed sjen. Mar dan
moat alles derneffens wêze. de bimes-
ting sterker, it wurk mear spriede, faker
forweidzje, faker kuile of heawinne, in
stikje droegje, lytser perselen meitsje, mei
oerliz fuorje en jimmeroan foarütsjen. In
melkmasine keapje, in sterke tractor
keapje is gjin kunst, mar de hege kosten
fan it bidriuw oer mear kij spriede, sa-
dat jo in lege kostpriis krije, dat is wol
in hiele kunst en ferget de boer op syn
fakmanskip.
Krekt omt it jin bigreatet dat de lju mei
al har bodzjen en wrotten net mear bi-
dije, dêrom moat men forgoed de holle
dêrby ha en iepen stean foar forbettering
fan de bidriuwsekonomy. En as de oer-
heit dan ek ris earnst makket mei de
driuwende fórbettering fan de gebouwen
sadat it wurk makliker en flugger kin,
dan sit der wer in kans yn.
In kans om fan de buorkerij wer in bi-
driu to meitsjen, dat oan de arbeid en it
ynfestearde kapitacl op reedlike wize syn
bileanning jowt.
mei fiskale boekhalding foar de bilês
tings, mar de bidriuwsexonomyske boek-
haiding graech binutte om har eigen oar-
diel to skerpjen en to stesten oan de
ütkomsten fan oaren.
Doe t ik forline kear de bidriuwsrekken
sjen liet fan de lytse boer, dy t minder
makke as in arbeider, doe hie men ek
freegje kind, is hjir net hwat to foroar-
jen, dat it better wurdt. Is dit bidriuw
mei 14 kij en folie masines wol evenre-
dich? Drukke de hege kosten fan sa’n
masinepark net op to min kij En soe
hjir net hwat barre moatte om de saek
rendabel to meitsjen, hwert de boer net
op sint? Ik leau fêst fan wol. Mei goed
tritich pounsmiet lan, mei in hege hier
en hege kosten wurde hjir to min kij
molken om roun to kommen.
Di tian kin by goede bimesting wol meat
dwaen en de boer kin mei al dit ark
ek wol mear forsette.
Dit lan kin by goede biesting wol mear
bisten, dat kaem der noch by en doe’t
wy ris in skoftke praet hiene, die it wol
bliken, dat der winlik neat tsjin wie om
dy kant ris üt to sjen. Ik rekkene him
foar, dat hy geleidelik oan grif wol 18
kij halde koe en dêrby, dat syn produksje
maklik heger koe. Hy siet op 3950 kilo
de kou en dat wie in pearhündert kilo
to min. Ut syd boekhalding bliek, dat hy
370 goune per kou oan winterfoer ütjown
hie en dat soe der wer ófgean, mar dan
bleau er. fan de 1200 goune molkjild jit
in aerdich dofke oer. Dat wie gjin skjin-
ne winst, der moast ek sterker bimeste
wurde en mear rekkene wurde foar dek-
jild en féarts, mar hy seach wol yn, dat
hjir foardiel yn sitte koe.
Wy binne doe by alle ütjeften en ynkom
sten ris lans gien en koene net oars sjen
as dat hy op dizze wize ta gans bettere
risseltaten komme soe.
Yn pleats fan 4300 goune foar al syn
Vrijdagochtend heeft H.M. koningin Juliana een bezoek gebracht aan de ten
toonstelling „Zwedens Gouden Eeuw welke van 16 juni tot 17 september
in het Rijksmuseum in Amsterdam wordt gehouden. De foto toont de koningin
bij een kilveren doopvont, welke in de zeventiende eeuw in het koninklijk pa
leis in Stockholm is gebruikt
Leeftijdsgroepen.
De wedstriid stiet iepen foar eltsenien, it
jowt dus net hoe aid men is, hwer’t men
wennet ensfth. Wol wurdt der by de bi-
oardieling forskil makke yn bygelyks
leeftiidsgroepen. Oant en mei 19 jier
fait men yn groep A, alderen yn groep
B. Ek is der in aparte groep foar ama-
teursfotografen, dy’t lid binne fan in
fotoklub. Biropsfotografen kinne ek mei-
dwaen oan dizze wedstriid. In deskundi-
Zaterdag is te Makkum hoe langer hoe meer ook toeristencentrum een
tentoonstelling geopend van Fries aardewerk.
De Jubileumtentoonstelling „Wat Friese Gleiers Bakten” in de zomer van 1960,
werd ingericht bij gelegenheid van het 300-jarig bestaan van de Makkumer
Aardewerkfabriek. Omdat het wenselijk leek de opzet van die tentoonstelling
los te houden van de fabriek, werd een Museum ingericht, dat als eerste taak
zou hebben de inrichting van de tentoonstelling. Voor de verdere toekomst werd
als taak voor het museum gezien, het bijeenbrengen van een collectie Fries
Aardewerk en het inrlehten van een streekmuseum (oudheidkamer) voor Wonse-
radeel, beide onder te brengen in het Waaggebouw.
De bij de Vlaag behorende woning was én is nog steeds bewoond.
Deze omstandigheid èn het welslagen van de tentoonstelling van 1960, die door
meer dan 10.000 personen werd bezocht, hebben het bestuur doen besluiten de genomen,
komende jaren geregeld naar het tot stand brengen van tentoonstellingen te
streven.
In het Pothuis, dat het vorige jaar zo uitstekend heeft voldaan als tentoonstel- Friesland in het begin van de 17e eeuw,
lingsruimte, is thans wederom een tentoonstelling .ingericht.
KIN IT EK OARS?
Ien fan de aldste pyoniers, dy’t syn lib-
ben bistege oan it stypjen en stimulear-
jen fan de lytse boeren yn syn kontrei,
hie as biedwurd: „Rekkenje, lêz en hald
boek”. Dat wie yn dy tiid hwat frjemds
yn boere-earen, dy’t alhiel ynsteld wie-
mar
men yn, dat hjir
de minsken jown
uitkomt. De bovenste verdieping is de perfoast net sizze, dat dielname allinne
Eltsenien kin meidwaen, mar der is ien
wichtige bitingst. De foto’s moatte bi-
trekking ha op
dan wer yn de
ting fan it wurd. Der kinne
allinne foto’s ynstjürd wui
wurde graech forwachte.
It ynstjürde materiael hoecht ek net yn
zeer zeker het brengen van een bezoek de rin fan 1961 makke to wêzen, ek ear-
meer dan waard. der makke foto’s en dia’s kinne ynstjürd
Freedtojoun waerd op it gritenijhüs to Wommels in gearkomste bilein hwerop neist
it deistich bistjür fan de Kulturele Ried yn Hinnaerderadiel en de leden fan de
bleau, dat op de tentoonstelling aanwe- seksje foar Algemiene Saken fan dizze ried ek inkelde amateur-fotografen üt de
zig is. Op de hier afgebeelde doorsnede gemeente oanwêzich wiene om mei elkoar ris de mooglikheit to bisjen in gemeente-
gleibakkerij is in het midden pj-g fotowedstrijd to organisearjen en it ynstjürde materiaal dèrnei event, to ex-
posearjen. Ien en oar foei by de oanwêzigen yn sa’n goede ierde, de mei faesje de
saken, dy’t yn dit forban fan bilang wiene, ófhannele waerden en Hinnaerderadiel
fqér de earste kear it foarwurp wurde sil fan in fotowedstriid.
Eltsenien kin meidwaen.
It feit, dat it hjir giet om in fotowed
striid, dy't organisearre wurdt troch de
j Er heeft zich nog geen duidelijk beeld
afgetekend van de ontwikkeling en ver-
i spreiding van de majolica fabricage in
i-
J
