i DER ROMANTIEK” „FAMILIEREÜNIE” OP „ROEM EEN.LAATSTE APPÈL! INTERESSANT ASPECT VAN BOEIENDE TENTOONSTELLING r Fan de Martinytoer Levend beenwerk wordt bewaard Geleerden van het Nationale Instituut v. Medisch Speurwerk in Londen hebben een nieuwe methode ontdekt om levend beenmerg te bewaren. Balpen werd Bolswarder gluurder noodlottig Zilveren liliiipjes to sizzen üs STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND 1 1 DINSDAG 4 JULI 1961 57e JAARGANG No. 50 l» iXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX? 5 CS AX' fjirtich j 0— yyyyy Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward Administratie- en Redactie adres: Marktstraat 13 Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335 (K 5157) Namens het Bestuur van de Stichting: TJ. DE JONG. W. FOLKERTS. IJ. HEERES. J. SUWIJN. gevolg, dat de geheimzin- het (dak)hazenpad koos, meters naar beneden te Bolswards Nieuwsblad De Jong’s Nieuwsblad Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Advertentieprijs: 13 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie len manear om seis nea heger to kommen is oaten del to hel jen Reeds eerder merkten wij op, dat het bezoeken van de tentoonstelling „Roem der Romantiek”, die momenteel te Bolsward wordt gehouden, in meer dan één opzicht een even boeiende als verrassende bezigheid is. Niet in het minst is het dit ook door het feit, dat meermalen twee schilders-generaties of gebroeders exposeren, zodat men kennis kan nemen van werk van verwanten en de tentoon stelling hier en daar het karakter krijgt van wat wij een vorige maal noemden „familie-reunie”. Namen als van Koekkoek, Van Os, Pieneman, Scheffer krijgen hiermee extra relief. Op het moment, dat wij dit artikeltje schrijven, liggen de vele hon derden circulaires gereed, die U deze week om een antwoord zullen vragen. Een antwoord op een vraag, die eigenlijk geen vraag meer is voor hen, die weten waar het in die circulaire om gaat. Bij gelegenheid van de opening van een der nieuwe bedrijven in onze stad, ver klaarde de Gedeputeerde, dat men bij Provinciaal Bestuur grote sympathie en bewondering had voor Bolsward, dat, ondanks de teleurstellende houding van de regering, zo dapper en succesvol voor hare inwoners opkwam. U zult begrijpen, dat wij met blijd schap van deze reeds gekweekte goodwill kennis namen, maar ook, dat wij meer dan ooit beseffen, dat het noodzakelijk is, dat de gehele bevolking van onze stad en omgeving duidelijk toont, c'at zij met het streven van het stadsbestuur solidair zijn. Dit nu kunt U deze week tonen door het bestuur van de Stichting ter bevordering van de belangen der Bolwardse Industrie en Handel de middelen te verschaffen om haar zegenrijk werk door te kunnen zetten. Wij spreken de wens* uit, dat de resultaten van pe komende actie een duidelijk bewijs zullen vormen van de gemeenschapszin van Bolswards ingezetenen en tevens van het welbegrepen eigenbelang van allen, die in een vooruitgaande plaats ruimschoots terug zullen ontvangen, wat zij nu ten bate van die gemeenschap met gulle hand zullen geven. siekamer (tussen de ramen) en zijn wel haast overdadig geschilderd bosgezicht op de gang naast de Burgemeesterska mer. De jongere broer, die in 1807 eveneens te Middelburg geboren, Marinus Adria- nus, was aanvankelijk huisschilder. Hij was eerst leerling van zijn vader, later was hij bij zijn broer in Kleef werk zaam. Tenslotte vestigde hij zich in Hil versum, waar hij voornamelijk bosge zichten met vee schilderde. We vinden Waarin opgenomen: De Bolswardsdie Courant, Westergoo en ward een groot damesportret op de bur gemeesterskamer. Naast portretschilder was hij de ontwerper van grote histo riestukken als de Slag bij Waterloo enz. Zijn zoon, Nicolaas, reisde in Engeland, Frankrijk, Duitsland en België. Als portretschilder genoot hij nog groter aanzien dan zijn vader. Hij maakte o.a. talrijke portretten van leden der Ko ninklijke familie. Hoewel van zijn werk gezegd wordt, dat het gladder en min der persoonlijk is dan dat van zijn va-* der, dit geldt dan toch zeker niet van het zelfportretje dat eveneens in de bur gemeesterskamer hangt en tevens in de catalogus is gereproduceerd. Het laatste broederpaar dat onze aan dacht vraagt, betreft de Scheffers. Of ficieel staat alleen Ary Scheffer in de catalogus. Hij werd in 1795 te Dordrecht geboren uit artistieke ouders. Zijn vader was portretschilder, zijn moeder een vaardig miniaturiste. In Parijs ontmoet Ary de grootmeesters uit de Franse ro mantische school. Als portretschilder be reikte hij in Parijs grote hoogte. Hij schilderde o.a. Louis Philippe, Talley- grond en Chopin. In de raadzaal hangt van hem een mo numentale herdersfiguur. Meer curieus en minder monumentaal is een beschei den doekje, dat behalve Ary ook zijn broeders Henry en Arnold voorstelt. Ary en Henry hebben het samen gemaakt. Ary schilderde Henry en Henry op zijn beurt Ary. Arnold, die blijkbaar niet schilderde, ligt lezend op- de grond. Het is een gezellig, ietwat anecdotisch stuk je, maar ’(t vermelden ervan vormt een niet onaardige afsluiting van dit arti kel over verwante schilders, waarvan de tentoonstelling zo’n boeiend beeld geeft. mar sawol fan heite as oan HM. Koningin Juliana beef! vrijdagmorgen een bezoek gebracht aan bet militair revalidatiecentrum „AAarclenburg’ in Doorn, uiaar door allerlei evene menten bet vijftienjarig bestaan van deze instelling wordt gevierd. Foto: op de sportwedstrijden, die vrijdagochtend werden gehouden demon streert de beer P. van Rooijen de Koningin bet boogschieten H.M. KONINGIN JULIANA BEZOEKT MILITAIR REVALIDATIECENTRUM „AARDENBURG'' heel toevallig zijn als het niet zo was. demie te Amsterdam, hangt er te Bols- Een ander broederpaar vormen P. G. en G. J. J. van Os. Pieter Gerardus, die leefde van 17761839 is de oudste. Hij was zoon en leerling van de bloemen schilder Jan van Os (van wie helaas geen werk op de tentoonstelling aanwe zig is, maar die ook tot een iets vroe gere periode behoorde). P. G. van Os was een der belangrijkste landschapsschilders uit de eerste perio de der romantiek. Op een zeer persoon lijke wijze verwerkte hij in zijn sier- stukken reminiscenties aan de 17e eeuw, aanvankelijk Potter, later o.a. A. v. d. Velde. Ook op het gebied van het his toriestuk neemt hy een zeer bijzondere plaats in. In 1813-’14 nam hij als vrij williger deel aan het beleg van Naar den, toen nog een Franse vesting. Vele episodes uit het. beleg heeft hij ver eeuwigd, waarvan er één is te zien op de Vierschaar. Een ander, ietwat zoetelijk, doek, even eens op de Vierschaar te zien, is „Het inhalen van de oogst”. Zijn 6 jaar jongere broer Georgius Ja cobus Johannes, overleefde hem 22 jaar. Ook hij was leerling van zijn vader. Hij werkte afwisselend in Nederland en Pa rijs, waar hij ontwerpen maakte voor de porseleinfabriek te Sèvres. Zijn weinige landschappen zijn zeer gedecailleerd. Zijn broer schilderde er de dieren in. Hij schilderde vooral bloemstukken, die zeer gezocht waren. Een mooi voorbeeld vindt men beneden in de hal. De Pienemans zijn te Bolsward verte genwoordigd door vader en zoon. Van Jan Willem Pieneman, geb. 1779 te Abcoude, die ook al zijn eerste opleiding in een behangselfabriek ontving en zich verder als autodidact bekwaamde en het zelfs bracht tot directeur van de Aca- Mar tagelyk hat Hoekstra de man west, dy’t al yn de tweintiger jierren de greate freon wie fan de boerearbeider. Seis hie hy meast trije arbeiders op syn pleats en nimmen koe better en fêsthaldener bi- pleitsje, dat it oerliz mei de arbeiders en har organisaesje in eask wie fan soasiael rjucht en ienfaldige kristenplicht. Hy focht foar har bilangen, better as har eigen frijstelde bistjürders en hy bleau op syn stik stean, hoe’t oare leden, ek troch de minne omstannichheden fan dy tiid, hat eigen gong gean woene. Seis doe’t it de A.B.T.B. inkele leden koste, bleau hy by syn sjenswize. As de A.B.T.B. dit stik maetskiplik rjucht falie lit, is er syn namme net meat wurdich, sei er en hy halde hoek ek yn de minne tritiger jierren. De ald-foarsitter fan de lanarbeiders sei dizze wike tsjin my, dat hy yn dy tiid allinnich mar folhalden hie, omt Hoekstra him hyltyd wer bi- moedige. Der wie him neat moaijer dan as in arbeider fan sines in lyts spul bi- sette koe en sa de wei nei meat selssan- nichheit opgie. Dit belooft een grote hulp te worden voor chirurgen die menselijke weefsels transplanteren en ook voor radiothera- peuten, die bepaalde soorten kanker be handelen. De methode leent zich ook voor de behandeling van ziekte tengevol- In Bolsward, vooral in plan Noord, de den de laatste tijd geruchten de ronde over één of meer „gluurders”, die wat al te veel vrijpostigheid aan de dag zou den leggen. Nu zijn geruchten steeds hardnekkig en wanneer er een feit aan het daglicht treedt, dat deze rechtvaardigt, zijn er doorgaans ineens veel meer die wel eens wat „gezien” of „gedacht” of „vermoed”, hebben. Hoe dan ook, mevr. P. uit de Claude Fonteynestraat te Bolsward kreeg de schrik van haar leven, toen zij na mid dernacht het zal ongeveer 2 uur in de nacht zijn geweest het licht aan knipte om haar enige weken oude (eer ste) baby te voeden. Ze ontdekte n.l. plotseling een man in de vensterbank van het geopende raam van het slaap vertrek. De echtgenoot schoot op het gerucht toe met het nige figuur door enkele springen. Een en ander ging niet zonder tumult en met warme nachten pleegt men toch al niet erg vast te slapen, zodat in een ommezien omwonenden al of niet in nachtgewaad kwamen toeschieten. De indringer was echter met de noorder zon vertrokken. Toen de Rijkspolitie al hier een onderzoek instelde, bleek hij in de tuin een paar voetafdrukken te heb ben achtergelaten plus hetgeen hem noodlottig zou worden een ballpen. Deze bevitte een inscriptie dat deze was gewonnen bij een kampioensvoetbal- wedstrijd door een persorieelclub van een Sneker metaal- en machinefabriek. Bij navraag bleken in de genoemde stdswijk een drietal personeelsleden van genoemde firma te wonen. Het spoor leidde al spoedig naar de 20-jarige on gehuwde R. P., die de volgende morgen uit bed werd gelicht. Hij gaf toe bij genoemde firma te wer- stadswijk ’n drietal personeelsleden van gelijke ballpen, die hij echter (toeval lig?) nergens kon vinden. Toen bovendien een bij de rijksspeur- hondendienst gecharterde speurder de heer P. als de eigenaar van de- ballpen aanwees, was het bewijs zo goed als geleverd. P. zakte inmiddels door de mand. Volgens zijn zeggen was hij aan de achterzijde van de woning langs de re genpijp naar boven geklauterd, was over het schuinlopende dak gelopen en had zich aan de voorzijde laten zakken tot in de vensterbank om vanaf deze on gewone plaats een kijkje in de slaap kamer te nemen. Het was niet da bedoeling geweest rn- „STYL” It is hjoed krekt in wike lyn, dat dei oan dei in echtpear troch de dea troffen waerd. In bijirre pear, de man amper- oan 86 en de frou tsien jier jonger, dus ek al op jierren. Dit dübele stjergefal, de beide kisten yn ien grêf, de bern en famylie yn ien klap har alden of neibi- steanden forlern, dat alles hie bysünder tragysk en hat in djippe yndruk neilitten. De boer en boerinne fan Great Eaquard, dy’t fan har lang en beuzich buorkjen yn in kreaze wente foar it park oer, üt- resten, wiene tsientallen jierren bikende figuren west, yn it bysünder de hear sibbe, hie ik fan jongs óf tige niget oan it boerelibben en de buorkenj. Sa wie ik al op de kweekskoalle yn Hilversum yn myn frije tiid mei lanboustódzje oan it pielen. In sweager fan de hear Hoekstra, de hear P. Miedema wie destiids yn Utert by it ünderwiis en dy joech my de ried om yn de fakansje ris nei Hoekstra to gean. Dizze yntroduksje waerd fan de boer op Great Eaquard sa gol opfongen, dat ik fan dy tiid óf, in geregelde bisiker fan dy pleats wurden bin. Dat is nou al meat as fjirtich jier lyn, mar ik sjoch it jit oft it j uster wie. Hy gyng mei my by de kij Ians en dan nei de nije keamer, hwert hy altyd de iene of oare kwestje mei my bi- spriek en, al hoe jong ik doe wie, mei folie oandacht harke nei myn oardiel of miening. Jonge minsken sille witte, hoe’t it harren goed docht as in aldere bar foar fol oansjocht en bimoedicht en sa hat dizze earnstige, evenredige boer my folie meat holpen as hy seis ea witten hat. Hy sette my oan om foar de Lanbouakte to learen en letter ek troch to gean foar Tünbou. Hy liet düdlik ütkomme, dat it foar in Fries dochs folie foar hie, om letter, nei earst ris op ünderskate plakken hwat ünderfining en minskekennis op dien to hawwen, yn it heitelan werom to kommen. Hy hold my op ’e hichte fan de doe nij oprjuchte boereorganisaesje en stjürde my de agenda’s en programma’s mei in hert- lik bryfke geregeld ta. Doe t yn dy jier ren it plan makke waerd om yn gear- wurking mei it kleaster to Wytmarsum in R.K. Lanbouwinterskoalle to stiftsjen, reizge hy de parochjes óf om oan de han fan de bertesifers in prognose to meit- sjen oer de bisteansmooglikheit. Hy pin- fiske by de direkteuren ran Boxtel, Roo- ien Raalte nei it tal Frys- ke boerejonges, dy’t der to learen gyng en makke in statistyk op fan de to for- it boerelibben bi- wachtsjen learlingen. Doe't dizze enquête net tafoel, hawwe wy lange middels praten en wer praten en realistyk as hy wie, bigoun hy yn to sjen, dat it faeks better wêze soe, it lanbou- ünderwiis op in oare wize to bigj innen. Der binne doe in pear rüzige en drokke jierren folge, hweryn hy, better bislein en helderder fan geast as folie oaren, de oerwinning bihelle en de krite Fryslan fan de A.B.T.B. wist to winnen foar in nij plan. Doe’t nou hast tritich jier lyn, de earste lanbouskoalle yn de greidhoeke iepene wurde koe, wist elk, dat de man, dy’t dit alles moeglik makke hie, nimmen oars wie as Johannes Hoekstra. As foarsitter fan it bistjür hat er jierren oanien de saken lieden, sa treflik en ta- wijd, dat net ien him dat forbetterje koe De saneamde mindere man koe altyd op him rekken je. Hoe heech ek buten dizze kontrei syn persoan achte waerd, mei blike üt in foar- fal, dat him yn de krisisj ierren ófspile. In pynlike hierkwestje tusken in boer en in tsjerkebistjür waerd oanbrocht by de Biskop fan Utert. Dizze frege it haedbistjür fan de A.B.T.B. om adfys. De algemiene foar sitter, Baron van Voorst tot Voorst en de sekretaris Ruiter, founen de kwestje sa precair, dat hja nei Fryslan reizgen en mei partijen oerleinen. Mar se kamen der net üt. Doe wisten se noch mar ien ütwei, se leinen de kwestje foar oan Joh. Hoek stra fan Boalsert en syn adfys waerd de grounslach fan de ütspraek, dy’t de Bis kop letter die. Johannes Hoekstra wie in biskiden man, mar yn syn skriubureau leine brieven en skriften rol oanteikenings en rapporten. Hy lies graech en goed en syn düdlike, eptige han fan skriuwen paste alhjel by syn forstannige en saeklike brieven. Hy hie in foarname libbensstyl en libbe alhiel nei syn wurden. Syn folie bistjürs- funksjes die hy allegearre sünder ea in forgoeding of eareteken to üntfangen. By feesten en jubilea wie der wol in fe- lisitaesje fan him, mar der kaem hy nea. Dat leit my net, sei er, der binne wol oaren foar. Sa hat hy fjirtich jier op de twadde pleats oan de Snitserkant wurke en soarge. In man, geef as kryt, altyd eptich. kreas en evenredich. Syn pleats, syn hüshalding, syn famylje, syn freonen alhiel tawijd. In Fryske boer mei in heech forantwurde- likheitsgefoel foar tsjerke en mienskip, forstannich en weardich, gastfrij en mei hert foar syn folk. In man, dy’t it wurd boer as in earenamme droegen hat troch de tiid, dy’t God him joech. In man, hwaens kostbere freonskip ik nea forjitte sil. Dat hy rêste mei yn frede. ge van Röntgen straling en zal wellicht ook afdoende blijken bij de bestrijding van de voornaamste kwaadaardige gevol gen van de inwerking van atoomstraling. De methode bestaat hierin, dat been mergcellen die aan een levend dier zijn onttrokken met een eenvoudige chemi sche stof, dimethyl sulphoxide worden behandeld. Deze stof dringt snel in de cellen door en verlaagt het vriespunt van hun vocht- inhoud. Dientengevolge kan het merg zonder schade bij 79 graden Celsius on der nul worden bewaard. Wanneer het wordt ontdooid zijn de cel len nog levenskrachtig en gaan voort zich te vermenigvuldigen wanneer zij bij een ander dier worden ingespoten. Onderzoe kingen hebben uitgewezen dat merg, dat op deze manier wordt bewaard en in de aderen wordt ingespoten, zich vastzet in de lange beenderen en het borstbeen van de „ontvangeren de bloedvormen- de funkties van door straling beschadigd beenmerg overneemt. Dr. Audrey Smith, een van de geleerden die zich met deze onderzoekingen bezighouden is thans begonnen de nieuwe methode te gebruiken om gehele organen te bewaren zoals lon gen en harten, om later te gebruiken wan neer chirurgen er in slagen transplanta ties uit te voeren bij identieke tweelingen van hem een kleurrijk landschap op de i Burgemeesterskamer en een schilderij I „Bos bij de zee” op de Gang. De jongste van de drie exposeerende gebroeders is de in 1815 ook nog in Mid- delburg geboren Hermanns. Ook hij was leerling van zijn vader. Hij woonde bij na 50 jaar in Amsterdam en omstreken en verhuisde in zijn sterfjaar naar Haarlem, waar hij in 1882 op 67-jarige leeftijd overleed. Zijn oudste broer was 20 jaar eerder in Kleef reeds op 59-jarige leeftijd (een jaar na zijns vaders dood) overleden en zijn broer Marinus, wiens rivierland schappen in Engeland zeer gezocht wa- ren, hangen te Bolsward een Rivierge- zicht met zeilboten (B. en W.kamer) en een paneeltje .Stadje aan de rivier” (grote commissiekamer), waarvan voor al het laatste uiterst fijn en teer is ge penseeld. Wij willen van deze familie Koekoek geen afscheid nemen zonder een vraag op te werpen. Met vele van onze lezers hebben wij als kind intens genoten van de prach tige dier-wandplaten in school, die ook gesigneerd waren met Koekkoek. Is dit iemand uit dezelfde stam? Het zou al Johs. Simens Hoekstra. Der sille net folie wêze, dy’t troch it libben sa sear de kans krigen om dizze bysündere man fan neiby kinnen to learen as it my forgund wie en it is foar my neat oars as in ienfaldige plicht fan tank- berens, dat ik syn forstjerren hjir bi- zendaal, Didam tink. As stêdsjonge, memmekant nei Hwat hat (gabe Sb roar De familie Koekkoek is wel het meest rijk vertegenwoordigd op deze expositie. De stamvader van deze schildersïamilie is wel Johannes Hermanus Koekkoek. Johannes Hermanus werd geboren in Veere in 1778. Na een leertijd in een behangselfabriek te Middelburg ontwik kelde hij zich zelfstandig tot marine- schilder. Aan het eind van zijn leven vestigde hij zich te Amsterdam, waar h'j in 1833 overleed. Zijn werken munten uit door een teer coloriet en een grote zorgvuldigheid in de uitvoering. In Bolsward is slechts één doek van hem te zien. Het werd reeds vóór 1826 geschilderd en stelt een stormachtige zee met schepen voor. Het doek hangt in de Vierschaar en valt daar onmiddellijk op. Men zie bijv, de prachtige kleurbewerking, vooral van de welhaast onnavolgbaar raak geschil derde golven. Niet minder dan 3 schil derende kinderen vinden we op de ten toonstelling vertegenwoordigd. De oudste van hen en naar het ons wil voorkomen, tevens de belangrijkste, is de in 1803 te Middelburg geboren Ba rend Cornells Koekkoek. Hij kreeg meer een schoolse opleiding dan zijn vader, van wie hij trouwens ook leerling en navolger was, n.l. aan de academies te Middelburg en Amsterdam. Hij was sinds 1836 werkzaam buiten ons land,- n.l. te Kleef waar hij een eigen acade mie stichtte. Hij reisde veel door Duits land en België. Hij geldt als een der meest begaafde landschapsschilders der Romantische periode. Zijn schilderijen vertonen veel Gelderse landschappen (met zwaar geboomte). Ook was hij een uitmuntend schilder van winterlandschappen. Als erkend meester oefende hij grote invloed uit op zijn tijdgenoten. Hij had de gewoonte veelal achter op de door hem geschil derde doeken eigenhandige notities te maken. Zo lezen we op een landschap in de Grote Commissiekamer (naast de porseleinkast) bijv.: Deze schilderij, voorstellende een landschap met een watermolen bij avondzonlicht, is ge schilderd in het jaar 1852 door de on dergetekende B. C. Koekkoek en ach ter op een doek in de Kleine Commissie kamer: Dit schilderijtje, voorstellende een winterlandschap aan de Elbe, is ge schilderd in 1857 en 1858 door (volgt handtekening). Op dit werk, waarvan een reproduktie opgenomen in de catalogus, vinden wij de zo karakteristieke bomen terug, die we ook tegenkomen op het prachtige winterlandschap op de Grote Commis- 2e tveek juli 7936 Op het trainingscircuit van de T.T. te Assen zijn enorme snelheden gereden, n.l. 155 km per uur Damesjaponnen 75 cent, wol moussel. Japonnen f 1.35, damesblouses 58 cent, kinderjurkjes per cm l/i cent. Flinke theedoeken 8 cent. Prima badhanddoeken 11 cent, witte luiers 15 cent. Japonstoffen vanaf 8 cent, 2 persoons-ledikanten voor f 4,50, prima nachtkastjes f 2,60, 2-pers. wollen dekens f 2,85. Moderne karpet ten 16 els vanaf f 11,24, Chinamatten, id, vanaf f 1,28, Pluchen tafelkleden van af f 1.74. Gebr. Wolke, Grote Markt Blauwpoort Oosterlittens wint de Baarderadeel-partij (P. Santema, K. Gaasterland, Joh. Heid- stra. Modehuis „Lucy” Rijkstraat, Bolsward. Zonnebrand kousen de grote mode. Bezoek Commissaris der Koningin aan Wonseradeel. Eéndags kuikens aangeboden. 15 cent per stuk. Hoenderpark Frisia, Hindeloopen. Verijdelde aanslag op koning Edward v. Engeland. It Selskip foar Fryske tael en skrifteken- nisse sil op de troudei fan Gysbert Ja- picx in kranse hingje bv if earebyld yn de Martinytsjerke to Boalsert S X X VX X X XXX X XXX X X X geverbaliseerd wegens „erfvredebreuk”.

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1961 | | pagina 1