Amerika ook weer atoomproeven
Honderd jaar
Gereformeerde Kerk Arum
F
iHl
Neutralen waren in Belgrado bijeen
1 o
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Waarin opgenomeo: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’» Nieuwsblad
PM
Tiende Friese
bedevaart
Weer een streek
Wilstervangtijd
verlengd
museum
Doarpsfeest
Gouden filmpjes
Stichting Sneek
1940-1945
VRIJDAG 8 SEPTEMBER 1961
57e JAARGANG
No. 69
PRINS HIRO VINDT MOOI STUKJE SPEELGOED
zou
1
NEEM UW T.V. MEE
worden afgevoerd
lezer van B.N., mag zich
bekende vuistbijl uit het oud-palacol
J.i.'nm op. /-I An W/i n f AfnrliA
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
reldopinie betekent, dat Ohroestsjow zijn
machtspolitieke spel om Berlijn tot het
uiterste wil drijven. De vooruitzichten
voor een rustig najaar zijn bepaald niet
gunstig.
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
It boek
is it iennichste massaprodukt
mei geastlike ynhald
len
van
Achterdocht.
Een slechte beurt van Rusland bij de
neutralistische landen dus, maar men
moet nog afwachten, of dit een beter
Wat is de Amerikaanse
reactie
In Amerika zelf is er een groep geleer
den en militairen, die er bij de presi
dent reeds lang op aandringt de proeven
met de kernwapens te hervatten, om
dat het overleg, dat al enkele jaren te
Genève over een definitieve stopzetting
wordt gevoerd, toch tot niets leidt en de
veiligheid van het land maar in gevaar
brengt. De eerste indruk is, dat deze
groep nu toch niet méér troeven in han
den heeft gekregen. Amerika wil nog
afwachten. Het wil van de gelegenheid
gebruik maken door matiging sympathie
in de neutralistische wereld te verkrij
gen. Men moet ervan uit blijven gaan,
dat een kernproef meer of minder heus
geen verschuiving in de militaire of poli
tieke macht van een land brengt, tenzij
dan als intimidatie- of chantagemiddel.
Het arsenaal bommen is groot genoeg
het probleem ligt op het ogenblik meer
op de transportmiddelen, de raketten.
Daarom kan Amerika zich permiteren
Rusland niet van repliek te dienen met
een andere kernexplosie. Het kan nog
even wachten en het ziet er naar uit,
dat Kennedy deze lijn wil volgen. Men
acht het mogelijk, dat Amerika deze
kwestie voor het forum van de Ver. Na
ties zal brengen, die over enkele weken
in New York beginnen met hun Alge
mene Vergadering. Voorlopig is men
bezig het nieuwe feit in de Berlijnse leg
puzzel te verwerken.
zich thans voor
Brazilië.
Vorige week meldden wij, dat het in
Brazilië tot moeilijkheden is gekomen,
die president Quadros gedwongen heb
ben weg te gaan en dat de legerleiding
er weinig voor gevoelde vice-president
Goulart als diens opvolger te zien. Het
land en ook de strijdkrachten, zijn ver
deeld in voor- en tegenstanders van
Goulart. In het Zuiden van het land heeft
het derde leger zich vóór hem verklaard
en in Rio de Janeiro demonstreren de
arbeiders voor hem. Pogingen van het
parlement om de bevoegdheden van de
president te beknotten en Goulart te
accepteren, zijn mislukt. De toestand is
op het ogenblik van schrijven nog zeer
onoverzichtelijk, al lijkt de kans te
groeien, dat Goulart de opvolger van
Quadros zal worden. Enkele ogenblikken
leek het gevaar van een burgeroorlog
groot, maar daarvoor schijnt men toch
terug te deinzen.
Zij
eener
den dooi
Deze bijzonder handige kleine draagbare televisieontvanger van Japanse origine
is te zien op de Frankforter najaarsbeurs. Het toestelletje ueegt 13 pond, heejt
een beeld van 8 inch en werkt zowel op het lichtnet als op batterijen
te vergeten de catechisaties. Zo werd de
vergaderruimte een probleem en jaren
lang had men te kampen met moeilijk
heden. De kerkeraad besloot een archi
tect te raadplegen; er kwam een groot
plan van f 60.000,Alles scheen voor
elkaar te zijn toen er juist door het mini
sterie een bouwstop werd afgekondigd,
direct werd echter besloten een bouw
fonds te vormen. De benoemde bouw
commissie kwam tot het
om een nieuwe pastorie te Louwen en de
oude bij de lokalen
danks di
bedrag van f 70.000,werden beraamd
ging aller voorkeur naar dit plan uit.
Maar al spoedig bleek dat het plan op
f 90.0'00,komt, evenwel gaat men
door en sluit een lening met de Boeren-
Bolswards Nieuwsblad
Door deze verklaring is de hervatting
van de kernproeven duidelijk in ver
band gebracht met de crisis, die de
Russen sinds november 1958 in Berlijn
ontwikkeld hebben. De zin van deze
proefneming is niet, dat Rusland een
achterstand zou hebben in vernietigings-
middelen, want herhaaldelijk hebben de
Russen verzekerd elke tegenstander al
te kunnen uitschakelen, maar om de te
genstander met een wel uiterst grof mid
del onder druk te zetten en de Weste
lijke bevolkingen te intimideren. En dat,
terwijl de laatste weken toch wel ge
bleken was, dat de voornaamste Weste
lijke landen bereid waren tot een ge
sprek over Berlijn. Door deze onver- Deze bewuste minachting voor de we-
bloemde bedreiging maakt Chroestsjow
het de Westelijke landen juist moeilij-
ker aan de tafel te gaan zitten en men
kan zich niet aan de indruk onttrekken,
dat het overleg hem minder na aan het
hart ligt, dan men wel zou wensen.
Niet dat Chroestsjow rechtstreeks op
een oorlog met kernwapens aanstuurt,
maar hij voelt zich blijkbaar zo sterk,
dat hij de successen, die hij verwacht op
de meest eclatante wijze wil bereiken,
zonder dat het Westen veel kans gela
ten zal worden het gezicht enigermate
te redden.
Zoals sinds de 26e september 1345 eeu
wen lang gebruikelijk is geweest, wordt
ook dit jaar op de zondag, die de 26e
september het meest nabij komt, dit jaar
dus de 24e, weer een algemene Friese
bedevaart gehouden naar het heiligdom
van Onze Lieve Vrouw van Zevenwou
den in Bolsward. Het is de tiende maal
na de oorlog dat deze bedevaart wordt
georganiseerd, zo lezen we in „Ons
Noorden".
Het is de bedoeling, dat op deze zondag
vele vertegenwoordigers van het Friese
volk naar Bolsward komen, om daar in
de gemeenschappelijke Eucharistieviering
in eigen taal Gods zegen af te smeken
over zichzelf en over het gehele volk.
Als algemene intentie is dit jaar gesteld
een gunstige invloed van het tweede,
Vaticaans Concilie op de eenheid van alle
christenen. De bedevaart is georgani
seerd door het algemeen comité voor de
Friese Lieve Vrouwe-bedevaart, Van De-
kemalaan 4 in Heerenveen. Deelname v.
groepen zowel jeugdgroepen als vol
wassenen groepen en van individuele
personen is mogelijk. Velen zullen aan
deze tiende bedevaart willen deelnemen
als een voortzetting van een waardige tra
ditie, zoals die ook elders reeds weer
wordt opgenomen.
De Gereformeerde kerk te Arum heeft
honderd jaar bestaan welk feit in de kerk
op zondag 10 september a.s. zal worden
herdacht. We willen hierbij enkele gre
pen uit het historisch overzicht der kerk
geven.
Van de toestand op kerkelijk gebied voor
en tijdens de beginperiode is weinig be
kend, dan wat 18 jaar na 1861 daarover
is medegedeeld door de toenmalige pre
dikant, Ds. Duursema en wat bewaard
bleef op een verbeeld stukje papier. Ds.
Duursema was de vierde predikant (na
Ds. Sevensma, Hettema en Zomer).
Het eigenlijke overzicht begint dan ook
pas bij 1879, ten tijde van Ds. Duurse
ma. Deze woonde in dat jaar in ’n huur
woning van wed. Goslinga. In december
1880 kreeg de gemeente haar eerste pas
torie en grond. Alles bij elkaar voor het
bedrag van f 7000,Tot en met 1899,
het jaar waarin Ds. Willering in Arum
overleed, handelt het overzocht dan over
de periode van Ds. J. Breukelaar en Ds.
K. M. R. Veldman, die een rijke zegen
op hun arbeid zagen. In 1875 werd bij
een rondgang door de gemeente voor
schuldaflossing f 2400,bijeengebracht
Weer later werd voor f 900,een nieuw
orgel gekocht, waarvoor de gemeente in
één keer f 700,opbracht.
In 1892 werd besloten de naam, gerefor
meerde kerk” te dragen, daar de chr. af
gescheiden gemeente met de Nedrduits
geref. kerken waren verenigd. Na Ds.
Willering kwamen Ds. J. Bos, Ds. J.
H. Binnema en Ds. D. J. Velsink in
Arum. Tijdens Ds. Binnema is er een
nieuw kerkgebouw gekomen, dat op
Paasmaandag 1911 in gebruik werd ge
nomen. De kosten bedroegen f 13000,
De gemeente werd verder gediend door
Ds. van Wouwe, Ds. J. L. Wielinga,
(wijlen Ds. Wagman), Ds. IJ. van der
Woude, wijlen Ds. S. Wagenaar, Dr. L.
Zielhuis, Ds. S. van der Veen en de te
genwoordige Ds. J. Sap.
Uit het overzicht blijkt, dat het vereni
gingsleven bloeit. Er zijn de jongelings-
en meisjes, knapenverenigingen. Verder
zang-, muziek-, gymnastiek- en vrouwen
verenigingen. Allemaal verenigingen, die
voor een groot deel in ’t jaar elke week
bijeen komen. Verder is er de vrouwen
bond. mannen- en kiesvereniging, CBTB
begrafenisvereniging, ziekenfonds en niet
begrip betekent voor de politieke doel
stellingen van het Westen, dat in vele
van deze landen, die pas zeer kort on
afhankelijk zijn geworden, nog als het
imperialistische gevaar wordt gezien.
Volksmeningen en staatslieden staan
daar vaak niet ver boven, opereren
meestal met begrippen van enkele tien
tallen jaren terug. Chroestsjow kan
hopen, dat de achterdocht tegen het
Westen de oude heerser, zo sterk zal
blijken, dat het vlekje op zijn naam
spoediger dan men denkt vergeten zal
zijn. Bovendien kan hij ook hier specu
leren op de intimiderende werking, die
van zijn brute politiek uitstraalt.
Het nieuws heeft de afgelopen week weer geheel in het licht gestaan van een
verrassende ontwikkeling op internationaal terrein. Rusland heeft eind vorige
week de proeven met kernwapens hervat, nadat het woensdag had aangekondigd
„onder de druk van de internationale toestand genoodzaakt te zijn hiertoe over
te gaan”.
De Ver. Staten, aldus de Russische verklaring, drijven de bewapeningswedloop
op ongeëvenaarde wijze op, breiden de sterkte van hun leger uit en brengen
de internationale spanning op het kookpunt. Amerikaanse en Engelse staatslieden
nemen hun toevlucht tot bedreiging met oorlog voor het geval er een vredes
verdrag met Oost-Duitsland gesloten zal worden en daarom acht de Sowjet-Unie
het haar plicht alle maatregelen te nemen, elke tegenpartij, die een aanval
willen wagen onschadelijk te maken.
Kongo.
In de Kongo wordt de verzwakking van
de Katangese positie gesymboliseerd
door de hartaanval, die president Tsjom-
be heeft getroffen.
Zoals men weet, zijn de V. N. begonnen
met de verwijdering van buitenlandse,
dit is Belgische invloeden, uit het Katan
gese leger, overeenkomstig vroegere
besluiten van de Algemene Vergadering.
De Ver. Naties zijn zo ver gegaan de
betrekkingen met Katanga te verbre
ken, omdat de regering weigert de mi
nister van binnenlandse zaken te ont
slaan, die door de V. N. ervan beschul
digd wordt wreedheden tegen delen van
de bevolking georganiseerd te hebben.
Slechte indruk.
Om dit te bereiken neemt hij enige na
delen op korte termijn op de koop toe.
De hervatting van de kernproeven heeft
in de gehele wereld een bijzonder
slechte indruk gemaakt. De grote groep
neutralistische landen in de wereld gaat
deze nieuwe Russische stap veel te ver,
al hebben mensen, zoals Nehroe van In
dia en Tito van Zuid-Slavië zich nog
voorzichtig en terughoudend uitgelaten.
Het heeft deze neutralistische landen
vooral onaangenaam getroffen, dat Rus
land zijn nieuwe kernbom tot ontplof
fing heeft gebracht op het ogenblik, dat
in Belgrado een conferentie van neutra
listische landen werd geopend. Hieraan
namen 24 landen deel, waarvan de be
langrijkste zijn: Zuid-Slavië, India, In
donesië, Egypte, Saoedi-Arabië, een
aantal Afrikaanse landen en Cuba.
President Tito heeft op de conferentie
de Russische kernproef veroordeeld,
maar tegelijk op Westelijke mogendhe
den ervan beschuldigd Frankrijk te heb
ben toegestaan in de periode van stop
zetting kernproeven te nemen. Hij be
pleitte een vermindering van de mili
taire begrotingen tot het peil van 1960
en hoopte, dat er alsnog wegen voor
overleg gevonden zouden worden.
leenbank te Witmarsum. Inmiddels werd
in de jaren dat Ds. Van der Veen hier
stond, een groot deel van de bouwschuld
af gelost.
Eveneens kwam onder zijn leiding de ju-
bileum-eeuwfeest-commissie tot stand.
Dit werk wordt voortgezet onder voor
zitterschap van Ds. J. Sap die de 17e pre
dikant der gemeente is. Over de aflos
sing der bouwschuld nog het volgende:
Na de verkoop van het oude lokaal in
de Kerkstraat (dat naar wij menen vroe
ger de Geref. kerk was) en het reeds ge
vormde bouwfonds, plus een eerste rond
gang door de gemeente, was er een
bedrag van f 30.000,aanwezig. De to
tale bouwkosten beliepen f 105.000,
De gemeente stond nu voor de taak om
ruim f 70.000,weg te werken.
Dit tracht men te doen door vrijwillige
bijdragen en door invoering van een 4e
collecte.
Verder wordt men zeer gesteund door de
vrouwenvereniging enz» Na 5 jaar in ge
bruikneming van de nieuwe gebouwen is
de schuld gedaald met f 15.000,ter
wijl men ter gelegenheid van het eeuw
feest opnieuw een rondgang door de ge
meente houdt, die vermoedelijk een be
drag van f 10.000,zal opbrengen.
75 procent daarvan zal aan het bouw
fonds ten goede komen, de overige 25
proc. is bestemd voor het opknappen van
het kerkgebouw. Aardig is nog te me
moreren, dat pas op 24 november 1862
een statenbijbel voor f
kocht, vermoedelijk dezelfde die nu no;
op de kansel ligt.
Deze vraag mag met een bevestigend ant
woord aan de betrokkenen, de vogelvan
gers of wilsteraars, zoals men ze ook wel
noemt, de voldoening schenken, dat uit
eindelijk aan hun gerechtvaardigde ver-
langens door de betrokken minister werd
tegemoet gekomen.
Op de agenda van de jaarvergadering v.
„Fries Vogelvangers Belang’’ en van de
Groninger Bond van Vogelvangers,
vormde dit meerdere malen een punt en
daarover werd veel gesproken en
geschreven.
Het kan nu worden afgevoerd en de
nieuwe voorzitter van de Bond, die ze
ker dit stukje onder de ogen krijgt, als
lezer van B.N., mag zich in de handen
wrijven, dat 't eindelijk gelukken mocht
de autoriteiten te overtuigen. Dat een be
langrijke steun aan het verzoek van de
beide Bonden samen aan de minister ge
daan, gegeven werd door de heer Eijgen-
raam van de Biologische Dienst te Wa-
geningen, ligt in de mogelijkheden en
men mag hem zeer dankbaar zijn.
Was het nu 1 november31 december,
de verlenging is nu 16 oktober15 jan.
van een volgend jaar of een maand in
het geheel.
Hwat bat Qabe Skroar
ós hjoed p p
to sizzen
Dank zij het beschikbaar komen van lo
kalen kan op 15 september a.s. het oud
heidkundig en natuurhistorisch museum
te Gorredijk aan het adres Hoofdstraat
59 zijn poorten voor het publiek openen.
Het is bijzonder verheugend, dat naast
een aantal gebruiksvoorwerpen, geschrif
ten enz., met zorg door het bestuur bij
eengebracht, ook kan worden tentoon
gesteld de bekende geologische en ar
cheologische verzameling van wijlen de
heer H. van der Vliet uit Lippenhuizen
welke blijvend in het museum is onder
gebracht. Hiermede wordt een uitermate
belangwekkende verzameling zwerfstenen
en vele artefacten, door de verzamelaar
in een 25-tal jaren in hoofdzaak uit de
zuidoosthoek van Friesland bijeenge
bracht voor een ieder bereikbaar.
De collectie telt tal van zeer fraaie stuk
ken, welke eerder op landelijke tentoon
stellingen werden geëxposeerd (o.a. de
li-
thicum, gevonden te Wijnjeterp).
Wiken, moannen fan tofoaren
Binne hja der al oer toset
Faken yn tradysjespoaren
Mar it jowt stees nije pret
Skoalbern, fammen, feinten, alden
Elk hat der wol hwat foar oer
Meijenoar doarpsfeest to balden
Parade fan de kultür
In optochttafriel to skeppen
It nimt hast alle frije tiid
Aenst sil elk der bliid fan reppe
In lyts pryske makket bliid
Praelweinen, faeks in hiel risje
Stekk’ elkoarren nei de kroan
In sit yn de doarps-karkommisje?
Klopje by my leafst net oan!
It folksfortier sil bigjinne!
Dy't it lok net hwat mei ha
Litt’ it gnoarjend faek fornimme
It gong niks to earlik ta
Soksoart lit har frijhwat kenne
It karakter sprekt syn tael
Elk kin nou ienris net winne
Earsucht is in rare kwael
Joun. It selskip mei optrede
Gauris hwat ald-bakken kost
Mar ’t publyk toant him tofreden
Kolder, wis jawis dat past!
Helje hja oan ein de flagge
Mei ’t pompeblêd fan ’e toer
Elk ropt, it doarpsfeest is wer slagge
Petsjes óf foar it bistjür
Alles hat syn lek en brekken
Ek in doarpsfeest, sünder mis
Lykwols elk krijt yn ’e rekken
Hwat plattelansmienskip is
Dêrfan jowt sa’n feest ’t biwiis
Da’s foar my de moaiste priis
PYT
2 e week sept. 1011
die belangstellen in de oprichting
zweminrichting te Bolsward wor-
,Jr ondergetekenden tot een bijeen
komst uitgenodigd op maandag 11 sept.
1911, ’s avonds 8 uur in café Boermans.
Dr. H. Beekhuis, M. Oberman, J. F.
Boermans, J. M. Kingma T. Hz.
Het hoofd der openbare lagere school te
Tjerkwerd, de heer S. Bonga heeft een
benoeming als zodanig ontvangen naar
Genemuiden.
De aardappels in Wonseradeel gerooid
brengen nog geen gulden per korf op.
Op 23 september bestaat de tramlijn
SneekJoure 25 jaar. De lijn Sneek
Bolsward dateert van 7 jan. 1882, Bols-
ward—-Harlingen 'an 9 aug. 1882.
f 11,50 werd ge- In Gaasterland worden per jaar voor
ig 11 lt',000 lijsters gevangen. Men bereidt
zich thans voor op de volgende vangst.
Het Japanse prinsje Hiro, het zoontjevan prinses Mitsjiko en kroonprins
Akibito van Japan, moest met zijn ouders op de foto tijdens een bezoek aan
het vakantieverblijf van de kroonprins in de bergen bij Karuizawa. Het prinsje
toonde veel belangstelling voor de camera van de fotograaf en leverde dus sa
men met zijn moeder een dankbaar onderwerp voor de fotograaf, die gelukkig
een tweede camera had meegenomen
Het bestuur van de Stichting Sneek
19401945 bood ons een verslag aan
van haar werkzaamheden over de jaren
1958—1960.
Het bestuur hoopt met deze publicatie
o.a. te bereiken, dat de tot nu toe be
toonde belangstelling ook in de toe
komst bestendigd zal blijven.
De oorspronkelijke gedachte van het
Stichtingsbestuur dat de werkzaamheden
van de Stichting in de loop der jaren in
een versneld tempo zouden verminderen
is slechts zeer ten dele juist gebleken.
De nawerking van de tijdens de bezet
ting doorleefde spanningen en doorge
stane ontberingen blijkt in vele gevallen
zo groot te zijn, dat, na de wijziging
de Wet Buitengewoon Pensioen waarbij
de aanmelding voor onbepaalde tijd
opengesteld is, een toename van het aan
tal verzorgden geconstateerd kan worden
Daarnaast is de bemoeienis van de Stich
ting met de gezinnen van de verzets-
slachtoffers in vele gevallen in de loop
der jaren toegenomen in verband met
beroepskeuze, opleiding, studie-voorzie-
ningen en dergelijke van de opgroeiende
kinderen. De Stichtingsarbeid heeft hier
door >n vele gevallen steeds meer een
voorlichtend, adviserend en paedagogisch
karakter opgenomen.
Met dankbaarheid kan geconstateerd wor
den, dat door de medewerking en de
hulp van de Overheid en vele particu
liere personen en instanties, de materiële
verzorging van de verzetsslachtoffers aan
alle redelijk te stellen eisen spldoet.
Verzorgd werden nog 64 weduwen, 52
halfwezen, 2 volle wezen, 5 echtparen,
11 ongehuwde personen, 15 invaliden,
33 minderjarige kinderen van invaliden
Uitgekeerd werd samen f 375.412,33.
gewenste doel
Dl
aan te trekken, on-
ie hoge bouwkosten, die op het
5
i'
