Diepe verslagenheid
de dood
om
Dag Hammarskjöld
van
Troonrede internationaliseert
Nederlands Nieuw-Guinea
Duitsland toch
de stembus
naar
üs hjoed p p
to sizzen
-J!
Hwat bringt üs de
R.O.N.O.
Kapitale boerderij
geheel uitgebrand
Dodelijk ongeval
Gouden filmpjes
r
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Beschouwingen zou hebben geregeld ;4 kades.
VRIJDAG 22 SEPTEMBER 1961
57e JAARGANG
No. 73
l'
OPVOLGER VAN HAMMARSKJOELD??
mar
heden plotseling door
DE DOOD VAN HAMMARSKJOELD
-
a.
b.
d.
e.
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertentres bij contract reductie
De Indiër C.hakravarthi Narassimhan (foto) wordt genoemd als opvolger
secretaris-generaal Dag Hammarskjoeld
Driemanschap
De moeilijkheid is, dat te voorzien is,
dat de Veiligheidsraad, waarin de grote
mogendheden het recht van veto heb-
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
vermoedelijk zal het debat echter half
oktober worden hervat. Ook voor de
Mammoetwet hoopt de regering dit jaar
de instemming der Kamer te verwerven.
Er liggen dus wel enkele strijdpunten
te wachten.
Abonnementsprijs I 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
veel mogelijk zou
droom van de hereniging is uit.
De ministers van buitenlandse zaken
van de grote Westelijke mogendheden
zijn in Washington bijeen geweest om
De parlementaire werkzaamheden zijn weer volop begonnen. Op Prinsjesdag
heeft Koningin Juliana in de Troonrede de voornemens van het kabinet-De Quay
voor 1962 ontvouwd.
De belangstelling op het Binnenhof ging uiteraard vooral uit naar de passages
over Nieuw-Guinea. Welnu, de regering heeft doen weten, dat een gesprek met
Indonesië over de toekomst van Nederlands Nieuw-Guinea „helaas niet mogelyk
is gebleken doordat Indonesië voor zulk een gesprek voorwaarden stelt, die in
strijd z(jn met liet zelfbeschikkingsrecht”.
Dit zelfbeschikkingsrecht blijft voor de regering het uitgangspunt. Het wordt
echter in zoverre nieuw toegepast, dat het kabinet thans van mening is, „dat
voor een verantwoorde keuze omtrent eigen toekomst de bevolking van Neder
lands Nieuw-Guinea zich vrij en onbedreigd moet kunnen oriënteren, overal waar
zij dit wenst.”
Coalitie
Een coalitie met de socialisten lijkt uit
gesloten. Deze moeten zich vergenoegen
met de winst, welke zij hebben behaald
op hun nieuwe programma,, dat de laat
ste marxistische trekjes verloren heeft.
Welke invloed de kwestie-Berlijn heeft
gehad op de uitslag is niet uit te ma
ken. Ongetwijfeld zullen er sommigen
geweest zijn, die in Brandt een man za
gen, die met grotere vastberadenheid
de positie van Berlijn zou verdedigen
dan Adenauer, maar zolang het tegen
deel niet is bewezen, geloven wij, dat de
invloed van Berlijn gering is geweest.
Berlijn.
In ieder geval zal de nieuwe Duitse re
gering, door wie zij dan ook geleid zal
worden, het probleem-Berlijn voor zich
Spaak naar Moskou.
Vermeld moet nog worden, dat Spaak,
de Belgische minister van buitenlandse
zaken, in Moskou is geweest op uitno
diging van Chroestsjow. Men neemt aan,
dat Spaak de Rus heeft willen polsen
(en omgekeerd) over de mogelijkheid
van kernvrije zónes in Europa als mid
del om de spanning in de wereld te ver
minderen. Een hervatting dus van het
oude Poolse plan van Rapacki.
den gered. Een losstaande garage met ’n
I -j l-ij— j, voor.
en
een heel jaar uitstel bedongen. Zij zal
dus op 1 juli 1962 ingaan.
In een verklaring voor de radio liet de
financiële woordvoerder der k.v.p. aan
stonds blijken, dat dit voor hem „een
grote teleurstelling was”.
Daarover zal dus in het komende jaar
nog menig woord in de Kamer worden
gewisseld.
Er staat één lichtpunt tegenover: voor
de gehuwde werkende vrouw wil de mi
nister van financiën een extra verlaging
invoeren, welke ca. f 50 miljoen zal kos
ten. Dat kan een meevaller worden ge
noemd, omdat de gespannen internatio
nale toestand overigens tot verhoging
der defensielasten noodzaakt. De rege
ring verwacht f 135 miljoen meer per
jaar voor militaire doeleinden te zulfcn
moeten uitgeven, f 70 miljoen daarvan
wil zij dekken door de vennootschaps
belasting, die op 1 januari 1963 met 4
punten omlaag zou gaan, slechts met 2
punten te verminderen. De rest, dus f 65
miljoen, hoopt zij bijeen te krijgen door
met ingang van 1 januari een bijzonder
invoerrecht op olie te heffen. (Met uit
zondering van benzine).
De Ver. Naties voelden zich gesteund'
door de resolutie, die de Veiligheidsraad
in februari van dit jaar heeft aangeno
men en waarin, onder erkenning van de
eenheid van het land, de Ver. Naties ver
zocht werd het buitenlandse militaire en
civiele personeel te verwijderen.
Tsjombe, er mede van beschuldigd te
gen de Ver. Naties te complotteren, gaf
zich echter niet gewonnen. De poging
van de Ver. Naties zich van Katanga
meester te maken en dit rijke gebied bij
de Kongo te voegen, mislukte, daar zij
niet volledig slaagde.
Er braken gevechten uit en de troepen
van Tsjombe wisten zich redelijk in hun
posities te handhaven. Dat is ook de
situatie nog op het ogenblik van schrij
ven.
Het in 1849 te Bolsward op initiatief van
wijlen P. Peereboom Sr. opgerichte we
duwenfonds is door daling van het aan
tal leden ontbonden.
Recordbegroting.
De begroting, welke minister Zijlstra
dinsdagmiddag aanbood, boekte een re
cord. Voor het eerst in de parlementaire
geschiedenis werd de grens van f 10
miljard overschreden. De uitgaven zul
len in 1962 namelijk f 11.160 miljoen be
lopen; de middelen f 10.885 miljoen. Er
bestaat dus een tekort van f 275 mil
joen!
Politiek pikant was de aankondiging in
de Troonrede, dat de regering i.c.
minister Veldkamp aan een aantal
bezwaren, welke in de Tweede Kamer
voor het zomerreces tegen het ontwerp
kinderbijslagwet zijn gerezen, wil tege
moet komen. Zij vertrouwt, dat dan de
parlementaire beraadslaging hierover
spoedig zal worden hervat. Het is be
kend, dat minister Veldkamp deze zaak
Ontspanning.
Het overleg, dat Hammarskjöld met
Tjsombe gehad zou hebben, had wel-’
licht een zekere ontspanning gebracht,
maar de Ver. Naties zijn op het ogen
blik van hun hoogste uitvoerende amb
tenaar beroofd. In het Handvest is in
dit geval niet voorzien, dus gelden de
normale regels voor de verkiezing van
een opvolger. De Veiligheidsraad moet
het eens worden over een kandidaat, die
dan aan de Algemene Vergadering
wordt voorgedragen.
Voorzitter Kortenhorst.
Enfin, de Kamer is haar werk in een
verzoenende stemming begonnen.
Met vrijwel algemene stemmen droeg zij
i j namelijk dr. Kortenhorst bij Koningin
Juliana voor als haar eerste kandidaat
voor het Kamervoorzitterschap.
Dit was een politiek niet onbelangrijk
gebeuren. Bij de val van het kabinet-
Drees hebben de socialisten immers ver
klaard, dat zij ’t vertrouwen in de on
partijdigheid van dr. Korstenhorst had
den verloren. Onder aanvoering van
prof. Romme trokken toen de rechts-
liberale coalitiegenoten hun stem voor
de socialistische kandidaat Bommer
voor het ondervoorzitterschap in. Dit
had tot gevolg, dat de liberale mevr.
Stoffels-Van Haaften tot ondervoorzit
ter werd benoemd.
In het feit, dat prof. Romme de politiek
heeft verlaten en overwegende, dat dr.
Kortenhorst zo juist het ziekenhuis had
verlaten, heeft de p.v.d.a.-fractie aanlei
ding gevonden haar bezwaren tegen de
k.v.p.-kandidaat niet langer tot uiting te
brengen. De overige partijen beloonden
dit verzoenend gebaar met de socalis-
tische kandidaat weer tot ondervoorzit
ter te kiezen.
vinden en vooral zal vermoedelijk blij- Met^ andere woorden: desgewenst óók
ken, dat de politiek niet in Bonn, maar
in Washington bepaald wordt. Hoe hard
nekkig Kennedy ook aan de Westelijke
rechten vasthoudt, het starre Duitse
standpunt, vooral in zake de Oder-Neis-
se-grens en de erkenning van Oost-
Duitsland, zal niet houdbaar zijn. Men j b'
zoekt naar mogelijkheden van een com- I
een over-
Diepe verslagenheid heerst in een groot deel van de wereld om de dood van
Dag Hammarskjöld, de secretaris-generaal van de Ver. Naties, die zondagavond
om het leven is gekomen toen het vliegtuig, waarmee hij van de Kongolese hoofd
stad, Leopoldstad, op weg was naar Ndola, op dertig kilometer van deze plaats
is neergestort. In Ndola zou Hammarskjöld president Tsjombe van Katanga
ontmoeten om met hem te spreken over een wapenstilstand in Katanga, waar
enkele dagen tevoren de Ver. Naties de macht aan zich hadden getrokken na de
arrestatie van een gedeelte van de Europese officieren, die het bevel over de
Katangese eenheden voeren. Als motief werd aangevoerd, dat burgeroorlog dreig
de, daar troepen van de centrale regering in Leopoldstad gereed zouden staan
Noord-Katanga binnen te vallen.
De opzet van de Ver. Naties was veeleer een einde te maken aan de afscheiding
van Katanga en de eenheid van de Kongo te herstellen, een doel, dat ook Loem-
oemba, met minder succes en zonder de steun van de Ver. Naties nastreefde.
Doch de Ver. Naties staan nu op goede voet met de centrale regering.
sprek met de Russen hervat kan wor
den. Hierover i
de Fransen in dit stadium vierkant te
gen praten zijn, maar dat dat Amerika
vermoedelijk niet zal weerhouden om
Moskou te polsen. Een goede gelegen
heid hiertoe is de samenkomst, die mi
nister Rusk zal hebben met Gromiko, de
Russische minister van buitenlandse za
ken als die de Russische delegatie naar
de Algemene Vergadering van de Ver.
Naties leidt, welke dinsdag Is geopend.
Waerden de goede boeken
hwat mear lézen, dan soene de minne
minder skreaun wurde
u®
die zich echter gesteund wist door gro
te groepen van Neutrale Afrikaanse
landen. Hammarskjöld, die in 1905 in
Zweden was geboren, heeft in zijn
ambtsperiode blijk gegeven van een wer
kelijk neutrale geest, want ook de Wes
telijke landen kregen van hem vegen uit
de pan, zoals ten tijde van de Suez-
kwestie. In de Kongolese zaak wekte hij
de woede van vooral de Belgen op, die
trachtten nog een vinger in de pap te
houden in hun koloniale gebied.
ben, het niet eens zal worden over een
kandidaat. Vooral niet, doordat Rusland
en het communistische blok in de vori
ge Algemene Vergadering gepleit hebben
voor de vervanging van de secretaris
generaal door een driemanschap van
een Westelijke, een communistische en
een neutrale figuur, die éénstemmig
over de uitvoering van de genomen be
sluiten zouden moeten beslissen, het
geen zou neerkomen op een verlamming
van het secretariaat in alle kwesties,
die Oost en West verdelen. Blijft de
Sowjet-Unie aan deze eis vasthouden,
dan zal het moeilijk zijn op de normale
wijze een opvolger van Hammarskjöld
te vinden. Een precedent zou misschien
zijn de verlenging van de ambtstermijn
van diens voorganger Trygve Lie, die
in 1950 zo de woede van het Kremlin
had opgewekt door zijn houding in de
Koreaanse oorlog, dat het weigerde hem
of een andere voor het Westen aan
vaardbare figuur zijn fiat te geven.
Toen heeft de Algemene Vergadering
zonder kandidaatstell|ig door de Veilig
heidsraad gehandeld, hetgeen naar de
letter niet in overeenstemming is met
het Handvest. Het gezag van de Ver.
Naties zou hierdoor ongetwijfeld te
lijden krijgen.
Evenals zijn voorganger Lie heeft
Hammarskjöld zich de woede van Rus
land op de hals gehaald. De wijze, waar
op hij de Kongolese kwestie aanpakte
en trachtte dit gebied buiten de machts
strijd van de grote blokken te houden,
heeft Rusland verleid tot zware per
soonlijke aanvallen op Hammarskjöld,
Bij de verpachting te Witmarsum werd
75 en 80 g. per pondemaat geboden.
Toegelaten tot de Rijkslandbouwwinter-
school: B. Kuindersma te Jorwerd; T.
Anema te Kimswerd; C. Rriendijk te
MakkumD. Meintema te Mantgum en
J. Tjebbes te Mantgum.
Algemeen wordt aangenomen, dat de ko
mende oorlog, die onafwendbaar lijkt er
een zal zijn zonder bloedige strijd. Het
TIISDEI 26 SEPTIMBER 1961
19-1019.50 Fryske ütstjüring
Ria Postma-Stolk fortelt üs bern it
forhael „Lytse Kinke en har poeske’,
skreaun fan H. de Jong.
Yn syn rubryk „Dit wie de dei”,
hearre wy de heat Douwe Tamminga
oer de slach by Warns, hjoed krekt
616 jier lyn.
„Hjerstbledtsjes”, in ympresje oer de
hjerst fan Rients Gratama. Leni de
Vries, Jetske Zijlstra en Rients Grata
ma yn lietsjes en teksten, de piano-
musykjes wurde brocht troch Cor
Huisman.
In direkte reportaezje üt Warns oer
de bitinking fan De Slach by Warns
op it Reaklif.
Yn de earste óflevering fan „Friezen
om utens’’ bringe wy Jo yn ’e kunde
mei Johan van Minnen, programma-
lieder by radio Lüksemboarch.
West-Duitsland.
In West-Duitsland zijn zondag verkie
zingen gehouden, welke hebben geleid
tot een nederlaag van de chr.-democra
tische unie, aan welker hoofd de oude
bondskanselier Adenauer staat. De par
tij is haar in 1957 veroverde absolute
meerderheid kwijt. Zij verloor ongeveer
vijf procent van het aantal stemmen,
dat vooral, ten goede lijkt te zijn ge
komen aan de socialisten, die onder de
Berlijnse burgemeester Brandt de ver
kiezingen waren ingegaan. De socialis
ten boekten winst, maar ook de liberalen
kwamen gesterkt uit de strijd, voorna
melijk door het wegvallen van een aan
tal kleinere rechtse partijen.
De toestand is nu zo, dat de chr.-demo-
craten als grootste partij wel de rege
ring zullen vormen, maar dat zij het
niet zonder coalitiepartner zullen afkun-
neft. Een coalitie met de liberalen is het
waarschijnlijkst, al is dat voor de recht
se inslag van de partij nauwelijks pret
tig te noemen. Een complicatie is, dat
de liberalen er weinig voor gevoelen om
onder Adenauer, die zeer autocratisch
optreedt, aan de regering deel te nemen.
Hun voorkeur gaat uit naar Erhard, de
minister van economische zaken. Zij ho
pen voor hun actie tegen Adenauer steun
te krijgen van een niet-geringe groep
chr.-democraten, die al enige tijd tegen
Adenauer ageert, zij het meer achter de
schermen.
van Nederlands Nieuw-Guinea”.
de'ver'’Naties naar West-Berlijn, dat j De internationalisering is dus in volle
dan zijn karakter van Duitse stad zo- gang. De vraag is uiteraard of het ver
moeten verliezen. De ongelukken van de secretaris-generaal
der Ver. Naties, Hammarskjöld, in de
Kongo, dit streven niet zal bemoeilijken.
Woensdagavond is de kapitale boerderij
„De Greonterp’’ aan de weg van Blauw
huis naar Greonterp af gebrand. De boer
derij was eigendom van de heer H. S.
Ydema.
De brand werd door de heer Ydema zelf
ontdekt. Hij wilde de hooiblazer af zet
ten, die de hele dag het hooi waarop
een lading stro was gedeponeerd had
afgekoeld. Onmiddellijk sloegen toen de
vlammen uit het hooi. Ofschoon de
brandweren van Witmarsum en Parrega
vrij spoedig aanwezig waren konden de
ze weinig uitrichten. De boerderij brand
de tot de grond toe af.
Doordat het vuur zeer snel om zich heen
greep kon ook bijna geen huisraad wor-
Belastingverlaging.
over Berlijn te praten en om te over- Het tweede onderwerp, waarnaar de be
wegen op welke voorwaarden het ge-1 langstelling op het Binnenhof uitging,
Huoccn y^rvat wor-1 betrof uiteraard het tijdstip der belas-
is niets uitgelekt, dan dat I tingverlaging, welke op 1 juli j.l. werd
--- uitgesteld. Welnu, minister Zijlstra heeft
Turkije.
In Turkije is het monsterproces tegen
de vorige machthebbers geëindigd metauto erin werd behouden. Ook de
het inmiddels voltrokken doodvonnis raad hooi ging verloren. Boerderij
van drie ministers, onder wie oud-pre- 1 inventaris waren tegen brandschade
Op het hoofd kwartier van de Verenigde Naties in New York werd maandag
middag kort na het middaguur plaatselijke tijd) de blauwe vlag van de vol
kerenorganisatie halfstok gehesen. Het was de eerste officiële aanduiding van
het overlijden
Hwat bat Qabe Skrocir
Een bejaarde inwoner van Workum, Lu
kas de Jong, bekend en bemind als tim
merman van kleine karweitjes, welke nog
dagelijks door hem werden verricht, niet
tegenstaande zijn leeftijd van 73 jaar, is
een droevig onge
val uit het leven weg genomen.
Per bromfiets was hij op weg naar iijn
broer te Sexbierum, waar hij een bezoek
zou brengen.
Hij is evenwel zover niet gekomen, want
op de Franekerweg is hij bij het over
steken van de weg door een personen
auto aangereden en dodelijk gewond ge
raakt.
Na verbonden te zijn is hij per ambulan
ce overgebracht naar het ziekenhuis te
Harlingen en is zijn broer met het droe
vig ongeval in kennis gesteld, alsmede
zijn huishoudster te Workum.
4 e week septl 1911
Thans hebben zich reeds 150 leden aan
gemeld bij de commissie terzake de op
richting van een bad- en zwemgelegen-
heid.
bij Indonesië. Maar kennelijk zoekt de
regering internationale waarborgen, dat
Indonesië Nieuw-Guinea niet zo maar
naar zijn hand zal kunnen zetten. Zij
verklaarde in de Troonrede althans in
de afgelopen maanden in vele landen
besprekingen te hebben doen voeren
,over de mogelijkheid de Ver. Naties te
promis en denkt daarbij aan een over- betrekken bij ontwikkeling en toekomst
brenging van althans een gedeelte van j van Nederlands Nieuw-Guinea
van
r
IcUl
