De Christel. Historische Unie
de politieke problemen
en
Derde deel van de wereldbevolking
door malaria bedreigd
UNICEF brengt hulp aan miljoenen
Dr. H. W. Tilanus sprak te Wommels
J
f
•*.s
1
wW-,, -
Geleerden
de
naar
Fan
de Martinytoer
us hjoed p p
to sizzen
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Zuidpool
Zilveren filmpjes
f i4*®*
DINSDAG 5 DECEMBER 1961
57e JAARGANG
No. 94
„FLITS’’ PRESENTEERDE ANNEKE BEEKMAN
het dorp
Tj. de J.
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Meer dan een miljard mensen, dat is ongeveer een derde deel van de wereld
bevolking, wordt voortdurend bedreigd door malaria, een ziekte, die meer dan
enige andere de mensheid verzwakt en schadelijk invloed uitoefent op de produk-
tiviteit.
Veroorzaakt door parasieten, vernietigt zij de rode bloedlichaampjes in liet
menselgk bloed en kan zij tot de dood van de slachtoffers leiden. In de bestrijding
van deze ziekte speelt UNICEF, het Kinderfonds van de Verenigde Naties een
grote rol.
Verschijnt DINSDAGS cn VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K 5157)
Vooral voor kinderen
funest.
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Een der Nieuwjaarskaarten van
UNICEF:
„Zeekoeten”, door een Eskimo-
kunstenaar gemaakt met een
mal van zeehondenvel.
Bolswards Nieuwsblad
De Jong’s Nieuwsblad
Op 2 december is een groep geleerden
uit Engeland naar Halley Bay, de meest
geïsoleerde van alle Britse posten in het
Zuidpoolgebied vertrokken. Zij gingen
zich inschepen op het charter-vaartuig
„Kista Dan", dat begin januari in Port
Stanley, de hoofdstad van de Falkland
eilanden zal arriveren.
Halley Bay kan*alleen worden bereikt
door een schip, dat zich door honderden
mijlen pakijs een weg kan banen. Het
ligt te ver van andere stations aan de
Zuidpool of een zuidelijk contingent af
voor transport door de lucht. In Halley
Bay zal de expeditie waarnemingen ver
richten op het gebied van het zuider-
en de lonosfeer.
In ons land wordt thans in driehonderd gemeenten melk op kleuter
en lagere scholen gedronken. Gisteren werd Groenlo officieel tot de 300ste
„schooilmelkgemeente" ingewijd door haar burgemeester, jhr. mr. E. M.
van Nispen tot Pannerden en enige vertegenwoordigers van de inspectie
volksgezondheid. In een veertigtal gemeenten werd een begin gemaakt
met het verstrekken van melk in de pauze op ulo-, lagere technische-,
huishoud, en middelbare scholen. Op de hierboven afgebeelde kaart van
Nederland zijn de gemeenten aangegeven waar schoolmelk wordt ver
strekt. U ziet, dat in Friesland slechts in Leeuwarden melk wordt ver
sterkt. Eri dat in de zuivelprovincie bij uitstek.
In bel Avro-televisieprogramma „Flits” ti vraaggesprek
van Lottis Frequin met Anneke Beekman. Op.de bijgaande foto zien we boe
de ielevisiemensen mej. Beekman aanwijzingen geven voor de uitzending
een jaar lang tegen malaria te bescher
men! Stort zoveel maal vier gulden als
u doosjes wilt hebben op giro 7515 ten
name van UNICEF, Den Haag en u
krijgt de doosjes toegestuurd.
In 1960 zijn er in negentig landen in
totaal meer dan zeventien miljoen kaar
ten verkocht en daarvan nam Nederland
alleen er 550.000 voor zijn rekening.
Dit jaar, nu het Kinderfonds van de
Verenigde Naties, in december vijftien
jaar bestaat, hoopt het Nederlands Co
mité UNICEF, Molenstraat 15a, Den
Haag, het aantal nog belangrijk te ver
hogen. Als dat lukt zal Nederland in
nog groter mate dan voorheen bijdragen
tot hulp aan miljoenen kinderen in de
wereld, die nu nog lijden onder tal van
ziekten, waarvan we er in dit artikel
slechts één onder de loupe namen.
great diel fam harren bin suver hwat
•b justere troch de lawine fan de tiid-
Malaria is een „dure" ziekte. De We-
deld-Gezondheidsorganisatie heeft bere
kend, dat zij alleen al in India per jaar
vijftig miljoen slachtoffers maakt en
dat dit daar een jaarlijks geldelijk ver
lies betekent van circa 1750 miljoen
gulden! Als men er de ziekte in een
campagne van enige jaren met forse
hand zou aanpakken, zouden de kosten
van zo'n actie ongeveer 665 miljoen gul
den bedragen, of slechts iets meer dan
een derde van het geldclijk verlies, dat
nu per jaar wordt geleden!
Vroeger bestreed men de met hevige
koortsen gepaard gaande malaria met
kinine, later ontdekte men andere me
dicijnen, maar de strijd tegen de ziekte
kon pas op grote schaal beginnen na de
tweede wereldoorlog. In 1939 had men
het middel gevonden, dat de wereld ge
heel van He ziekte zou kunnen verlos
sen; DDT, dat de overbrengers van de
malaria, de muskieten, effectief zou
kunnen bestrijden. Het werd duidelijk,
dat verstuiving van DDT in alle wonin,-
gen en ruimten van een door malaria
geteisterd gebied, dodelijk zou zijn voor
de muskieten en nog maandenlang zou
nawerken.
Na de tweede wereldoorlog, toen DDT en
andere insectendodende middelen volop
beschikbaar kwamen, kon de strijd be
ginnen. Weldra kwam men er achter
dat, als men in een bepaald gebied tot
de aanval overgaat, de strijd snel en
volledig gevoerd moet worden, want na
verloop van vijf tot tien jaar ontwikke
len sommige malaria overbrengende
muskieten weerstand tegen de insec-
tenbestrijdende middelen. Voordien moet
dus de ziekte volledig uitgeroeid zijn,
zodat de muskieten geen parasieten
meer kunnen overbrengen.
Door de Gemeentelijke Chr. Hist. Kiesvereniging „Hennaarderadeel” was voor
vrijdagavond een openbare vergadering belegd, die niettegenstaande het miezerige
gure weer grote belangstelling trok.
„De persoon van de uitgenodigde spreker zal hieraan niet vreemd geweest zjjn,”
aldus IJsb. de Haan uit Kubaard in zijn openingswoord.
j Oud-Unie-voorzitter dr. H. W. Tilanus, die reeds verscheidene malen in Wommels
optrad, is daar een zeer gewilde gast, die steeds van alle, leden der Chr. Hist.
Kamerfractie, nog de meeste toehoorders trekt. Deze Unie-veteraan, ondanks zijn
Dr. Tilanus had als onderwerp opgekre
gen „De C.H.U. en de politieke vra
gen”.
Hij begon met een historische uiteenzet
ting van de plaats der Troonrede in de
nationale Nederlandse samenleving en
sneed vervolgens verschillende punten
aan, zoals die zijn neergelegd in het
jongste staatsstuk, sept. j.l. door de
Koningin voorgelezen.
De eerste zin der Troonrede constateert
de internationale situatie als verontrus
tend. Deze verontrusting is primair in
verband met het drama Berlijn, de laat
ste maanden nog drukkender geworden
en ze zet ook haar stempel op de Neder
landse politiek, speciaal bij de Defensie-
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en
Malaria is vooral voor kinderen funest.
Er sterven op het ogenblik ongeveer 2
miljoen mensen per jaar aan deze ziekte
en de meeste van die slachtoffers zijn
kinderen.
Bovendien vermindert de malaria, als ze
de patiënten niet doodt, in elk geval hun
weerstand tegen andere ziekten. Ook
daarom neemt de malariabestrijding een
belangrijke plaats in het werk van
UNICEF in. Reeds in 1948 stelde het
Kinderfonds een omvangrijk program
ma op voor zijn aandeel in de malaria
bestrijding, en in 1955 besloot men zelfs
de uitroeiing van de malaria prioriteit
te geven onder alle acties tegen ziekten,
die de mensheid teisteren. Het Fonds
verstrekt insectendodende middelen, het
levert de inrichting voor DDT-fabrieken
en gezondheidscentra, het zorgt voor
verstuivers, medicamenten, laborato-
riummaterialen en transportmiddelen.
Op het ogenblik profiteren 46 landen
Toet en tsjerke
moatte midden yn it doarp stean
daarvan. In 1960 kon men met de in
sectendodende middelen, die UNICEF
verstrekt had, ongeveer 66 miljoen men
sen tegen de gevreesde ziekte bescher
men.
Natuurlijk vergen deze acties kapitalen,
bijeen door een beroep te doen zowel
op de regeringen als op particulieren om
bijdragen voor zijn werkzaamheden te
verstrekken. Voorwaarde voor elke hulp
van UNICEF is, dat men ook in de lan
den, die hulp vragen en krijgen, zelf ste
vig de handen uit de mouwen steekt en
dat zelfs in de eerste plaats, maar het
is duidelijk, dat de geldmiddelen voor de
hulp van UNICEF vooral moeten ko
men.uit het welvarende deel van de we
reld, waartoe ook Nederland behoort!
UNICEF krijgt onder andere geldmid
delen bijeen door de verkoop van zijn
bekende Nieuwjaarskaarten. Dat zijn
kaarten met zeer fraaie afbeeldingen,
naar ontwerpen van kunstenaars uit
verschillende landen. „Groet een vrind
en help het kind” is het motto waaronder
UNICEF in ons land de kaartenactie
voert. Inderdaad, voor vier gulden (de
kosten van 1 doosje met UNICEF-kear-
ten met enveloppenkan het Kinderfonds
genoeg DDT kopen om acht kinderenlicht
tingen net meirekkene, wol de jongere
generaesje it paed fan de alden net mear
op. Dizze fiele folie skerper, hwat op
mannich pleats üntbrekt, likegoed yn de
efterein as yn de foarein. En is de alder-
ein net mear by steat of n?t fan doel de
saken modern oan to pakken, dan jowt
dit alle dagen wriuwing en forwidering.
It pleitet lykwols foar de algemiene yn-
stelling fan de boeren, dat hja net skro-
me yn it knipende arbeidstokoart moder
ne mechanisaesje, mar ek op de saneam-
de ,,boerehelp”-organisaesjes, dy’t nou
al op mear as tweintich plakken oprjuch-
te en tarieden wurde.
komen, kan momenteel geen andere uit
weg worden gevonden.
De groeiende Europese integratie moe
ten we zien als een bemoedigend teken,
al blijft bij vele partners de nationale
belangensfeer (vooral op het gebied van
de landbouw) het sterkst sprekend.
De situatie rondom Ned. Nieuw-Guinea
is nog uitermate troebel. Wat in dezen
de juiste weg is, om uit de moeilijkhe
den te geraken, daarover heerst geen
eenstemmigheid. Spr. meende te mogen
constateren, dat de meeste V.N. verte
genwoordigers het met de Nederlandse
gedragslijn in dezen wel eens zijn, al
thans moreel.
Aan een gewapende actie van Soekamo
hecht hij niet zoveel geloof daar het de
Indonesische president duidelijk moet
zijn, dat zijn houding bij de V.N. aller
minst tegemoetkoming opbrengt.
Het wetsontwerp algemene kinderbij
slag, dat binnenkort in gewijzigde vorm
door de Kamer zal worden behandeld,
houdt de meningen verdeeld, er zullen
nog moeilijke knelpunten spanning ver
oorzaken. In dit wetsontwerp, aldus spr.,
liggen lijnen die het rechtsgevoel niet
bevredigen. De C.H. fractie hééft zich
steeds op het standpunt gesteld, niet te
mogen meewerken aan bepalingen, die
huns inziens sociaal onrechtvaardig zijn,
zoals premiebetaling door bepaalde groe
pen, waarvan de mogelijkheid vrijwel is
uitgesloten dat ze er ooit van kunnen
profiteren. Ook de inkomensgrens van
premietrekking (f 12000,is zeer aan
vechtbaar.
Met voldoening wees de heer Tilanus op
het feit, dat het minister De Pous is ge
lukt de prijzen in Nederland ongeveer
stabiel te houden; het huidige kabinet
heeft, volgens zijn oordeel, naast enkele
ongelukkige grepen, ook veel verdienste-'
lijk werk gedaan.
Vooral in de ombuiging van het beleid
in deze zin, dat het grotere vrijheid voor
de burgers nastreeft.
De vraag is opgeworpen door mr. Polle-
ma in de Eerste Kamer, of het geen
aanbeveling verdient, gezien de spannin
gen in de wereld, de basis van het ka
binet te verbreden.
Spr. zei dit standpunt van zijn geestver-
77 jaar, een toonbeeld van frisse vitaliteit, zag ook nu weer kans de vergadering
ruim twee uur lang te boeien met z(jn staatkundige voorlichting, die meer het
karakter droeg van een met zonnige speelsheid overgoten causerie soms tinte
lend van humor dan van een zwaar doorwrochte rede. De grondtoon bleef i
echter, als steeds, diep ernstig en appellerend op het hecht verankerd beginsel,
het Goddelijk gd'jod der dienende liefde.
want niet geheel te delen.
De basisverbreding is noodzaak bij drei
ging van accuut oorlogsgevaar; deze
dreiging is echter nog niet aanwezig.
Handelende over de woningbouw gaf
spreker als zijn mening, dat het platte
land in de toewijzingen te veel ten ach
ter komt. Gébrek aan geschoolde werk-
krachten en ook aan materiaal werken
bij voortduring remmend op opvoering
van het bouwvolume.
Het is de roeping der overheid alles in
het werk te stellen om de nood der
sociaal misdeelden, vooral wat de huis
vesting betreft, te lenigen. Deze nood
heeft op grote gezinnen een demorali-
serende invloed en vreet het levensge-
i luk aan.
geerde verkorting van eerste oefening Te" us.!°*te sto"d spreker^nog^ ^tvoeriS
kon niet worden doorgevoerd, omdat het
aantal vrijwilligers, 1
(dit in tegenstelling met België) bij ons
veel te gering is. Vooropgesteld, dat wij
onze N.A.T.O.verplichtingen moeten nas
en materialen, der draeit it rounom om
en nearne is mear reserve of foarried to
finen.
Yn dizze situaesje is it sa düdlik as hwat,
dat elts bidriuw sunich wêze moat mei de
minsklike arbeidskrêft en neigean moat,
hoe’t hy mei dy biskieden helpmiddels
dochs it wurk klear kriget. En dan is it
yn it algemien de generaesje boppe de
fyftich, dy’t it der it slimst mei hat. It
wol har net oan, dat de wrald sa slim
foroare wêze soe as dat it nou liket en
in
forbjustere troch de lawine fan de tiid-
forskynsels.
In diel fan de aldere boeren, binammen
hwannear hja hwat isolearre wenje, wol
it perfoast net oan, dat har buorkjen,
hweryn hja sa biwend wiene, nou net
mear doocht. Hja prottelje op it folk, op
de jongere generaesje, op de CAO’s, op
de frije tiden, op de gemaksucht, de rü-
gens, de healwizens, de ünkundigens en
folie jit net genóch. En fan har kant bi-
sjoen, ha se meastal ek gelyk. Utsünde-
HWER’T IT ROUNOM KNYPT
Neffens de offisjèle stikken giet it op it
heden yn üs lan tige nei it sin. De re-
gearing seit, hja hat de prizen yn 'e han,
hja lit de leanen allinnich stige as der
romte sit yn de winstmarge, hja sil de
bilêsting hwat sakje litte en mear sokke
moedjaende birjuchten, mar dy’t net al-
hiel buten it libben stiet, sjocht it in
bytsje oars .Yn hiel üs lan en yn alle
biroppen sit men to balden en to kearen
mei in great tokoart oan fakbikwame
minsken.
En de bidriuwen dy’t net sokke hege eas-
ken hoeve to stellen oan har personiel
sitte likegoed mei in earnstich gebrek oan
minsken. Dit tokoart is net biheind ta
bipaelde biroppen. It sit rounom: by it
ündertviis hünderten ünbifoege krêften,
by de post, it spoar, de giro en alle oer-
heitstsjinsten fierst to min folk. In giro,
dy’t freeds fuortstjürd wurdt, krije jo
woansdei, of tongersdei werom, it duorret
aloan langer, nettsjinsteande alle auto-
matyk. De forpleechsters typisten, kan-
toarpersoniel en alle famkes yn hokfoar
bidriuw, der wurdt om biddele en skoaid
sa’t nea west is. De kranten hingje üt it
lead fan de oanbiedingen oan personiel
mei in lange list fan fasiliteiten en by-
kommende forgoedingen, mar hja kinne
it hast net printsje omt ek hjirre in set
ter en in printer net to finen binne. Tü-
zenen fan undernimmers, lyts en great
meitsje ünmooglike dagen omt de perso-
nielskrapte harren gjin oare wei oerlit.
Bistellings wachtsje moannen en soms
jierren op ütfiering. By de Lips-fabriken
freegje hja in jier levertiid foar in slot
en in kaei en mei stiennen en glês is it
krekt oft it stellen wurde moat.
Elk dy’t syn eigen eagen brükt, wit, dat
er fan it offisjele priispeil en de offi-
sjele leanen in bidroefd bytsje oer is, wy
sitte kop en earen yn in totael oerspand
bidriuwslibben en alle oare tsjinsten en
biroppen komme yn itselde soal torjuch-
te. De driigjende setten fan Rusland, de
rebülje yn Afrika en Azië jowe nije fleur
oan de biwapeningsyndustry, de wente-
bou is jit gjin stap tichter oan de oplos
sing, de wegen en havens, de brêgen en
kanalen bliuwe by de easken fan de tiid
binefter, koartom hwert jo ek sjogge, der
is rounom in lange list fan needsaeklike
I foroaringen en takomstplannen. Jild, folk
llwat hat Qabe Sb roar
Dizze wike wurdt ek hjir yn Boalsert war
dien om dêrta to kommen. Yn in pear
wurden gearfette is it doel dêrfan mei-
mekoar in fikse» jongkeatdel, dy’t it mo
derne boerewurk oan alle kanten for-
stiet, yn tsjinst to nimmen en neffens in
bipaeld skema bar om bar to broken.
Sykte, üngefallen en oare krupsjes gean
foar mar dan kin elk de boerehelp ek
brüke om har seis of de fêste arbeider in
frije dei to gunnen. De ünderfining mei
dizze foarm fan arbeid is jit net great,
mar Aldeboarn en inkelde oare plakken
draeije nou dochs al in jier as trij, fjou-
wer en it giet der goed. Neist de lean-
bidriuwen kin dit middel meihelpe om
de boer net to meitsjen ta in slaef fan
syn bidriuw. En meiiens komt er sa in
kearn fan bitüfte, jonge wurkers, dy’t
de lanbou perfoast net misse kin. De
lanbou-organisaesjes biriede harren al op
in provinsiale bining, hwertroch foar-
Ijochting, lieding en meidertiid ek de op-
lieding fan dizze krêften regele wurde
kin. Fan herten ried ik dizze saek oan,
hwant krekt op sa’n wize toant men de
tiid oan to kinnen en foarüt to sjen.
Ik bin ek bliid, dat men dizze organi-
saesjes op algemiene grounslach halden
hat. Dat kin hjir sunder biswier en dan
is it prachtich as men it meiinoar dwaen
kin. En dat it nedich is, dat underfine wy
alle dagen en hwa’t him hjoed seis jit
rédde kin, sit moarn of oaremoarn om
sa’n help forlegen. Detain tapakke, nou’t
it jit kin!
maatregelen. De uitgaven stijgen mede
door Amerika's besluit de militair-finan-
ciële hulpverlening stop te zetten.
Voor het komende jaar is een totaalbe
drag van f 2069 miljoen geraamd.
De Kamer ziet, enkele afgevaardigden
van splinterpartijen buiten beschouwing
gelaten, globaal de noodzaak van deze
uitgaven in. Ze leggen er zich bij neer.
Ook van de dienstplichtigen moeten j
soms offers gevraagd; de zo zeer be-
stil bij de verhouding A.R.C.H.
beroepsmilitairenHier openbaart zich niet zo zeer een
eü verschil in beginselprogram, dan wel
een mentaliteitskwestie. Wat lokale sa
mensmelting betreft, zoals het bij de a.s.
verkiezingen uitkomen met één lijst.
Spreker ziet hier niet véél heil in, hij
wil zich echter aansluiten bij het Pau
linische woord: Een iegelijk zij in zijn
eigen gemoed ten volle verzekerd.
Een vooral van de kant der A.R. gepro
pageerde fusie acht spreker nu nog niet
realiseerbaar. Het is vrijwel zeker, dat
een dergelijke fusie in eigen gelederen,
alsook in die der A.R. afsplitsing van
kleinere groepen met zich zou meebren
gen. Wij moeten doelbewust ons rich
tend naar Gods Woord, als d.H. strijders
paraat blijven, daarmee dienende het na
tionale welzijn.
Er werden naar aanleiding van dit be
toog een kleine dertig schriftelijke vra
gen gesteld, variërende van de zaak Van
der Putten tot grondbelasting en het al
dan niet toelaatbare van kernbewape
ning.
2e week december 1956
Burgemeester P. J. de Hoop van Sneek
vraagt alszodanig eervol ontslag. Hij is
75 jaar.
Tentoonstelling in de school aan de Hid
Herostraat van de door de leerlingen der
chr- Landbouwhuishoudschool gemaakte
goederen.
De telefonische verbinding van 1
Hartwerd met de buitenwereld is een feit
De heer W. Kingma is telefoonhouder.
Hatax, de goedkope taxi. 5 cent per km.
Standplaats de Dijk. Beleefd aanbevelend
G. S. Hilwerda.
Weinig nieuws van het Spaanse front.
.Talrijke soldaten der nationalisten liepen
over naar de stellingen der Basken.
'W*
VS',
- i
