Werk in overvloed Wonseradeel m I 1 plattelandsgemeente Woningtekort is vaak funest daadwerkelijke uitbreiding voor Europa 1962 van 1 Bloeiende bedrijven in I I Fan de Martinytoer I] STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND us hjoed p p to sizzen Zilveren filmpjes 2e week maart 1937 Zanguitvoering ,Helje op’ bij Struiksma te Wommels, onder leiding van dir. J. Faber van Bolsward. Besloten met gezel lig bal. i’ 5Se JAARGANG DINSDAG 6 MAART 1962 No. 18 De Jong's Nieuwsblad MAMA WAT IS DAT? v na NOU MEIINOAR DER EFTER F strykjildskriu- eigen boeren, 9 ft Advertentieprijs: 13 cent per min Ingezonden mededelingen dubbel tarief Hundelsadvertenties bij contract reductie Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 13 Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335 (K5157) deel. De heer P. van der Goot heeft een tim- nierzaak in Hieslum en te TjerkWerd. Hij moet helaas veel afzeggen wegens personeelsgebrek. Momenteel kan hij nog wel 4 knechten gebruiken, doch kan deze derby in t nou dy Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 t De Burgemeester van Bolsward, Mr. J. A. GEUKERS. Op woensdag 7 maart zal de Europa-vlag van ons stadhuis wappe ren. Dat gebeurt niet alleen in onze stad, doch ook in vele andere steden in de vrije Europese landen. Wij vieren dan n.l. de „Dag van Europa”. Daarmee willen wij aangeven en getuigen, dat wij niet alleen Nederlanders, Fransen, Duitsers, Noren of Italianen zijn, maar dat wij leven in een grotere verbondenheid met elkaar; Wij zijn Europeanen. Wij geven te ken nen, dat wij over de grenzen van ons eigen land heen willen kijken en heen willen stappen. Wij willen, ondanks de yerschillen in aard van en belangen tussen de verschillende gebieden in Europa, elkaar de hand reiken en samen gaan, omdat wij allen met elkaar verbon den zijn door het Europeaan zijn. Dit zijn niet slechts idealistische kreten zonder meer. Reeds bezitten wij nieuwe Europese gemeenschappen: De Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, de Europese Economische Gemeenschap, de Europese Gemeenschap voor Atoom-energie, doch ook de Europese Gemeenschap op Cultureel gebied en op sportgebied. Al deze be grippen zijn voor ons, Bolswarders, levende werkelijkheid en het is goed daaraan woensdag a.s. nog eens een moment te denken en daarover onderling met elkaar te spreken: Op onze onderwijs instituten, in onze gezinnen en onze verenigingen. Moge dit eerlijke streven naar Europese eenheid ieder jaar een goede voortgang maken. de gemeente diverse vrachtautohouders gevestigd. Dit zijn in hoofdzaak één- en twee-persoonsbedrijfjes. 'Ook enkele timmerbedrijven groeiden uit. De dorpstimmerzaak van Y. Scha kel te Exmorra is in korte tijd omge toverd in een machinale timmerfabriek. Er zijn nieuwe machines aangeschaft; de werkplaats met cantine is gereed; ’t bedrijf legde zich toe op gewoon onder houdswerk, burgerbouw en boerderijen- bouw alsmede op het uitvoeren van res tauratiewerken. Fa. de Groot te Ferwoude vindt zijn on- derhouds- en nieuwbouwwerken in de omgeving van Ferwoude en Gaast, Wor- Dinsdag j.I. schreven wij dat de gemeente Wonseradeel springlevend is. Voor een groot aantal mensen biedt de gemeente een passende werkkring. De Stichting Sudergoa stelt dan ook terecht de vraag, waarom velen vertrokken naar andere gebieden. Wat er zoal nog te bereiken is in Wonseradeel blijkt ook wel uit onderstaand overzicht, waarin wij de belangrijkste industrieën en takken van nijverheid noemen. De gegevens zijn van februari 1962, dus van recente datum. Voor de goede gang van zaken publiceren wij ook het aantal woningen, dat de oorlog is gebouwd. eveneens een dorpssmederijhet bedrijf heeft zich aan de omstandigheden aan- I gepast en is overgeschakeld op handel in en onderhoud van landbouwmachines (tractoren en melkmachines). Uitbrei ding van de zaak is in voorbereiding. Thans werken er reeds 20 man. Wat het vervoerswezen betreft noemen wij Wed. T. Wiersma te Dedgum (melk- Bolswards Nieuwsblad Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en 1 toe öp restauratiewerken. Er zijn twaalf kampei fi werknemers. De scheepsbouw te Makkum met zijn 81 ruim 100 werknemers, is alom bekend. Fa. Amels en Zn. was vroeger binnen 5 de sluis te Makkum gevestigd en bouw- i de toen kleine schepen die de sluis kon- 1 den passeren. Na de oorlog is de werf 8 overgebracht naar de Makkumerwaard, Sbuiten de sluis, waardoor het mogelijk werd grotere schepen te bouwen. Plm. 8 250 op deze werf gebouwde schepen van 1 allerlei aard en grootte, vissersboten, 8coasters en grotere schepen, bananen- boot van 4000 ton, bevaren alle zeeën. 8 Er zijn zoveel opdrachten in portefeuille 't, I dat direct nog wel een 7Q-tal werkne- mers in dienst kan worden genomen, J zonder dat investering wegens uitbrei- ding nodig is. Woningschaarste is oor- 1 zaak, dat geen werkkrachten kunnen 8 worden aangetrokken. I De Dok- en scheepsbouwmij vestigde - zich in 1960 in Makkum. Het is een re- Frede past de minsken striid de wylde bisten I I niet krijgen, omdat hij geen woning kan aanbieden. Fa. G. Draisma, thans te Makkum, oor spronkelijk in Piaam en Apeldoorn ge vestigd onder de naam „fa. Draisma en Zn.”, is enige jaren terug gesplitst en van Piaam naar Makkum overgebracht. Deze firma voert grote werken uit, o.a. boerderijenbouw. Momenteel zijn wer ken in uitvoering op Terschelling en Vlieland voor f 800.000,en een rust huis in Zuidhorn voor f 2.000.000, Zij heeft momenteel een 100 man tewerk gesteld. De fa. D. Visser te Makkum is een flin ke plattelands-timmerzaak, met in hoofd zaak particulier werk, onderhoud en ook nieuwbouw. De fa. H. Bleeker en Zn., Parrega, is van een éénmanszaak uitgegroeid tot ’n bedrijf met ongeveer 15 werknemers; ’t werkterrein heeft zich ook buiten Par rega en omgeving uitgebreid tot geheel Zuid-Wonseradeel en Bolsward. M. Buwalda, Schettens, heeft 25 werk nemers, begonnen als timmerman te Schettens heeft deze timmerbaas zich ontpopt als aannemer van woningbouw, bouw en uitbreiding van inrichtingen en gêbouwen. Veel werk wordt uitgevoerd in Bolsward en Sneek en thans zelfs in Oosterwierum. Fa. G. Heeringa en Zn., Witmarsum, heeft zich ook behoorlijk uitgebreid. Be- In Londen wordt een tentoonstelling van moderne schilderijen gehouden uit de collectie van Sonja Henie Niels Onstad. In totaal zijn 116 werken van 32 kunstenaars te bewonderen. Foto: de 2-jarige Jessica, die met haar moeder de Amsterdamse beeldhouwster mevr. Stevens bij een 'blauw naakt’ van Ka rei Appel staat, begrijpt er niets van. Vele ouderen waarschijnlijk ook niet. vormt een voornaam onderdeel van het bedrijf. Er werken 17 man. P. Terpstra's schildersbedrijf te Mak kum is mede door de scheepsbouw te Makkum tot bloei gekomen. De N.V. Standard Coats, confectie-ate- liers, Amsterdam, is nog een nieuw be drijf dat pas is geopend. Deze N.V. heeft het vorig jaar in een pand te Witmar sum een confectie-industrie gevestigd; het is de bedoeling een 20 a 25-tai meis jes aan te trekken voor het vervaardi gen van mantels, mantelcostuums en an dere confectie-artikclcn voor dames. J. F. H. M. Bergsma, Makkum, groot handel in sigaren en mineralen, is uit gegroeid tot een groothandel in siga ren, bier, wijn, frishdranken en gedistil leerd. die haar werkterrein vindt in heel Friesland, de Noord-Oostpolder en Fle voland. Ook bezit Wonseradeel een Coöp. Zuivel fabriek, n.l. te Witmarsum. Door uit breiding van de veestapel en combinatie met de voorheen te Zurich gevestigde zuivelfabriek is deze fabriek aanzienlijk uitgebreid; vóór de combinatie werd er jaarlijks plm. 8.500.000 kg melk ver werkt, thans bedraagt dit 15.500.000 kg; 25 van de melk wordt doorgele verd aan de Condens; 63 wordt ver werkt tot kaas; 7 gaat terug naar de leverariciers; 3 gaat in consumptie; 2 wordt verwerkt tot boter. In de conservenfabriek „Zurich” te Zu rich werken 46 m. en 12 vr. De in deze in 1955 in de voorm. zuivelfabriek ge vestigde onderneming gefabriceerde con serven (kippen en vleeswaren) worden in hoofdzaak naar Engeland uitgevoerd. Deze uitvoer levert ons land belangrijke deviezen op. Het roggebrood- en koekfabriek van H. Rienks te Arum is gegroeid uit een gewone dorpsbakkerij. Aanvankelijk werd overgeschakeld op beschuit, doch door de concurrentie kon deze produktie niet gehandhaafd blijven. De zaak werd toen ingericht als roggebrood- en koek fabriek. Het afzetgebied wordt gevon den in geheel Friesland en Noord-Hol- land boven het IJ. De recreatie vormt in Wonseradeel een hoofdstuk apart. „De Holle Poarte” te Makkum is als recreatieoord in 1961 voor het eerst in exploitatie geweest. Het bevat 25 bungalows met 170 bed den, een hotel met 24 bedden en een kampwinkel. Voor de bungalows werden 4000 overnachtingen geboekt, waarvan 1350 voor Friezen, de overigen hoofdza kelijk voor Duitsers. In het hotel werden 700 overnachtingen ingeboekt, waarvan 550 voor Nederland en 150 voor Duit sers. Het aantal dagjesmensen wordt geschat op 10.000. Ook hebben een 40-tal particulieren in Makkum hun woning of een gedeelte daarvan opengesteld voor vakantiegan gers. Hierin zijn in het afgelopen jaar 300 personen opgenomen geweest. In café Waterlander te Zurich zijn in 't voorbije jaar 900 overnachtingen ge boekt van vreemdelingen Duitsers, Fran sen, Belgen (vissers), Zwitsers. Het aan tal mensen, dat het café heeft bezocht is niet te schatten. Inwoners van het Zwitserse Zürich komen in het seizoen bijna dagelijks. Enkele families blijven langer dan 1 nacht, zo een familie uit Bern, die hier reeds 6 jaar komt en on- geveer 3 weken blijft logeren. Wonseradeel heeft daarnaast heel veel bezienswaardigheden. Zo is de preek stoel in de Ned. Herv. Kerk te Kims- werd een juweeltje. Ook vele molens sieren het landschap. Charmant liggen de dorpen overal verspreid in de wijde omgeving, waar vogels hun liederen zin gen en waar thans weer lammeren in de weide dartelen. Een frisse wind waait doos Wonsera deel en er woont een bevolking, die de moed niet verliest, maar rustig voort bouwt aan de toekomst van de gemeen te. Het was goed, dat Sudergoa hierop eens de aandacht vestigde. Dit waren 184 woningen door particu lieren, 35 halve premie-woningen, 223 woningwetwoningen, 10 woningen door de gemeente zonder premie, 5 rijkswo- ningen. In totaal 457. In de visserij werken momenteel 85 personen. Wonseradeel heeft thans vijf bloeiende landbouwloonbedrijven, n.l. van P. Ane- ma te Arum, Gebr. Posthumus te Burg- werd, J. R. de Vries te Gaast, Fa. Wed. C. van der Meer te Makkum en Gebr. Haitsma te Witmarsum. Behalve deze 5 grotere bedrijven zijn over de gehele gemeente verspreid meer dere één of twee-persoons loonbedrijven aanwezig, samen met een 40 werkne- kum en een gedeelte van Wymbritsera- mers, in het seizoen echter met ongeveer 120 man personeel. Voor de veehouderij is de K.I.-Vereni- ging te Arum van belang. Deze vereniging telt 700 leden, die te zamen 16000 koeien hebben. Ze houdt 16 stieren. Het werkterrein loopt van Zweins tot Hindeloopen en van de af sluitdijk tot Winsum en biedt aan 10 personeelsleden werk. In verband met de aanwezigheid van vele landbouwbedrijven en veehouderijen zijn over de gehele gemeente verspreid, diverse handelaren gevestigd, zoals han del in kunstmest en zaaizaden; handel in veevoeder, stro en bieten; handel in aardappelen en andere landbouwproduk- ten; handel in vee; handel in olie en ontsmettingsmiddelen. De voornaamste is Fa. P. S. de Boer te Makkum. Deze firma heeft een gros- sierderij over het gehele land van stro, hooi en ruwvoeders. Regelmatig vindt im- en export uit en naar het buitenland plaats In Harderwijk is een onderdeel van het bedrijf gevestigd. De exportslagerij van J. Cuperus te Burgwerd werd oorspronkelijk als nood- slachtplaats geëxploiteerd. Na de oorlog werd laatstgenoemde omgezet in een exportslagerij, welke tot nog toe alleen voor het binnenland werkt. Gemiddeld worden er plm. 80 koeien per week ge slacht. Een plan waardoor de capaciteit wordt verdubbeld, is gereed. Wanneer de plannen zijn gerealiseerd, wil men zich ook op de export naar het buiten land toeleggen. De hiervoor nodige stap pen zijn reeds ondernomen. Thans vin den er reeds 14 mensen werk. Van de groenten- en fruitteeltbedrijven noemen wij die van G. Vis, A,rum en van de Lycklama a Nijeholts te Lollum. Vooral in het noordelijk deel der ge meente omgeving Witmarseum, Arum en Kimswerd treft men meerdere be drijven aan die zich toeleggen op de teelt van groenten en tomaten. Ook leggen meerdere kleine onderne mers zich toe op het kweken van vroe ge aardappelen en groenten van de kou de grond. Wat de gladiolenteelt betreft, de laatste jaren wordt meer aandacht besteed aan de teelt van de bollen van deze plant. Was het oorspronkelijk alleen de kwe ker W. Bosch, die deze bollen verbouw de, in het vorige jaar was de opper vlakte land, met deze bollen beplant, aanmerkelijk groter en over de gehele gemeente verspreid. De heer Bosch be plantte 1% ha en verder in Witmarsum, Kimswerd, Zurich, Piaam en Idsega- huizum nog 4 ha. Fa. H. Hogenhuis, voorheen de dorps smederij te Arum is in de loop der jaren overgegaan op landbouwmachines, o.a. tractoren en melkmachines. Het bedrijf werkt in geheel westelijk Friesland. De ondernemer ziet nog vele mogelijkheden doch durft niet over te gaan tot uitbrei ding, omdat door gebrek aan woningen geen geschoold personeel kan worden aangetrokken. De fa. Huisman te Pingjum was vroeger ---.1.I....;.-. eardete tiden in great forskaet fan mie- ningen omfette, nou ienriedich opkomme koe foar de hierdeboer, dy’t troch de plannen fan dizze minister yn in minne situaesje komme sil. De minister mient fan net, omt hy neist is frijlitten fan de keapprizen twa maet- rigels nomd hat, dy t dit bihinderje moatte. Alderearst wurdt it rjucht fan earste keap foar de hierder bifêstige. Lykwols dat liket sa. De hierder haldt it rjucht fan earste keap, mar tsjin hokfoar priis. Neffens minister Marijnen moatte par tijen dit seis ütmeitsje, allinnich as hja it net iens wurde kinne, sil de Groun- keamer de priis neame moatte. En hok foar priis meije dy dan takseare? Kom me der noarmen foar? Né, de Groun- keamer sil dat dwaen moatte neffens de merk. In gongbere priis, in priis, dy’t neffens de Grounkeamer oerienkomt mei de prizen, dy’t soksoarte lan of pleatsen opbringt. Nou, gean der mar oan stean. Dat wurdt, of leaver soe wurde sa’n ünwisse greep, sa’n perSoanlik oanfielen en dus sa n willekeur, dat gjin minske der haldfêst oan krijt. Mar ien ding stiet dan wol fêst, dy prizen geane stikken omheech. Hwant alle wiken komme de lju foar de tafel by de Grounkeamer mei bidden en smeken om hege prizen dochs goed kar- re to wollen. Lju, dy’t forlegen sitte, lju, dy’t it krekt foar de doar leit, lju, dy’t foar har eigen in slompe jild bard hawwe, omt it eigen lan brükt wurde moast foar wenning- bou, kanalen of sportfjilden. Hwithwer- sanne komme hja wei, üt Hollan net to min, dy’t ré binne om grou jild to bie den. En yn minder dan gjin tiid stiet it lan op twatüzen goune de pounsmiet en sil de Grounkeamer net oars dwaen kin ne as halve onderhoudswerk en nieuwbouwparatie- en nieuwbouwhelling. Ook dit van woningen, legt de firma zich ook bedrijf heeft met een personeelstekort te '!‘jS ----x--n-x. x----jn. Gebrek aan woningen remt de 8 aanstelling van nog 30 werkkrachten. Een der oudste bedrijven is de Kleiwa- renfabriek. Tichelaars Kon. Makkumer Aardewerk- en Tegelfabriek N.V. geeft thans aan 60 man werk. In dit bedrijf werkten in 1945 een 35-tal arbeiders; na dien heeft dit zich gestaag uitgebreid. De Gebr. v. d. Weerd hadden in Mak kum een bedrijfje, dat aanleg van elek trische geleidingen in woonhuizen en fa brieken in Makkum en omgeving ver zorgde, daarnaast een winkel in elek trische lampen en andere gebruiksvoor werpen. Door met de tijd mee te gaan is het bedrijf enige malen uitgebreid en verzorgt thans een veel groter gebied voor het aanleggen van licht- en kracht- installaties en woningen, bedrijven en inrichtingen. Bovendien is er een grote afdeling welke de elektrische installa ties in schepen gebóuwd in Makkum, Lemmer en Wartena verzorgt. Ook de handel in radio- en televisietoestellen oanklopjen om to sizzen, dat it lan nou op f 2000,steld wurde moat. Op pa pier wurde hja samar folie riker en de fiskus lit har der daliks fan bitelje, al bliuwt de hier gelyk. Foar de goede en reedlike eigeners, dy’t gjin krüme we gen gean wolle, sil it dan jit stikken min der wurde. En hoe wolle de grounkea- mers dan keare, dat de hieren omheech set wurde? It kaptael, dat yn in pleats bilein wurdt of dat sa heech skat wurdt, mei dochs wol in biskieden rinte dwaen, netwier. Nou as in normale pleats fan 75 pounsmiet dan troch de fiskus op 2 ton skat wurdt, kin men dan de hieren op it tsjintwurdige peil halde. Gjin min ske dy’t dat leaut. As dit plan trochgiet, wurdt it in wyldeboel en m tiezeboel en alles, hwat yn jierren opboud is, giet wer forlern. Dêrom bin ik fan herten bliid mei de balding fan de Fryske Mij. en soe, foar- safier it jit nedich is, de leden fan de oare organisaesjes oantrune wolle om mei man en macht dit protest to forsterk- jen. Krekt yn Fryslan, hwert tüzenen fan hierdeboeren wen je, is dizze saek fan in uterst great bilang en 'mei men yn dizze omstannichheden net hottefylje oer hokfoar organisaesje en soksoarte fan dingen. It giet hjir om it reedlik bi- stean fan likernóch 15.000 hüshaldingen allinnich al yn Fryslan. Minsken, dy’t wis wol ré binne om in .goede hier to biteljen, mar dy’t net de proai wurde meije fan in losbrutsen priispeil, hwert allerhanne spekulanten en wers al jierren op loere. In reedlike hier, akkoart, mar reedlike rjuchtsposysie, dy’t harren i goed tweintich jier barre mochte en ’t to kostber is om se troch it weifallen fan dizze Wet kwyt to reitsjen. Aksje fiere, mannen, en meimekoar derefter, hjir. stiet tof olie op it spul. Tj. de J. 11 wat hat (jabe SLroar I objekten to brüken. Hwat hat nou in hierdeboer oan sokke rjuchten as de keapsom fier ütgiet boppe de gebrüks- wearde fan it lap of de pleats? Ommers neat, hy stiet foar de kar, de pleats kwyt wurde of him earm keapje. De minister leaut dat net, hwant seit er, de aide hierder sil, as de keaper in ge- grüker is, ekstra biskerme wurde. Oant nou ta moast de nije keaper trije of fjouwer jier wachtsje foar t hy it nije bisit brüke koe, mar nou sil dit ,,be- schermingsrecht’’ op seis jier komme. Foar in bijierre boer sunder opfolger sit hjir in forbettering yn, mar foar de oa- ren is dit in bittere jefte. Hwant as jo hierdeboer binne en jou eigner forkea- pet it spul, dan binne dy seis jier gau om, net allinnich foar jo. seis, mar jit mear foar de soannen, dy t nou eltse kans untnomd wurdt. Men hoecht net iens folie fan it boerelibben to bigripen om yn to sjen, dat yn dy omstannichheden de hierdeboer it uterste dwaen sil en bie- de sil om dochs mar de pleats to bihal- den. Hwant earne oars fynt hy yn dy om- stannichheden ek gjin plak wer, dat bet ter of goedkeaper is. It gefolch sil wêze, dat én de hieren én de keapprizen hiele stikken omheech gean sille en dat yn in tiid, dat de suvelmerk striemin is en de bouboeren al jierren mei efterütgeande prizen sitte. Wy reitsje dan wer yn de aide situaesje, dat de hierdeboer tusken hammer en am- byld komt to sitten en nearne mear to- rjuchte kin om syn bistean reedlik to halden. Mar ek foar de eigners en eigen boeren, dy’t skynber gjin bilang hawwe by de nije situaesje, wiist it forkeard. Har pleats is forhierd en stiet op har for- mogen-ynventaris foar 1000,- of 1200,- goune it pounsmiet, mar it duorret gjin dizze gongbere priis ek foar oare I heal jier of de fiskus komt by harren. Aanbesteding boerderijbouw voor reke ning E. Wijma te Wommels. Laagste in schrijver fa. Bleeker te Parrega voor het bedrag van f 7200,Begroting was f 6500,—. B.j de komende luchtbeschermingsoefe- ning mag nergens licht uitstralen. Beschikbaar beste enterstier. Dekgeld f 2,G. Terpstra, Meerwal, Wons. 10 flinke eieren 34 cent. Brandsma’s winkels. De algemiene gearkomste fan de Fryske Maetskippij fan Lanbou hie dizkear in punt op de agenda fan bysünder great bilang foar de Fryske boer. It foarnim- men fan minister Marijnen om mei yn- gong fan 1 jannewaris 1963 de keappri zen fan lan en pleatsen frij to litten foun der algemien forset. It sil wol net faken bard wêze, sei Ir. Bouma, de foarsitter, dat sa spontaen, safolle ófdielings yn forset kamen tsjin it loslitten fan de Wet. En mei algemie ne stimmen waerd bisletten in telegram ritten en ongeregeld vervoer door ge- j nei de Twadde Keamer to stjüren, hwer- heel Nederland), fa. H. van der Kooy yn de miening fan de Maetskippij wer en Zn., Makkum (speciaal buitenlandse jown waerd. rittew) en Wietse de Vries, Makkum 1 Mei greate blidens hawwe wy, fan dit (alleen binnenlandse ritten). I bislüt heard en it die üs tige goed, dat Behalve deze 3 ondernemingen zijn in de Fryske Mij., dy’t yn de hierkwestje yn

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1962 | | pagina 1