Oecumenisch centrum
in
Accomodatie wordt uitgebreid
Kijken zonder inspanning
„de holle Poarte” te Makkum
j
Qabe Skroar
us hjoed
Meeste Televisiekijkers hebben juiste
kijkgewoonten
to sizzen
J. s.
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Fan de Marl iny loer
Zilveren filmpjes
Sytstra-bitinking mei
Selskipsgearkomste
Het meest gelezen
boek
-
Dizze maitiicl
IK.
•*-
101 e JAARGANG
No. 5
DINSDAG 17 APRIL 1962
RESTANT VOOR DE STRAATVEGER
Hwat hat
-’-'l.j’Vz 4'’»
en
lasten, wanneer zij
haarsnijden. Wed. Klom, KI.
foar de har- mannich konkreet gefal hawwe hj
Voor het oprichten van een recreatiecentrum zijn vóór alles twee dingen nodig.
De ondernemers moeten beschikken over de nodige fantasie èn over durf. Durf
gepaard gaande met zelfvertrouwen, een vertrouwen, dat uit de aard der zaak
gelbaseerd dient te zijn op reëele mogelijkheden. Sterk hebben we dit gevoeld
toen wjj nu al weer ongeveer een 10-tal jaren geleden met de fa. H. Lammertsma
een bezoek brachten aan het toen nog ongerepte bos bij Dieverbrug. Er waren
bomen, er waren heuvels. De resten van winterse sneeuw gaven de stilte die er
heerste, een apart cachet. Toch sprankelde de zon reeds met gouden arabesken
tussen de takken op het rulle zand.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N V, Bolsward
Administratie- en Redactie adres:
Marktstraat 15
Telef. 2451 - Na 18.50 uur 2305 of 2355
(K 5157)
wer j
dy dingen, dy’t de monsterstèdden
BREKT ER IN BETTER YNSJOCH
TROCH?
JU
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
trum „De Holle Poarte” te Makkum
overnemen. Het akkoord tussen het
stichtingsbestuur en de huidige eigenaar
de heer Lammertsma is reeds getekend.
De stichting „Ostoerio” stelt zich ten
doel vacantiecentra te exploiteren met
als grondslag het oecumenisch getuigen
ontleend aan de boodschap van New
Delhi „Eenheid, dienst en getuigenis”.
Men moet dit niet z<5 lezen, dat het ge
hele complex definitief wordt overgedra
gen. Integendeel, de fa. Lammertsma
blijft eigenaar. De firma heeft het gehele
recreatiegebied verpacht en wel voor 40
jaar. zodat de nieuwe exploitant belang
rijke investeringen kan doen.
Met een zekere schok is dit bericht ver
nomen. Men moet zich goed realiseren
wat hier eigenlijk gebeurd is. Het is n.l.
niet zo, dat de fa. Lammertsma, die veel
geld heeft geïnvesteerd en met enthou
siasme het recreatieplan heeft opgezet,
nu plotseling zich terug trekt en alles
op „losse schroeven” komt te staan.
Het tegendeel is juist het geval. Er opent
zich een nieuw perspectief.
Het recreatiecentrum „De Holle Poarte”
zal n.l. ook onder de nieuwe pachter zijn
Wij bleven even staan, intens genietend
van dit brok natuurschoon. En toen be
gon de heer Lammertsma te wijzen:
Daar op die heuvel, komt een bungalow.
En déar komt er één. Hier hebben wij
nen blijven vervullen. De huidige beheer
der, de heer P. J. Bonnema zal de di
rectie over het verblijf blijven voeren.
Wel zal de capaciteit van het bedrijf
aanmerkelijk worden uitgebreid. Zo be
staan er plannen voor een zaalruimte
van duizend tot vijftienhonderd perso
nen, terwijl er verder o.m. een kano-
vijver zal worden aangelegd. De huidige
accomodatie van „De Holle Poarte” be
draagt 250 bedden. Met centrum is bij
zonder fraai gelegen tussen twee na
tuurreservaten. Op zaterdag voor Pasen
zal „De Holle Poarte” voor bezoekers
zo mogelijk worden opengesteld.
Het ligt verder in de bedoeling van de
ondernemers dat er nog dit seizoen in
Makkum enkele werkkampen zullen wor
den gehouden; in samenwerking met de
Oecumenische Jeugdraad te Utrecht. Zij
starten eveneens zaterdag voor Pasen.
Directeur van de Stichting „Ostoerio” is
de heer Th. Rijks uit Driebergen, die 10
jaar lang verbonden is geweest aan het
recreatiecentrum „Het Grote Bos” te
Driebergen, een centrum dat onder aus
piciën staat van de stichting „Kerk en
Wereld”. De heer Rijks is echter met
zijn mede-directieleden de heren B. G.
en W. Bijl te Rotterdam van oordeel,
dat deze stichtink een te uitgesproken
kerkelijk (herv.) karakter draagt. Hun
ideaal is de exploitatie van vakantie-oor-
den voor vakantiegangers van alle ge
zindten, waarin zij op hun manier getui
genis van de boodschap van het evan
gelie willen afleggen. Er zullen in de
recreatiecentra van „Ostoerio” o.m. bij-
belbesprekingen, ochtendwijdingen
zondagsdiensten worden gehouden.
Het recreatieplan krijgt dus een geheel
eigen toekomstmogelijkheid. Een toe
komstmogelijkheid die zéér wel past in
de sfeer van de Friese Zuid-Westhoek en
grote perspectieven biedt, niet alleen in
economisch opzicht, maar ook in dat van
het gemeenschapsleven.
,,De Holle Poarte” kan uitgroeien tot een
begrip en krijgt thans alle mogelijkhe
den in zich. Het gaat juist de nadruk
leggen op datgene wat in andere centra
veelal wordt gemist.
Wij wensen de nieuwe stichting met dit
initiatief veel succes en vergissen wij ons
niet, dan gaat Makkum ook in dit op
zicht een grote toekomst tegemoet.
Wij brachten om een indruk te krijgen
van deze mogelijkheden nog verleden
week een bezoek aan „De Holle Poarte”
Het was er nog koud en guur. Maar het
eerste jonge groen kondigde zich reeds
aan. Wanneer de speelweiden klaar zijn,
de boomgroei zich gaat ontplooien en de
zo nodige beschutting tot stand komt
met „smük skaedzjend beamtegrien” zal
functie ais vakantiecentrum voor gezin-Friesland een lustoord rijker zijn.
3 e week april 1937
Skyntme fynt har foltóging
yn ienfald
Yn it jongste nümer fan ..It Keatling”,
meidielingsblêd fan it Frysk Selskip,
wurdt oankundige de 117de Algemiene
Gearkomste, dy’t op sneon 28 april hal-
den wurde sil yn „Ons Gebouw” to
Boalsert. De óffurdigen sille op it sted-
hüs troch it gemeentebistjür üntfongen
wurde.
De jouns om 7 ure bigjint in Harmen
Sytstra-bitinkingsjoun mei in iepening
fan de foarsitter, de hear Gj. van Dam,
sang fan it Grouster Mingd Koar, dekla-
maesje fan de hear D. A. Tamminga en
in rede oer Harmen Sytstra troch de hear
Ds. J. J. Kalma.
het onbekend zijn met
doel-
- en
Gebruik van klein netvlies normaal
Sommige mensen zijn bang, dat zij hun
ogen bederven, omdat zij steeds hetzelf
de kleine plekje van het netvlies be
lasten, wanneer zij een uur of langer
Normale afstand het prettigste
De goedbedoelde adviezen om- dichtbij
het televisiescherm te gaan zitten, kun
nen beter niet opgevolgd worden. Er is
geen enkele noodzaakhet is alleen maar
j i i ::i ,ii
lijnenvrij gemaakt zijn.
de reeds genoemde
beeld hinderlijk als men dichterbij komt.
neer we vlak voor een schilderij staan.
We zien dan verfvlekken, maar niet dat
gene wat er mee bedoeld is.
Gaan we op zeven of acht meter af
stand zitten, dan kunnen we de gebeur
tenissen op het scherm slechts met moei
te volgen. We zoeken daarom een rede
lijke afstand, waarop we zonder al te
grove bewegingen van het hoofd en van
de ogen het beeld gemakkelijk kunnen
overzien en we niet afgeleid worden
door onnodige details. We gaan echter
ook niet op te grote afstand zitten (de
meeste huizen laten dat ook niet toe),
want dan moeten we ons te veel inspan
nen.
Deze inspanning maakt overigens niet
onze ogen vermoeid, maar onze hersenen
Schade levert het niet op, wel is het ver
velend.
naar het televisiescherm kijken. Er dron
gen hierover nogal alarnierende berich
ten uit Duitsland tot ons door.
Men vreest, dat het beeldscherm maar
door een heel klein plekje van het net
vlies opgenomen wordt, vaak door min
der dan vijf procent, zoals onlangs werd
gepubliceerd. Het misverstand, dat uit
deze vrees spreekt, vindt waarschijnlijk
zijn oorzaak in 1 1,1 -
het verschil tussen kijken dit is
bewust en duidelijk waarnemen -
zien.
We kijken nimmer met meer dan een
heel klein, centraal gelegen deel van ons
netvlies, aldus Dr. Fortuin. Of we nu
een voetbalwedstrijd volgen, vanaf de
Euromast over Rotterdam kijken, een
boek lezen of het NTS-journaal aan
schouwen, dat alles maakt daarbij geen
verschil. We kijken als het ware door 'n
kokertje met het gebied van het oog
buiten dat kokertje zien we wel, maar
niet scherp; het is een hulpmiddel, dat
geschikt is voor oriëntatie, om ons te
waarschuwen. In het verkeer bij voor
beeld hebben we daar veel gemak van.
Omdat we dus door die koker kijken,
staan onze ogen nimmer stil, zij bewegen
doorlopend bij het lezen en ook bij het
kijken naar televisie op drie of vier me
ter afstand.
Zij kijken naar de neus op de voorgrond
van het beeld, of naar het bootje op de
achtergrond, zij ontdekken de auto, die
komt aanrijden en volgen deze.
Er is geen seconde van stilstand. Dit
voortdurend in-beweging-zijn moet als
gewoon worden beschouwd.
monyske üntjowing fan it lan yn syn ge-
hiel en de ünderdielen yn it bysünder.
De léste Memory fan Taljochting lit
düdlik hearre, dat de minister net en
thousiast is oer syn methoade en him of-
freget oft hjir gjin wiziging komme
moat.
Hy seit op foarsichtige wijze, dat faeks
de direkte stimulearing fan de kant fan
de oerheit, ynkrompen wurde moat ta in
algemiene forbettering fan de ynfra-
struktuer yn de saneamde probleemgebie-
ten en dat hy by himsels in forminder-
jen of ophalden fan de direkte preemje-
torsjenning oerweecht.
Yn oare kringen groeit it ynsjoch, dat in
yndustrialisaesje-polityk allinnich de saek
gjin rjucht docht en dat neist en mei
dizze aktiviteit ek in echte plattelanspo-
lityk komme moat, dy’t soarget, dat de
struktuer fan de streek alle steateleden
in brosjure tastjürd krige fan it Konink
lijk Nederlands Landbouwcomité, de sin-
trale fan de algemiene lanbou-organi-
saesjes, hweryn mei klam bipleite wurdt
it bihald fan in soun plattelan.
Dit binne moedjaende tekens en al is it
jit altyd kearnendrokte om üs hinne, de
natuer lit him net twinge, it soun forstan
komt wol in kear wer boppe. Opmerklik
r iputear-
re steaten him toskoar set foar de bidrige
dielen fan har bistjürskrite en de greate
politieke partijen ek earnstich stüdzje
makket fan de gefolgen fan it kearnen-
systeem. Meat en mear sjocht men it
fierst to skematyske en iensidige fan it
kearnensysteem yn en wurdt yn brede
kring op korreksje oantrune.
Hjirby moat men dan jit opmerke, dat
de provinsiale bistjüren, net it minst it
Fryske, altyd al op it stanpunt stiene,
dat net in diel, mar de hiele provinsje
yn de forbetteringen diele moast en by
ja dat
ons het kamphuis gedacht en dé.ar een
kampeerterrein. In de fantasie stond het
er al. Enkele jaren later stond het
er alles in werkelijkheid. Het was goed
gezien. Alleen was het begin wellicht te
bescheiden, want het kamphuis moest al
spoedig worden uitgebreid met een rui
me cantine, een cantine, die reeds weer
te klein wordt.
In Makkum op de „SAnkop” herhaalde
zich de geschiedenis. Een kale vlakte
met een simpel strandgebouwtje. Maar
ook hier werd het recreatieplan door de
fa. Lammertsma in samenwerking met
het gemeentebestuur van Wonseradeel
met kracht aangevat. Velen hebben hun
hoofd geschud toen het riante strand
hotel „De Vigelante” verrees.
Inderdaad, opnieuw was èn fantasie èn
ondernemingsgeest nodig. Recreatie-ge-
legenheid zal in de toekomst hoe langer
hoe meer, noodzakelijk worden. Mak
kum ligt uniek. Er is rust. Er is ruimte.
Er is een zoetwaterstrand. Er is een pi-
toresk achterland met intieme stadjes
als Bolsward, Workum, Hindeloopen.
Er zijn in de onmiddellijke nabijheid de
bossen van Gaasterland, de Friese meren,
de Friese eilanden. Met een auto kam
peren in Makkum biedt mogelijkheid tot
het maken van allerlei dagtochten. Mak
kum ligt via de afsluitdijk niet eens zó
ver van het Westen. Makkum móést wel
toekomstmogelijkheden hebben, maar
men moest deze zien.
Thans is er groot nieuws voor Makkum.
Men heeft het reeds in de dagbladpers
kunnen lezen.
De nog maar kort geleden opgerichte
stichting „Ostoerio”, de Onderlinge
Stichting tot Opzet en Exploitatie van
Recreatiecentra, zal het recreatiecen-
Dr. G. J. Fortuin van hetPhilips’ Ge
zondheidscentrum heeft zich in de afge
lopen jaren bezig gehouden met een aan
tal vragen die waren gerezen rondom het
zien.
Daarbij waren ook enkele problemen, die
ontstonden bij het kijken naar het be
trekkelijk jonge communicatiemiddel dat
televisie is. De problemen bleken overi
gens niet zo ernstig te zijn als de mis
verstanden, die gerezen waren. Verwon
derlijk is dat, hoewel deze misvattingen
op vrij grote schaal verbreid zijn, het te
levisiekijkende publiek zich er toch niet
naar gedraagt.
Dichtbij te veel details
Bij televisiekijken is het precies zoals bij
het kijken naar andere objecten; de mens
wil informatie hebben door middel van
zijn gezichtszintuig, en wel met de minst
mogelijke inspanning.
Wanneer we een boek lezen, houden we
dat boek niet vlak voor onze ogen en
evenmin gaan we het op anderhalve me
ter afstand zitten lezen. Op korte af
stand zien we namelijk details die niet
terzake doen en op anderhalve meter
moeten we ons te veel inspannen om dat
gene te zien, wat we werkelijk nodig
hebben. We nemen daarom een afstand,
waarop we gedeelten van zinnen in ons
kunnen opnemen en dus snel en gemak
kelijk lezen.
Bij televisiekijken hebben we hetzelfde.
Wanneer we op een halve meter voor
het scherm zitten, zien we wel de de
tails en de onvolkomenheden van het
beeld, maar niet het grote geheel. We
ondergaan hetzelfde verschijnsel, wan-
Al beijvert een ieder zich voor een veilig verkeer de straatveger zal altijd
•wel restanten moeten opruimen
Eind december 1961 was de Bijbel en
waren bijbelgedeelten vertaald in 1181
talen. De gehele Bijbel in 226 talen, het
Nieuwe Testament in 281 talen, bijbel
gedeelten in 674 talen.
Ook zal er eerstdaags verschijnen het
Nieuwe Testament in pocketvoftn met
woordverklaring. Het boekje zal Verschij
nen in de Carillonreeks.
■'■s'.'
-’7
It seldsum kalde foarjierswaer haldt de
measte beammen en struken jit yn ’e
winterklean, alles is like swart en dea,
sa’t liket. Mar, dy’t oandachtich de strü- is ek, dat mannich college fan Deputear-
ken en beammen bisjocht, wit, dat de
foroaring alle dagen mei greate krêft
komme kin.
De natür lit him op den dur net twin
ge, hja nimt har rjuchten werom. Hwa’t
mei oandacht neigiet, hwat er de léste
tiden bard op it ekonomysk terrein, kin
it net üntgean, dat ek hjir tekens binne
fan in nije maitiid foar dat diel fan üs
lan en dat diel fan üs folk, dat de léste
jierren Jein waerd under twang fan in
iensidich systeem. Der is alderearst mi-
nister de Pous, dy’t mei syn departemint
I binammen forantwurdlik is f
ek skoan merkbite litten. Wy binne der
harren tige tankber foar, al bliuwe wy
ek nou fan miening, dat in düdlike, prin-
sipiële balding folie better west hie.
It K.N.L.C. bipleitet allerearst de wol-
feart en it wolwêzen net fêst to binen
oan in bipaeld plak mar oan it bilang
fan in hiele krite.
Sa’n krite wol hja sjen as in ienheit en
hja tinkt dêrby oan de greatte fan sa’n
10.000 h.a. of 100 km2. Om in idé to
jaen hoe great dat is, kin men in pear bi-
kende gemeenten dêrneist sette. Sa is
Wünseradiel 157 km* en Wymbritsera-
diel 140, Hinnaerderadiel is 58 en War-
kum 27, wylst Himmelom-Aldferd 64 is
en Gaesterlan 76. De kontrei fan dy
greatte moat men sjen as ien gehiel,
hweryn de minsken safolle mooglik alles
fine moatte, hwat it libben tsjintwurdich
biede kin. Sa’n hoeke, sa’n kontrei, is bi-
langriker as it doarp of de doarpen en
hja miene, dat it stribjen wêze moat om
binnen sa’n kontrei de needsaeklike for-
sjenningen oan to bringen en net mear
de oandacht to rjuchtsjen op in bipaeld
plak, itsy stêd of doarp. It komt dus hjir
op del, dat yn gefal al in natuerlik sin-
trom bistiet, dit ek de kans ha moat üt
to groeijen ta forsoargingssintrum fan dy
hoeke. Binne der trije doarpen, dan moat
te dy dizze funksje meimekoar drage, de
iene op dit gebiet de oare op in oar ter
rein, mar meimekoar sa, dat de streek,
de hoeke, dêrmei bar gerak krije kin.
Dizze opset giet üt fan de tins, dat gjin- J digenje, mar wol tsjin barren, dy’t yn de
ien plak alles jaen 1 -
ten fan de minsken hyltyd wer nei nije plattelan rêstich slope en leechsüge’wolle
fariaesje sykje. 1 as de stêd mar greater wurdt. Dy iensidi-
Yn Amerika hat men earst in geweldige Re ea ünkrekte miening makket de saek
groei sjoen fan de stêdden. Nou giet it ünfortarber. Lykwols it bettere ynsjoch
de oare kant wer üt en siket de mi’nske *s ya_ ‘f weromkommen en like wis as
yn lytse plakken en op it plattelan if foarjier komme sil, komt ek dit wer
2; j net werom. De natuer nimt syn rjuchten
biede kinne. To uzes is it lofliet op de sünder mis! fj je j
Scheren en
Dij lakker.
1 flesje slagroom en een busje mande
rijntjes, samen 30 cent. 1 busje zalm en
1 pakje mayonaise, samen 27 cent.
1 S. Vonk, Hoek Jongemastraat 2, Bols
ward.
Onthulling van het monument te Ping-
jum ter nagedachtenis van de heer L. S.
Hilarides. Lammert Scheltes zoals de heer
Hilarides in geheel Friesland bekend
was v. <J. voorz. van de Z.P.C., voorz.
1 van de Coöperatieve Condensfabriek,
voorz. Friesche Landbouw Onderlinge,
voorz. Coöp. Zuivelfabriek Witmarsum,
bestuurslid Fr. Mij v. Landbouw, Dijks-
gedeputeerde, lid Kamer van Koophan
del, bestuurslid Friesche bond van Harm,
en Fanfarekorpsen, enz. enz. Lammert
Scheltes was ook bekend kaatser, hij won
o.a. 3x de zilveren bal van de P.C.
Het bombardement op de Spaanse hoofd
stad is hervat.
Lof ten noch swier
Grys en skier
Mei hurde wyn
Sünder sinneskyn
Sa is dizze maitiid
Net Ijochtsjend en bliid
Mar klomsk en kald
As de wyn sa oanhaldt
De aei-sikers sküke
Faek kald en forbüke
As hja 't fjild trochkruse
De bannen yn ’e büse
Lüden dy’t trilje
As fügels opskrilje
Ut in greppelkant
Dér ’t hja lyte ha hawnt
De lamkes yn ’e sliep
Lizze efter it skiep
Tsjin it memmelik liif oan
Waerm en skoan
Sa is dizze maitiid
Sünder freonlik geniet
Hege winen dy roppe
De kjeld fan boppen
greate stêd jit moade en wurdt fan oer-
heitswege dy kant ek ütwurke, mar ge-
lokkich bliuwt dêrneist de soune ünt-
wikkeling fan fikse doarpen en lytse
stêdden düdlik sichtber. Dat it plak as de
Jouwet ien fan de folie misdielden, de
measte groei sjen liet as yndustryplak
toant oan, dat it libben sterker is as de
lear. It ünrjucht leit er dan mei skeppen
fol boppe-op.
De hiele striid tusken it anneksearen fan
plattelansgemeenten dy’t om in greate
stêd lizze en it stribjen dy gemeenten seis
ta bloei to bringen is in gefolch fan dy
tsjinstelde ynsichten. De iene sjocht neat
oars as de stêd, de oare wol mei de stêd
ek in soun en selslibjend plattelan bi-
halde. It pleit, dat it K.N.L.C. fiert foar
in selsstannige plattelanspolityk, dy’t op
itselde peil stean moat as de yndustria-
lisaesje polityk, wol de regearing bringe
ta de erkenning fan it feit, dat it giet om
it hiele lan en alle bifolkingsgroepen en
dat allinnich in harmonyske groei fan al
le fasetten in bloeijend lan opleverje kin.
Fan Amsterdam-Süd, ien kear de meast
oantreklike wenkearn, geane op it heden
hünderten minsken fierder fan de stêd
of to wenjen yn in aerdich hüs mei tün
en rom sicht, de auto of de bus bringt
har moarns wol nei kantoar of saek. Yn
Grins siocht men itselde mei Haren, Eel-
de, Süd-Laren en Paterswolde.
Wy keare üs net tsjin de lju, dy ’t it
bilang en de bitsjutting fan de stêd for-
1 -t 1 1J o
kin en dat de bihóef- stêdden allinnich it heil sjogge. Dy’t. it
nei nije plattelan rêstich slope
nen beter niet opgevolgi
zaakhi
hinderlijk, ook bij ontvangtoestellen, die
lijnenvrij gemaakt zijn.
Want af gezien van de reeds genoemde
nadelen, wordt het flikkeren van het
beeld hinderlijk als men dichterbij komt.
Dit vindt zijn oorzaak hierin, dat flikke
ren beter wordt waargenomen met de pe-
ripherie van het netvlies dan met het
centrum. Dit flikkeren wordt veroorzaakt
door het vijf en twintig maal per secon
de wisselen van beeld dat bij televisie nu
eenmaal onvermijdelijk is.
Het lijnenvrij gemaakte beeld heeft dit
ook en het is bovendien niet zo scherp
als een beeld, waarin de lijnen behouden
zijn. Gaat men op een normale afstand
dat is dus twee en een halve meter
voor een 48 cm-apparaat en drie a vier
meter voor een 59 cm-toestel zitten,
dan heeft men een in ieder opzicht gun
stige plaats gekozen om op een prettige
wijze televisie te kunnen kijken.
