DE STAND VAN DE
STINSEPLANTEN
Vragen rond de zwemschool
J3
ES
Fan de Mart iny loer
Grote Orientalierit
te Bolsward
Oifci
Us eigen gea
Zilveren filmpjes
ilz
9p zoek naar aronskelk eu vogelmelk
S. J.
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Tj. de J.
11J*
101e JAARGANG
No. 13
DINSDAG 22 MEI 1962
I
It
kommen
raw*'
over-
spoedige
d te ge-
*1
I
1*1
PATROUILLE AAN DE GRENS
VAN THAILAND
t
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
De wearde fan de minske
leit yn syn twa lytse organen
syn hert en syn tonge
Abonnementsprijs t 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Fold waning leit faek nést de doar
Soks kin fryslan üs ek bringe
Sjoch syn Ijochtsjend sinne-spoar
Lit jim net troch ünrêst twinge
in Friesland op verschillende plaatsen
worden gevonden en waarvan men nog
steeds de herkomst niet met zekerheid
kan vaststellen. Over enkele weken zal
er weliswaar iemand promoveren op ’t
onderwerp Stinseplanten, maar ook hier
bij komt men niet verder dan veronder
stellingen al moet wel gezegd, dat men
het romantische verhaal al zouden de
stinseplanten door de kruisvaarders zijn
meegebracht uit het Heilige land of dat
men hier te doen zou hebben met ge
neeskundige kruiden, eens gekweekt in
kloostertuinen, wel met de nodige kor
rels zout moet nemen. Tegenwoordig
wordt hoe langer hoe meer aangeno
men, dat we hier te doen hebben met
eens geïmporteerde en later verwilder
de planten, die hier zijn gebracht als een
soort ,,mode”-artikel en in de z.g. En
gelse tuinen gekweekt.
Hoe dan ook, de stinseplanten, veelal
bolgewassen, blijven een interessant
waarnemingsobject. Wat er nog van is
bewaard, dient zeker behouden en het
zou jammer zijn als het bezit van een
stinseflora verder verloren zou gaan,
zoals dit reeds op verschillende plaatsen
het geval is geweest, bijv, door herhaald
maaien, plukken en onkunde.
Van het laatste vertelde de heer Van der
Ploeg ons een interessant voorbeeld.
Bij een plaatselijke predikant in Fries
land vroeg hij beleefd een kijkje in de
tuin te mogen nemen om de stand van
de eventuele stinseplanten op te nemen.
Sjoch dan is de tiid wet
Wurde wy ünrêstich wer
De jongerein dy giet üt brommen
It jongfolk stout wer her en der
Vrijdagavond 25 mei wordt voor de eer
ste maal in dit seizoen een oriëntatierit
gehouden. Deze rit is speciaal bedoeld
voor beginners, hoewel vanzelfsprekend
ook gevorderden mee kunnen rijden.
Er zijn daarom dan ook 4 klassen waar
in U kunt starten en wel:
A-klasse auto’s, motoren en scooters.
A-klasse bromfietsen.
B-klasse auto’s, motoren en scooters.
B-klasse bromfietsen.
De route is eenvoudig gehouden en we
tijfelen er dan ook niet aan, dat zeer
velen op sportieve wijze om het grote
aantal beschikbare prijzen zullen strij
den.
De start is om 20 uur vanaf hotel „De
Groene Weide” te Bolsward, waar men
ook kan vóórinschrijven.
Het inschrijfgeld is speciaal voor deze
rit laag gehouden. Auto’s, motoren en
scooters betalen f 2.50, bromfietsen
slechts f 1,50 per deelnemend voertuig.
komen van de stinseplanten in en rond
Bolsward houden wij ons zeer aanbevo
len voor het melden van eventuele vind
plaatsen.
Op Monsma State lijken bijv, alle stinse
planten verdwenen (zo ze er mochten
zijn geweest) door de intensieve bewei
ding en het telkens opschonen van de
sloten. Maar het is niet uitgesloten, dat
er resten worden gevonden in de aan
grenzende mantel van het kerkhof,
waarvan het hek echter gesloten was,
zodat hier geen onderzoek kon worden
ingesteld.
Op Cnossen, op Spreeuwenstein, in het
Ugoklooster of Oldeklooster, eventueel
ook op de Bargepels of Groot Ecquard
zouden misschien Stinseplanten te vin
den zijn. In het algemeen worden ze aan
getroffen op plaatsen waarvan men
mag aannemen, dat er in de gouden eeuw
of iets later tuinen zijn aangelegd met
de genoemde ,,mode”bloemen, thans dus
verwilderd tot stinseplanten.
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardscbe Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
Wachtsjend lizze üs fryske jannen
Yn dit moaije maeitiidsskoft
Evenredich troch syn bannen
Omseame troch in blauwe loft
gebaar van de hand. In zijn tuin stonden
geen stinseplanten!
De heer Van der Ploeg was zo vrij het
tegendeel te beweren, waarop de predi
kant hoogst verbaasd vroeg hoe hij dit
dan wel wist. De oplossing was eenvou
dig: Voor de predikant stond op zijn
werktafel een vaas, door zijn huishoud
ster gevuld met. stinseplanten.
In Bolsward is in het verleden de stinse
flora op het Bolwerk verloren gegaan.
Niet alzo die in de pastorietuin bij de
Martinikerk. Mevr. Kreb was zo vrien
delijk ons even rond te leiden. De Bols-
wardse pastorietuin is een van de meest
overvloedige vindplaatsen in Friesland,
zij het dan meer in de kwantiteit als
in de kwaliteit.
Vooral in de brede mantel langs de
Weeshuishaven en de Kampen is een
ideale groeiplaats en het predikantsge-
zin weet het aanwezig zijn van deze
unieke flora heel wel te waarderen.
In de eerste plaats is er dan de helm-
bloem (corydalis solida) die welig heeft
gebloeid en in vrijwel de gehele mantel
voorkomt. Van deze bloem zijn twee
variëteiten.
In Bolsward vindt men de minst zeldza
me. De wilde tulp, ook wel bostulp ge
noemd (tulipa sylvestris) doet het dit
jaai- niet zo heel erg goed. Toch ontdek
ten wij nog een paar bloeiende bloemen.
Het meest typische van deze tulp is
waardoor de bloem direct is te ^erken
nen dat de knop gebogen naar bene
den hangt. De gele bloemen zijn iets
kleiner dan de meeste gekweekte soor
ten, maar zijn sierlijk van vorm. De ge
vlekte Aronskelk (arum maculatum)
bloeit nog niet, maar de forse bloem
knoppen steken al flink boven de inder-
Oeral bin wol moaije plakken
Faeks net fier fan ’t eigen sté
Net altyd krijt men dat to pakken
Hwat men siket oan fiere sé
Een patrouille van de strijdkrachten
van het Britse Gemeenebest, samen
gesteld uit militairen van Australië,
Nieuw-Zeeland en uit Ghurkas, pa
trouilleert in een boot op de woelige
rivier de Perak langs de grens tussen
Noord Malakka en Thailand, dat de
zer dagen al een vaatje buskruit is ge
noemd. De patrouille is op weg van
jort Tapong naar de vooruitgescho
ven post Crik. De waakzaamheid aan
de grens tussen beide landen is hoog
opgevoerd
spekulaesje yn it plak
likheit en de billikheit.
Kinne de noarmen omheech, omt der
mear foar de kapitaelsfaktor oerbliuwt,
des to better.
Ik soe it fan herte winskje, hwant dêr-
mei soe de lanbou-situaesje souner wur
de en de nije, needsaeklike ynfestearin-
gen yn lanforbetteringen en bettere ge
bouwen sterk tanimme. Mar ütsein yn
de tünbou is dat op it heden net it ge-
fal. Wol binne de nije leanen wer he-
ger, wol stige de bidriuwsünkosten al
tyd troch, mar fan hegere prizen heart
men perfoarst net.
Of it soene de léste aide jirapels wêze
moatte, hwert ?n fan de hündert bou-
boeren fan profitearret. Mar dat is mei
fjirtjin dagen wer dien. Dér soe de
greatste optimist net op bouwe wolle,
tinkt my sa. Of miene jo fan wol?
Ilwal hat Qabe Sb roar
üs hjoed p p
to sizzen
om oan lan to kommen wer ferge wurde
op in fierst to hege priis en dan mar mei
de hiele hushaiding der tsjinoan bealgje
om de rinte to meitsjen?
Is binammen de greidboer mei rjucht op-
timistysk mei de takomstige suvelmerk
en de hege foerprizen? As de biater hjir
op seis goune komt, hoefolle büter soe
yn Nederlan dan iten wurde mei in mar-
garinepriis fan jit gjin goune? As der ea
in reden wie om de prizen fan lan en
pleatsen under stringe kontróle to had
den dan is it krekt nou, hwer’t eltse wis-
sichheit üntbrekt en alles op losse skroe-
ven komt to stean. Seis as men oannimt,
dat it foar de Nederlanske boer wól gun
stiger wurdt, is der alles foar om de lan
en pleatsprizen op in forantwurde peil
to halden. Neat soe my leaver wêze as
dy omheech koene, mar net to’n koste
fan de hüshaldingen, dy’t der har brea
op fortsjinje moatte. En dat is krekt it
gefal as hjir de --
komt fan de reedlikheit
Het is thans n.l. zo ongeveer de bloei- I daad gevlekte bladeren uit. Deze bloem
tijd van de meeste stinseplanten, die staat er veel florisanter voor dan de tulp.
Er zijn heel wat pollen en het is vooral
deze bloem die voor Bolswards flora een
rijk bezit vormt. In Friesland wordt ook
elders deze plant, hoewel uiterst schaars,
gevonden, bijv, bij de Skierstins (het
voormalige „üthóf” van het klooster
Clara Campus of Klaarkamp bij Sy-
brandahuis) te Veenwouden.
Door de restauratiewerkzaamheden zijn
deze planten hier echter onder aarde en
puin bedolven en het is zeer de vraag
of zij van de overigens goed bedoelde
restauratie niet het slachtoffer zullen
worden.
In de aangrenzende tuin van het Ver
pleeghuis „Zonnehoek”, voorheen ook
pastorietuin, komen de stinseplanten in
mindere mate voor. De mantel is hier
ook veelal gebruikt voor het deponeren
van allerlei afval ên dit kan het voort
bestaan van de stinseflora hier wel sterk
hebben belemmerd. Wel groeit ook lüer
in ruime mate de helmbloem. Vanaf de
Grote Kampen heeft men enkele weken
lang kunnen genieten van de paarse
bloemenweelde die tussen de toen nog
kale bomen aan de oever van het grach
tje opbloeide. Thans is de helmbloem
uitgebloend. Andere stinseplanten wer
den hier niet gevonden, ook niet de ana-
moonsoort, die als zodanig geldt.
Een oeroud „sté” en daardoor een do
rado voor stinseplanten, is Wybranda-
state te Hichtum, waar sedert enkele
jaren de familie Lycklama Nijeholt
resideert.
De predikant wees dit met een breed Op het erf bloeit hier momenteel
vloedig de knikkende vogelmelk (orito-
galum mutans), die zoals gezegd, ook
in het weiland wordt gevonden, ver
klaarbaar door het feit dat hier terp-
of slatmodder over zal zijn gebracht,
waarmee men de bollen ongewied en on
geweten heeft getransporteerd.
Ook in het aangrenzende „höf” met zijn
reigerkolonie vindt men de knikkende
vogelmelk, die blijkbaar niet of weinig
wordt gegeten door de daar los lopende
schapen en paarden. Enkele pollen le
ken verder te zijn dan het lenteklokje,
al is het ook mogelijk dat we hier te
doen hadden met een verwilderd sneeuw
klokje, dat er dan wel erg „geil” en
breedbladig uitzag.
Al had onze speurtocht niet een groot
aantal soorten opgeleverd, het was toch
de moeite wel zeer waard.
Om tot een 'volledige inventarisatie te
As de foarjiers-wyntsjes waeije
Oer üs aide fryske gea
Sil it sintsje üs wer paeije
Skynt üs lekker op ’e lea
4 e week mei 1937
De „Hindenburgramp” schokt de wereld
De volgende 20 partijen zullen aan de
a.s. verkiezingen deelnemen: R.K. Staats
partij (Aalberse); SDAP (Albarda)
ARP (Colijn); CHU (De Geer); Vrij
heidsbond (Bierema); Vrijz. dem.
(Oud)Comm. Partij (de Visser) St.
Ger. Partij (Kersten; RSAP (Sneevliet)
Nat. Tb. T. en M. partij (Vervoorn)
Kath. Dem. partij (Arts); Chr. Dem.
Unie (Van Houten); Algemeen belang
(Kraak Steeman); NSB (Mussert);
Herv. Geref. Staatspartij (Lingbeek)
Chr. Nat. Actie (Visscher); Nationaal
Herstel (Emmens)Zwart front (Mei
jer).
De heer J. Walma opent in de Jongema-
straat een winkel in heren mode-artike-
len.
Zilveren jubileum Ds. M. P. Pel te Wit-
marsum.
B. en W. van Bolsward roepen sollici
tanten op voor de de betrekking van
klerk. Het maximum salaris bedraagt
f 1000,te bereiken na zes 1 jaarlijkse
verhogingen van f 50,Gegadigden
mogen niet jonger zijn dan 18 iaar en
moeten in het bezit zijn van diploma
boekhouden.
De heer G. Poortinga te Arum neemt de
bakkerij over van S. Meiman
to brüken, dy’t der binne om de al to
füle lju yn it stokramt to halden. Ut de
kontreijen, hwer’t men seit, dat de lju
har dochs net oan de Wet balde en dat
skynt yn it suden en westen to wezen,
heart men datoangeande frjemde dingen.
Sa dielde de sekretaris fan de groun-
keamer üt den Bosch mei, dat de fiskale
recherche al sünt twa jier de swarte for-
keap fan groun net mear neigiet. De dos
siers oer sokke delikten komme ünderoan
de steapel to lizzen mei de bidoeling se
sa lang lizze to litten oant de Wet óf-
skaft is. Soks roait fansels igge noch
seam.
Sünt de rede fan prof. Thurlings oer de
E.E.G. en it debat dêrop, is it moade
wurden om de foroaringen, dy’t de EEG
bringe sil, as sterk argumint to brüken.
It hjit, dat de prizen yn de oare lannen
folie en folie heger lizze, de professor
spriek fan 10.000 to 12000 goune de
h.a., en nou roppe hja: hoe wolle jo de
nederlanske prizen dan fèsthalde, hwant
yn it E.E.G. forban sille leanen en pri
zen, minsken en guod, frij wêze yn alle
seis lannen. Alle prizen wurde gelyk, de
leanen wurde gelyk, de lanboupolityk
wurdt gelyk, de garansjeprizen forfalle,
de ynfierrjuchten forfalle, it wurdt ien
great gehiel mei gelikense kansen foar
allegearre.
Nou as dat wier wie, dan hie ik grif net
in swiere mütse op foar de boeren hjir-
re, dy soene it wol klearje. Mar ik leau
net, dat de minsken, dy’t sa prate, har
ren ea fordjippe ha yn de gong fan sa-
ken by de E.E.G. Hwant, hwat hja sizze
is wol sahwat it ideael, hwert de seis
lannen en dy’t der bykomme sille, nei
stribje, mar hoe en hwannear wy der ea
komme sille, is jit folslein tsjuster. Net
ien wit, hoe’t it tempo fan dizze greate
foroaringen wêze sil, net ien wit, hoe’t'ner en sosialer fan wurde. Moat de boer,
BINNE DE MOTIVEN WOL GEEF?
It is ien fan de bilangrykste easken fan
in fruchtber debat, dat men bisiket de
arguminten fan de oare partij goed yn
jin op to nimmen en op har gevens en
bitrouberens nei to gean. De ifoarstan-
ners fan it loslitten fan de keapprizen
fan lan en pleatsen hawwe der like folie
rjucht op as de tsjinstanners. En sa't
men wit, binne der hiel hwat yn beide
kampen.
Oer it argumint, dat de bisteande Wet
op greate skeal üntdükt wurdt, haw ik
mines al sein. Wetsüntdüking by in re
geling, dy’t de lju ta reedlikheit twingt,
is tofoaren to forwachtsjen. Hwant par
ty lju binne mei it reedlike net tofré,
hja wolle hawwe, hwat hja krije kinne.
Sokke minsken der is krekt de Wet foar
en de regearing hat de plicht de middels
de lannen en streken harren oppenearje
sille, as de E.E.G. hwat de lanbou oan-
giet, yn de praktyk komt.
As men oannimt, dat it dochs ien kear
sa fier komme sil, dan bliuwt noch de
frage, sil dat’ oer tweintich jier of oer
tsien, sil dat faeks tritich jier duorje?
It papier is geduldich, mar it libben is
sa maklik net. En krekt dêrom is der al
les foar to sizzen, om de ünwisse saken
fan de kommende prizen yn de han to
halden. Hwa is der mei holpen, dat de
spekmaesje oer de E.E.G. gefolgen,
him baes makket fan de lanprizen?
Hwat sil Nederlan sizze, as hja hearre
soe: de molke wurdt in taslach op jown,
mar lan en pleatsen wurde foar wyt en
swart opkocht. Hwa soe dat jit bigripe
kinne! Op it heden kin de regearing alle
jierren de hiernoarmen en dêrtroch ek de
Keapprizen op in forantwurde peil fêst-
stelle. Soene de prizen fan de lanbou
gunstiger wurde, dan kin hja geleidelik
de regearingsstipe lytser meitsje en op de
dür alhiel ofskaffe. Mei de Wet kin hja
de reedlikheit bifoarderje.
Mar hwer soe it bliuwe, as hja dat los
liet? In wylde spekulaesje soe it gefolch
wurde; binnen- en bütenlanske Reapers
soene in kanske weagje en hwers oe de
boer, binammen de hierdeboer foar kom
me to sitten?
Komme de prizen frij, dan is syn rjucht
fan earste keap gjin stür mear wurdich,
hy kin keapje foar de „verkeerswaarde".
Dat is de merkwearde, dus hwat in oar
jaen wol. Dy oare sil in spekulant wêze,
dy’t in gokje weaget en leau mar, dat
dizze gau yn de gaten hawwe, hoe’t hja,
by de krapte oan groun fan tsjintwur-
dich, der in pear tüzen goune better fan
wurde kinne. Is dat in boerebilang, is
dat in ding, hwer’t de forhaldingen sou-
zwemmen niet te kort geschoten en wij
vertrouwen op grond van onze ervarin
gen dat het particulier initiatief ook in
de toekomst niet te kort zal schieten.
4. Zowel in het verleden als onlangs zijn
er tussen het bestuur van de zwemschool
en ons college contacten geweest over de
toestand van de zwemschool en de mo
gelijkheden, welke er in de toekomst
kunnen zijn.
5. Wat de bevolking in deze kwestie van
ons mag verwachten is in eerste instantie
het naar ons vermogen steunen en stimu
leren van de activiteiten van het bestuur.
Ter geruststelling van de bevolking kan
worden meegedeeld, dat het bestuur der
zwemschool heeft besloten in nauw over
leg met Ons een plan te laten ontwerpen
voor een zwembad op een gunstiger
plaats dan de bestaande zwemschool.
De financiële mogelijkheden voor het
bouwen van een bad worden thans on
derzocht. In hoeverre de gemeente hier
bij financieel betrokken zal worden is
thans nog niet met zekerheid te zeggen,
evenmin of de budgetaire positie van de
gemeente t.z.t. toereikend zal zijn voor
een voldoende bijdrage.
Wel hopen wij, dat binnen de kortst mo
gelijke tijd ’n verantwoord bad tot stand
zal komen, zowel in het belang van de
jeugd als van de ouderen.
6. Over de hygiënische betrouwbaarheid
van 1
geen x
kundige informatie hierover wordt inge
igatief zijn dan
thuwingen wor-
nodig een verbod
zwemmen worden uitgevaardigd.
De burgemeester en wethouders
van Bolsward,
Mr. J. A. Geukers, burgemeester
D. Sandstra, secretaris
De heer J. M. A. Mulder, lid van de
gemeenteraad van Bolsward, stelde in de
jongstgehouden Raadsvergadering van 3
mei j.l. de volgende vragen aan B. en
W.:
1. Is het uw college bekend, dat het be-
stliur van de Zwemschool Bolsward in
overleg met de ledenvergadering beslo
ten heeft de zwemschool te sluiten en de
opstallen te verkopen?
2. Acht het College het sluiten van de
zwemschool voor Bolsward niet een ern
stig verlies uit het oogpunt van volks
gezondheid, van recreatie voor de jeugd,
van bescherming der jeugd tegen ver-
drinkingsgevaar in dit waterrijke gebied,
en van mogelijkheid tot verantwoorde
beoefening van de zwemsport? Is het
sluiten der zwemschool niet een ernstige
aanslag op het woon- en leefklimaat in
onze gemeente?
3. Indien mocht blijken, dat het particu
lier initiatief in deze ontbreekt, eventueel
tekort schiet, of niet in staat is, de mo
gelijkheden te realiseren tot het stichten
van een nieuw zwembad, is uw college
dan van mening dat het gemeentebestuur
ten aanzien van de leefbaarheid in onze
stad een taak heeft om activiteiten te sti
muleren, te subsidiëeren, eventueel zelf
het initiatief te nemen tot een spoedige
stichting van een nieuw zwembad te ge
raken?
4. Is het college bereid de gemeenteraad
mededeling te doen, óf er reeds contac
ten zijn geweest tussen uw college en het
bestuur van de zwemschool en zo ja, in
welk stadium deze besprekingen zich be
vinden
5. Is het college bereid de gemeenteraad
in te lichten, wat de bevolking van Bols
ward wèl en wat zij niét van uw college
in deze zaak mag verwachten?
6. Acht uw college de hygiënische be
trouwbaarheid van het water rondom
Bolsward voldoende, om het zwemmen
in open vaarwater nog te kunnen tolere
ren?
B. en W. hebben thans deze schriftelijk
gestelde vragen, schriftelijk beantwoord.
Het antwoord luidt als volgt:
1. Het voornemen van het bestuur tot 't
doen van een voorstel tot sluiting van de
zwemschool aan de ledenvergadering is
kort voor deze vergadering aan ons mee
gedeeld, terwijl het besluit van de leden
vergadering onlangs schriftelijk door het
bestuur te onzer kennis is gebracht.
2. Indien het bestuur het wegens de toe
stand van de zwemschool (gebouwen
en water) niet meer verantwoord acht
de zwemschool te doen gebruiken dan
achten wij het sluiten van deze gelegen
heid geen verlies voor Bolsward en even
min een aanslag op het woon- en leef
klimaat van onze stad.
3. Naar onze mening is het particulier
initiatief in het verleden voor de gele
genheid van zwem-onderwijs en het
Iet berichtje uit Hichtum, dat in het weiland tussen dit dorp en Bolsward de
mikkende vogelmelk rijkelijk bloeit, was voor ons aanleiding de stand van de
.tinseplanten te Bolsward en omgeving eens op te nemen, daartoe geassisteerd
loor de heer D. T. E. van der Ploeg uit Sneek, leraar aan de Chr. Kweekschool
ildaar en deskundige op het gebied van de stinseflora en zoals men weet voor
ankele jaren winnaar van de te Bolsward uitgereikte dr. Joost Halbertsmaprjjs
voor zijn studie met de heer Franken over Friese plantennamen.
het water rondom Bolsward zijn ons
i positieve gegevens bekend. Een des-
't inge
wonnen. Mocht deze nei
zullen de nodige waarscl
den uitgegeven en zo
tot
