VOLKSDANS FOLKLORE EN KLEDERDRACHT Groene Kruis te Bolsward werkt met tekorten J Aantal baden daalt ontstellend Fan de Martinytoer Burger Restauratie stadhuis toren gereed O Zilveren filmpjes I; fwmrar F' Lwè- X 4 to sizzen Tj. de J. A STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad °f heid jegens of onderdanigheid aan be- i we dit j LlJI H r7- DINSDAG 19 JUNI 1962 101e JAARGANG No. 20 l’ O.A.S. KONDIGT NIEUWE ACTIE AAN s uit PIET latijns-ame- ieid Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 15 Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335 (K5157) Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Advertentieprijs: 13 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie Bolswards Nieuwsblad van inzicht in deze dan als eerste ne- zich direct aan te sluiten, omdat het an ders steeds maar wordt uitgesteld. Uit het volgende door de secretaris, de heer N. L. J. Bruinsma, op de jaarver gadering uitgebrachte jaarverslag mag blijken, welk een groot en goed werk de vereniging te Bolsward verricht. Een dergelijke vereniging, ruim gesub sidieerd door provincie en gemeente, zui nig beheerd en goed geleid, mag toch niet noodlijdend zijn. Het aantal leden liep in 1961 weer iets terug, namelijk van 1540 tot 1492. De heren G. Heida, J. M. Prins en H. D. van der Werf traden als bestuurslid af. De heer Prins stelde zich wegens voorgenomen vertrek naar elders niet herkiesbaar. In zijn plaats werd op de jaarvergadering gekozen de heer A. soks is Hei geheime leger heeft in ’n clandestiene radio-uitzending aangekondigd, dat alle eurobeanen Algerije moeten verlaten en dat de campagne van de ver schroeide aarde versneld zal worden uitgevoerd. Foto: Franse veiligheids troepen hebben in Oran speciale maatregelen getroffen. In het centrum van de stad zijn militairen samen getrokken. Links op de foto het raadhuis, rechts de opera Guods sprekke üt underlining, oaren sprekke üt underlining net boltsjes, dy’t better fleis en minder fet opsmite. Mar dan moat men it weidzjen en mes ten net sjen as in tiidpassearing fan rin- teniers of aide boeren, mar as in tak, hwert like goed spesialisaesje foar nedich is as foar oare fakken. Der wurde al fol ie mear keallen oanhalden as eartiids, dat skilt stikken en binammen de boeren mei in mingd bidriuw, dy’t hjerstmis bitekop- pen en krüden to missen hawwe, ütskitte jirpels en strie fan har eigen, sille hjir it maklikst in ekstra stür mei fortsjinje. As dan de greidboer syn iere kealtsjes, yn it lest fan e simmer oerdocht oan de bouboer, dan kin dizze, mei in pear kilo hea en krêftfoer dêrby, se mei bitekrüden en sa hiel aerdich ófmeste. Goeije romme keallen bringe dan op in leeftiid fan rom in jier in béste priis op, omt hja krekt leverje hwat de konsumint freget: jong en meager fleis, heechstens in byt- sje trochgroeid. Men mei oannimme, dat foar dit produkt jit in tige romme merk oanwêzich is en mei it tanimmen fan de libbensstandert komt der aloan mear fraech nei sok fleis. Oan de oare kant wit men dit yn de oa re E.E.G.-lannen ek wol en dus mei men jin net op gouden bergen forsjen, Hwant sadré op in bipaeld punt de foar- ütsichten hwat gunstiger binne, lukt it daliks dy kant üt en mmt dy produksje mei sprongen ta. En sa sil it wol in striid bliuwe om tus- ken de sinten ris in ekstra dübeltsje to pakken. Oan de oare kant is it ek gjin forlies, dat it aide sechje, dat boeren en bargen sliepende fet wurde, forgoed de wrald üt is. By mannichien is it krekt oarsom en as it net al to bot giet, is it der ek net minder om. Allinnich foar loftkastielen is it grif gjin tiid. Nuttig kan het zijn deze aangelegenheid nuchter te bezien. Enerzijds niet de waar de te onderschatten, anderszijds te er kennen, dat deze groepen hun bestaans recht bewezen hebben geacht. Dit laat ste verplicht deze groepen, juist in ver band met hun optreden naar buiten, doorlopend oog te hebben voor hun doel en wezen. Voor beiden, deelnemer en toeschouwer, zal het genoegen van een optreden kunnen toenemen naarmate een juister begrip omtrent deze zaken aan wezig is. In de groepen wordt moeite gedaan om de kennis van door hen gebrachte kle derdracht, dans, zang, muziek of anders zins steeds op te voeren. Mogelijk zijn er onder het publiek ook personen, die als toeschouwer op prijs stellen te vernemen, waar het bij deze groepen om gaat en wat nu eigenlijk 'de zin van hun bestaan is. Zij zullen hierdoor beter in staat zijn ’n oordeel te vormen over deze groepen, die soms buiten eigen provincie of eigen land de naam van eigen provincie of eigen land uitdragen en dit vaak voor oog en oor van duizenden toeschouwers en allerlei publiciteitsorganen. Onder meer van daar onze opmerking inzake bepaalde verplichtingen voor deze groepen en haar leden, waaromtrent veelal ook bij het eigen publiek begrijpelijk veel aan ken nis en inzicht ontbreekt. Een nadere ver handeling van de voor deze groepen gel dende basis-onderdelen als volksdans- klederdracht-folklore kan zijn nut heb ben voor het funderen van een zo goed mogelijke vorming 1 materie, waarbij we men de volksdans. De dans mag zeker Politieke strijders Kamer-fractieleiders Moeten ’t wel verstaan Heus geen beste baan Harde noten kraken Die soms bitter smaken Niemant die het zint Elk weet hoeveel wind Hoge bomen vangen Klem tussen twee tangen Is niet voor de lol Veel lawaai, geen wol? Burger dacht, niet klagen Vlug ontslag aanvragen Drukke bezigheden Noemde hij als reden ’t Zal misschien waar zijn Maar 't heeft meer de schijn Dat hij aan ging voelen Ik scoorde weinig doelen Dikwijls buiten spel De critiek is fel Ja ’k nam goed notitie Falende oppositie" Ik merkte dat De Kadt Scherpe nagels had Burger, denkt zo'n rakker Noemt zich ook nog „makker" Ja 'k was soms een wilde In het rode gilde Ik trok wat Grommend als Hwat bat Qcibe Skroar üs hjoed Zo op het eerste gezicht waren het weinig positieve en hoopvolle geluiden, die op de j.l. jaarvergadering van de vereniging „Het Groene Kruis” te Bolsward werden gehoord: dalend aantal leden, dalend aantal baden, (10 jaar geleden nog 20.000, verleden jaar nog bijna 12000, thans nog 8000!) geleden verliezen en een geraamd tekort. En. praktisch geen belangstelling voor deze nuttige en noodzakelijke vereniging bij de leden. Behalve de pers (ook lid maan vooral beroepshalve aajiwezig) was er op de per- advertentie aangekondigde'jaarvergadering van de ongeveer 1500 leden ter jaarvergadering slechts 1 opgekomen. Brinksma, terwijl de beide andere heren werden herkozen. De zusters brachten 415 bezoeken aan 82 bejaarden. 24 bezoeken aan 9 lichamelijk gehandi capten. 24 bezoeken aan 13 kankerpatiënten. 45 bezoeken aan 8 rheuma-patiënten. 20 bezoeken aan 7 leden in het belang van de geestelijke volksgezondheid 2583 bezoeken in het verdere wijkwerk. Verder verleenden de zusters haar ge bruikelijke assistentie bij de door het Rode Kruis georganiseerde boottocht en bij de jaarlijkse autotocht en feestavond voor bejaarden, 6 maai bij de pokken en 15 maal bij de polio-inentingen en 8 maal bij ziekenvervoer. Zes maal verleenden zij eerste hulp en 17 maal laatste hulp. In haar vrije of vrij gemaakte uren ga ven de zusters les aan de R.K. en Chr. Huishoudschool en aan de Mater Ama- bilis School en Zonnebloemcursus. In het kader van de praenatale zorg leg den de zusters 83 bezoeken af. Volgens opgave van de Burgerlijke Stand werden in 1961 in Bolsward 176 kinde ren geboren, waarvan 169 in het consul tatiebureau nieuw werden ingeschreven en aldaar verschenen 140. In 27 zittingen van dat bureau werden Zie vervolg pag. 2 te primitieve volken. Met de volken en haar be schaving maakte heel begrijpelijk ook de dans een tot op heden nimmer ein digende ontwikkeling door. Tussen de gevonden Dode-Zee-rollen en de hedendaagse televisie ligt een lange ontwikkeling van mogelijkheden om uiting te geven aan dat wat de mens beroert. Geen wonder, dat de oorspron kelijke uitingsvorm, de dans, bij gebrek aan andere middelen een zeer voorname plaats innam, een plaats, die leefde in gilde fors van leer een beer Ja, de impulsieven Uiten hard hun grieven Nemen niet terstond Een blaadje voor de mond Politieke leiders Scheve schaatsenrijders? Burger je had pech Ga je daarom weg? Na ongeveer anderhalf jaar is dan toch nog net voor de opening van de zomer- tentoonstelling en tevens vóór dat de stroom van toeristen ook Bolsward gaat overspoelen, de restauratie van de stad huistoren gereed gekomen. Dat de herstelwerkzaamheden veel lan ger duurden, dan oorspronkelijk was ge raamd, vond zijn oorzaak in het feit, dat tijdens de restauratie telkens weer nieu we gebreken aan het licht traden. Thans zijn deze alle afdoende hersteld, zodat na de algehele restauratie van het stad huis zelf, die in de zomer 1955 gereed kwam, thans weer van een gaaf bouw werk kan worden gesproken, dat de eer ste decennia geen restauratie meer zal behoeven. Bij de restauratie van de toren die zoals men weet merkwaardigerwijs rust op een houten zoldering, zij het dan onderstut door een stenen zuil, heeft men de stijl, waarin deze is gebouwd op geen enlcele wijze geweld aangedaan. Het stadhuis zal nu ontdaan van de ont sierende steigers, wel weer een geliefd foto-object zijn en in het komende sei zoen menigmaal op de gevoelige plaat worden vastgelegd. Ook het interieur komt thans weer beter tot zijn recht, met name de glas in lood ramen van de on langs overleden friese schilder Cor Rei- sma, die gedurende de restauratie door plankwerk tegen vallend gesteente wa ren beschut. G.flN LOFTKASTIELEN BOUWE Folie wissichheit is der hjir op üs pla neet net by, sa leart de ünderfining hyl- tyd wet. Midden yn de geweltige wol- feartskoarts komt in earnstige beurskri- sis, dy’t hiel hwat lju de fuotten ünder it gat wei slacht. Canada en Australië mei Nij-Sélan sitte al wer mei miljoenen wurkleazen, Nij- Guinea stiet op springen, Algerije doun- set tusken in freeslike wanhoopspolityk fan de O.A.S. en de lang forhoopte ün- ófhinkelikens, East-Dütsklan rekket yn in needsituaesje, Yndonesië kin gjin kant mear üt, Afrika is in greate tizeboel en kin jit fan alles sjen litte, Read-China wrakselet mei de hunger en gean sa mar troch. De driuw om hjir yn Jeropa to kommen ta greatere ienriedichheit hat sinnige da- Toch mag men niet al te pessimistisch zijn. Zo ergens dan is het wel hier, dat de leden het werk vol vertrouwen aan het bestuur overlaten. Dat het aantal baden daalt, is op zich zelf een geluk kig teken, het is n.l. een bewijs, dat er hoe langer hoe meer gezinnen worden gevonden die een eigen badgelegenheid krijgen. De kleine daling van het aan tal leden behoeft niet symptomatisch te zijn. Met zijn 1492 leden is de vereni ging „Het Groene Kruis” waarschijnlijk verreweg de plaatselijke organisatie met het grootste aantal leden. Niemand mag trouwens bij deze alge meen nuttige en noodzakelijke vereni ging, waarin con amore geheel de be volking samenwerkt, ontbreken. Vooral ook nieuw ingekomenen dienen Drie facetten van ons kultuurleven, die doorgaans niet prijken op het dagelijks menu van problemen, waarmede de doorsnee-mens te doen heeft. Dat deze drie, die op zich, ieder een eigen bestaan hebben, toch bij elkaar worden genoemd, heeft een bijzondere bedoeling, omdat het voorkomt, dat deze drie een onafscheidelijke eenheid vormen. Dit doet zich o.a. voor bij de folkloristische groepen, waarvan ons land er momenteel 51 telt en Friesland met Terschelling (3), de Hindeloper groep en de 3 Skotsploechen er samen 7 heeft. Zoals met alles zijn er ook hier bewonderaars en tegenstanders van deze groepen om welke reden dan ook. Een van de redenen zal zeker kunnen zijn een tegenkanting tegen een of meer van de in de titel genoemde onderdelen, misschien vaak voortkomend uit onbekendheid met doel en wezen hiervan. Waar het in de na-oorlogse jaren veelvuldig voorkomt, dat bij de een of andere gelegenheid medewerking van een klederdrachtgroep wordt gevraagd, hetwelk deze groepen ook bepaalde verplichtingen oplegt, kan het geen kwaad door een of meer artikelen deze zaken aan een nadere beschouwing te onder werpen. nauwe raakvlakken. De volksdansbeoefe- ning in een volksdansvereniging gaat meer of zelfs louter om de dans zelf. Niet in de eerste plaats om de uitvoering, doch meer om vreugde te vinden in de beleving, waar bij een aantrekkelijkheid kan zijn de grote variëteit in dansen met verschillende geaardheid. Dus naast de Nederlandse ook andere continentale dansen als Scandinavische, Duitse, Fran se, Latijnse, Baltische en Slavische volks dansen ook nog Engelse en zoals er tegenwoordig veel animo is voor Ameri kaanse Squaredansen en Israëlische volks dansen. Bij de folkloristische groepen daarentegen is de vrijwillig gekozen bin ding aan een zekere klederdracht bepa lend voor terrein, funktie en oefenpro gramma. Dansen ook deze groepen wel om de vreugde van de dansbeleving, in hoofdzaak om de vertoning van veelal verdwenen klederdrachten treden zij meer dan de „gewone” volksdansvereniging naar buiten en uiteraard kan dit niet ge schieden met dansen, die niet eigen zijn aan land, streek of dracht. Ook zal dit meer naar buiten treden meebrengen, dat zij een dieper gaande aandacht be steden aan het karakter van de dans en de uitvoering hiervan, zal hun optreden tenminste een redelijke verantwoordelijk heid inhouden. Hierbij zal zo'n groep dus ook oog moeten hebben voor de mu ziek en haar instrumenten, voor de zang, volksgebruiken en mogelijke aktivitei- ten, die streeksgewijze een stuk volks leven waren of zijn, b.v. vendelzwaaien, schutterijen e.a. U ziet het, voor zo’n groep een heel ander werkprogramma, dat ook van de' leden een heel andere instelling vraagt. Dit brengt dus mee een geheel verschil lend karakter van de oefengelegenheid voor de leden om verantwoord na te streven wat als taakstelling en funktie voor zo’n folkloristische groep geldt. Deskundigen in binnen- en buitenland hebben door bestudering, en optekening nog overgebleven volksdansmateriaal verzameld. Ook in ons land, dat, in ver gelijking met enkele andere landen, waar meer bewaard is gebleven, over niet al te veel materiaal beschikt, kunnen we putten uit enkel grotere of kleinere boek werkjes met Nederlandse en andere volksdansen. Derhalve hebben de Ne derlandse folkloristische groepen met een beperkt dansrepertoire te maken en vooral geldt dit voor goepen, die een bepaalde streek of provincie vertegen woordigen. Meer nog dan voor de be sturen lijkt mij dit voor degene, die de technische leiding voor zo’n vereniging op zich genomen heeft, een belangrijke faktor. En zeer belangrijk is zeker de faktor, die de vereniging haar folklo ristisch karakter mede bepaalt, nl. de klederdracht, maar hierover een volgen de keer. I7- van der Zwaag. genwoordige volksdans en dans als oude, moderne en rikaanse dansen. in onze tijd en in onze beschaving heeft dus de volksdans zeer begrijpelijk veel van haar oorspronkelijk karakter en funk tie verloren. Ze is in veel mindere mate nog een uitingsvorm (er zijn nu talloze andere hulpmiddelen). Heden vervult ze meer de funktie van een vorm van ontspan ning uit de dagelijkse sleur van arl en studie voor jongens en meisjes, voor mannen en vrouwen en dan meer in groepsverband dan individueel. Dit'laat ste komt in de gezelschapsdans meer naar voren.. Bij de hedendaagse volksdans- beoefening moeten we nu een duidelijk onderscheid maken tussen de „gewone” volksdansvereniging (geen klederdracht groep zijnde) en de folkloristische groe pen, die door het aantrekken van een be paalde klederdracht bewust een band met de folklore hebben gelegd. Beiden hebben een eigen terrein en funktie met 3 e week juni 1937 De heer F. Hibma te Oosterend draagt zijn zaak over aan de heer K. J. Romke- ma. Onthulling van een monumentale bank te Wommels De heer S. Kuiper, h.d.s. te Wommels wil een actie ontketenen om te komen tot het inrichten van een eigen zwembad. De.oudste man ter wereld Abd-el-Salan te Kaïro (153 jaar) veroordeeld tot 10 dagen dwangarbeid. Per dag moest hij 8 uur in de brandende zon werken. Hij verklaarde, dat deze ongewone arbeid hem heel goed had gedaan. Meisjes gevraagd te druivenkrenten. S. K. Sipma te Kimswerd Chamberlain: De toestand is ernstig maar niet hopeloos, omdat er geen enkele re gering in Europa een oorlog wil. Bolsward krijgt weer een serie orgelcon certen in de Martinikerk. Bewijs van toe gang f 0,10. het volk, en die zeer duidelijk een beeld gaf van het eigen karakter van een be paald volk, hetwelk nog heden terug te zien is in de diverse volksdansen van verschillende landen naar ligging en ge aardheid. Met de toenemende verplaat- singsmogelijkheden van de mensen gin gen ook de dansen en de begeleidende muziek de grenzen van eigen gebieden overschrijden. Hierin kan een reden lig gen, waarom diverse dansen steeds meer in verschillende landen zich aanhang wisten te verwerven zij het dan in van elkaar afwijkende vormen, waarbij één of meer grondvormen geheel of gedeel telijk bewaard bleven. Sterker mag deze internationalisering gelden voor de bij deze dansen behorende muziek waarbij de vormverschillen over 't algemeen gerin ger in aantal naar voren komen dan bij de dans. In de loop der tijden heeft deze oudste dansvorm, de volksdans, andere dansvormen naast zich gekregen, waar bij we onder meer denken aan ballet, kunstdans, gemeenschapsdans als de te- gezelschaps- men dan? Hwat sit efter dy moaije wur- den, as men sjocht, hwat datselde lan mei de aeijen docht, hwat Italië mei it fleis docht en België mei de tsiis? Men kin wol tinke, dat alle wylde bisten yn ien nacht njuet wurde sille, mar 1 fier fan reëel. It bliuwt in striid en de wylde bisten halde har natuer, ek al ha se bar fredi- ge eagenblikken. De Nederlanske boer moat in skelling foar de molke barre, sil hy bistean kinne, mar op it heden kin hy mar trije stüren op ’e merk meitsje. En dy merk is sa min as strie. Hwer hellet men dan de lofkastielen wei, dy’t meitsje sille, dat it lan wol 10 of 15.000 goune wurdich wurde sil, sadat in fikse pleats op in heal miljoenen komt? Hwa jowt in sint foar sokke forhalen ek al is it in professor fan Wageningen, dy ’t him der oan bisündiget? Maten, haldt de koppen koel, net for- blikke, net forskrikke, seit Fedde Schu- rer en dy ried soene wy graech troch-. jaen wolle. Hoe’t it komme sil, wit gjin minske, allinnich efternei witte hja it al- legearre wol. It libben bliuwt in striid en wissichheit is op üs planeet mar och sa’n bytsje. Der wurdt de léste tiden gauris sein, dat er yn de weiderij folie mear takomst sit as yn it melken en as men dat goed bigrypt, sit der wol in kerrel wierheit yn. Mar oan de oare kant is it ek wier, dat de weiders de léste jierren gjin droech brea fortsjinne hawwe en de oanfragen om fé ynskare to meijen fan oaren, aloan ta- nimme. Dat wiist wer krekt de oare kant üt. Sil it weidzjen profyt jaen, dan moat men ek op dit gebiet de aide skuon üt- lüke. Hwant it weidzjen fan ütskifte kij dy’t simmerdeis yn in great stik lan rin- nen bliuwe en dan hjerstmis forkoft wurde, sit gjin winst mear yn. Folie mear takomst sit er yn it mesten fan jonge gen, hwerop it liket, dat alleman der ef ter stiet of stean wol en dan wer liket it op neat. Frankryk haldt syn nasjonale bilangen en eare fêst en it léste nijs dat seis Adenauer muoite docht om mei Ita lië en Frankryk de aide triple allianty opnij ta libben to bringen mei ütskeake- ling fan Nederlan, België en Lüksem- boarch fait as in stien yn de stille fiver. Wis, idealisten moatte der wêze en ek bliuwe, mar fan realisten is net minder forlet, hwant neist ien, dy’t bout, stean fuort wer trije dy ófbrekke wolle. Greate naivelingen, yntellektuelen net it minst, miene faeks, dat hja ien tried mar fier der ütrólje hoege om de takomst sjen to kinnen, mar hja forjitte dat dizze tried yn in kleauwe sit fan tüzenen oare tried- den. It forhael fan de E.E.G. idealisten, dat mei inkele jierren it allegearre folie better gean sil foar alleman, as wy mar de tried fierder ófrinne litte, is ek sa’n foarbyld fan naiviteit. Pref. Thurlings hat him al forliede litten üt to sprekken, dat de lanprizen yn Ne derlan grif nei de 10-15.000 goune de ha. gean soene, hwant sjoch yn it E.E.G. forban wurdt alles sljuchte en krije wy deselde prizen as yn West-Dütsklan en België. Loftkastielen, dy’t simjoele lju üt har lykwicht bringe en straks ta proai fan forlerne sinten en illüzjes. Litte de lju de holle goed koel halde. It greatste diel fan üs lan wurdt bibuorke troch greidboeren, de priis fan de molke kin allinnich op in reedlik peil bliuwe troch de skatkist. Yn it E.E.G.-forban, stel dat dit allegearre gean sil, sa’t men ho- pet is in oerproduksje fan suvel. Yn al de meidoggerslannen wu,rdt hurd arbeide om de produksje jit heger op to fieren, binammen de greate klant fan de suvel, Dütsklan, smyt er miljoenen tsjin oan om har eigen areael bilangryk to for- betterjen. Op hokfoar wünders hopet even oud worden ge acht als het mensdom. Vervult heden de dans, in welke vorm dan ook, nog steeds een bepaalde funktie, in de gnjzeoud- heid was deze funktie veel belangrijker. Deze was (en is nog vaak) voor de mens, zowel individueel als in groeps verband een uitingsvorm van bewogen innerlijk beleven. Een vorm om uiting geven aan vreugde of verdriet, vrees blijdschap, liefde of toorn, dankbaar- paalde góden. Nog heden komen tegen bij de meer de evolutie van Ir 7 Ad Jk

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1962 | | pagina 1