Muziek en dans in vroeger eeuwen’ Orgelrestauratie te Schettens I I Gang naar het stadhuis de moeite meer dan waard Tentoonstelling maakte school Qabe Skroar fw 1 F - krüp by heit Fan de Mart iny loer Tj. de J. "T STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND us hjoed p p to sizzen Nadelig saldo Zilveren filmpjes 1 1013 JAARGANG DINSDAG 3 JULI 1962 No. 24 Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, West ergon en De Jong’i Nieuwsblad Hwat ha» PIET rinteleas foar- Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 15 Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335 (K5157) B. C. Koekkoek, de aanleiding toe Het orgel In de Herv. kerk te Schettens lici'ft niet zonder haperen de 100 jaar gehaald. Dit ia allerminst te wijten aan de orgel makers P. van Oekelen en Zn. te Ha ren, die bijzonder goed werk hebben geleverd, maar naar ’t zich laat aanzien heeft bet kostbare instrument niet altijd het nodige onderhoud gehad en bij de jaarlijkse schoonmaakbeurt van de kerk werd het inwendige van het orgel meest al overgeslagen. Dit is ook vakmanswerk en pas toen de organiste, mej. Bonkje Visser, in grote moeilijkheden werd gebracht, omdat het orgel „rare geluiden” begon te maken en vals speelde, werd ingegrepen. De heer D. Wiersma te Bolsward kreeg van de h.h. kerkvoogden opdracht het orgel te restaureren, schoen te maken en te herstemmen, een even geduldvol als moeilijk en verantwoordelijk werk. De heer Wiersma verricht deze teak echter met grote ambitie en nu al weken aaneen tuft hij ’s morgens vijf uur naar een groot en voornaam orgel, evenals ook de kerk voor een klein plaatsje als Schettens groot en voornaam was. Men vergete niet, het was nog vóór de Doleantie en Schettens was ook toen reeds kerkelijk gecombineerd met Lon- gerhouw. Bovendien waren Schettens en Longerhouw in de vorige eeuw vrij snel groeiende plaatsen, zodat men wellicht ook met het oog op de toekomst de kerk niet te klein heeft gebouwd. Longerhouw telde in 1811 bijv, slechts 47 inwoners en aan het eind van de 19e eeuw 125, terwijl Schettens in die tijd groeide van 107 tot 215, in beide gevallen in een eeuw tijd dus meer dan een verdubbeling een ontwikkeling, die zich helaas in de 20e eeuw niet heeft voortgezet. Het orgel te Schettens bestaat uit niet minder dan 979 pijpen. Ze waren bedekt (of gevuld!) met grote lagen stof, zodat het een wonder mag heten, dat mej. Visser het nog zo lang heeft uitgehou den. Het z.g. sprekend front van het orgel is vrijwel gereed, ook de 16 voets subbas. Deze kan gecombineerd worden met het vrij pedaal. Het orgel heeft een geheel dubbele registratie en een indrukwek kende dispositie. Het is een mechanisch sleeplaadorgel, een systeem, dat nog al tijd zeer goed voldoet. Het „püster- traepjen” is nog steeds met de hand. Een klein electromotortje zou hier geen over bodige luxe zijn. Het is hard werken voor de püstertrapper als alle registers wor den opengezet. De heer D. Wiersma uit „De Harp” te Bolsward, heeft echt plezier in dit werk en het bevalt hem zo goed, dat hij zich in de toekomst meer en meer op orgel restauratie hoopt toe te leggen. IN GEEL BOUWT BELGIE VLIEGENDE SCHOTEL 3olswards Nieuwsblad vn der gus of deskundige rondleiding gaat de bezoeker dan ook veel van het geboden schoons missen, om de eenvoudige re den dat hij het gewoon over het hoofd ziet en er aan voorbij loopt. Maar zodra men van deze expositie enige studie gaat maken, openen zich perspectieven en kan deze kunstverzameling er toe bijdragen, dat het inzicht in de kunsthistorie niet weinig wordt verhelderd. We komen op deze tentoonstelling nog graag eens terug. De afbeelding bij dit artikel (cliché Leeuwarder Courant) stelt een schilderij voor van Johannes Verholje, geboren te Amsterdam in 1650 en overleden in Delft in 1693. De schil der, die dus slechts 43 jaar oud werd, was vooral bekend óm zijn modieuze portreten en elegante conversatiestuk- ken. Tevens maakte hij wel zwarte kunstprenten. Het afgebeelde schilde- de spreeuwen op het dak gewekt door de eentonige signalen die ontstaan bij ’t stemmen der pijpen. De heer Hendrik Visser van Longer houw moet bij deze gelegenheid de „pos ter” bedienen. Hij geeft het eerlijk toe, dat hij ook liever een stuk muziek hoort dan die eentonige geluiden, maar dit is nu eenmaal noodzakelijk wil het orgel in de oorspronkelijke staat terugge bracht worden. De heer Wiersma schatte de ouderdom van het orgel op eind 18e eeuw, maar gaf toe, dat het jonger is. Nu komt op een memoriesteen in de zijmuur van de kerk dit opschrift voor: Den 24 july 1865 de eerste steen aan deze kerk gelegd door Hendrik Tjeerds de Jong. Als kerk voogd: Tjeerd D. de Jong, Jan D. de Boer, Auke S. de Witte en als predikant D. J. Westerlee. Wat ligt er meer voor de hand dan te veronderstellen, dat tegelijk met de bouw van de kerk ook het orgel is aange bracht Het is dus van omstreeks 1867. Het was Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Advertentieprijs: 13 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie Twee kunstwerken in Bolswards eigen bezit doen de bezoeker veelal even toeven dan normaal. Het ene is al oud, het andere nauwelijks 100 jaar. Wij bedoelen in de eerste plaats de met de burjjn eens in koper gegraveerde prent van de in 1678 te Antwerpen overleden J. Jordaens: „Soo D’oude Songhen Soo Pepen De Jonghen”. De vvgd vermaarde graveur was niemand minder dan de van Bolsward afkomstige Schelte Bolswert, jongere broer van Bote, maar in kunstzinnige vaardigheid niet de minste van de twee beroemdheden, door deskun digen zelfs één der brillante plaatstekers uit de 16e eeuw genoemd, een kunste naar van ongewoon talent. De gravure vertolkt op grappige wijze een ook thans nog algemeen bekend spreekwoord en doet dit zó verbluffend knap, dat wanneer men de prent eenmaal heeft gezien, men dit werk van de grote Bolswardse zoon nimmer vergeet. Het tweede is een olieverfschildenijtje uit het midden der vorige eeuw; Burge meester Haitsma Mulier heeft met zijn schutters sn Bolsward het aardappeloproer gedempt en met zijn dapperen rust hij uit in de Vierschaar van het stadhuis, een weliswaar meer merkwaardig dan van veel kunstzin getuigend stukje, maar toch vol sfeer en lokale kleur. rij werd vervaardigd in 1673. De schil der was dus toen pas 23 jaar oud. Het is in bruikleen gegeven door het Rijks- museum in Amsterdam. Vooral de kleur- compositie vertoont een grote rijpheid. Dit kan de krant helaas niet weerge ven. Gaat u liever het stuk zelf zien. Het hangt op de kleine commissiekamer en stelt een „Musicerend gezelschap” voor, een geliefd onderwerp op deze ten toonstelling. P.S. Na het schrijven van dit artikel bereikte ons het bericht dat het tentoon- stellingscomité ook dit jaar -weer enkele rondleidingen organiseert. Deze worden gehouden op woensdagavond 4 en 11 juli, iedere avond resp. 7 uur en 8.30 uur, twee rondleidingen per avond dus. De entree is die avond bij aankoop van een catalogus vrij. Koopt men geen catalo gus, dan blijft deze f 0,50. Hantsjes kald, fuotsjes kald, pine yn ’e buk ’t en mem yn ’e hoek langer antwoorde wijze onder te brengen is geen kleine zaak. Er moet worden ge rekend met de lichtval, zowel als met kunstlicht, er moet een harmonische wandverdeling tot stand komen, zodat het interieur van het gebouw als zo danig geen geweld wordt aangedaan, er moet op gelet worden dat er enerzijds geen al te grote contrasten in een be paalde ruimte zijn en anderzijds dat er genoeg variatie is. Aan al deze en andere te stellen eisen voldoet de tentoonstelling in het alge meen op bijzondere wijze. De 89 werken zijn dusdanig over het gebouw verdeeld, dat er een harmonisch geheel is ont staan. Evenals andere jaren vormt de deftige ruimte van de burgemeesterska mer hierbij ook nu een hoogtepunt. Aan één principe moest echter een concessie worden gebracht. Dit was even jammer dan onvermijdelijk. Men kan nu eenmaal niet alle vliegen in één hand klappen. Op deze tentoonstelling is van bepaalde schilders werk bijeen gebracht, dat af komstig is uit verschillende musea. Werk dus van éénzelfde schilder dat men jaren aaneen niet met elkaar kan vergelijken omdat het ene stuk hier en het andere daar was te vinden. Wat was het nu een unieke gelegenheid geweest dit werk van éénzelfde hand eens naast elkaar te hangen. Dit ia helaas niet gebeurd, even min als dit verleden jaar het geval was. Van de bekende Jan Steen zijn er bijv, vier doeken (de catalogus vermeldde er maar 3). Men vindt ze resp. in de kleine commissiekamer (Luitspelende vrouw), grote commissiekamer (De doopstoet voor een tweeling), de burgemeesters kamer (De kwakzalver) en onder in de trappenhal (Boerendans). Hetzelfde is het geval met het welis waar minder bekende werk van de Haarlemmer Jan Mienze Molenaer (1610- 1668) de schilder van genretaferelen, boeren binnenhuizen en interieurs der deftige burgerij. Van deze schilder, die gehuwd was met de schilderes Judith Leyster, is te Bols ward een verzameling van 5 doeken bij eengebracht, afkomstig uit de Dienst voor ’s Rijks verspreide kunstvoorwer pen te Den Haag, het Gemeentemuseum te Den Haag, het Frans Halsmuseum te Haarlem en het Museum Boymans-van Beuningen te Rotterdam. In plaats van deze werken bijeen te brengen in eenzelfde ruimte, vinden we het doek „Ketelmuziek”, een alleraar digste uitbeelding van plezier makende kinderen in de Raadzaal, het paneel „Het concert”, afkomstig uit de verza meling van Graaf Potochi uit Parijs in de burgemeesterkamer het paneel „Mu sicerend gezelschap” in dezelfde kamer hier tegenover, het doek „Vrolijk Gezel schap” in de B. en W.kamer en ten slotte het paneel „De klarinetspeler” in de grote commissiekamer. Werk van éénzelfde kunstenaar wordt dus verspreid over het gehele gebouw, zodat ’t nog welhaast ondoenlijk is ver gelijkingen te trekken. Zonder catalo- j Schettens. In de vroege morgen worden 't Is welvaart al wat de klok slaat Ja, dat zal waar zijn, inderdaad Het kan menigeen bekoren Echter, de Luchtvaartmaatschappij 1 Kreeg ’t teken van een kenterend tij. Haar saldo ging verloren De heren zeiden: Kom houd moed Het komt heel binnenkort weer goed Elk weet het, hoop doet leven Hier werd spijtig de hoop beschaamd Groter tekort dan is geraamd 't Wordt noodzaak, wend de steven! De bron is blijkbaar uitgedroogd den Haag treedt op als toeziend voogd Zoiets legt strakker banden Weer opmaken van de balans Men voelt het, een dreigende kans Dat we op de grond belanden. K.L.M. die tot dalen kwam Weet, wis wij zijn niet vleugellam Het vliegen blijft ons eigen Als straks de wind weer gunstig wordt Verwachtingen, heel binnenkort Zien ze ons overal stijgen. K.L.M. kon tevreden zijn Ze won op elke nieuwe lijn Beeld van Hollands welvaren Bij het opmaken van de balans Blonk alles in de gouden glans Van vele vette jaren 't Fortuin zat blijkbaar in de lucht Het nam steeds wijder, hoger vlucht Men ging royaal betalen Wel schommelde het van tijd tot tijd Maar wie dacht aan de mogelijkheid Van snel te moeten dalen? om fan Het Noorse kerkje te Rotterdam moet in verband met de bouw van de Maastunnel verdwijnen Gevechten tussen Japanse en Chinese troepen. B. en W. van de gemeente H.O.N. wil len de tol op de Galamadammen afkopen De slagerij van de heer A. de Jong aan de Gr. Dij lakker zal worden overgeno men door de heer L. Roorda Beide werken hebben iets met muziek te maken. In „Naar iemands pijpen dan sen” ontmoeten wij hetzelfde woord als in „zo de ouden zongen, zo pepen (ver leden tijd van pijpen) de jongen”. Pijpen was muziek maken op een fluit of een soort doedelzak. Wij kennen im mers ook het woord pijper of pijpers korps. En dat de Schutterij te Bolsward iets met muziek te maken had, weet heel Nederland. Beide stukken hebben thans ook dit ge meen, dat men ze op dit moment in het raadhuis tevergeefs zal zoeken. Aan de ene kant jammer. Met deze twee stukken, resp. aan begin en eind van de periode, die de tentoonstelling „Mu ziek en dans in vroeger eeuwen” te Bols ward dit jaar omvat, had men een prach tig aanknopingspunt kunnen hebben en de exposittie een eigen kleur kunnen ge ven. Waarom deze mogelijkheid niet aangegrepen? Is de samensteller van de tentoonstelling te weinig geïnfor meerd geweest over wat Bolsward zelf te bieden heeft, of is het omdat het aan tal musea en instellingen, dat werken aan deze expositie heeft afgestaan, dan het fatale cijfer van 13 zou bereiken? Hoe dan ook, Schelte Bolswert zit achter slot en grendel. Trouwens de tentoonstelling biedt varia tie genoeg. Niet op het eerste gezicht. Bij onze eerste kennismaking misten wij het beeldhouwwerk en de oude muziek instrumenten, die men aanvankelijk ter completering had willen opstellen. Ach teraf maar goed ook. Antieke instru menten zijn onvervangbaar en kosten schatten. En. ze lokken vooral de jeugdige bezoekers uit om ze eens te proberen. Bovendien zouden ze de aan- Velen zullen zich herinneren hoe verle den jaar op de schilderijententoonstelling die te Bolsward onder het motto „Roem der romantiek” in het stadhuis werd ge houden een aantal opvallende werken was tentoongesteld van B. C. Koekkoek. Deze collectie is er geweest, dat er thans in Kleef (Duits land) waar Koekkoek heeft gewerkt en is overleden een tentoonstelling is inge richt, waar zoveel mogelijk werk van de ze kunstenaar (veelal bosgezichten en landschappen) is bijeengebracht. Men was in Kleef zo attent burgemeester Geukers bij de opening uit te nodigen. Burgemeester Geukers heeft aan deze uitnodiging gevolg gegeven en na tuurlijk reclame gemaakt voor de ten toonstelling, die dit jaar te Bolsward wordt gehouden. dacht maar afleiden en op de schilderijen is genoeg te zien. Men raakt er gewoon niet op uitgekeken. Persoonlijk hebben we de unieke verzameling kunstwerken nu ongeveer 15 maal gezien. En nog ont dekken we telkenmale iets nieuws. Graag geven we toe, dat op het eerste gezicht de tentoonstelling wat onover zichtelijk lijkt. Men moet, zal het goed zijn, er eerst de weg in vinden. Begon een rondleiding bij een andere gelegen heid bijv, in de raaadzaal, nu kan men beter in de Vierschaar beginnen. Vrij wel alle genres worden hier gevonden, het laat middeleeuwse schilderij, de vanitas, de boerenbruiloft, het deftige musicerende gezelschap en noem maar op. Toch lijkt ons dit meer een betrek kelijke toevalligheid, dan dat dit door de samenstellers van de tentoonstelling zo is bedoeld. Een rijkdom aan schilde rijen en prenten als hier bijeen op ver- kar diene. Dêrmei wie de tizeboel kom pleet. En de deputearre hie it dy woans- dei net noflik, likemin as de Kommis- saris, dy’t as sportman him dêrmei foar- setten hie. Dochs stiet it foar my wol fêst, dat de Deputearre earlik miende, dat it sa klear komme soe. Allinnich sil hy tonei mei tasizzingen, dy't net swart op wyt bifêstige wurde, efkes foarsichtiger wêze, tinkt my sa. De greate fraech oft de saek nou oer- gean sil of net, stiet jit yn 'e kiif. Hwant as it allinnich om dy leste sawn ton gyng soene der jit wol mooglikheden wêze de yndustry bygelyks mar de nuod- likste kwestje is neffens my de eksploi- taesje. Hoe sille de ynkomsten en ütjef- ten der ütsjen as de saek ris draeije mocht De Amsterdamse baen koe jit gjin sifers jaen, mar fan hearren en sizzen wit men wol, dat de finansiële kant net sa bjuster liket. Boppedat it Fean is gjin Amster dam mei in miljoen minsken mar in plak dat hündert kear lytser is. En dan jit in oare kwestje. De N.S.F. hat ris sein, dat hja gjin oare kunstiisbaen yn it Noarden stypje soene as it Fean klear kaem. Mar hwat dogge hja aenst as bygelyks Grins mei plannen komt Dêr soe ik net wis fan wêze, Ljouwert mar net to praten. Al mei al kin it wolrrs sa komme, dat de great wêze sille om :k oan, to gean. Dat In bet technisch instituut voor de Kempen te Geel in België wordt op ’t ogen blik dtuk gewerkt aan de verwezenlijking van de vinding van de 41 jarige voormalige garagehouder Alphonse de joneker, een vliegende schotel, welke, als alles goed gaat, helikopters tot antiek prutswerk zou moeten maken. Dek platen worden hier op het schotelvormige jrame gemonteerd finansiële lésten to reedlikerwize de saei soe üs spite foar it Fean, jit meat foar Fryslan, mar trije miljoen is ek gjin gek- heit. Fiyslan hat meat to dwaen as allin nich ditte en it jild kin mar ien kear in En it slimste wie, dat hja bistimming krije. De kunstiisbaen graech mar net tsjin eltse priis! le week juli 1957 Burgwerd kreeg telefoon. Voor gezamen lijke rekening werd een aansluiting tot stand gebracht bij winkelier H. J. de Vries (dag- en nachtverbinding). Alle Burgwerders kunnen daar bellen. Dames en Heeren. Doet uw voordeel en bezoekt de Kapperszaak van S. Flapper, Elandslaagte 26 Alle waar is naar zijn geld. Maar wie is op kwaliteit gesteld. Koopt in Piersma’s bakkerij alleen, Witmarsum, Kaatsplein no. 1 ge suksessen bihellen op de lange baen, om ek yn Nederian de kans to krijen foar in permaninte oefenbaen, dêr’t de riders harren oefenje en traine kinne. De folie kwakkel winters üntnimme de ri ders de kans om op peil to bliuwen, hja moatte dan om utens en dat kin mar in inkele rider om syn wurk en syn beurske dwaen. Nei de propaganda foar kunst ijsbanen yn it algemien is der mei stipe fan de Nederlanske Sportfederaesje üt it totojild in fikse bydrage jown foar sa’n kunstiisbaen yn Amsterdam. Dy is nou yn gebrük. Mar ek yn oare dielen fan it lan woe men dy kant graech üt en sa binne de plannen foar Dimter ek al in fier stadium. Dêr is de yndustry yn bihelle en mei goed sukses. It koe wol net oars oft dizze saek moast ek hjir yn it Noarden greate bilangstel- ling fine en sawol yn Ljouwert as yn Grins kaem al in bytsje aksje. Omt dit soarte fan banen tige kostber is, like it winsklik in reedlike planning to meitsjen en soe hjir yn it Noarden hwat op ’e hispel komme, dan moast men de lapen gear smite. Yn kontakt mei de N.S.F. blykte wol, dat men der wol earen hie nei in Noardlike baen, mar dan sa, dat dy foar it hiele Noarden akseptabel wie en har foarkar gie nei de plannen fan it Fean, omt dit plak foar de trije Noard- liké provinsjes gaedlik to birikken wie. By de plannen foar de finansiering wie men fan doel om de trije miljoen goune, dy't it kostje moast sa to fordielen. It Ryk de helt, dus 1.500.000,de pro- vinsje en de gemeente it Fean elts 600.000 en 300.000 üt it totojild. Mar nei in bulte pleitsjen die bliken, dat it Ryk net mei gean woe. Foar dit doel woe it Ryk gjin jild biskikber stelle. Provin- en gemeente hiene al foar har part DE KUNSTIISBAEN OP IT FEAN Forline wike wie it suver in trelit yn de rêstige steateseal, doe’t bikend waerd, hoe’t er in rare kink yn 'e kabel komd wie mei de plannen fan de kunstiisbaen op it Fean, dêr’t de Steaten krekt de foarige deis in miljoen as rinteleas foar- skot foar tasein hiene. Yn Fryslan dêr’t men in bulte mei de iis- sport op hat, geane nou allerhanne for- halen roun, h werf an ynstjürde stikken yn de kranten it gefolch binne. Hjirüt blykt, dat dizze kwestje greate bilangstelling hat en it liket my ta, dat kennis fan de feiten in goed ding wêze soe. Alderearst mei men dan wol fêststelle, dat hoe langer hoe mear oantrün dien is, net it minst omt wy yntesnationael aerdi-1 sje goed sein, mar doe’t it Ryk de beurs ticht knipte, wie dêrmei it plan hast tor- pedearre. Lykwols de sportminsken lieten it net sitte'en nei in gearkomste mei de sekretaris fan it bistjür fan de N.S.F. makken hja de opset fan elts fan de trije in miljoen to freegjen. Elts soe yn syn rounte dit fordigenje. Fan de side fan de N.S.F. waerd jit sein, dat de kans om dit plan dêrtróch to krijen bilangryk better wêze soe, as de gemeente en de provinsje har miljoen dêrtróch hiene en dêrom waerd yn beide lichems hommels in ütstel yn dy geast klearmakke en op 'e tafel lein. Yn it Fean hie men der net safolle muoite mei. As de baen der kaem, krigen hja alteast de measte fortuten dêr- fan, de gemeente mear bilêstingj ild en de pleatselike bidriuwen en saken de bi- ten en brokken. Yn de Steaten lei it ek wol goed, hwant elts woe dizze saek graech yn Fryslan sjen. Mar in diel fan de Steaten gyng it to grou om sa mar daedlik in miljoen rinte leas to jaen, sunder in deeglik finansieel ündersyk nei de bisteansmooglikheit en de eksploitaesje. Hja pleiten foar ütstel, mar koene dat net rédde, omt de measte Steateleden bang wiene, dat it dan to let wêze soe. Hwant deselde jouns soe de N.S.F. it üt stel ek bihannelje en dy wachtte om sa to sizzen op de ütslach yn de Steaten. It wie dus nef'fens Deputearre Steaten: nou of noait. Mar hwat blykte de oare deis al? Dat de N.S.F. bistjürders it lang net iens wiene mei de plannen fan har se kretaris en der net oan tochten in mil joen hjirfoar to jaen. De foarsitter sei seis, der hiene se nea oer tocht en nea oer praten. 1 dit bislüt om net fierder to gean as trije ton al nomd hiene, foar de Steaten har

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1962 | | pagina 1