Friese caravan-industrie Drachten
ontstond eigenlijk toevallig
Bolsward wacht
een
2-daags Muziekfeest
Ook te Bolsward worden caravans gemaakt
■1
Fan de Martinytoer
es
DE SCHILDER VAN
DE SCHEENE
Zilveren filmpj
2e week juli 1957
üs hjoed p p
to sizzen
Tj. de J.
f
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
X
101e JAARGANG
No. 26
DINSDAG 10 JULI 1962
Waarin opgenomen: De Bnhwardsche Courant, Westergoo en De Jong'i Nieuwsblad
OE THANT IN LONDEN
Ook tekeningen uil VVonseradeel
K. Koopmans uit Balk.
De waarnemend secretaris-generaal
I
9.30—10.—.
en
10.00—10.45.
10.45—14.15.
14.15—16.00.
16.00—16.15.
HOE KOMT IT MEI DE SU VEL?
NCRV overleden
In Nederland is in de afgelopen vijf jaar het aantal caravans oftewel comfortabele
zomerhuisjes op wielen, vervijfvoudigd. Meer dan vijftienhonderd gezinnen trek
ken in weekends en vakanties de vrjjheid tegemoet met de caravan, deze week
naar zee omdat men toch weer hoopt, dat de zon schijnt, volgende week naar
het bos, omdat het weer mis is met het weer. Het aantal caravan-enthousiasten
gaat snel omhoog.
Aan deze voor Nederland nog jonge sport „caravanjiing”, enige toevallige omstan
digheden en aan ondernemingsgeest dankt Friesland een bloeiend bedrijf, de
caravan-industrie van de heer Reitsma te Drachten. Hoewel dit bedrijf pas
een jaar oud is heeft het al bekendheid tot buiten de grenzen van ons land, dank
zjj het feit, dat de heer Reitsma weliswaar niet een van de eerste bedrijven in
Nederland stichtte, maar wel met een oerdegelijk, sierlijk en in alle opzichten
doordacht produkt op de markt kwam, waar zelfs deskundigen direct van opkeken
en waarvoor de belangstelling groter is dan de overigens steeds groeiende pro-
duktie van deze wat de grote caravans betreft,, eerste en enige caravan-industrie
in dit gewest.
Want kleinere, z.g. tentcaravans werden en worden ook elders in Friesland ge
maakt n.l. te Bolsward (fa. H. Lammertsma) en te Hijum.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 1)
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 233 J
(K5157)
van het Chr. Muziekkorps „Oranje”.
Het programma ziet er verder als volgt
uit:
Adenauer kom-
dat bitsjut foar
In het Kunstcentrum „Prinsetün-” te
Leeuwarden wordt tot 19 juli een ten
toonstelling gehouden van werk v. Dirk
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Bolswards Nieuwsblad
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
deugde, dat er te weinig verband in de
hele carosserie zat en hield tenslotte een
verbeterde caravan over, die hem nog
altijd niet beviel. Toen hij de hele zaak
nog eens bekeek, kwam hij tot de con
clusie, dat hij de caravan met de kwa
liteiten, die hij verlangde nergens zou
kunnen kopen en hem dus zelf moest
bouwen.
Dat feit leidde tot de stichting van het
bedrijf, dat nu naarstig groeit. Er werd
Onmiddellijk na dit dagconcours wordt
een marswedsetrjjd gehouden, waaraan
door 14 korpsen wordt deelgenomen, o.a.
Exmorra, Welsrijp, Nijland, Tzum, Oos-
uitgebreid geëxperimenteerd met chas
sis model en wegligging. Toen de eer
ste caravan gereed was, volgden nieu
we proeven. De heer Reitsma haakte
zijn schepping achter de auto en roste
er enige honderden kilometers in rond,
soms met snelheden tot honderdentwin
tig kilometer per uur.
De caravan moest zowel voor trektoch
ten als voor een vast kamp in alle op
zichten voldoen.
Er werd verbeterd wat hem niet aan
stond en zo kwam de eerste echte Reit-
sma-caravan tot stand, gebouwd op een
buischassis, uitgerust met autowielen en
met het lantaarndak dat nog geen enkele
caravan had en uitstekende ventilatie-
mogelijkheden bood. Het werd aange
bracht in alle caravans van dit bedrijf
en de praktische mogelijkheden ook al
vergde het veel meer werk.
Elke caravan van dit bedrijf is uitge
rust met een reminstallatie ook al eisen
de voorschriften dit niet.
„Je kunt een rem nooit missen,” zegt
de heer Reitsma. „De ervaring heeft mij
dat geleerd. Ik kwam eens van een berg
over een bochtige weg. Om een hoek
zag ik opeens dat er een gesloten spoor
wegovergang was, waarvoor drie auto’s
stonden te wachten. Ik moest heel snel
afremmen en als ik toen een ongeremde
caravan had gehad, had ik de andere
auto’s doorgedrukt tot op de spoorrails.”
Grondigheid is het kenmerk geworden
van het Drachtster produkt, dat in
tegenstelling tot vele andere com
pleet met watertank en pomp, met volle
dige, smaakvolle inrichting op de markt
wordt gebracht in een smetteloze afwer
king. Die eigenschappen hebben er toe
geleid, dat de caravans uit Drachten,
gegroeid uit liefde voor een jonge sport
en tot stand gebracht met vakmanschap
in een paar jaar tijd zo populair is ge
worden, dat de jaarproduktie 1962 reeds
voor het seizoen begon, vrijwel was uit
verkocht.
De caravan, die de fa. Lammertsma te
Bolsward nu reeds sedert jaren maakt,
is een vlotte en ingenieus geconstrueer
de tentcaravan, een opvouwbare caravan
dus. De platte wagentjes achter zelfs
de kleinste auto gemakkelijk mee te
nemen, zijn een vrij geregelde verschij
ning geworden op onze wegen. Ter plaat
se kan met een enkele handgreep de ca
ravan worden gespannen. In een omme
zien heeft men een schaduwrijk zitje en
’s nachts een gerieflijk bed om te slapen.
Deze tentcaravans zijn zeer geschikt
voor echtparen. Voor grote gezinnen zijn
ze uit de aard der zaak onpraktisch,
maar dat is vrijwel met iedere caravan
het geval. Voor betrekkelijk weinig geld
is zo’n tentcaravan te koop en wat
ook een zaak van groot belang is ze
vraagt weinig bergruimte in de winter
maanden.
Fanfare. 3de afdeling.
Heeg en De Wilp.
ld. 2de afd. Lieve Vrou
wen Parochie, Oosterend
(Texel) en Wirdum.
ld. 1ste afd. 13 korpsen,
w.o. Exmorra, Welsrijp,
Wons, Nijland, Tzum en
Parrega.
ld. Afd. Uitmuntendheid.
8 korpsen, w.o. Oosterend.
Harmonie. Afd. Uitmun
tendheid. Tijnje.
en winsken meitsje de yn-
het concours, wordt er des woensdags
een drumbandwedstrijd gehouden, waar
aan 5 drumbands deelnemen.
Om half acht vangt het avondconcours
aan, voorafgegaan door de bekendma
king van de uitslag van de mars- en
drumbandwedstrijd.
Aan dit avondfeest nemen 6 korpsen deel
in de afdeling Uitmuntendheid, w.o. Wit-
marsum, Oosthem en Workum en na 21
uur door 5 korpsen in de Super-Ere-
afdeling, n.l. de korpsen van Harlingen,
Gaastmeer, Surhuisterveen, Warns en
Makkum.
Het laatste korps zal bij de sluiting om
22.15 uur de samenzang begeleiden.
Na deze drukke dag, waarop met de tijd
gewoekerd zal moeten worden, volgt des
donderdags, reeds des morgens om 9 uur
de voortzetting.
Tot 10.45 spelen 5 korpsen in de 3e en
2e afdeling, w.o. dat van Tjerkwerd,
van 10.45 tot 12.25 een 7-tal koprsen in
de le afdeling en na dit tijdstip tot 14.15
6 korpsen in de afd. Uitmuntendheid
w.o. dat van Schraard. Om 14.15 spelen
tot 16.15 8 verenigingen in de Ere-afde-
ling, w.o. die van het Heidenschap, Wom-
mels, Arum en Lollum.
Direct na afloop van het dagfeest is er
weer een marswedstrijd, waaraan wordt
deelgenomen door 12 korpsen, w.o. Lol
lum en Bolsward.
Ook op deze 2de dag is er des middags
om 2 uur weer een drumbandwedstrijd
met 6 deelnemende bands, w.o. die van
Wommels.
In het avondconcours, aanvangende om
19.30 spelen in de ere-afdeling 4 korpsen
w.o. Hindeloopen en IJlst en tot besluit
6 korpsen ii) de super-ere-afdeling met
„Oranje” van Bolsward als hekkenslui
ter.
De sluiting van het avondfeest is gepland
om 22 uur.
Uit dit druk bezette programma blijkt
zonneklaar, dat het voor Bolsward druk
ke dagen worden. Er zijn korpsen die
nog geen 30 leden tellen, maar er zijn
ook met bijna 50 zoals „Oranje” en
Wommels. Gemiddeld kan men het aan
tal leden gerust op ruim 30 stellen.
Dat wil dus zeggen, dat er enkel al een
2500 muzikanten in Bolsward zullen ko
men.
Wij wensen de ontvangende vereniging
het Chr. Muziekkorps „Oranje” prettig
concoursweer, niet te koud en niet te
warm.
Priizje nimmen om syn rykdom
as hy it oars net wurdich is
priizge to wurden
van de Verenigde Naties, Oe Thant, ver
toeft op het ogenblik in Londen voor een bezoek van enkele dagen. Hier is hij
gefotografeerd met de Britse premier Harold Macmillan tijdens ’n ontvangst,
voorafgaande aan een lunch in de Engelse hoofdstad
Gebr. Wolke. Grote jaarlijkse opruiming
Sterke kinderkousen 8 cent per paar. Da
meskousen 19 ct. p. paar. Nachtjaponnen
42 ct., corsets vanaf 18 ct., zakdoeken m.
gekl. rand 6 ct., prima kinderdirectoirs
14 ct., prima bont voor boezelaars 9 ct.,
2-pers.-wollen dekens 2.98 jaeger baai
140 cm breed 49 ct., kachelzeiltjes 8 ct.,
aardige damesjapons 87 ct., vlotte da-
mesblouse 58 ct., dames costuumrokken
98 ct., kinderjurkjes 22j^ ct.
Het muziekkorps van Exmorra wilde spe
len bij Postma te Allingawier, waarvoor
echter geen vergunning was aangevraagd
Het werd dan ook door de politie ver
boden. Niettegenstaande dit verbod mar
cheerde men lustig naar Allingawier,
waar tot slot een marsje werd geblazen.
Ook hier verbood de politie het verder
spelen, waarna alles tenslotte nog op ’n
vechtpartij uitliep.
Jan Zwart de bekende organist van de
Zoals de naam al doet vermoeden stamt
de caravan van de overkant van het
Kanaal. Engeland ging al in het begin
van deze eeuw de aloude woonwagen een
nieuwe functie geven in het vlak van
toerisme en weekendrecreatie. In 1907
werd er al een caravanclub opgericht
in Nederland precies een halve, eeuw
later en nog altijd is Engeland de
natie met het grootste aantal caravans,
nameliijk meer dan 200.000.
Daarvan worden er echter slechts bijna
40.000 gebruikt voor reizen en trekken.
Zeker zeventigduizend stuks worden per
manent bewoond door ongeveer 150.000
personen en de rest staat op vaste stand
plaatsen voor weekenders of voor men
sen die ’s zomers buiten de stad willen
leven.
Terwijl de Engelse caravan-industrie een
jaarproduktie van omstreeks 40.000
stuks op de markt brengt, is ook in Ame
rika de caravan reeds lang gemeengoed
geworden, In de Verenigde Staten kan
men echter beter van huizen op wielen
inplaats van over caravans spreken;
over huizen met televisie, ijskast en open
haard, compleet gemeubileerd en slechts
te verslepen met een zware truck. Daar
moeten rond 500.000 families in derge
lijke wagens die men trailers noemt
leven, waarvan echter 45 totdat
er genoeg geld is om een huis te kopen.
Omstreeks 35 leidt een min of meer
zwervend leven, 15% bestaat uit gepen
sioneerden en slechts 1 gebruikt de
caravan om er in de vakantie mee op
reis te gaan.
De Friese caravan-industrie van de heer
Reitsma is eigenlijk voortgekomen uit
de Engelse en door min of meer toeval
lige omstandigheden. De heer Reitsma,
wiens naam een bekende klank heeft in
de wereld van de woningbouw ieder
een kent tenminste de naam van de
Reitsma-woning -kocht een jaar of
zes geleden een huisje op wielen, een
Engelse aluminium caravan. Hij trok er
mee achter zijn zware wagen naar Duits
land, België en Luxemburg, maar was
niet tevreden.
„Als je er harder mee reed dan vijftig,
werd het levensgevaarlijk,” zegt de heer
Reitsma, die precies cp de hoogte van
wat comfort betekent behalve over de
wegligging, ook niet tevreden was met
de indeling.
Hij begon te experimenteren en te ver- tel an hat gjin arbeidsreserve mean Folie
beteren, ontdekte dat het onderstel niet [fan dy easken
Op 18 en 19 juli a.s. wordt te Bolsward zingen van Ps. 33 2 met begeleiding
uitgaande van de oude Bond vaar Chr.
Harmonie- en Fanfarekorpsen in Fries
land (opgericht 1895) een tweedaags
concours gehouden in het Julianapark.
Tevens is aan dit muziekfestijn een
marswedstrijd en drumbandwedstrijd
verbonden.
Niet minder dan een 75-tal korpsen zul
len een sportieve onderlinge strijd aan
binden. Tot jury-leden zijn benoemd de
heren J. Broer te Nunspeet, J. P. Laroo
te Assen er) W. Steyn te Zaandam; tot
juryleden van de mars- en drumband
wedstrijd de heren J. K. Pinkse te Am
sterdam en S. Egberts te Assen.
Er zijn voor dit concours een 11-tal wis-
selprijzen beschikbaar en een groot aan
tal lauwerkransen, lauwertakken en më-
daljes, veelal spontaan aangeboden door
Bolswards burgerij.
Het tweedaags concours zal woensdags-
morgen 9 uur geopend worden door de
Bondsvoorzitter de heer S. J. Ybema terend, Witmarsum en Makkum.
van Warns, dit na gemeenschappelijk Des middags om 2 uur, dus reeds tijdens
druk, dat hja al jierren libbe ha, mar
troch de romte fan folk op it plattelan
net aksepteard waerden. De arbeider op
’t suvelfabryk wie op de doarpen mear
yn tel as de gewoane boerearbeider, omt
hy fêst wurk hie op in droech plak en
nei syn fêste uren frij man wie. Mar nou
t de posysje fan de boerearbeider mei
sprongen forbettere is en hy mei njug-
gentich of hündert goune wyks nei hüs
ta giet, waerd dat wol oars. En dy syn
oantal wurkuren waerden ek eltse kear
lytser.
Nei de oarloch hat de suvelarbeider him
winlik altyd hwat yn it neidiel field, jit
to mear as hy nei syn maten yn Hollan
seach. En dy stimming kaem nou oan it
Ijocht. Gelokkich, de staking is oerbette-
re, mar ik leau net, dat it forstannich wé-
ze soe om to tinken, dat it nou fierder
sijucht leit. Om fikse en bitüfte arbei
ders to halden sil men net to sunich wê-
ze mei je mei it lean en de sekundaire bi-
tingsten. Der moat aerdichheit oan it
wurk bliuwe mei goede leanen en reed-
like foarütsichten. Dêr komt jit yn folie
doarpen en stêdtsjes de wentekwestje jit
by. Hwat der oan fabrykswenten stiet,
mei ek wolris mei oare eagen bisjoen
wurde, it haldt fakentiids net oer
De rede fan ir. Stallinga: „Bouwe oan
de takomst” mei in düdlik programma
is nou wer hwat op de eftergroun rekke.
Mar it is to winskjen, dat de ynhald dêr-
fan de kommende winter tige de oan-
dacht kriget.
Hwant elts jier telt forgoed mei. Neist
ynliedend bisprek is der op folie plak
ken in greate aktiviteit om „üs” fabryk
alteast to modernisearen. Dat soks win
lik alhiel tsjin de tried yngiet, wol’e
sommige bistjüren en direkteuren to min
ynsjen. Hoe mear jild men yn it eigen
fabryk stekt, hoe minder men ré wêze
sil om meimekoar oer to lizzen op in
nije basis. It praktyske ütstel fan Ir. Stal
linga om as trije, fjouwer of fiif fabriken
meimekoar oer to lizzen en ta gearwur-
king to kommen, wurdt jit to min folge.
En dochs kin men de eagen net slute
foar de neiste takomst, hwerby dit per-
foarst nedich wurde sil. Fabriken om de
tsien miljoen, dy ’t minder as tsien kilo
meter fan mekoar óflizze, kinne beide
net ütgroeije ta foldwaende greatte.
Hjir MOAT de takomst wreed in ein
oan meitsje as de minsken net ré binne
tidich meimekoar to dwaen.
Hja kinne ommers al daliks foardiel
hawwe fan sa’n gearwurking. Stallinga
neamt ünderskate punten; it molkforfier,
om ’t men dan de dübele ritten misse sil.
Fierder de konsumpsje-molke yn ien fan
de fabriken klear meitsje litte, in oare de
bütermakkerij dêrfoar yn it plak. Ek de
rr' lyk
ra
men
Deze kunstenaar, ’n boerezoon, afkom
stig uit Oldelamer, heeft vele jaren in
Zuid-Amerika gewoond, daarna vestigde
hij zich aan de Scheene en thans woont
hij in Gaasterland. Hij heeft een zeer
grote collectie tekeningen, houtsneden
enz. van de verschillende perioden en
streken waar hij gewoond en gewerkt
heeft, tentoongesteld. Vele nu reeds ver
dwenen hoekjes aan de Scheene, in Gaas
terland, in Wonseradeel en het oosten
van onze provincie, zowel in Drente en
Groningen, vindt men op deze expositie
terug.
Voor gemeentebesturen en organisaties
die een artistieke documentatie van een
bestaande streek willen aanleggen, lijn
er honderden van tekeningen te zien.
administraesje soe effisiënter gean, lyk
as de molkkontróle. Nou moat eltse
bryk op alles klear wêze, dan koe
elkoar op folie manearen helpe.
It foarbyld yn de Südhoeke fan üs pro-
vinsje lit sjen, dat hjirmei aerdich foar
diel is to biheljen. En yn bipaelde hoe
ken lizze de fabriken sa ticht bymekoar,
dat it winlik ünbigryplik is, dat dit sa
lang troch giet.
Hoe langer hoe mear minsken komme ta
it ynsjoch, dat de gouden bergen, dy’t de
E.È.G. bringe sil, grif net by de greid-
boeren torjuchte komme sille. En dizze
forwachtings wurde geandewei bipaeld
net greater. De ynstelling fan de lannen
is net folie foroare, fornimt men alle da.
gen, hja fjuchtsje foar eigen bidriuws-
libben. Kin in lyts lan as uzes hjir goed
foar de greidboer hjir op üt, dat hja de
earsten binne fan in nije emigraesje? Yn
elts g<
Dütske boer oan kinne, tomear, nou ’t
hja eigen wurkkrêften en kij meinom-
men ha.
Mar foar Fryslan en Nederlan giet it
dan de forkearde kant üt, tinkt my. Wy
forlieze de fikse oanpakkers en dreech-
ste boeren en meitsje de greatste klant
„selfsupporting”.
Né, botte noflik sjocht it, neffens üs, der
net üt. En jit mear hoopje ik, dat dé
Keamer dizze moanne de situaesje jit net
minder makket, nou’t de lanprizen op ’e
agenda steane. Djürder lan is grif net it
minste forlet fan.
Foar it greatste oantal boeren is de suvel
it wichtichste punt foar har bistean. Der
binne nammers mear greidboeren as bou-
boeren, wylst de measte bouboeren ek kij
halde en dus ek by de suvel bilang haw
we. De léste wiken is de suvel tige oer
’e tonge gien troch de driigjende staking
by de koöperative suvelfabriken en al-
hoewol dy staking op it nipperke óf last
is, kin men rounom wol fornimme, dat
it hea jit broeit.
De krapte oan arbeidskrêften spilet hjir
net swak by om allerhanne winsken en
easken, dy.’t eartiids gjin kans makken,
nou nei foaren to bringen. En ek it plat-
Hwat hat Qabe Skroar
partij leverje of wurdt it troch de greaten
yn in hoeke treaun?
Foar de suvel liket it yn dizzen net bjus-
tere bést en it optimisme fan minister
Marijnen en Dr. Mansholt fynt hjir net
folie werklang. Alhoewol de léste ek al
ris it byltsje dêrby del goaije woe omt
de lju sa min in offer bringe woene. Ik
haw swak moed, hwat dit oangiet. Us
lan as iennichste, dy’t in great diel fan
syn suvel kwyt moat, sit net maklik yn
it E.E.G.-forban. It kommende jier sille
der tige wichtige bisluten nomd wurde
en men mei de foarmannen, dy’t dizze
saek fordigenje moatte, wol in hurde kop
en izeren geduld tawinskje om net troch
de greate baesmannen oan ’e kant skoud
to wurden. De Gaulle en
me tichter bymekoar en
Nederlan in greater risiko. Soene dy stik-
mannich Fryske boeren, dy’t mei pak en
sek nei Dütsklan tein binne, it dochs
goed bisjoen hawwe? En rint de E.E.G.
binne fan in nije emigraesje? Yi
gefal sille hja dêrre wol tsjin de
ik<
II
