TWEEDERDE DER MENSHEID LEEFT OP EEN AFGROND Harde feiten en cijfers 60 jier aide Fryske Krite wol mear aktiviteit II Permaninte wurkkommisje ynstelt a Fan de Martinytoer Drumband Wommels E rffl boekte succes Zilveren filmpjes 4^ De hjerst dy komt... STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLANp Bh 'ftg DINSDAG 9 OKTOBER 1962 No. 52 101e JAARGANG NIEUWE DRAAGBARE RADAR it OER IN FRYSK BOEK bidriuwe Tj. de J. roman. Nou is nei Thans leven er 3000 miljoen mensen op aarde. 1/3 heeft een redelijke levensstandaard, woont in de landen waar gedurende de laatste eeuw de gemiddelde levensduur is toegenomen van 35 tot 60 70 jaar, is behoorlijk gekleed en gehuisvest; een-derde, wonend in Noord-Amerika, West- Europa en Australië. Van de 3000 miljoen mensen leven er 2000 miljoen (2/3 deel) in andere, minder rooskleurige omstandigheden. Voor vele miljoenen betekent leven een voortdurende strijd om het naakte be staan, om dagelijks brood dat niet voldoende aanwezig is. Zij sterven een vroege hongerdood. lang skriuwer Protes- jit bet- De Krite hat mei dizze forbrede taek in greate forantwurdlikheit en dat it bi stjür dy oandoar hat wol bliken dien tü de freedtojoun by Boermans balden jier- gearkomste. De Krite mei emmers gjin „nocht en wille” spultsje wurde, mar is foar alles biwegingsorganisaesje. Fansels, toanielspyljen is in wichtich stik folkskultuer, mar men kin der net mei ta. Der moat striden wurde op mear fronten. Dit sil offers kostje, mar moe- dich hat de Krite de koerts yn dy rjoch- ting set. Wy hoopje dat dit de leden net skou meitsje sil, mar krekt oarsom 'har oanpoene. De saek, dêr’t it nou om giet, is it wurdich en binammen yn de Gysbert-stêd mei de bitinking fan de greate master syn 300ste stjerdei, moat men wach wêze. De wurklist hie in pear wichtige pun ten oankundige en sadwaende wie der mear folk as cars, al wiene der fansels ek de thüsbliuwers. Inkelden fan har hiene birjocht stjürd, lyk as it earelid wol dochs hawwe dat men jins bihinde- ring, nei it krijen fan in persoanlike üt- noeging efkes meidielt. Mar hawar. Foarsitter J. Gaastra róp it wolkom ta en lei üt hwerom’t de jiergearkomste sa let halden waerd dit jier. De algemie- ne gearkomste to Ljouwert nou yn- middels al halden ferge de kriten op in ütspraek, dat sadwaende. De skriuwer memorearre yn syn jierfor- slach noch it 60-jierrich bistean fan de Krite en de to Boalsert hélden Harmen Sytstra-Tiede Roelofs Dykstra-bitinking in heechtiidsdei foar it Fryske folk. It bistjür kaem yn it öfroune jier tsien gear gear. It spylstik „Drama yn ’e hoare flat” foei der wakker yn. Friezen moatte wy bliuwe, sei spr., der is gjin oare kar. It is üs plicht en Fryslan hat üs nedich. It is mei sizzen net to dwaen. Wie de skriuwer net pessimistysk, ek de skathalder hie goed nijs. Waerd it foai- geande jier öfsletten mei f 162,44, nou is it einsifer f 716,67. Ynbard waerd der f 2274,84, ütjown f 1720,61. Der wie dus in oerskot fan f 554,23. Spitich wie, dat it nije stik „De Rikeling” foar de Bolle- tongersdei net klear koe, mar de merk- kommisje hat yn it Selskip Aldtsjerk in goede plakforfanger foun. Abonnementsprijs f 1.90 pet kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Advertentieprijs: 13 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Handelsadvertenties bij contract reductie Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsvrard Administratie- en Redactie-adreit Marktstraat 13 Telef. 2451 Na 18.30 uur 2303 of 233J (K5157) den A. Agema en H. Stallinga op ’e mj ynhierd. It bistjür kaem mei it ütstel it bistjür mei 2 leden üt to wreidzjen, omdat de oare taken (büten it toaniel om) net alhiel har gerak krije en it nou sittend bistjür it net alhiel neikomme kin. De gearkomste wie oer dit ütstel tige foldien en woe noch fierder gean troch it ynstellen fan in wurkkommisje, dy't yn oerliz mei it bistjür nije wegen sykje sil en mei allerhande aktlviteiten kom- me. Tocht wurdt oan it hélden fan kofje- jounen, in kulturele joun, in ledewerf- aksje, it ien en oar foar de bern, koart sein, it bringen fan nij libben. Yn dizze wurkkommisje krigen in sit de dames A. Visser-de Groot, J. Bokma-v. d. Meer en de hearen J. Wijnstra en A. de Boer. In wichtich punt wie ek dat ta for- heegjen fan de ynlage, dit yn forban mei it oanlüken fan in bitelle krêft foar it selskipswurk. Hoewoj it hwat djipper yn ’e ponge taesten ornaris nochal hwat argewaesje jowt, wie dde gearkomste yn de greatst mooglike mearderheid der foar, dat dit trochgean moast. Ek yn dit stik fan saken wol Boalsert graech syn bydrage jaen oan it greate gehiel. By it rounfreegjen kamen noch ünder- skate kwestjes nei foaren, al mei al in moedjaende gearkomste, dy’t perspek- tief joech foar de takomst. r yn wierheit is dit boek in tige libben forhael oer hwat de skri organisearre Fryske libben fynt yn Boalsert syn ivjerslach yn de Fryske Krite, oansletten by it Selskip foar Fryske Tael en Skriftekennisse, ek wol „Aid Selskip” of „Selskip 1844” neamd. Yn namme bistiet ek noch de Krite, fan it Roomsk Frysk Boun, mar fan aktivb- teiten fan dy kant fornimt men net folie mear. It Kristlik Frysk Selskip en it Jongereinboun ha yn Boadsert wol leden, mar gjin krite ófdieling). Wol hat do KFFB yn Boalsert gans leden (noch in foech 20 mear as de Krite) mar dit is ^jin striid- of biwegingsorganisaesje en it meastepart fan de Kriteleden is KFFB- lid en oarsom. Fan gefolgen hat de Fryske Krite langer tarin fan allerhande leden, ek üt it formidden fan It R. Fr. B. en de Orth. Herf. en Geref. rounten, binammen nou’t de Krite de prinsipes fan leden üt dy rounten safolle mooglik üntsjocht. Binnenkort worden in Frankrijk grote militaire manoeuvres gehouden, waarbij de nieuwste apparatuur en wapens gebruikt zullen worden. Op deze foto zien we een draagbare radar-apparatuur, „Rasura” genaamd, welke op de ruggen van twee manschappen vervoerd kan worden. Het bereik van de installatie is ongeveer 5 km lid fan de Kristlik Fryske Folksbibleteek in nij boek de hear H. R. Kingma en de hear H. By akklamaesje waerden de bistjürsle- Andela fan Nijlén, Ek it bistjürslid Du- ker wie fanwege drove famylje-omstan- nichheden bihindere. De oaren en dat wiene nochal hwat - bleauwen stil wei. Dat is net yn ’e es fansels. It fatsoen 1 -• 1 Bols wards Nieuwsblad Waarin opgenomen: De Bohwardscbe Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad 'r'.'-.O. isx Sen, haar warme sympathie met deze wereld-campagne in het volgende tele gram: „Gaarne wil ik mijn persoonlijke sympathie betuigen met deze wereldcam- pagne tegen de honger. Deze campagne zaj van alle mensen van goede wil een grote inspanning vragen. Alleen door gezamenlijk optreden zal het mogelijk z(jn een stap te zetten op de weg, die leidt naar een wereld zonder gebrek.” De aangesloten leden-landen en 72 inter nationale particuliere organisaties van allerlei schakering geven hun steun aan deze wereldcampagne tegen de honger. In I960 bracht ons volk bijna f 1 miljoen voor dit doel bijeen. In 1961 zamelden ruim 650 NOVIB-comité’s f 1,2 miljoen in, terwijl de Nederlandse jeugd in de hartveroverende actie 10 x 10-actie het kapitale bedrag van f2% miljoen wist bijeen te brengen voor de Anti-Honger- Actie. In de week van 22 tot 28 oktober a.s. waarin de dag van de Verenigde Naties valt, zal de NOVIB opnieuw, door mid del van een nationale inzameling, een krachtig beroep op ons volk doen om een royale bijdrage voor dit uiterst be langrijke doel te geven. Overal in het land zullen nu bijna 900 comité’s collecten organiseren en via pers, radio en televisie zal aandacht voor deze inzameling worden gevraagd. De financiële resultaten van 1960 wer den voor een belangrijk deel gebruikt voor de financiering van een FAO-pro- ject in het Midden-Oosten ter verrbete- ring van kwaliteit en kwantiteit van de graanproduktie. Tevens werden dat jaar, evenals dit het geval is voor 1961 en 1962 belangrijke bedragen aan het UNESCO Centrum Nederland en het Nederlandse Comité UNICEF overge dragen om voedingsprojecten uit te voe ren. De opbrengst van de inzameling van 1961 en ook van 1962, alsmede van de 10 x 10-actie is bestemd voor de uit voering van een project in West-Afrika ter verbetering van de kwaliteit van ’t dagelijks voedsel. Een z.g. „moestuin- project”, dat vitamine- en eiwitrijke ge wassen wil introduceren en distribueren, te beginnen in Sierra Leone en Daho mey, en de huisvrouw wil leren deze hoogwaardige en noodzakelijke produk- ten te bereiden. Dit project, dat met Ne derlandse gelden wordt gefinancierd, zal ook door Nederlandse deskundigen uit gevoerd worden, onder supervisie van de FAO. Oktober 1962 wordt met de uitvoering begonnen. De NOVIB doet een dringend beroep op allen om een werkelijk koninklijke bij drage voor dit doel te geven, op de in tekenlijst of in de collectebus dan wel door storting op: GIRO 100200 - ANTI-HONGER-ACTIE DEN HAAG. De drumband van „Eufonia” te Wom mels, die reeds vaker van zich deed spre ken, heeft een groot succes geboekt, door op een internationaal concours te Sidde- buren (Gr.) als eerste uit de bus te ko men. Er waren 23 deelnemers, w.o. een zestal uit Duitsland. Ook de jury was in ternationaal. Euphonia’s drumband brach het tot 77 punten (maximum waren e 80 te behalen). De vermaarde drumban van Heerde, die dit jaar 10 maal de hoogste ogen gooide moest difmaal te vreden zijp met 75 punten. Wommels kreeg met dit aantal punten •een 1ste prijs met lof. van de a.s. blijde ge- koninklijk gezin zullen i van de chr. landbouwhuis- houdschool te Bolsward een wieg bekle den en deze aan de burgemeester aanbie den. Dy’t gjin jild yn eigen pong fynt sil it ek net yn oarmans pong fine. 2e week oktober 7937 Japans succes in Noord-Chtna. Alle sleu telposities langs de Hoelo-rivier zijn thans in Japans bezit. Zeer geslaagde Bellamyavond in de Doe- le Ter gelegenheid beurtenis in ons de leerlingen Kosters-familie De Waey op 16 okt. 150 jaar in het ambt. In 1787 werd op deze datum Cornells de Way tot koster be noemd. Na 51 werd hij opgevolgd door Gooike Cornelisz de Way, die het ambt gedurende 49 jaar waarnam. Zijn opvol ger Doede Gooikes deed dit 42 jaar. Op 15 okt. 1931 werd Doede Doedes be noemd. De hjerst dy komt, it is alles oars yn kleur If grien wurdt giel, it giele wurdt faek read Ek dat bringt wer syn moais, it is aid en dochs is er nijer Oant sa lang dat it óf dien is ta neat Maar ook zij, die geen honger hebben in de gebruikelijke betekenis van 't woord leven vaak op het randje van verhon gering. Wie iedere dag alleen maar knollen of cassaven eet, kan een zeker gevoel van verzadiging hebben, maar mist de noodzakelijke voedingsstoffen om gezond te zijn: omdat zijn lichaam de noodzakelijke mineralen, eiwitten en vitamines mist. Hij sterft geen honger dood, maar sterft wel vroegtijdig aan een van de vele ziekten, die door een zijdige voeding worden veroorzaakt. In onze werelcl zijn de welvaart, de ge zondheid, de toekomstverwachtingen, wonderlijk verdeeld. Er zijn landen waar van de 100 kinde ren er 25 tot 50 voor hun eerste ver jaardag sterven (in Nederland nog geen 2), waar de gemiddelde levensduur 32 jaar is (in Nederland 72 jaar), waar van de 1000 mensen er 820 niet kunnen lezen of schrijven (in ons land zijn er praktisch geen analfabeten), waar het gemiddelde inkomen per hoofd van de bevolking 1/20 is van dat in Neder land. 2/3 gedeelte van de wereld beschikt over ca. 20 van het totale wereld- inkomen. De overige 80 is voor ons, het gelukkige derde deel. Een sombere aanvulling van de boven geschetste toestand is de verwachting, dat over 40 jaar tweemaal zoveel men sen de wereld zullen bevolken. Tweemaal zoveel monden die gevoed moeten wor den. Over 40 jaar zal er van verschil lende voedingsstoffen driemaal zoveel nodig zijn als thans voorhanden is. Na de laatste wereldoorlog was de noodzaak meer voedsel te produceren voor verschillende landen aanleiding om hun landbouw planmatig te ontwikkelen en hiertoe tot een vorm van internatio nale samenwerking te komen door mid del van de Voedsel- en Landbouworga nisatie van de Ver. Naties (FAO). Dit initiatief wierp zowel letterlijk als figuurlijk vruchten af; in 1960 was de voedselproduktie in de wereld toegeno men met 30 ten opzichte van die in 1947 en lag hij 10 boven het vooroor logse niveau. Helaas is dit wereldge middelde niet van toepassing op de ver schillende streken afzonderlijk. De ver betering kwam voornamelijk de boven genoemde „rijke” landen ten goede. De vooruitgang is er echter wel een bewijs van, dat internationale samenwerking resultaten kan bereiken. De in 1960 door de Voedsel- en Land bouworganisatie gelanceerde Freedom- from-Hunger-Campaign streeft naar verbetering van de landbouwsituatie in de noodgebieden van onze wéreld, waar voor zij de rijke landen, dus ook ons Vanaf heden Bonte Star, winteraardap pelen. Geel als goud. Wijlen mevrouw Haagsma-van der Baan te Bolsward schonk de chr. Philantropi- sche inrichting te Doetinchem een legaat groot f 9000,—. De hjerst dy komt, ek yn it minske libben De maeitiid en de simmer hawwe west Wy soen’t faeks ek yn üs libben keare wolle Der is neat oan to dwaen, it wurdt ien kear hjerst I. Kuipers Pzn. aandacht kunnen geven zonder politieke belangen af te wegen. De Freedom- from-Honger-Campaign der FAO (in Nederland de Antl-Honger-Actie) is zo’n initiatief zonder belangenafweging, om dat zij in het belang is van allen. In Frankrijk wordt de Anti-Honger-Actie gevoerd onder het motto: „Pour la paix du monde vaincre la faim” („omwille van de wereldvrede de honger overwin nen”). Voor wie de bovenstaande feiten en cijfers nog niet voldoende zijn, is dit motto van doorslaggevende betekenis. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Ver. Naties, de FAO, is in 1960 een grootscheepse actie begonnen om honger en ondervoeding uit de wereld te bannen. In die Anti-Honger-Actie levert ook ons land zijn bijdrage. De NOVIB de Neder landse Organisatie voor Internationale Bijstand, geeft onder auspiciën van het Nederlands Nationaal FAO-Comité en in samenwerking met het UNESCO Centrum Nederland en het Nederlands Comité UNICEF aan deze actie gestal te. Als lid fan de FAO geeft de Nederland se regering zijn volle steun. Hare Ma jesteit de Koningin betuigde aan de Dir.- Generaai van de FAO, Dr. Binaj Ranjan myn ynsjoch dy roman it leafdespro- ses glêd forüngelokke. Yn it libben is in bulte mooglik, mar de skriuwer is der perfoarst net yn slagge oannimlik to meitsjen, dat in fiks en geef fanke, mei in soun forstan en üt in earlik kristlik formidden, sa mar op de slimste wize op ’e doele rekket. Hy hat dat net oannimlik makke en it trochkrüst op in ünsmaeklike wize it eigenlike for hael. It bilangrike forhael fan de kon- frontaesje tusken Rome en de Refor- maesje yn üs tiid. En dêr giet it de skriuwer eigenlik om. Dat stiet ek al op ’e flap to lézen en hwa soe üntkenne kinne dat binammen under jonge minsken, hwerfan elts jier tüzenen it boask mei in oarstinkende oangeane, dizze kwestje net aktueel wêze soe. Lit ik dan bigjinne mei de meidieüng, dat ik it boek yn inkelde jounen eftermekoar ütlêzen ha en dat kin ik fan alle boeken, ek dy fan de Kristlik Fryske Folksbible teek, net sizze. Van der Werf kin wol skriuwe, der sit feart yn syn pinne en as men gjin lite raire easken stelt, mei men biwündering hawwe foar de flótens en linigens, hwer- mei hy dit boek skreaun hat. In twadde positieve bimerking is, dat it de protes tantse skriuwer üt noch yn net to dwaen is om de Roomsk Katholiken as groep of as persoan tonei to kommen. Fier fan dat. Hy stribbet earlik nei in better bi- gryp oer en wer- en docht alle war om it klimaet to forbetterjen. Mei oare wur- den: de goeden steane net oan ien kant en de kweaden oan de oare, it goede en rnoaije is net by de iene religy en it for- kearde en bidoarne by de oare, nê, de skriuwer wol ek yn syn boek de oeko- menyske tinkwize graech byfalle en for- sterkje. Mar, mei dizze goede bidoeling is dêr- om noch net birikt, hwat de skriuwer graech woe. Syn opset wie: as in rjucht- '„Nou, nou, dou stelst it wol tige skerp. De hjerst dy komt wy sykje oare klaeijing bringt rein en wyn In goede dekking, hwant de hjerst It is krekt oars om, as hwat de simmer brocht hat In tiid moai waer, en faken sinneskyn Hwat hat Cjcibe Skroar üs hjoed p p to sizzen land, vraagt de nodige financiën, kennis en mankracht te leveren. Indien de projecten van de FAO kun nen slagen, hetgeen voor een belangrijk deel afhankelijk is van het kapitaal dat ter beschikking zal zijn, zal het over enige jaren niet meer wéér zijn, dat van de 350 miljoen landbouwgezinnen op de wereld er nog 250 miljoen werken met de meest primitieve landbouwge reedschappen. Zaadontsmetting zaadver- betering, kunstmest, nieuwe landbouw methoden, mechanisatie, ruilverkaveling enz. zullen er toe bijdragen, dat het hui dige landbouw-areaai verdrievoudigd kan worden. In onze onevenwichtige wereld bestaat behoefte aan zekerheid, aan een initia tief, dat ondanks alle internationale spanningen gestadig naar een resultaat toewerkt, aan iets, waaraan wij onze feardige arbiter tusken de partijen to stean en alhoewol hy syn kar docht, dochs de oare ek lyk en rjucht to dwaen. Ik bin oertsjüge, dat de skriuwer it him sa foarsteld hat. Mar om dat dwaen to kinnen, hie hy dat freget de stoffe nou ien kear ek folslein op ’e hichte wêze moatten fan de matery, hweroer syn boek spilet. En it muoit my dit to sizzen: De skriuwer is dat op bilangrike punten net. En sa sil dit boek, dat yn tüzenen (aimeast Kristlik Protestantse hüshaldingen) komme sil, tsjin de bidoe ling fan de skriuwer yn, op ’en nij alhiel forkearde foarstellingen fuortsterkje of oproppe. Dat spyt rny tige slim, om de skriuwer alderearst, mar om de saek al- dermeast. De romte lit net ta, al dizze punten hjir to fordüdlikjen, mar ik fiel my forplichte in bilangryk foarbyld dêr- üt to nimmen. Ik sil dit dwaen mei de eigen wurden fan dit boek en mei inkel de sobere wurden myn kommentaer der by foegje: De Roomske jongfeint üt it boek, seit op bis. 170 tsjin syn faem: „Bimuoi dy dochs net mei sokken, dy’t yn deasünde libje en der ek noch fierder yn bihurdzje!” De faem andert; „Yn bihurdzje? Hwer- om, hja hawwe elkoar dochs nommen en libje nou by elkoar as man en frou, dan is it dochs gjin sünde mear?” De feint; „Dy sünde bliuwt bistean. It is in deasünde. Elke dei meitsje hja it slimmer en steapelje der mear deasünden boppe op!” De faem: „Hja binne nou dochs troud?” De feint: „Neamstou soks ek noch trou wen? Hwat’t net yn de tsjerke troud is en troch in wijde pryster oan elkoar for- boun binne, hokje by elkoar en Lld-i-..- dei oan dei deasünde.” De faem: „Dus, alles hwat boppe de Moerdyk troud is, mar net yn de Rooms ke tsjerke, dy hokje by elkoar?” Yn wêzen is it al sa, mar de measten witte it net en ünwittend sündigje, dat sil sa swier net oanrekkene wurde.” En dan seit it famke yn har seis: „Ik hie him wol oanfleane kind. Hy stikt noch ris yn syn eigen gerjochtichheit. Hwat in praet, sil ik der mar in ein oan meitsje, hwant wy komme net by elkoar. Troch soks to sizzen binne myn leave aldtsjes in by elkoar hokjend stel en ik in bern, dat yn deasünde üntfinzen is...." Mei de measte klam moat ik protesteare tsjin dizze ünwiere ütiensetting. Dit is freeslik fan misbigryp. De plicht om har houlik foar de pryster as tsjüge yn to se- genjen, jildt üteraerd allinnich foar de leden fan de R.K. tsjerke. En alle oare minsken, dy’t foar har dümny of foar de ambtner fan de boargerlike stan trouwe, slute wol sekuer in echt houlik en binne yn de eagen fan ’e Roomsk-Katholieken earlik en earbere troude lju. Net oars! En gjin kapelaen of Missy-pater of hok- foar sljuchtwei Roomsk-Katholyk sil it ea yn ’e holle helje om sokke freeslike en minne dingen oer har meiminsken to sizzen of to tinken. De skriuwer lit dizze tael ütsprekke troch in studearre man en hy seit: „Hjir praet in man, dy’t heger ünderwiis hawn hat; hoe sil it der dan bystean mei gewoane minsken!” Dizze wurden moast de skriu wer jitteris léze en dan op himsels ta- passe: As in skriuwer sokke grouwelige flaters makket, hoe wol hy dan it earlik forstean en weardear jen by gewoane minsken greater meitsje? Soe de skriuwer in goede rie fan my oan- nimme wolle, dan soe hy boeken oer sokke djiptaestende ünderwerpen tofoa- ren ris troch in deskundige léze litte moatte. Dat soe de oekomene, aerdich better helpe. De hjerst dy komt, as wy it wolle of net Syn earste stappen hat hy hjir al set De blêdden litte los, en dwerrelje oeral binne De herst dy komt, wy kinne it nea ünt- rinne In pear wike lyn krige ik as thüs, mei de nijsgjirrige titel: In hanfol brieven fan Lipk Adema! De skriuwer is de hear: A. A. van der Werf, dy’t al mear yn dizze rige publisearre hat en lit üs fuort mar sizze oer hwaens wurk tige üngelyk tocht wurdt. Dit nijste boek is in soart fan iepenbiere bycht, sa’t it li- ket, fan de jonge ünderwizeres, de ien- nige figuer, dy’t alle oandacht kriget, mar ■- en 1- - - to sizzen hat oer de forhaldinj tant en Roomsk Katholieken ol ter tusken Rome en Reformaesje. In slim ünderwerp in nuodltk ünderwerp mar grif in tige aktueel ünderwerp, yn itbysünder foar in roman. Nou is nei

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1962 | | pagina 1