uitreiking van de
Dr. J. Halbertsmaprijs
■w
11
big1
VEEL BELANGSTELLING VOOR DE
Moedige 20ste „Fryske Boekewike”
□pi
A. TU
S-v.
Bolledei
Fan de Marlinytoer
It best forsoarge boek
Zilveren filmpjes
W - AJ»
DINSDAG 16 OKTOBER 1962
101e JAARGANG
No. 54
to sizzen
PYT
T|. J.
'1
1
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Waarin opgenomen: De Bohwardsche Courant, Weatergoo en De Jong’» Nieuwsblad
1
•>->
r-,
Jé' K
IBJ
Depót: Tj. Strikwerda,
Vrijdag was het weer de „grote” dag voor literair Friesland. De jaarlijkse prijs
uitreikingen en de opening van de Fryske boekewike vormen een steeds weer
kerend hoogtepunt in het Friese leven, dat te Bolsward steeds sfeer en achtergrond
heeft.
De uitreiking van de Dr. Joost Halbertsmaprijs was ditmaal niet Friestalig.
De winnaar was ook geen Fries, maar iemand (zoals met lichte scherts werd
opgemerkt) die „van buytenen” kwam, n.l. de van oorsprong Rotterdammer Mr.
Dr. M. P. van Buijtenen.
De raadszaal was tot in de uiterste hoeken bezet („miskien kinne jo noch op dy
tafel sitte”, adviseerde de zwoegende ceremoniemeester Boerma ten slotte in arren
moede) aan een vooraanstaande bezoeker) toen het provinciaal bestuur binnen
schreed en de prijswinnaar met zijn echtgenote en familie naar hun zetels werden
geleid.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redectie-tdres:
Marktstraat 15
iJTelef. 2451 N* 18.30 uur 2505 of 2355
(K5157)
3e week oktober 1937
te
poppententoonstel-
it ynrjucht-
it Oardtsje.
t soar-
bikwame en
In wónder is datjinge hwat efteróf dochs
mooglik bliek
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mtn
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Hwat Lat Qabe Skroar
üs
van de door u te voorschijn gebrachte
korrels er misschien ook wel eens een
ten onrechte is gijgevoegd, die achteraf
’t vereiste karaat niet zal blijken te heb
ben. Deze eerlijke toevoeging klopt dan
met de uitspraak in het rapport, dat de
conclusies van de heer Van Buijtenen
wel eens verder gaan, dan de pols van
zijn gegevens hem lijkt te brengen.
In een artikel in de Leeuwarder Courant
oyer de winnaar van de dr. Joost Hal
bertsmaprijs 1962 wordt de heer Van
Bujjtenen genoemd: een Rotterdammer,
die de Friezen een Fries werd. Dit is
een karakteristiek, dames en heren, die
m.i. volledig opgaat en die de heer Van
Buijtenen eert als een man van groot
aanpassingsvermogen en met een grote
liefde voor zijn werk en voor de men
sen, waarmee en te midden van wie hij
werkt. De uitspraak van de beroemde
Pasteur, dat de wetenschap niet alleen
Woord van welkom.
Burgemeester Mr. J. A. Geukers sprak
in zijn begroetingswoord een bijzonder
welkom toe aan de heer Kommissaris
der Koningin in Friesland, Mr. H. P.
Linthorst Homan, de leden van Gedepu
teerde Staten, de griffier der staten, de
vertegenwoordiger van de Minister van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen,
Mr. van der Ent, representanten van ’t
Friese culturele leven en aan de heer
en mevrouw Van Buijtenen.
Wij zijn dankbaar, dat wij u gastvrijheid
mogen verlenen ter gelegenheid van de
plechtige uitreiking van de provinciale
prijs voor werken op het gebied van de
geschiedenis en de heemkunde van
Friesland, de Dr. Joost Halbertsmaprijs
1962, aldus Burgemeester Geukers, die
vervolgde: Het is toch wel uiterst ver
heugend, telken jare zovele autoriteiten
en vertegenwoordigers van het culturele
leven in en buiten onze provincie ge
schaard te zien rondom het provinciaal
bestuur.
Met elkaar n.l. mogen wij ons thans we
derom bezinnen op de rijke cultuur en
historie van ons gewest en op de be
langrijkste plaats, die deze eigen cul
tuur en historie zal blijven en ook moe
ten blijven innemen in al ons werken
voor en in Friesland.
Enkele ogenblikken wordt onze aandacht
enigszins afgeleid van allerlei andere zo
noodzakelijke strevingen naar welvaart
en welzijn in onze provincie en onder
leiding van ons provinciaal bestuur na
gedacht wordt over de eigen taak en
plaats van historie en cultuur als on
misbaar en waardevol deel van het pro
vinciale welzijn.
Een speciaal begroetingswoord richtte
spreker tot de prijswinnaar, de heer Van
Buijtenen en zijn echtgenote.*
Spreker bracht uitdrukking aan zijn
vreugde, hem, na hem reeds zovele ma
len op het stadhuis in andere kwaliteit
te hebben begroet, thans te mogen be
groeten als winnaar van de Dr. Joost
Halbertsmaprijs 1962.
Ik spreek gaarne de hoop uit, aldus
besloot spr., dat wij met elkaar, dames
en heren, een sfeervolle middag mogen
beleven van goede bezinning op Fries-
lands rijke cultuur en historie en van
dankbaarheid ten opzichte van Dr. van
Buijtenen wiens eerste liefde in\ Fries
land ongetwijfeld is geweest: Hindeloo-
pen, Frieslands elfde stede, thans hier
vertegenwoordigd door zijn burgemees
ter en twee ingezetenen, dragend de
prachtige costuums van de oude stad.
Rede Mr. H. F. Linthorst
Homan.
De heer Kommissaris der Koningin, Mr.
H. P. Linthorst Homan, sprak hierna
de volgende rede uit:
Het is mij een groot genoegen op deze
jaarlijkse culturele hoogtijdag hier in
uw midden te zijn en vanaf deze plaats
straks weer de Dr. Joost Halbertsma
prijs te mogen uitreiken.
Alvorens mij tot de winnaar te richten,
wil ik eerst een woord van dank bren
gen aan het gemeentebestuur van Bols
ward, dat voor deze plechtigheid op
nieuw zijn fraaie stadhuis beschikbaar
heeft gesteld. Daarnaast breng ik dank
aan de op voorstel van het bestuur der
Fryske Akademy ingestelde commissie
van advies, bestaande uit de heren drs.
H. J. Oldenhof te Heerenveen, dr. J.
Naarding te Assen en mr dr. K. de Vries
te Leiden, voor de vele arbeid, die zij
hiervoor heeft willen verrichten.
De uitkomst van het veel omvattende
onderzoek is geweest, dat de commissie
heeft voorgesteld de Dr. Joost Halbert-
smaprijs 1962 voor wetenschappelijk
werk op het gebied van de geschiedenis
en de Heemkunde van Friesland toe te
kennen aan Dr. M. P. van Buijtenen en
wel voor zijn gehele wetenschappelijk
werk op het terrein van de geschiede
nis van Friesland. Gedeputeerde Staten
hebben dit advies gaarne gevolgd.
In het rapport wordt U, mijnheer van
Buijtenen, vergeleken met een polsstok-
vèrspringer, een vergelijking, die te aar
sjen fan
Hja
gen, da
bifoege
verstomd, het hoongelach van Jacob van
Maerlant tot zwijgen gebracht, de mis
prijzende trek rond de mondhoeken van
Bolhuis van Zeeburgh verdwenen en ’t
kritisch schouderophalen van Romein
gestuit, nu Dr. van Buijtenen geheel
vreemd aan het graag op de Friezen ge
laden odium van nuationalistische gepre-
occupeerdheid de feiten heeft laten
zien, die achter de onbegrijpelijke kro
nieken liggen en de motieven naar vo
ren heeft gebracht, die tot een bepaalde
interpretatie daarvan hebben geleid. Ik
heb hiermede even geciteerd uit het
„woord vooraf” van zijn proefschrift,
om een staaltje te geven van de humor
volle stijltrant van onze prijswinnaar
van heden.
Na in de jaren na de bezetting een tijd
lang als Stadsarchivaris van Leeeuwar-
den te zijn opgetreden, werd hij in 1949
benoemd tot Rijksarchivaris in Friesland
waarbij hij wijlen dr. Heerma van Voss
tevens opvolgde als inspecteur van de
Zie vervolg pag. 2
met de geest maar ook met het hart
wordt beoefend, wordt ten aanzien van
de heer Van Buijtenen volkomen bewaar
heid.
Wanneer men de lijst van werken, pu
blicaties en artikelen nagaat, die uit de
pen van de prijswinnaar zijn gevloeid,
dan kan men niet anders dan grote be
wondering hebben voor zijn werkkracht
en geleerdheid. Het behoeft dan ook geen
verwondering te wekken, dat de prijs is
toegekend voor het gehele oeuvre van
de winnaar en wel op een tijdstip, dat
zich bijzonder voor de bekroning leent.
De heer Van Buijtenen gaat namelijk
Friesland binnen afzienbare tijd ver
laten en ik ben verzekerd, dat ieder
daarbij denkt: helaas. De toekenning
van deze prijs kan daarom ook stellig
gezien worden als een verdiende kroon
die hem b(j zijn vertrek wordt meege
geven als blijk van grote waardering
voor zijn omvangrijke wetenschappelijke
arbeid in Friesland.
De heer Van Buijtenen studeerde naast
zijn werkzaamheden als ambtenaar bij
de provinciale inspectie van gemeente
lijke en wetenschapsarchieven rechten
hoofdvak staatsrecht en als bijvakken
Oud-Fries en Oud-vaderlandsrecht. Hij
is vervolgens gepromoveerd op een
en deed zijn doctoraal examen met als
proefstrift, getiteld: „De grondslag
van de Friese vrijheid”, nadat hij tijdens
een studiereis naar Rome interessante
ontdekkingen deed omtrent de historie
van de San Michele van de Friezen in
Rome, welke kerk hij zelf noemt de
kroongetuige in de zaak der Friese vrij
heid. Hopelijk is thans de eeuwen ge
duurd hebbende spot van Melis Stoke
Bolswards Nieuwsblad
Arum en de Bolle
Kin knap oer de wei
Ja, wy stean rom stalle
It liket kreas en fraei
Mar, sunder to libjen
Witte wy 't is hjir mis
Us natür ütlibje
Yn sa’n finzenis?
As der koukes wiene
Roaide ’t der wol op
Jow üs ’t frije, griene
Arum is üs strop
Spanje en de Bolle
Minsken, ien bonk leed
Wy moat fjochtsje wolle
Der moat sein, it giet need
Oars neat as sensaesje
Ier of let kroandea
It folk fan sa’n naesje
Is forhurde yn’t kwea
Wrede akrobaten
It ünbiskaefde mêd
Lit üs earlik prate
Spanje binne wy sêd
Boalsert en de Bolle
Ja, dat giet der mei
Elk jier, withoefolle
Ear je der üs skaei
Twa in peat, nim ’t allegear oan
Boalsert spant by üs de kroan
Boalsert en de Bolle
Hulde, twa in pear
Wy krije nooit net folie
Fortsjinstlike ear
Yn in boerefinne
Oan in kettingsjoar
Elk rint om üs hinne
De ien seit tsjin de oar’
Net to ticht bykomme
Der driget gefaer
Sjoch syn nekke kromme
Oh hwat snüft hy raer
DE LAGE WATERSTANDEN
Dit plaatje gemaakt aan de Rijn bij
Worms, laat duidelijk zien hoe de wa
terstand op de grote rivieren van Eu
ropa door een voortdurend uitblijven
van regen is gedaald. Het water op
deze plaats staat normaal totaan de
kademuur, zodat de stenen onzichtbaar
zijn. De loopbrug naar het bootje loopt
bij gewone waterstand vanaf de kade
iets omhoog
dig is, om haar hier niet even te noe
men.
Wij moeten ons, dames en heren, maar
even voorstellen, dat wij in Winsum
zijn.
De adviescommissie stelt, dat de con--
vlusies van de beer Van Buijtenen wel hei verzekert u zelf op voorhand, dat
eens verder gaan dan de pols van zijn
gegevens hem lijkt te brengen, maar
dat hij uitermate thuis is in de bron
nen van de literatuur en daarbij een
visie heeft, die hem over de sloot van een
tekort aan feitelijke gegevens laat
springen, waar een ander in de „flotger-
zen” (het wallegras) blijft steken. Wie
bij dit bijzondere fierljeppen een nat
pak of natte voeten hebben opgelopen,
zal ik uiteraard niet verklappen, maar
dr. Van Buijtenen is zo goed in zijn
polsstok omhooggeklommen, dat hij met
glorie zijn sprong heeft gedaan en vol
komen droog over de sloot is gekomen.
Dat u, mijnheer Van Buijtenen, zelf ook
wel van vergelijkingen houdt, blijkt wel
uit de inleiding van uw werk „Het Frie
se dorp in de middeleeuwen rechtshis
torisch yerkend”. Twee vroegere win-,
naars van de Dr. Joost Halbertsmaprijs,
n.l. de heren Dr. O. Postma en mr. D.
plakken. It skoppen, sa’t it doe neamd
waerd, hie doe ek al leafhawwers, mar
jit folie meat tsjinstanners, dy’t stien
en bien klagen oer dat healwize gedoch.
Hwant yn dizze sechtich jier is neist it
alalde en jit altyd moaije keatsen, de mo
derne sportbioefening opkomd, mar it
hat in swiere en drege reis west om safier
to kommen, dat de algemiene opiny hjir
foar woun waerd.
En oan hjoed de dei ta is binammen de
materiële forsoarging fan de lichamelike
ontwikkeling in heikrewei bleaun. Hwat
is der troch allérhanne forienings hwat
ófwrotten om hjir of dêr in stik lan to
hieren hwer’t men, al of net mei greppels
dochs fuotbalje koe, hwat hat it oant
hjoed ta in aksje koste om de sinten
bymekoar to krijen, hwat hawwe der
tsientallen lju west, dy’t der alles foar
oer hiene om har klub of foriening hop
pe wetter to halden.
Mar geandewei is it geslacht fan de tsjin
stanners, fan de lju, dy’t gjin eigen ün-
dérfining hiene fan de sport, oan it for-
dwinen. De publike opiny, de bilangstel-
en it tal
;reat plak
ling is folie gunstiger wurden
minsken, dy’t biseffe, hoe ’n gr
foar jongere minsken dizze saek ynnimt,
is tige folie greater wurden.
De skoallen hawwe der ek harres ta dien
en de oerheit toonde hyltyd mear bigryp
foar de needsaek om de lichamelike ünt-
wikkeling op heger peil to bringen.
Dochs is it billik de greatste eare to jaen
oan de partikulieren üt alle formiddens,
dy’t aloan wer it pleit foar de sport fierd
hawwe. Wy soene risten fan nammen
neame kinne, dy’t in great stik fan har
tiid en wurkkrêft hjir oan jown hawwe,
mar wy wolle harren meimekoar graech
tankje foar it hüdfol wurk, dy’t hja,
tsjin de tiidgeast yn faeks, hjirfoar dien
hawwe.
En nou is it sa, stiet de Hanzestêd
Boalsert foar de opjefte mei in foars
NOU GIET IT FOARGOED LOS!
It soe in ynteressante histoarje wurde as
men ris to boek stelde, hwat yn de les
te fyftich jier op it gebiet fan de licha
melike üntwikkeling en üntspanning yn
de stêd dien is. De eare op it gebiet fan
de gymnastyk en de athletyk komt sün-
der mis ta oan de foogden fan it Wees-
hüs, dy’t de stjit jown ha oan it bouwen
fan in gymnastyklokael en
r i in sportterrein oan
wiene yn dy tiid de lju, dy’t
dat hjir yn Boalsert in
learaer kaem dy’t yn in aparte
seal gymnastyklessen joech.
It heucht my noch üt myn jongesjierren
hoe’t de hearen Sutherland Rooyaards en
Van der Werf de bilangstelling foar de
gymnastyk wekker makken en de stjit
joegen ta dieiname oan sportfeesten op
’e Jouwer, de Sweach, Appelskea en oare
al to boppe binne, moatte üt in eachpunt
fan algemien bilang in triuwke mei-
jaen. It is dochs klear as hwat, dat de
hjoeddeiske situaesje neame op liket en
in great gefaer foar de folkssounens en
soms ek foar de morael. De aerdige ma-
kette by de firma Zantman lit sjen, hwat
er barre kin as wy meimekoar dizze aksje
stypje. Yn sokke dingen wie Boalsert nea
lyts en gjirrich, dat sil ek nou net it ge
tal wéze. En dan dêrby moatte ek de
sportfjilden nou einlings forgoed los.
Foargoed los en goed los.
Net to lyts en net sünder de needsaek-
like outillaezje. It is nou de tiid, dat de
oerheit yn den Haech foar dizze dingen
jild jaen wol. Hoe lang dat sa bliuwe sil,
wit nimmen, mar nou is it to krijen, as
de stêd seis in diel bymekoar bringt. En
ik twifelje der gjin tel oan oft dat komt
ek klear, as der mar fiks aksje fierd
wurdt. Hünderten jonge minsken sitte
der om to springen, jierren binne al bi-
stege oan de tarieding binnenskeamers
Der moatte nou ris spikers mei koppen
slein wurde, de lodde moat sa gou moog
lik yn 'e groun.
Wy hawwe in great bitrouwen yn it slag-
jen fan diZZe saek, omt wy witte, dat de
stêd hjir yn greate mearderheit efter stiet.
En ek de bütenplakken sille graech fan
dizze skoandere gelegenheid mei profi-
- - .11. 1-l: c—l
:s al dogge.
Lit 1963 it sportjier wurde yn Boalsert.
Litte de forienings mar nei foaren kom-
me mei har manifestaesjes en aksjes. It is
nou 1
En dan
inisiatyf in ein to meitsjen oan de bi-
hyplike situaesje fan de bütensporten.
Dit inisiatyf is al nomd en binnenskea
mers is in heap wurk forsetten om sa
moglik mei ien slach de saek treflik
op poaten to setten.
It kommende jier 1963 moat it jier wur
de fan de sportfjilden en de nije swim-
skoalle. It iene driuwt jit mear as it oare
mar beide moatte foars fan 'e groun. Us
gemeintebistjür is mentael en bistjürlik
alhiel ré om de forienings oan har doel
to helpen en dat is in skoander dink.
Nou mei men ek forwachtsje en dêrop
rekkenje, dat de forienings alles op alles
sette sille om har ledetal to forgreatsjen
en har leden ta in enthousiaste oanpak to
bringen fan de greate dingen, dy’t op
kommende wei binne. Sawol foar de oan-
liz as de outillaezje fan de sportfjilden
as net minder foar de bou fan in nije,
moderne swimskoalle sille hja de hannen
üt de mouwen stekke moatte.
Hwant it is in saek, dy’t mei algemiene
en ienriedige oanpak nou dien wurde
moat. It leit op har wei om de foarstap
to nimmen en dan meije hja ek forwach
tsje, dat de oerheit, de stiftingen en de
boargers de hannen dêrmei yn stekke
sille.
Hwant it moat nou ek goed en folslein
klear komme. In groeijende stêd, dy’t de
takomst foar eagen haldt, MOAT soargje
foar in moderne sportakkomodaesje. Dat
kin net njinder, dat is foar hündert per-
sint in eask fan de tiid. Mei de swim
skoalle giet it nou dizze wike al los. In
greate ledewerfaksje sil it biwiis jaen
moatte, dat men yn Boalsert biseft, dat
in forantwurde swimgelegenheit troch de
hiele boargerij bigeard wurdt en dat hja
de ek hwat foar oer hat.
Net allinnich de lju, dy’t hjir foar har
seis of foar har bern bilang by ha, moat
te fansels meidwaen, mar ek de oaren,
dy’t de jierren fan sportbioefening faeks
J. Cuijpers, vergelijkt u met archeologen
die hoofdzakelijk met de spade het te
onderzoeken oppervlak laag voor laag
afpeilen, terwijl u, naar eigen zeggen,
zelf meer werkt als een luchtkarteerder
vanaf zeer grote hoogte, die dan een
gemaakte opname onder de loupe be
kijkt.
Ook stelt u zich zelf voor alss een goud
delver. Het is naar uw oordeel een mis-
'atting, als men meent, dat men bü de
>vergeleverde oud-Friese wetteksten met
doorlopende goudaders te doen heeft. De
verkelijkheid wijst uws inziens meer op
en areaal rijk aan stofgoud, flink wat
oudkorrels en enkele klompen baar
oud. Wie enkele korrels wint moet zich
»olgens u niet misdeeld achten. De cri-
De chr. gem. zangver. Laus Deo te
Wommels vierde het 5 jarig bestaan.
Bevestiging Ds. Hoogenk^pip tot herv.
pred. te Hindeloopen
100-jarig bestaan fan fa. H. C. de Haas
te Bolsward. De zaak in grutterswaren
bleef steeds in hetzelfde pand gevestigd
(thans „De Keizerskroon”)
De aanvoer op de kalverenmarkt te Bols
ward bedroeg 144 kalveren. De notering
was 25 tot 85 gulden. De handel was
vlug. Door de heersende mond- en
klauwzeer was de aanvoer belangrijk
minder dan het vorige jaar.
Benoemd per 1 november tot amanuen-
ass. aan de Rijks Zuivelschool, de heer
G. W. Hartgerink te Wageningen.
De chr. zangvereniging „Advendo”
Tjerkwerd houdt een
l>ng.
In Oosterend komen drie nieuwe brug
gen. Er zijn drie hulpbruggen gelegd.
Bevestiging en intrede Ds. G. P. Post te
Nijland.
Vraagt steeds de echte Pietermans De
venter koek. Depót: Tj. Strikwerda,
Grootzand 11
Nei de iepening fan de boekewike brocht
Mr. Kingma üt namme fan de Fryske
Akademy forslach üt fan de bifinings
fan kommisje „It bést forsoarge boek
1961”, bisteande üt: E. Caspers, mefr.
Gruben-Hijnemann en M. K. Scholten.
De kommisje droech ienriedich foar de
bikroaning mei de priis foar it bést for
soarge boek diz’kear takomme to litten
oan Uitgeverij Ploegsma to Amsterdam,
foar har ütjefte: M. J. Barones v. Heem-
stra/F. C. D. Popken, „Het Friese paard
It Fryske hynder”.
Dy’t hja in wurk neame doarst dat tige
meinimt, dêr’t foaral de lay out fan tige
priizgjen wurdich is; de prüze bledspe-
gel, mei in lokkich ütfallen fordieling
fan de fjouwertalige tekst en it op for-
skate wize gearbingen fan ’e foto’s, en de
ban, dy’t der ütrint troch syn ienfald, ek
mei troch de knappe pleatsing fan de ti
tel. Wakker ynnommen wie de kom
misje ek mei it boekje: „Op fjouwer wi-
nen”, gearstald fan A. R. Óostra, Tj.
Piebenga, D. van der Ploeg en M. Walta.
dat«ta foarbyld halden wurde kin foar de
oare ütjeften fan Utjowerij A. J. Osinga
N.V., Boalsert. De kommisje hie niget
oan it omslach (ek de binnekant) en kar
fan papier (selde kleur mar twadderlei
soarte foar tekst en printen) en mei de
„beknopte toelichting (bij het princessen-
hof te leeuwarden”; (uitgave ottema-
kingma-stichting)
De kommisje neamde Herders noch de
ban fan Ypk fan der Fear, El?, in minske
(Drukkerij en ütjowerij LaveriXan N.V.
Drachten).
teare wolle, hwat hja as learlingen fan
folie skoallen dagelik:
Litte de forienings
ife:
har gouden óre.
.l_.i is der gjin mis op of de stêd
komt yn dat jier einlings en to’n lésten
ek op sportgebiet, hwert in groeijende
en libbene stêd yn üs tiid stean moat. Los
de touwen mannen, de fjilden lizze wyt
foar de rispinge, it hoecht allinnich
mar ynhelle to wurden.
z - ".-<.41
':r -
-N.
