Harde statistieken
spreken boekdelen
I
Deze week anti-hongeractie
Fan de Martinytoer
Zilveren filmpjes
Veronica
Wim Eppinga
gaf orgelconcert
te Makkum
Een ongeluk komt
zelden alleen
Gemeente Bolsward
wil RES-terrein kopen
Voor het complex van 20 woningen te
bouwen door de woningbouwvereniging
Volkshuisvesting aan de Bouke de Vries-
straat werden reeds bouw- en grondvoor-
schotten verleend. De minister van Volks
huisvesting en Bouwnijverheid heeft de
gunning van deze woningen goedgekeurd
zodat met de bouw een aanvang kan wor
den gemaakt.
Nieuwe bestrating
Kerkplein Workum
Tj. de J.
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
I
DINSDAG 23 OKTOBER 1962
101e JAARGANG
No. 56
i
mej.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Vitgtve: A. J. OSINGA N.V, Bolswerd
Administratie- en Redactie-edres:
Marktstraat 15
Wef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
4e week oktober 1957
van cultuurland
•van irrigatie.
situatie waaraan wij een eind kunnen hel
pen maken.
De wereld telt 3000 miljoen mensen.
Meer dan de helft daarvan lijdt voort
durend honger of wordt eenzijdig en dus
slecht gevoed. De Voedsel- en Landbouw
organisatie van de Verenigde Naties, de
FAO, wil de mensen in de ontwikkelings
landen helpen bij projecten om blijvend
honger en ondervoeding uit te bannen.
In Nederland sterven slechts twee van de
honderd babies voor hun eerste verjaar
dag, in sommige onderontwikkelde lan
den echter 25 en hier en daar zelfs 35 of
meer.
De hoge kindersterfte in die landen is
vooral een gevolg van honger en onder
voeding. De Anti-Honger-Actie, die blij
vend verbetering in de voedingstoestand
van de volkeren beoogt te brengen, ver
dient uw steun. Denk daaraan als u de
collectebus deze week wordt voorgehou
den of stort een royale bijdrage op giro
100200 van de Anti-Honger-Actie, Den
Haag.
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bohwardsche Courant, Westergoo en De Jongs Nieuwsblad
ontstond gelukkig alleen maar materiële
schade, maar de Rijkspolitie bezorgde
men door een en ander een drukke dag.
De dragline trok naderhand de auto, die
slechts weinig schade had opgelopen, met
gemak op het droge.
Een en ander trok op deze mooie zondag
natuurlijk veel bekijks.
je wolle, dan soene de leanen en prizen
ek troch fjouwer of fiif dield wurde
moatte. Mar ek dan soe bliken dwaen,
dat hja sterk omheech gien binne. Hoe
kin nou soks, freegje dizze minsken har
ren óf. Wurdt der nou füler of langer
arbeide? Yn it algemien perfoarst net.
Mar de greate oarsaek fan dy sterk ta-
nommen wolfeart sit yn de tige omheech-
giene arbeidsproduktiviteit. Dat wol siz-
ze, dat de minsken fan hjoed troch in
oare methoade en nije middels folie mear
wurk klear krije.
Doe’t it hea mei de seine meand en mei
de hanwurktugen fierder bihannele
waerd, koe ien man mar in lyts stik lan
biarbeidzje. Nou dogge hja mei lükers
en Lely's, mei transporteurs en nije wei-
nen folie mear yn deselde tiid. Mear
wurk yn deselde tiid neamt men hegere
arbeidsproduktiviteit en üs hiele moder
ne mienskip stiet yn dat teken.
Alle bidriuwen lizze har al den dei üt op
mear produksje mei minder minsken, sa-
dat de produksje per man aloan omheech
giet. Troch dizze hegere produksje kin en
moat de leanstanderd ek omheech, oars
soene dy produkten gjin plak fine kinne.
Sosiael sjoen is dit ek folslein billik,
hwant de hegere prestaesje jowt ek rjucht
op hegere bileanning.
As wy neigean, hoe’t dizze algemiene
tendins him yn de lanbou sjen lit, kom-
me wy ek hjir ta de konklüzje, dat der in
bilangrike foarütgong yn dy arbeidspro
duktiviteit to sjen is. Sa binne fan 1951
oant 1961, dus de léste tsien jier, de ar-
beidskrêften, boer en arbeider yn
de lanbou mei likernóch 10 procent sak-
ke. Mar dy mindere minsken molken yn
pleats fan 395.000 kij yn 1951 nou yn
1961 766.000 kij. Boppedat joegen dy
kij 400 liter molke per jier mear en wie it
fetgehalte omheech gien fan 3.66 oant
3.85 •%- It’ien mei it oar prestearden
minder minsken mear as it dübele yn
De wereldbevolking, welke van 1830 tot
1930 verdubbeld is van 1 tot 2 miljard,
groeide van 1930 tot I960 tot 3 miljard.
Deze groeitendens wettigt de veronder
stelling dat de wereldbevolking in het
jaar 2000 zal zijn verdubbeld en ruim 6
miljard zal bedragen. Dé grootste toe
name zal te zien zijn in de onderontwik
kelde gebieden.
Wanneer de voedselproduktie in hetzelf
de tempo van de na-oorlogse jaren zou
blijven toenemen n.l. met ij/j Per
jaar zou dit betekenen, dat in 2000
een nog groter deel van de wereldbevol
king dan thans het geval is van de 50
miljoen die jaarlijks sterven, komt naar
schatting 30 miljoen om direct of indi
rect door honger aan de honger of
ondervoeding ten offer valt.
Teneinde het voedselpakket voor ieder
een veilig gesteld te weten, zal de voed
selproduktie in ’t onderontwikkelde deel
van de wereld Azië, Afrika en Latijns
Amerika in de komende 40 jaren moe
ten verdrievoudigen, terwijl in de overige
delen van de wereld een toeneming van
160 verantwoord is.
Op dit ogenblik moet echter nog reke
ning worden gehouden met de bestaande
situatie, welke verre van rooskleurig is.
De calorische waarde van het voedsel,
welke in de streken met een gematigd tot
koud klimaat boven de 2700 calorieën p.
dag behoort te liggen en in de warmere
en tropische gebieden tussen 2200 en
2700 calorieën, bereikt in vele gevallen
nog niet de waarde van 2200, is er dik
wijls zelfs ver beneden.
De arbeidsprestatie van de mens daalt
in evenredigheid tot de vermindering van
de calorische waarde van de dagelijkse
voeding.
Naast de calorische waarde is eveneens
van evidente betekenis de verhouding
tussen zetmeel en eiwitten. Tekort aan
eiwit belemmert een gezonde ontwikke
ling, speciaal van het kind, en heeft veel
al de ernstige kwashiorkor tot gevolg. De
normale eiwit behoefte ligt op ongeveer
90 gram per dag.
In de Aziatische landen is zowel de ca
lorische waarde als het eiwitgehalte van
het voedsel ver beneden het verantwoor
de minimum, zodat men daar van hon
gersnood kan spreken. In Afrika is de
calorische waarde voor de tropen reëel,
doch het eiwitgehalte is slechts enkele
grammen.
Het arbeidersmenu in India bedraagt per
dag 559 gram, waarvan 480 gram rijst,
32 gram peulvruchten, 34 gram groenten
11 gram fruit, 3 gram vet, 2 gram vlees.
Het stadsmenu van een Amerikaan be
draagt 2113 gram, waarvan 654 gram
melkprodukten, 183 gram graanproduk-
ten, 142 gram aardappelen, 148 gram
ONDERHOUD
KENNEDY-GROMYKO
President Kennedy heejt in Washing
ton een gesprek gehad met de Russi
sche minister van Buitenlandse Zaken
Andrei Gromyko. Het gesprek werd
bijgewoond door de Amerikaanse mi
nister Dean Rusk en de adviseur voor
Sowjet-zaken LLeyweln Thompsffn. Er
is uitsluitend over Berlijn gesproken.
Volgens een woordvoerder is er geen
wijziging gekomen in de standpunten
van de twee partijen en is „geen en
kele waarneembare vordering” in de
richting van een oplossing gemaakt.
Foto v.l.n.r.: de heren Kennedy, Rusk,
Thompson en Gromyko
De modder op in oaremans baitsje
kin gjin sjippe wêze foar jins eigen
smoarge klean
Veronica is flink royaal
Een gulle gift spreekt klare taal
Je moet het zo bekijken
Tien duizend, heus een hele som
Wie toont zich niet begerig om
Het even op te strijken?
Maar Veronica kreeg de bons
Van ’t kanker- en polio-fonds
Naar ’t oordeel van de heren
Is het in strijd met zede en wet
En voor dit Fonds bepaald niet net
De gift te accepteren
Veronica, naar luidt ’t verhaal
Is wat je noemt zeer illegaal
Onzindelijke praktijken
Op ’t zachtst gezegd, onsympathiek
En dus voor het doorsnee publiek
Je moet haar wat ontwijken
Men liet Veronica verstaan
Je centen zit een lucht je aan
Wij konden ’t best gebruiken
Het kan er echter niet op door
Zet ’t kluifje maar een ander voor
Die minder scherp wil ruiken
Veronica, wij menen ’t echt
Als commentaar kan dit gezegd
Elk ziet graag guldens blinken
De herkomst wordt liefst niet gemeld
Kom wees eens eerlijk, hoeveel geld
Draagt niet het winstmerk „stinken”
PIET
HWER'T DE .WOLFEART WEIKOMT
Party aldere minsken halde it liif mei
beide hannen, hwannear hja sjogge, hoe
’t de wrald fan tsjintwurdich reilt en seilt
Dat is ek neat gjin wunder. Hwant de
foroaringen, dy’t de minsken fan foar de
earste wraldkriich, meimakke hawwe,
binne greater as ea tofoaren bilibbe waer-
den. Binammen de leanen en de prizen
bliuwe foar har in riedsel.
De alf, toalf sinten fan timmerman en
skilder binne trije, fjouwer goune wur-
den, de boere-arbeider komt mei hundert
goune wyks thus, yn pleats fan mei acht,
en sa kin men trochgean. Nou is in diel
fan dy stiging mar gesichtsbidroch,
trochdat de wearde fan de goune gans in
ein sakke is.
It hjit wol deselde goune, mar de wearde
is grif fjouwer, fiif kear sa lyts. Soe men
de tiid' fan nou mei doe billik forgelyk-
Donderdag j.l. is een persconferentie gehouden in het perscentrum „Nieuwspoort”
in den Haag. Op deze bijeenkomst heeft Mr. F. J. G. Baron van Voorst tot Voorst,
voorzitter van de NOVIB, mededelingen gedaan omtrent de in de week van 22 tot
28 oktober te houden landelijke inzameling ten behoeve van de Anti-Honger-Actie.
Prof. Ir. G. J. A. Terra zette uiteen wat 't doel van deze actie financiering en uit
voering van een project tot bestrijding van verborgen honger in West-Afrika in
houdt. Dit project nu reeds in uitvoering in Dahomey en Sierra Leone zal binnen
kort worden uitgebreid tot West-Cameroen.
avond om acht uur een orgelconcert gege
ven, door de bekende organist-dirigent,
de heer Wim Eppinga van Britswerd.
Het programma werd afgewisseld door
samenzang. De heer Eppinga begon met
een koraalbewerking van Gezang 266,
door Betty Eppinga en een voorspel en
koraal van Psalm 65 van Wim Eppinga.
Vervolgens speelde de heer Eppinga Tac-
cata in ut van J. P. Sweelinck. Hierna
zong men gezamenlijk Psalm 47 (nieuwe
berijmingj „Volken weest verheugd. Ju
belt, toont uw vreugd.”
Hierna klonk hetJesu, meine Freude en
Allein Gott in der Höh' sei Ehr van J.
S. Bach en Praeludium und Fuga in F
dur eveneens van J. S. Bach.
Psalm 122 (nieuwe berijming) „Hoe
sprong mijn hart hoog op in mij. Toen
men mij zeide, werd als samenzang ge
zongen van J. Rheinberger speelde de
heer Eppinga Cantilena en vervolgens de
Suite m F a.) Praeludium: b.) Inter
mezzo, e.) Koraal, d.) Meditatie, e.)
Bourrée, f.) Finale van Wim Eppinga.
Tot slot speelde de heer Eppinga een pot-
pourrie van bekende geestelijke liederen
a. O, welk een vreugde, b. Heer, ik geef
m’aan U volkomen, c. To God be the
Glory, d. Van u wil ik zingen.
Dit orgelconcert werd besloten met het
zingen van „Skipke fan üs Jezus hoede”.
De belangstellenden hebben met aan
dacht geluisterd naar dit prachtige orgel
concert.
Alleen was het jammer, dat de belang
stelling van de muziekliefhebbers zo ge
ring was, nog geen twintig bezoekers
bezochten dit concert, waarvan de meeste
nog jeugdige bezoekers waren.
Mocht er weer eens een dergelijk concert
worden gegeven, dan verwachten we ook
de» oudere muziekliefhebbers, zodat het
kerkgebouw geheel bezet zal zijn. Het
orgel in de Ned. Herv. kerk leent zich
voor een dergelijk concert uitstekend en
het is de moeite wel waard dit te be
zoeken.
Hwat haf CJabe Skroar
üs hjoed p p
to sizzen
Zaterdagnacht plm. half één wilden de
heren G. V. en G. E. de H., afkomstig
uit Sneek, na een bezoek aan de dans
avond in café „Het Park” te Bolsward,
per auto naar hun woonplaats terugkeren
doch inplaats daarvan raakte deze even
voor de Nijlanderzijl van de weg af en
na een betonplaatje van de I.W.G.L. te
hebben omgereden viel deze auto overzij
in het smalle, langs de weg lopende
slootje. Ongedeerd kropen de heren uit
hun gekanteld vehikel weg en liepen ver
volgens langs de Wolsumerdijk naar de
Rijksweg 43, waar zij een lift naar hun
woonplaats kregen.
Zondagmorgen wilden zij de gestrande
auto weer op het droge brengen, doch
de politie had intussen lucht gekregen
van een en ander en voelde de hen aan
de tand op welke wijze de auto, een oude
Pontiac, bij de weg was neergegleden.
Naar ons werd meegedeeld deelden zij
de politie mee, dat een voor hen uit rij
dende bromfiets de schuld was van het
ongeval. Deze reed enigszins slingerend
links van de weg en op het moment dat
zij hem rechts wilden passeren was ook
de bromfietser naar rechts gekomen en
om een botsing te voorkomen, waren zij
nog meer naar rechts uitgeweken, met het
bovengemelde gevolg, waar de brom
fietser was gebleven, wisten de heren niet
Om de auto op de weg te krijgen, werd
gebruik gemaakt van een dragline, die
vanaf Rijksweg 43 langs de Wolsumer-
weg naar de plaats van het ongeval wilde
rijden.
Een honderd meter v.anaf de Rijksweg
kwam de dragline echter in onzachte aan
raking met de personenauto van de heer
P. N. uit Hartwerd, die op weg was naar
Sneek om familie op te halen. Hieruit
In de Ned. Herv. kerk, werd zaterdag-
Een gedeelte van het bouwterrein waar
op de woningen zullen worden gesticht is
nog geen eigendom van dé gemeente, nl.
een strook van 507 m2 behorende bij het
voetbalveld van de vereniging RES.
Met de R.K. Sportcommissie, als gemach
tigde van de eigenaar het R.K. Kerkbe
stuur alhier, worden door b. en w. onder-
handelingen gevoerd 'over de aankoop
van het gehele perceel weiland. Deze on-
derhandelingen kunnen een dezer dagen
tot overeenstemming leiden, zodat b. en
w. naar zij verwachten in de volgende
vergadering de voorstellen tot aankoop
I kunnen voorleggen.
ig to
faker
meand, sahwat 20 de fébisetting stiig-
de fan 1.57 oant 1.71 en de melkekij fan
1.17 oan 1.29 op ’e klaei en fan 1.13
oant 1.26 op it fean. De hynders en bar-
gen waerden minder yn tal, de earste fan
1.9 oant 1.3 en fan 2.5 oant 1,6, wylst
de lésten op ’e klaei sakken fan 6.3 oant
3.6, wylst hja op it fean gelyk bleauwcn.
Mei de skiep wie it oarsom, dy bleauwen
op it fean op 4 stean, wylst hja op ’e
klaei fan 6.8 nei 11.9 opklommen. Ek it
mestfé bleau hjir op ien hichte, sadat de
foarütgong yn fébisetting hjir winlik al-
linnich by de kij fan bilang wie.
De arbeidsbisetting foroare hiel hwat.
Op ’e klaei sakke dy fan 3.1 man per
pleats op 2.5 en op it fean seis fan 3.1
oant 2.2. Nou soe it wêze kinne, 'dat dy
lytsere ploech langer arbeide hie, mar ek
yn dat opsicht is er in sakjen to merk
biten. De oan trêdden bitelle arbeidsuren
binne fanseis it measte sakke. Op ’e klaei
wie dy daling fan 4430 uren op 2706 en
op it fean seis fan 4309 op 1756. By de
boer en svn hüshalding koe men allin-
nich op ’e klaei in lytse formindering sjen
sahwat 250 uren jiers, op it fean alhiel
net. Ut it fierdere ündersyk blykt, dat de
greate jonges en soannen (boppe de 22
jier) mear wurk forset hawwe, wylst de
jongere bern en de famkes minder uren
makken. By de lésten is dat seis meat as
de helt minder wurden en op de klaei-
bidriuwsforgreating is’ Patsen makket it net folie mear üt.
mor ri;»»A ic hvhnoA In oare kant fan de medalje is, dat de
wurktüchkosten sterk omheech gien bin
ne, trochinoar wol it dübele fan 1951.
Hjirby fait it op, dat er folie mear elek-
tromotoaren brukt wurde, hwer’t de oan-
sluting fan de ünrendabele perselen ta
meiholpen hat. In léste sifer wol ik jit
neame, to witten it tal kij, dat ien man
fors.oarget. Dat wie op ’e klaei fan 11
oant 13.7 en op it fean 9-8 oant 15.7 op
klommen.
Düdlik blykt üt al dizze sifers, dat ek op
it greidebidriuw de algemiene tendins
fan mear wurk dwaen mei minder mins
ken forgoed to sjen is en dat hja dêr-
troch ek meiwurkje oan de mooglikheit
fan in tanimmende wolfeart.
Dezer dagen is Workum door de werk
zaamheden aan het pleintje tussen Grote
kerk en toren een aantrekkelijk hoekje
rijker geworden.
Van de noodzaak, dat de bestrating op
verschillende punten werd gerepareerd is
gebruik gemaakt om een geheel nieuwe
bestrating te leggen, die past bij de his
torische omgeving. Door een verdeling
in vakken en de toepassing van verschil
lende steensoorten is een mooi geheel
verkregen. In enkele vakken zijn delen
van 17de eeuwse grafzerken, die in de
loop der tijden verspreid waren geraakt,
gelegd, terwijl in andere eenvoudige or
namenten in keistenen zijn aangebracht.
Doordat het middenvak geheel met rode
stenen is bestraat, valt 'n duidelijk accent
op de fraaie hardstenen pomp in Lode-
wijk XVI stijl uit 1785, die bij deze ge
legenheid tegelijk is hersteld. De versie
ringen komen weer goed uit, terwijl het
wat oudere bronzen mondstuk met een
Rococo-ornament weer is aangebracht.
Wat reeds verschillende inwoners en
vreemdelingen hebben gedaan, men zal
met eigen ogen deze verfraaiing moeten
zien om er ten volle van te kunnen ge
nieten.
groenten, 221 gram sinaasappelen en to
maten, 328 gram andere groenten- en
fruitsoorten, 194 gram vis en vlees, 97
gram suiker, 54 gram eieren, 75 gram
vetten en oliën en 1,75 gram peulvruch
ten.
Voor de vergroting van de voedselpro
duktie staan de volgende mogelijkheden
ter beschikking:
verbetering van landbouwmethoden;
kunstmesttoepassing op het bestaande
areaal
uitbreiding
toepassing
De verhoging van de produktie in de
welvarende landen kan worden bereikt
met de eerste twee mogelijkheden. El
ders is men echter ook op de uitbreiding
van cultuurgronden aangewezen. Alhoe
wel die gronden juist in de onderontwik
kelde gebieden minder voorhanden zijn,
is het toch mogelijk de bestaande arealen
nog met grote stukken uit te breiden.
Wanneer men de voedselproduktie in
2000 op 300 van de huidige op
brengst wil gebracht zien, zal vijf mil
joen h.a. per jaar.ontgonnen moéten wor
den. Per hoofd van de bevolking in de
ontwikkelingsgebieden komt dit neer op
ca f 10,per jaar. Dit vergt derhalve
enorme fondsen en ook veel technische
mankracht.
Zolang echter van het wereldinkomen
nog 77 toevalt aan Europa en Noord-
Amerika, waar 29 van de totale we
reldbevolking woont, zal van deze landen
verwacht moeten wórden, dat zij de no
dige fondsen en technici aan hun minder
bedeelde medemensen ter beschikking
stellen.
De ontwikkelingslanden van de wereld,
waar tweederde van de wereldbevolking
woont, moeten worden geholpen hun
voedselproduktie te vergroten, opdat on
dervoeding en honger worden uitgeban
nen. Daartoe is technische kennis nodig,
machines, kapitaal.
De Anti-Honger-Actie kan uitkomst
brengen.
Van elke vijf mensen die er sterven, ster
ven er drie aan de gevolgen van honger
en ondervoeding. Dat is een schandelijke
situatie in een wereld van overvloed, een
produksje en koe dus it lean ek reëel mei
minstens 150 omheech gean. In fier
dere stiging fan de wolfeart kin net üt-
bliuwe as it frede bliuwt en de ütwikse-
ling fan guod en tsjinsten tusken de fol-
ken oarderlik forrint.
Nou is dizzer dagen in boekje ütkomd
fan it Rykslanbouskip to Snits, skreaun
fan de hear J. Boerstra, dat dizze kwesje
ris ündersocht hat yn dizze omkriten.
Fansels moast men hjirby folstean mei
in biperkt tal bidriuwen, dat troch in
folsleine bidriuwsekonomyske boekhal-
ding haldfêst joech en sa binne der twein-
tich pleatsen op 'e klaei en sawntsjin op
it fean foar dit doel sekuer neigien. it
ündersyk giet oer de léste tsien jier en
haldt him dwaende mei greidebidriuwen,
de bou makket neat üt. Trochinoar binne
it spullen fan 26-27 h.a. it type, dat men
hjir ek it measte fynt. Hwat binne nou de
lytse en greatere foroaringen, dy’t hjir
pleats foun ha?
It earste is, dat de pleatsen trochinoar
twa pounsmiet greater wurden binne. In
swakke tendins ta 1
dus to merkbiten, mar dizze is bylange
nei net sa, as party sprekkers üs foarhal-
den ha.
Op ’e klaei is de stikstofbimesting tanom-
men fan 80 kilo oant 110 kilo per h.a.
Op it fean wie dit efkes greater, nam-
lik fan 74 kilo oant 108. Rekkene yn
kalkammon, dat hjir meast brükt wurdt,
bitsjut dit 150 kilo mear as doe, dat is
hundert poun mear op it pounsmiet. Mei
de oare kunstmest wie gjin stigin.
merkbiten. Op ’e klaei waerd hwat raker
Tal van redakteuren van provinciale Rus
sische bladen wegens onbekwaamheid ge
arresteerd.
Koningin Wilhelmina heeft goedgevon
den, dat het prinsje (prinsesje) dat straks
geboren zal worden de naam zal krijgen
van Prins (prinses) van Oranje-Nassau”
Duitsland wil zijn koloniën terug. Deze
eis wordt door Italië krachtig onder
steund
Meer visvangst op het Ijsselmeer.
Berenplaag in Servië. Een groot deel van
de maisoogst vernield. Verschillende per
sonen zijn door de beren gedood. De re
gering heeft thans een groep militairen
tegen de hongerige dieren ingezet
Militaire opstand in Paraquay
H. Nauta, Barbier, Schildwyk. Sheren
10 cent. Bij abonnement lager.
50 jarig jubileum als organiste van de
Ned. Herv. kerk te Witmarsum van mej.
H. v. d. BergLolkema.
Jager S. E. Kooistra te Pingjum schoot
aldaar een reebok van 44 pond. Voor 14
jaar schoot de heer Kooistra ter plaatse
eveneens een reebok van 44 pond.
