De Cubaanse
ten einde
crisis
Harlingen blikt naar toekomst
met meer industrie en visserij
Wn
De Gaulle met de hakken over de sloot
Fan de Marlinytoer
1
I
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
1
giin
bin-
foar
'e ac^‘
it oansjen groeit mei harren mei.
1
I
Twee boeren klagen
Joh. Bron aan
Gysbert Japicx
komité 1666-1966
Hwat hat Gj ci l)c Skroar
üs hjoed p p
j tp sizzen
Zilveren filmpjes
le week november 1937
Vredesgeruchten. Japan zou China een
vredesvoorstel hebben gedaan. Zowel
Roosevelt als Hitler worden als bemidde
laars genoemd.
Nieuwe havens zullen oude glorie doen herleven
in Frieslands poort naar de wereld
f
DINSDAG 30 OKTOBER 1962
■Ole JAARGANG
No. 58
2305 of 2335
WJ
I
Deze foto, afkomstig uit Cubaanse bron, toont
I
Ek yn
De jildpong
yn it boek steane.
onderwijs te Bolsward.
avond, dat htf oncfer de actie van de
heer Doyer onbewogen was gebleven.
„Ik ben een rustige schaker,” dl dus de
heer Bron, „mijn tijd komt nog! Als ik
de heer Doyer was, zou ik mijn ton aan
contanten maar vast bij de hand hou
den voor het betalen van schadevergoe
dingen wegens beledigingen e. d.
stond door de walvisvaart en daarmee
ook ongeveer ter ziele ging. Deze tijd
biedt de Friese havenstad nieuwe kan
sen en ten aanzien van de visserij is
deze stad al een goed eind op stap naar
een betere toekomst.
De Harlinger vissers maakten in de af
gelopen jaren de Harlinger visafslag tot
de grootste garnalenaanvoerhaven van
Europa, maar daarbij is het niet geble
ven. De vissers kijken verder dan de
Waddenzee en zijn tot de ohtdekking
gekomen, dat het toch wel grote risico’s
inhoudt wanneer voortdurend alles op
één kaart wordt gezet. Dat heeft tot ge
volg gehad, dat de Harlinger vloot
steeds meer kotters telt. Intussen zijn
de Zeeuwse mosselvissers in de afgelo
pen jaren vertrouwde verschijningen in
de bescheiden Harlinger havens gewor
den. De Zeeuwen worden door de uitvoe
ring van het Deltaplan van de oude, ver
trouwde mosselvelden in het zuiden ver
drongen en verplaatsen hun activiteiten
steeds meer naar de Waddenzee, die nu
reeds ongeveer tachtig procent van de
Nederlandse mosselen levert. Vele mos
selvissers opereren nog vanuit Zeeland,
een paar dozijn vissers vestigde zich al
in Harlingen.
De Zeeuwen die Harlingers werden, zul
len niet de laatsten zijn. Nu reist nog
iedere week een groep Zeeuwen met een
speciale bus naar de schepen, die in
it foarste
Iriuwsüt-
Men kin nimmen kwea dwaen sünder
j inseis kwea to dwaen.
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Bolswards Nieuwsblad
De Jong’i Nieuwsblad
In de oude havenstad Harlingen herin
neren vele fraaie gevels en tientallen
rijk versierde deuren Harlingen wordt
niet voor niets wel de stad van de
fraaie deuren genoemd aan oude
glorie, die voor een belangrijk deel ont-
'ge
J kln
bistjürsfunksjes
omd. Mar stap
en de
Yenchijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adrest
Marktstraat 13
ftlef. 2451 Na 18.30 uur
(K5157)
De Friese havenstad Harlingen lonkt naar een nieuwe toekomst met meer indus
trie, meer visserij en meer welvaart. De mogelijkheden zyn er, ze kunnen echter
slechts worden benut wanneer de rijksoverheid steun verleent om de nodige voor
zieningen te treffen: de aanleg van een nieuwe vissers- en industriehaven, die
enige slordige miljoenen gaan kosten. Daarmee zal evenwel Nederland en met
name het Noorden, ook in Harlingen aan de wereld grenzen en daarmee zal niet
alleen de Harlinger visserij kunnen worden uitgebreid, doch zal tevens een op
lossing zijn gevonden voor de Zeeuwse mosselvissers, die door de uitvoering van
het Deltaplan voor de mosselteelt naar het Noorden werden verdrongen. Bij
de grootscheepse Harlinger plannen, die overigens geenszins overdreven zijn, zal
rykssteun derhalve naar twee kanten effect sorteren.
De nieuwe ontwikkelingen ten aanzien van de visserij maakten Harlinger
visafslag te klein, evenals trouwens de havens.
moeten wij dit beschouwen? Wat bete
kent dit? Een uitdaging? Uw vliegtui
gen schenden ons luchtruim en dat in
een spannende tijd als deze, waarin alles
klaar staat voor het gevecht.”
Chroestsjev verklaarde, dat een Ameri
kaans vliegtuig op het ogenblik mak
kelijk aangezien kan worden voor een
bommenwerper met kernbommen bela
den, „en dat kan ons leiden tot de
fatale stap.”
In zijn antwoord getuigde Kennedy zijn
spijt over dit incident en verzekerde hij
dat voorzorgen tegen herhaling geno
men worden.
De Gaulle is met de hakken over de
sloot gekomen. In de volksstemming van
j.l. zondag wenste hij een „ruime” meer
derheid voor zijn voorstel, n.l. de pre
sident rechtstreeks door het volk te la
ten kiezen.
Een tweederde meerderheid is 'het niet
geworden. Toen het zich Het aanzien,
dat het geen geweldige overwinning zou
worden, deed De Gaulle wat water in
de wijn en stelde, dat hij 65 ja-stem-
mers zou beschouwen als een triomf en
60 als een overwinning.
Het werden er 61% Wat magertjes
dug voor de Gaulle en niet om zich er
op te beroemen. Hij besloot evenwel
toch maar te blijven. De door hem ge
stelde 60 was inmiddels bereikt.
Dat de overwinning niet veel meer was
dan een vergulde pil, bleek ook uit het
feit, dat slechts een 70 aan de stem
ming deelnam en ruim 2% ongeldig
was gemaakt.
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westerjoo en
Harlingen liggen en tegen het weekend
weer naar huis.
De verwaterplaatsen zijn ook nog in
Zeeland, maar gepoogd zal worden ook
bij Harlingen tot de stichting van ver
waterplaatsen te komen, nadat de proef
nemingen die op dit punt worden onder
nomen, zijn beëindigd.
Nog een andere ontwikkeling speelt
Harlingen in de kaart. Sedert de invoe-
I -•
je Cubaanse crisis is achter de rug. De Russische raket-stellingen op Cuba zullen
»eldra afgebroken, ingepakt en naar Rusland teruggebracht worden op bevel
rsn premier Chroestsjev, aldus gistermorgen de nieuwsdienst van de Tel.
no-secretaris Oe Thant staat klaar woensdag naar Cuba te vertrekken om
getuige te zijn van het vertrek van de raketten en de straaljagers. En alles wijst
er op, dat er spoedig een ontmoeting zal plaats vinden tussen president Kennedy
tn premier Chroestsjev, die zal kunnen uitlopen op een volledige topconferentie
irer alle problemen tussen Oost en West.
Do belangrijkste onderwerpen bij dit gesprek op hoog niveau zullen waarschijnlijk
njn: de betrekkingen tussen de NATO en het pact van Warschau, Berlijn, de kern-
«jpens en een groot aantal andere problemen, die spanning veroorzaken.
FOAR DE WYN IS ELTS IN
HURDRIDER
De jildpong en de biddelsek hingje nea
hündert jier foar deselde doar, seit de
aide folkswysheit
Har lan wie net better, har eigen bisit
folie lytser, har üntwikkeling
sprekken lije en oan I r
ne hja noch net takomd.
stap geane hja by de berch op
tinge en i'
Né, hja litte harren net lije, hja krije itcn
een wachtpost aan een kade in
Havana. Op de achtergrond het oude fortKasteel Mobo”waar tijdens het be
wind van Batista vele Cubanen gevangen werden gehouden.
ring van de vrije zaterdag, die het on
mogelijk maakte om na vrijdagochtends
nog vis aan te voeren op de IJmuider
afslag, zijn steeds meer Urker Noordzee-
kotters naar Harlingen gekoerst, waar
vrijdagsmiddags nog afgeslagen wordt.
Dat scheelt de Urkers niet alleen uren
varen, omdat Harlingen centraal ten op
zichte van de visgronden ligt, maar
zelfs een hele nacht vissen vanwege de
mogelijkheid van latere aanvoer.
Een en ander heeft tot resultaat gehad
dat de aanvoer van Noordzeevis, die in
het afgelopen jaar niet boven de
f 279.000,kwam, nu reeds de 1.5 mil,
joen gulden nadert. Die meerdere om
zet heeft plotseling de afslag te klein en
een snelle verbetering van de outillage
noodzakelijk gemaakt.
De Harlinger havens zijn ook te klein.
De ligplaatsen langs de kaden zijn
meestal driedubbel bezet, met grote
moeilijkheden als gevolg, vooral wan
neer schepen, die het dichtst bij de kade
liggen, het eerst willen vertrekken.
De Friese havenstad geniet bovendien
een groeiende industriële belangstelling
en wil zich vooral richten op bedrijven
die aan de zee verbonden zijn. Nu toch
de aanleg van een nieuwe vissershaven
noodzakelijk wordt, is daarom tegelij
kertijd het plan gemaakt voor de bouw
van een industriehaven. Met de vissers
haven wordt dan meteen een bepaling
uit de Deltawet nagekomen, waarin
staat, dat voor de Zeeuwse vissers nieu
we voorzieningen worden getroffen en
met het geheel zal Harlingen de kans
krijgen iets van de oude glorie te doen
herleven.
De landbouwers B. P. Zijlstra uit Zweins
(Fr.) en S. van Dijk uit Hitsum heb
ben zaterdag bij de Edese politie aan
gifte gedaan van oplichting tegen de
aardstralenexpert Johannes Bron.
Bovendien heeft de heer Zijlstra de heer
Bron ervan beschuldigd hem bedrijfs
schade te hebben berokkend. „Deze be
loopt meer dan de f 13.000,- die de heer
Zijlstra voor de aardstralenkastjes van
Bron heeft neergeteld,” zei de heer
Doyer, die beide landbouwers naar Ede
begeleidde.
De heer Bron te Ede vertelde zondag-
mobiliseren.
Te Bolsward overleed plotseling de heer
F. Bakker, hoofd der o.l.s. no. 2. Gedu-
Tj. dr T. rende 17 jaar diende de overledene het
Fan de kant fan it Gysbert Japicx co
mité wurdt üs it neikommende mel-
dield.
Der sit fiks gong yn de plannen fan it
Komité. Oer de jildaksje is it komité net
üntofreden. It jild dat der neffens de
bigreating wêze moat, sil der komma
kinne as de lju dy’t frege binne, yn-
died tasizze. Dér wurdt dan ek op rek-
kene. It liket der op dat it plan foar
in stanbyld hast yn feilige haven is. Der
wurdt war dien dêr hwat goeds fan to
meitsjen. In boek oer de ieu fan Gys
bert Japicx leit yn hanskrift ré, it plan
foar in Printeboek oer de skriuwer en
syn tiid sil ek wol losrinne.
Fierderg wurde der twa rymprinten
makke. Oan fierdere plannen (iepen-
loftspul, skoalütjefte oer Gysbert Japicx,
ütstallingen, in filmstripe, muzyk foar
kariljon, koaren en korpsen ensfh.)
wurdt arbeide, dêr komt neijer tynge
oer.
-
De boeren op ’e lichte groun mei har
mingde bidriuwen fan net to greate om-
fang krije de earste füle klappen. Hinnen
aeijen, bargen mei har tongblier, fleis-
prizen binne in hiel ein sakke. Krekt de
dingen, dy’t har lyts bidriuw jit renda
bel makken, litte har yn ’e steek. Op diz-
ze bidriuwen wie de molke mar ion fan
de ynkomstposten en net iens de wich-
tichste, nou soe it hjir fan komme moatte.
Mar op dizze bidriuwen is de kostpriis
fan ’e molke heger as hjir by üs, dat haw-
we de L.E.I. birekkens wol utwizen. Nim-
me wy oan, dat de garansjepriis fan de
molke sahwat op 26 sinten ütkomme sil
en dat moat forwachte wurde troch
de greate moikstream dan sit der op
dizze bidriuwen ek gjin sint mear yn. En
sa liket it op dizze bidriuwen yn koarte
jierren yniens wer striemin.
Ek yn üs eigen omkriten binne der al
getallen, dy t dyselde kant ütwize. Net
iens fan koumelkers of lytse marboeren,
mar fan boeren dy’t yn har krite heech
oanskreaun steane. Lju fan bistjüren en
kommisjes, pommeranten fan it doarp
of gea, hwer t alles oan ’e bütenkant jit
blinkt fan boerewolstan en boeregreats-
kens.
Dizzer dagen waerd in pleats fan sa’n
boer forkott. De jongelju hast noch, gean
nei in stêd om utens, dêr’t hy fortsjint-
wurdiger wurdt foar in bipaelde yndustry
Aerdige, üntwikkele minsken, tige yn
oansjen yn har streek, man en frou ün-
derskate funksjes yn it forienigingslibben
en neat kjin healwize dingen. Allinnich,
de jonge boer soe earst in oare kant üt
west ha, hy hie leard en wie troch it
hommels forstjerren fan de heit dochs
mar boer wurden. Lju mei sinten óp in
eigen pleats.
De frou wie net üt- de boerestan, mar
oars in hiel oannimlik minske. Hja wie
De chr. huishoudschool te Bolsward,
thans nog ondergebracht in de C.V.O.-
school koestert plannen tot het stichten
van een eigen school.
Voor het St. Maartensfeest zijn voor de
mooiste costumes weer fraaie prijzen be
schikbaar.
De heer O. Sierksma maakt het publiek
van Rien, Lutkewierum en IJtens bekend
dat hij zijn zaak heeft overgedragen aan
D. Scheepstra.
In China, waar groot gebrek aan benzine
heerst, lopen de auto’s nu op houtskool.
Geruchten over herstel van de monarchie
in Spanje
25 jarig bestaan vereniging „Oud Hinde-
loopen”
Duitsland gaat voort zijn legermacht te
versterken. Thans moeten de mannen van
de lichting 1883, dat zijn dus de 54 ja
rigen zich aan een keuring laten onder
werpen. Deze maatregel zou het mogelijk
1 man te
en dy’t hwat libbenser-
faring hat/ sil meistimme, dat yn dat
sechje folie wierheit sit. It is nammers in
hiel oare saek, to riden mei de wyn yn
’e rêch, as mei de kop yn 'e wyn op.
De tekens, dat de tiden keare, wurde al
düdliker: de grounstofprizen sakje, de
beurs is efterütgeand, de jierforslaggen
fan hiel hwat ündernimmings meitsje ge-
wach fan sterke konkurrinsje en legere
winst, elts, dy’t it ekonomysk tij yn ’e
gaten haldt, fielt, dat er oar waer op
komst is. Hoe’t dat wêze sil en hoe lang,
dat wit net ien mar de ünwissens en ün-
„Hoe rést nimme rounem ta.
Chroestsjev gaf toe aan Kennedy’s eis
de raketten van Cuba te verwijderen ver
trouwend op de Amerikaanse belofte in
dat geval geen invasie op Cuba te on
dernemen.
Chroestsjev’s volledige overgave kwam
in een nieuwe brief, die Kennedy zon
dagochtend vroeg ontving en waarin de
Sovjet-premier toegaf, dat er op Cuba
kernwapens zijn; aankondigde, dat hij
opdracht gegeven had „de wapenen, die
n als offensief beschouwt” te ontman
telen, in te pakken en terug te zenden
naar Rusland; verklaarde, vertrouwen
te hebben in de Amerikaanse belofte
Cuba niet aan te vallen, indien Rusland
de raketten weghaalde en vroeg om een
„voortgezette gedachtenwisseling” over
een ontspanning tussen de NATO en ’t
pact van Warschau, over een verbod van
kernwapens, over algehele ontwape
ning en andere problemen.
President Kennedy heeft Chroestsjev’s
beslissing verwelkomd in een speciale
verklaring van het Witte Huis als „een
beslissing,, een staatsman waardig”.
Hij noemde Chroestsjev’s stap „een be
langrijke en constructieve bijdrage tot
de vrede.”
Hij voegde er aantoe: „Het is mijn
grootste hoop, dat de regeringen in
deze wereld, als de Cubaanse crisis is
opgelost, hun aandacht richten op de
dringende noodzaak een einde te maken
aan de bewapeningswedloop en op het
verminderen van de spanningen.
Enkele uren later antwoordde
Chroestsjev persoonlijk. In zijn brief
noemde hij diens besluit „een belangrijke
bijdrage tot de vrede”. „Ik geloof dat
u en ik, met onze grote verantwoorde
lijkheid voor het handhaven van de
vrede, beseften dat wij een punt nader
den waar de gebeurtenissen ons uit de
hand konden lopen,” aldus Kennedy.
De president noemde de kernwapens en
verdere ontwapening als eerste punten
van onderhandeling.
Chroestsjev’s brief was gesteld in de
toon van een oudere staatsman, niemand
bedreigend, alleen er op gericht de
vrede te bewaren. Kennedy deed dan ook
ai zjjn best om Chroestsjev’s „gezicht
te redden” door te spreken van „een
besluit, een staatsman waardig”.
Chroestsjev heeft zich verzekerd van
de garantie, dat er geen invasie op Cuba
zal plaatsvinden. Hij geeft een militair
steunpunt op, maar blijft een politieke
basis op het westelijke halfrond behou
den, een communistische staat, die een
voorbeeld zal moeten worden voor de
andere Datijns-Amerikaanse landen.
Kennedy van zijn kant heeft zich niet
alleen verzekerd van de verwijdering
van Russische raketten van Cuba, maar
heeft ook de bescherming van Latijns-
Amerika tegen Cubaanse acties ver
sterkt.
Daarnaast heeft het Witte Huig nu hoop
dat ook de kwestie-Berlijn op vreedza
me wijze kan worden opgelost. Het is
de Amerikanen opgevallen, dat Chroest
sjev geen enkele tegenactie heeft onder
nomen in Berlijn en zelfs het lang-ge-
vreesde vredesverdrag met Oost-Duits-
land niet heeft getekend, hoewel Gro
myko Kennedy tien dagen geleden aan
kondigde, dat nieuwe stappen in de
kwestie-Berlijn op komst waren.
De werkelijke doorbraak in de crisis
kwam in een nog steeds niet gepubli
ceerde brief van Chroestsjev aan Ken
nedy, die de president vrijdag ontving.
Deze brief bevatte wat men in het Witte
Huis noemde, „de elementen voor een
redelijke schikking” in andere woor
den een aanvaardbaar voorstel. Deze
brief werd echter zaterdagochtend ge
volgd door een voorstel van Chroestsjev
om de bases op Cuba te ruilen voor die
in Turkije.
Kennedy verwierp dit in een zorgvuldig
gestelde (brief, waaruit voor Rusland
moest blijken, dat de voorstellen van
vrijdag niet waren verworpen.
Uit de brieven van zondag bleek, dat
Chroestsjev in ruil voor zijn bases op
Cuba de verzekering had van de VS
Cuba niet zullen aanvallen en dat de
blokkade zal worden opgeheven.
In zjjn brief sprak Chroestsjev ook
maar op kalme toon over een schen
ding van het Sovjet-luchtruim.
Hij deelde Kennedy mee dat een Ame
rikaanse vliegtuig in de lucht boven het
Siberische schiereiland Tsjoekotka was
gesignaleerd, vroeg Kennedy;
"f x.' fC
foarsitster fan it boun foar plattelansfrou-
Iju en koe de gearkomsten kreas en nets-
jes liede. Yn blomskikken en stofforsie-
ren wie hja in deskundige hast. Mar it
lan lei har wol slucht en hja bleau sa fier
mooglik fan it büthüs en de kij wei. By
har eigen famylje wie gjin ien boer, wol
in dokter en in learaer en by him wie de
ienichste broer ek dokter wurden. Faeks
wie dit ien fan de oarsaken, dat dizze
jonge boer it measte net makke, de hüs-
halding tofolle koste en de bilangstelling
foar it bidriuw minder waerd. Yn elts ge-
fal de balansen wiisden al jierren op
minder goede ütkomsten. It koste tofolle
en der waerd efkes to min makke, wylst
it libben aloan djürder waerd. Nou haw-
we hja mar bisluten om de pleats to for-
keapjen. Dy hat in stive priis opbrocht en
hja springe der jit wol üt. As alles lyk
is en it hüs yn ’e stêd bitelle, dan stean
se wer op skjin papier.
Faeks dat dizze jonge man yn syn nije
funksje wol better op syn plak is en it
fierder mei harren goed gean sil, wy wol-
le it graech hoopje, mar it skoandere ai
derserf fan in fikse eigen pleats is dêr-
mei yn ien geslacht nei de barbysjes.
Der binne oare foarbylden fan lytse lju,
koumelkers fan heit op soan, dy’t nei de
oarloch stikje foar bytsje foarüt gien bin
ne; in büthüs boud hawwe, mear kij
mear lan krige hawwe, it büthüs forgrea-
te hawwe, de huzinge forgreate en for-
nijd hawwe, melkmasine, lüker en trans
porteur oanskaft hawwe en by gjin minsk
en drinken op ’e tiid en ek goed, gnar it
bidriuw is it earste en der binne hja mei
hert en siel foar yn it spier. De man, de
frou en de bern libje alhiel mei mei de
opgong fan har libbenssteat, omt hja
hjiryn har djipste foldwaning en libbens-
freugde fine.
It moderne libben makket it iene mooglik
en it oare, yn deselde tiidsomstandich-
heden. Hja skiftet folie sterker as de aide
tiid, hweryn dizze foroaringen oer ge
slachten gyngen. It giet nou yn tempo,
in tweintich tüzen goune is samar woun
en samar forspile. Ien arbeider tofolle of
fiif kij tomin, kin de balans nei de iene
of oare kant trochslaen litte.
In boer yn dizze tiid moat op it
plak witte hokfoar wize de bidi
komsten foldwaende to krijen binne. Hy
moat rekken je en rekkenje kinne. In bi-
driuwsekonomyske boekhalding is derby
in kostlik helpmiddel. Dêrüt sjocht hy,
hwat in oar oan molkjild makket, hwat
in oar oan arbeidskosten ütjowt, oan foer
oan kunstmest, oan wurktugen en sa mear
Dat is needsaeklik om to witten, oft hy
meikomme kin. As yn deselde hoeke de
kostpriis fan ’e molke ütienrint fan 16
oant 42 sinten, dan is it sa klear as in
klüntsje, dat hjir bilangrike forbetterin-
gen mooglik binne. De tiden skine to
kearen, hoefolle en hoe lang wit gjin ien
en dy’t fan de earste tsjinslach al tsjin
de groun leit, hat al lang rottich west,
mar wy kinne ek in skoft meagere jierren
krije en dan .komt it der op oan, oft it
bidriuw soun yn mekoar sit en in stjit
forneare kin. As it tij forrint, forset men
de beakens en it is in forstannich man, onrniddellijk 2.400.000
dy’t mei dit forsetten net wachtet oant it
wetter oer de dyk rint, hwant dan is it
to let.
