Zal werkelijk vreedzame
co-existentie ooit mogelijk zijn
Bolswarder industrie
vogelvlucht
in
n '5^
ffl
B
Het communisme als uitdaging
Leerlingententoonstelling in de C.V.O.
üs hjoed p p
to sizzen
Fan de Martinytoer
a
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Zilveren filmpjes
Wedstrijden ritmische
gymnastiek
Branje-boer
Brutale roofoverval
te Kubaard
5o jaar „Voorwaarts”
L. Meinsma, Makkum
promoveert te Leiden
Aan de rijksuniversiteit te Leiden is ge
promoveerd tot doctor in de geneeskunde
de heer L. Meinsma uit Amsterdam, op
een proefschrift, getiteld „Vijfjaars-over-
levingscijfers na kankerbehandeling”, ’n
onderzoek naar de genezingsmogelijkhe-
den voor kankerpatiënten. Promotor was
prof. P. Muntendam.
DINSDAG 19 FEBRUARI 1963
102e JAARGANG
No. 14
b.
c.
d.
PYT
a.
b.
c.
syn folk de ündergong
echter tot nu toe nog ieder spoor.
f
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 233)
(K5157)
was.
koe verkocht en dat geld
on-
met een vuurwapen. De
de agrarische sector enz. Bij het win
nen van informaties, bleek de jeugd zeer
goed op de hoogte. Deze tentoonstel
ling is dan ook een groot succes gewor
den en heeft aan alle kanten aan de
verwachtingen voldaan.
Op de foto zien we twee leerlingen, Tetje
Lammers en Hessel de Groot de bezoe
kers vertellen van de industrie van fa.
H. Lammertsma (transporteurs, cara
vans), terwijl met folders enz. ook aan
dacht werd gevraagd voor het door deze
firma geëxploiteerde recreatiecentrum
.Ellert en Brammert” te Diever.
Abonnementsprijs f 1.90 pet kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertentiea bij contract reductie
Leaf de makket blyn
eigenleafde noch it meast
De
a.
Bolswards Nieuwsblad
De Jong's Nieuwsblad
Zij vormden werkgroepjes, die bepaalde
industrieën of daarmee samenhangende
facetten van het economische leven in
Bolsward ais studieobject kozen.
Zij interviewden de directies, stapten
vrijmoedig naar het spreekuur van de
burgemeester, woonden een raadsverga
dering bij, kortom, oriënteerden zich op
allerlei wijze over „hun” onderwerp.
Langzaam maar zeker groeide onder
hun nijvere handen een tentoonstelling
van proaukten, grafieken, statistieken,
overzichtskaarten, waarop men de lan
den van herkomst wat betreft de grond
stoffen en de landen van bestemming
wat de export van de eindprodukten be
treft, op stond afgebeeld.
Praktisch alle plaatselijke industrieën
verleenden hun volle medewerking. Al
leen de H. M. S. en de Batavustractie
hebben we gemist. Van de meeste indus
trieën was een stand ingericht met
grondstoffen, eindprodukt, halfbewerkte
artikelen enz.
De werkgroep die zich met een bepaalde
industrie in het bijzonder had bezig ge
houden, en verslagen, opstellen enz. over
hadden geschreven, was in de stand
aanwezig om allerlei informaties te kun
nen geven. En voor henzelf, èn voor de
I bezoeker hoogst leerzaam.
De leerlingen van de zesde klas van de C. V. O.-school hebben menigeen
heeft dit kunnen merken de laatste weken een bijzondere activiteit aan de
dag gelegd, niet alleen in de school, maar ook daar bulten. Zij namen (onder
leiding van hun leerkracht) het initiatief een tentoonstelling in te richten over
de industrie in Bolsward. Alles werd zoveel mogelijk door de leerlingen zelf
verzorgd.
Op een conferentie te Woudschoten sprak Staatsraad M. Hupper over: Het
communisme een uitdaging,
In zijn belangwekkende rede zeide spreker, dat de term communisme wordt ge
bezigd ter aanduiding van opvattingen en stromingen of stelsels, die gericht
zijn op de verwezenlijking van een maatschappij, waarin ieders behoeften bevre
digd worden doordat hetzij de produktiemiddelen hetzij de gebruiksgoederen hetzij
beide tot gemeenschapseigendom zijn gemaakt.
De door alle eeuwen heen ondernomen
pogingen de commune te verwezenlij
ken verraden een heimwee naar het ver
loren paradijs. De Bijbel aanvaardt de
rijkdom, maar niet rijkdom naast ar
moede.
Onder het communisme moet allengs
verstaan worden een Sovjetstelsel dat
alle wijzigingen ten spijt van de
laatste jaren atheïstisch en totali
tair is. Hoewel, volgens de spreker, de
sociale ellende één der hoofdoorzaken
is geweest en nog is voor de ontwikke
ling van het communisme, blijft de meest
beslissende faktor het pseudo-religieuze
karakter van dit communisme: de geslo
ten ideologie en het heilperspektief.
strategie van de Sovjet-Unie is:
het steunen van zgn. Bevrijdings
oorlogen;
als het menens wordt het niet op
een totale oorlog laten aankomen;
intussen voortgaan met haarden van
onrust aan te blazen;
vooral de in ekonomisch opzicht ach
tergebleven gebieden tonen wat het
communisme vermag.
In de communistische wereld wordt niet
meer de mening verkondigd, dat in het
Westen de armen nog steeds armer wor
den, maar wel wordt volgehouden, dat
de rijken steeds rijker worden en dat
4 e week februari 1938
Gloednieuwe Encyclopedie. 30.000 arti
kelen, 1400 kolommen, door K. ter
Burgemeester Mr. J. A. Geukers, werd
als gold het een officieel gebeuren
verzocht de openingsplechtigheid te ver
richten. Namens de klas werd hem het
welkom toegeroepen door Alfred Knorr.
Burgemeester Geukers zeide in zijn ope
ningswoord (compleet met ambtsketen)
dat hij met belangstelling de activitei
ten van de jeugd had gade geslagen en
bewondering had voor de positieve wij
ze waarop de jongens en meisjes zich
met de problemen hadden bezig gehou
den. Deze rechtstreekse confrontatie
achtte spreker van het grootste belang.
Nadat Greetje Adema namens de klas
burgemeester Geukers bloemen had
aangeboden, liet hij zich langs de stands
rondleiden. Bijna anderhalf uur had
burgemeester Geukers nodig om al die
werkstukken van de jeugd (o.a. platte
gronden, maquettes enz.) te bezichtigen.
Er was veel werk van gemaakt. Weet
U hoeveel kruideniers, hoeveel slagers,
hoeveel scholen enz. er in Bolswird zijn
De jeugd had alles in beeld gebracht.
Ook de stands van de bedrijven waren
zeer leerzaam. Niet alleen voor de jeugd,
ook voor de ouders en belangstellenden,
die kwamen kijken en die zich menig
maal verbaasd toonden bij het zien van
de produkten, die in Bolsward worden
gemaakt, niet alleen op het gebied van
textiel en houtbewerking, maar ook in
Naar ons van bevoegde zijde wordt me
degedeeld, organiseert G.V. „Lycurgus-
Wilhelmina” verenigingswedstrijden rit
mische gymnastiek, uitgaande van de
Turnkring Friesland, welke gehouden
zullen worden op 10 maart a.s. in de
R.K. H.B.S, te Bolsward.
Per vereniging kan een groep van 10-16
dames deelnemen. De duur van de oefe
ning is 12 minuten en zal uit 3 gedeel
ten bestaan, n.l. een ritmische loopoefe-
ning en 2 ritmische oefeningen met ge
reedschap.
Een dergelijke wedstrijd werd nog niet
eerder gehouden. Het is dus een primeur
voor Friesland en.Bolsward.
Welke verenigingen zullen deelnemen,
is nog niet bekend, doch hier komen we jook hadden de leerlingen de directies
binnenkort nog nader op terug. [van de bedrijven uitgenodigd.
verre het Russisch-Chinees conflict een
Russische her-oriëntatie kan bevorderen,
voorlichting aan het Russische volk en
het bewaren van het machtsevenwicht.
Niet minder belangrijk is ook wat aan
het binnenlandse front, in eigen land op
sociaal-economisch gebied gebeurt.
Het Westen staat en valt met de per
soonlijke verantwoordelijkheid van de
mens. In de moderne onderneming van
het Westen heeft de arbeider echter
geen grotere verantwoordelijkheid dan
zijn collega in Rusland. Zijn rechtspo
sitie en in het algemeen het arbeids
recht zijn in het Westen beter dan in
Rusland, doch de mede-verantwoorde-
lijkheid en de medezeggenschap van de
arbeider zijn in het Westen in het al
gemeen niet groter dan in de Sovjet-
Unie.
Zal er van de wezenlijke waarden van
het Westen iets in de praktijk blijken,
dan zal dat niet in de laatste plaats in
de ondernemingen en in het onderne
mingsrecht tot uiting moeten komen.
Zolang de arbeid in het Westen geen
constituerende faktor van de onderne
ming is en zolang zij in beginsel onder
geschikt blijft aan het kapitaal, wordt
met de wezenlijke waarden van het
Westen geen ernst gemaakt.
Ook de opeenhoping van kapitaal en ’t
grondbezit de daaruit voortvloeiende
concentratie van macht en de steeds on
evenwichtiger wordende vermogensver
deling in het algemeen nopen tot spoe
dig ingrijpen. Een waarlijk Christelijke
politiek vordert een krachtdadige aktie
voor spreiding van verantwoordelijkheid
en spreiding van vermogen. Tegenover
de pseudo-religie van het Sovjet-com-
munisme stelle ’t Westen een Christen
dom van de daad.
Waarin opgenomen: De Bohwardschc Courant, Weatergoo en
kelen, 1400 kolommen, door K.
Laan. Prijs slechts f 2,90.
Groot boereboelgoed ten huize en ver
zoeke van de heer H. J. Kingma, onder
Womrhels.
Dr. H. Beekhuis zal in zaal Boermans
een lezing houden met lichtbeelden en
films over zijn reis naar Joegoslavië.
Toegangsprijs 15 cent.
1 ons leverworst en 1 ons rookvlees sa
men 20 ct., 1 ons kruidkaas en 1 ons
boterhamworst samen 14 ct. Dijkstra's
Tjt de J. vethandel, Schildwyk.
ip agrarysk terrein. Mar it
dies der op troch kin as it
De winter bleau konstant
Der waerd slim klage hwant
Gesinsynkomsten sakje
En ’t koste folie mear
It deistige petear
Neamt mannich üngemakje
len tinkt stil, net üntsjür,
Dat is de branje-boer.
Syn klanten, elke moarn
Roppe: Kom jo efkes oan?
Foarrie is wer forsille
Wy sitte raer gesjocht
Hawar der kin noch kocht
Praet noait fan winterwille
len glimket grif net sur
Dat is de branje-boer.
De man waerd wol sa wiis
Sniejacht en hynsteiis
Lapje my tsjok it broekje
It hindert suver neat
Tsien wike in tichte feart
Lit Rüchburd mar omspoekje
len levert flot swart foer
Dat is dc branje-boer.
Hy kin ’t by’t weinfol kwyt
Kooks - nütsjes -antresyt
De saken gean nea better
Elk wol sa óf en ta
In „koude-toeslag” ha
Elk hopet op lij wetter
len tinkt - ik sit ticht by ’t fjür
Dat is de branje-boer.
De winter is in strop
Elk neamt de namme Job
Wolfeart sil net fan praten
Oeral itselde liet
Wy reitsje op swart sied
Hald se hwat yn ’e gaten
len syn brankas rint oer
Dy fan de branje-boer!
>ers struit
[en üt en
oare
deis yn it spoar deselde dwylsinnichhe-
den en de boerestan stiet wer ris yn syn
himd. De lju wolle neat en kinne neat
en de regearing jowt har mar miljoe
nen „steun” fan üs sinten
De profeet: Olsmeijer meiert yn syn
ünkunde mar troch en wurdt leaud
troch al dy lju, dy’t gjin kou fan in bol
le ünderskiede kinne. En dat wylst it
feiten binne, dat de Nederlanske boer
en de Fryske boppe-oan, de heechste
prestaesjes lever je fan hiel Jeropa.
Ik soe in oar ütstel dwaen wolle. Yn
Nederlan binne inkelde hünderten kran
ten en krantsjes. Lit men der ien greate
krante fan meitsje, under lieding fan in
boer, dy’t gjin pleats krije kin. Dan.
kinne al dy journalisten en redakteuren
de kranten rounbringe. Hja moatte dan
like hurd arbeidzje, mar omt hja mear
fortsjinje, is har arbeidsfreugde greater.
Der kin dan in research-laboratorium
oan forboun wurde, hwert men neigiet
oft er ek in oar produkt: skilderijen of
grammafoanplaten mei forboun vaarde
kinne, hwertroch in alhiel nije chemyske
forbining üntstiet, hwermei al dy lju in
carnavalspakje krije kinne.
Dit soe in hiele revolüsje bits jutte. Lit de
journalist fan de Tijd-Maasbode dit nou
ek ris oan syn lezers foarsette. It is grif
net minder origineel as it gemeier fan de
hear Olsmeijer. En ik siz mei Paulus: is hy
profeet, ik praet as in healwize ik
bin it mear
de verschillen in de inkomens- en ver
mogensverdeling in het Westen nog al
tijd groter worden.
Het blijft een verwerpelijke zaak dat
ook de voortbrenging van produkten,
die direct of indirect voorzien in de eer
ste levensbehoeften het object van parti
culier winststreven kan zijn.
Ter bescherming van eigen belangen
hebben kapitalisten en particuliere on
dernemers een krijgsmacht nodig en wil
len zij desnoods een oorlog riskeren.
Men dient hier te beseffen, dat ook veel
christenen in Oost-Europa deze kritiek
op het Westen onderschrijven.
In het licht van de groeiende Russische
militaire macht en invloed kunnen de
leiders amper meer geloven is een drei
ging van het Westen.
Het einddoel van het communisme blijft
de uiteindelijke zegepraal. Op de weg
hierheen kan naar communistisch oor
deel het naast elkaar bestaan van twee
verschillende maatschappelijke stelsels
tijdelijk mogelijk en soms wenselijk zijn.
Permanente co-existentie is onmogelijk.
Wie in dit verband de laatste jaren een
principiële wijziging meent te hebben
ontdekt bij het Russische communisme
vergist zich. Tussen de polen van de
militaire macht van het Westen en de
bedreiging van China aan de andere kant
is een vreemdzame co-existentie thans
voor de Russen noodzakelijk.
Deze ontwikkeling wordt beïnvloed door:
de verburgerlijking, die het prole
tarisch élan doet verslappen;
de ervaringen opgedaan met de col
lectivisatie van de landbouw;
de sterkere communicatie met het
Westen.
Niet ondenkbaar is dat de interne ont
wikkeling in Rusland zodanig voort
schrijdt, dat een werkelijke, vreedzame
co-existentie mogelijk wordt. Zolang in
het Sovjet-communisme het atheïsme en
het totalitairisme echter overheersen,
blijve het Westen op zijn hoede en lene
het niet het oor aan het pacifisme, dat
onder de gegeven omstandigheden
slechts de betekenis heeft van een uit
nodiging aan de Sovjetleiders om een
oorlog te ontketenen. Het Westen moet
intussen positief-aktief bezig blijven. In
dit verband noemde de heer Ruppert:
het contact, gesprek, overleg, een voor
zichtig onderzoek naar de vraag in hoe-
mei ien of oar lanbouprodukt jirapels
of reade koal bygelyks dat al yn de
oaloch in fabryk fan molke in kunst-
fezel makke, dat dy fabryk nei jierren
fan tarieding en eksperimint de kon-
kurrinsjestriid mei de Aku en sokke fa-
briken net balde koe. Hy wit fan tuten
noch blazen, mar de greate p<
dizze wiisheden oer de stêdde
miljoenen net-agrariërs sizze de
Zaterdagavond omstreeks tien uur werd
het vredige dorp Kubaard opgeschrikt
door een brutale roofoverval.
De alleenwonende veehouder G. Hal-
bertsma, wonende op de Grits, een buurt
schap aan het binnenpad te Kubaard,
hoorde juist toen hij zich ter ruste zou
begeven, iemand aan zijn deur ratelen.
De onbekende, waarschijnlijk vermomd
met bril en snor begon te roepen, waar de
heer Halbertsma de deur opende om te
2ien wat er gaande
„U hebt een 1
moet ik hebben”, zei de onbekende,
der bedreiging i
dodelijk verschrikte heer G. overhandig
de hem daarop het gevraagde. Van deze
brutale overval is reeds aangifte gedaan
Hwa* ha* (gabe Skroar
Donderdag 14 februari kwam de Arbei
ders Zangvereniging „Voorwaarts” in
jaarvergadering bijeen op de bovenzaal
van de Doele.
Na de gebruikelijke jaaroverzichten van
secr.esse en penningmeester, werd mw.
Buikstra-Hollander als secr.esse geko
zen in de plaats van mej. S. Adema.
Voorzitter B. van Dalen sprak woorden
van dank aan het adres van dirigent
Rooda voor zijn belangeloze medewer
king.
Uitvoerig werd beraadslaagd over de
voorbereidingen, welke er moeten worden
getroffen voor de viering van het a.s.
50-jarig jubileum.
Besloten werd dit feest te vieren op 5
april 1963 in de Doele met een uitvoe
ring van het koor. Tevens werd de Arb.
Toneelver, hier ter plaatse bereid ge
vonden de avond verder op te luisteren.
Bestuur en leden van het koor bleken
zeer dankbaar voor de verleende finan
ciële steun, welke werd ontvangen van
het culturele fonds en heren voogden
van het Weeshuis.
Na afhandeling van de agenda werd on
der het genot van enige tractaties, de
serie dia’s van L. Rooda Jr. bewonderd.
Het dansfestijn 1962 (met vooral de
lieve meisjes van de groep uit Schot
land) en opnamen van Bolsward en om
geving in zomer- en wintertooi, oogst
ten veel bijval.
De heer Meinsma is in 1923 te Makkum
geboren. Hij studeerde medicijnen in
Utrecht en aan de stichting Klinisch Ho
ger Onderwijs in Rotterdam. In 1950
deed hij zijn doctoraal, in 1952 zijn arts-
examen. Sedert 1953 is de heer Meinsma
directeur van de Centrale Kankerregistra-
tie. Tevens is hij belast met de leiding
van het Bureau Kankervoorlichting, dat
de landelijke organisatie voor de kanker
bestrijding vorige maand in Amsterdam
heeft ingesteld.
Uit het onderzoek van dr. Meinsma
blijkt, dat 31 procent van de kankerpa
tiënten in Nederland na vijf jaar nog in
leven is. Wanneer huidkanker buiten be
schouwing blijft zijn de vijfjaarsoverle-
vingspercentages voor vrouwen 33 pro
cent, tegenover 16 procent voor de man
nen.
Het is, aldus de promovendus, noodza
kelijk de relatieve achterstand bij de be
handeling van mannelijke kankerpatiën
ten, van wie bijna 30 procent longkanker
heeft, in te halen en daarvoor komen in
aanmerking: verbetering van de vroeg-
diagnostiek en drastische wijziging van
rookgewoonten.
Uit het onderzoek blijkt, volgens doctor
Meinsma, verder, dat de behandelings
resultaten in Nederland in ieder opzicht
gelijkwaardig zijn aan die in andere lan
den, zoals de Verenigde Staten van Ame
rika, aldus de Leeuw. Courant.
allinnich mar wêze, dat it sensaesje jowt.
Oars ha se gjin boadskip op it platte-
lan. Mar in artikel mei sensaesje der
binne hja sljucht op as in divel op in
siel. Nou is it my alderearst hwat wün-
derlik, dat in architekt sokke profetyske
jeften krige hat op in gebiet hwert hy
alhiel net thus is; dat hie him en de re-
daksje al in tikje foarsichtich meitsje
moatten. Is ’t net sa, lyts en great sa’n
heal miljoen fakminsken, mei in pear
hündert lanboukundige yngenieurs en
in hiel ministery fan lanbou oan 'e kant
to skouwen as lju, dy’t har eigen best
net witte, dêrfoar moat men al hiel
hwat forbylding hawwe, liket my ta.
Tomear om’t dat bliken docht, dat diz
ze profeet net iens mei de feiten op ’e
hichte is, lit stean dat hy deskundich
wêze soe oi
skynt, dat al
mar oer de boerebidriuwen giet, dan kin
en mei elk syn tonge of skriuwmasjine
mar rattelje litte.
Wolnou, de hear Olsmeijer hat it wurd:
Hy seit tsjin de boeren dit; Jongens,
dit gaat zo niet langer, jullie werken je
dood en je verdient er geen belegde
boterham mee, gooi toch hutje bij mutje
en maak er één groot bedrijf van. In
dit grote bedrijf vindt elke boer zijn
werk en hij zal even hard moeten wer
ken als tot nu toe, maar de resultaten
zullen veel bevredigender zijn en de
vreugde in de arbeid groter. Óp de vee
bedrijven vechten de boeren voor een
cent per liter melk meer of minder. Dit
is geen royale zaak. Jullie moeten er één
groot bedrijf van maken, geleid door
enige ondernemende zakenmensen. Een
bedrijf met enige honderden koeien.
Deze koeien zou men zomer en winter
op stal kunnen houden en daar voeren
en melken volgens een nieuw te ontwik- hwat hy mient üt to finen. Dat it
kelen systeem, waardoor men met een manspraet is om cL d—
minimum aan arbeidskrachten een grote
hoeveelheid koeien kan bedienen. Aan
dit bedrijf zou een researchlaboratorium
zijn te verbinden, dat moet onderzoeken
wat er verder van de melk te maken is
dan de gebruikelijke melkprodukten.
Mogelijk kan er een melkverwerkend
bedrijf aan verbonden worden. Mis
schien is het mogelijk de melk te ver
binden met een ander landbouwprodukt
waardoor een volkomen nieuwe chemi
sche verbinding ontstaat, wat om te zet
ten is in een vezel, in een massa of
of vloeistof, wat een revolutie zou be
tekenen!”
Nou hawar, de profeet üt Winsum yn
Grins hat sprutsen. En neist de Tijd-
Maasbode jowt ek De Veldbode fan dit
moais in gearfetting, al stean der inkel
de krityske wurden tuskenpleatst.
It wurdt nou dochs al to gek. Al jier
ren lang stribbet men yn de lanbou nei
bidriuwen, hwert de minsklike arbeids-
krêft aloan better ta syn rjucht komt.
Rounom binne proeven geande mei
melkmethoades, dy’t efficiënter binne as
de hjoeddeiske. En dy’t net alhiel ünbi-
kend is mei it boerelibben wit, dat er
al hiel hwat pleatsen binne, hwer’t
ien man tritich oant fjirtich kij melkt.
Hwat de hear Olsmeijer fan de boeren
meitsje wol is klear: dat wurde boere-
arbeiders op in great bidriuw mei sake-
minsken oan it roer. Dit sil heve.
En dan wol hy der in research-labora-
fabryk. Alles op dat bidriuw mei inkel
de hünderten kij. Nou, dit is rounüt
sein: bispotlik. Dizze man wit grif net,
dat in lyts fabryk hjir al mear as twa-
tüzen kij fan de molke ófhelpt, hy. wit
jit minder, dat in goed 50 fan dy fabri-
ken yn de Kondins in research-labora
torium hat, hwat al jierren wurket, mar
- 'f
de molke to forbinen
AL WER IN NIJE PROFEET
It tilt de léste jierren op fan profeten,
dy’t de boer en syn folk de ündergong
oankundigje as hja net nei har wize
wurden harkje wolle.
Hja sjonge in eigenmakke lietsje en al-
hoewol hja gjin forstan fan buorkjen
ha, ha se net de minste skroom om it
steil op to sizzen. Soe men net better
witte, dan mocht it lykje oft de neder
lanske boer hie oant nou ta jit neat fan
syn bidriuw makke. Yn „De Tyd-Maas-
bode” stiet in great opmakke artikel fan
in meiwurker, dy’t in bisiik brocht hat
oan in Grinzer architekt, de hear Ols
meijer en fan him „hoogst interessante
suggesties’’ hearde.
Nou as bipaelde journalisten in saek
bij de politie. Van de daderfs) ontbreekttorium by ha en „misschien” in suvel-
cchter tot nu toe nog ieder spoor. „hoogst interessant” fine, dan kin dat
