WEINIG SCHOT IN HET
ONTWAPENINGSOVERLEG
van
Het gratiebeleid ten opzichte
oorlogsmisdadigers
WILSON, NIEUWE LEIDER
VAN LABOUR
1 'O?
Schnorkel” apparaat
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Gouden filmpjes
Zwart op wit
Beide kamers spraken over Duitse kwesties
De Toer
Oersjoch
Fryske ütstjürings
yn maertmoanne
voor brandweerlieden het snelrijden zal worden belet. Als
goed hebben gedaan
id verhinderd te heb-
lp
Ki
W"
1
■4 ifl
VRIJDAG 22 FEBRUARI 1963
102e JAARGANG
No. 15
HOOG BEZOEK OP BRONBEEK
Freonskip
is de iennichste roas
sunder toarnen
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 15
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
Abonnementsprijs f 1 90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
EV.A.
In Genève zijn de ministers van de Euro
pese Vrijhandelsassociatie nog bijeen ge
weest om de toestand te overzien na de
mislukking van de onderhandelingen in
Brussel over de toetreding van Engeland
tot de E.E.G.
Oplossingen heeft men niet aan de hand
kunnen doen. Het enige waartoe men
heeft kunnen besluiten is ook verdere on-
Hop hop
rédt krigel op
de diggels fan de Hampeltoer.
Mei biezems feije om en om,
it tuchprot yn in djippe koer
en kroadzje krigelkóm
Hei hei
in hiel kerwei!
It liket wis wol tsjoenderij.
Mar nei in oardeheale dei
is der in nije toer yn stêd
en
al seit de moanne ek fan net
de mantsjes lizze bliid op béd!
Mart W. H. de Weerd
’t yn in moardaffaire bihelle wurdt.
11IIJl*l r.
program opnommen. Under de titel „In
lietsje üt
mei in rige muzikale gastpi
earste dy’t by de direkteur fan it Dracht-
ster sosiael-kultureel sintram op
komt, is de kabaretman Klaes We
Healwei maert bigjint de presintaesje fan
in rige forfolchstrips foar de bern. De
hear G. H. Vledder üt Grou skreau de
teksten foar de rige „Piter en de marwi-
ven”, dêr’t ek twa learlingen fan 'e iepen-
biere legere skoalle to Grou yn meispylje.
Tjitte Piebenga skreau de teksten en Ko
Bonnema de muzyk foar in radiomusical,
dy’t op tiisdei 19 maert yn it programma
foarkomt. Yn dit sjongprogramma sille
inkelde Fryske sjongsters en sjongers har
ren radiodébüt meitsje. It léste program
ma fan maertmoanne bifettet in lüdbyld
fan Johannes Spyksma oer de ünderskate
kanten fan it Fryske toaniel.
Dit yn forban mei de Wereldtheaterdag
op woansdei 26 maert. De ütstjürings fan
maertmoanne bigjinne under mear mei in
óflevering fan Douwe Tamminga syn:
„Dit wie de dei”-programma op freed 1
maert.
Tamminga forfeit dan oer de beide bruor-
ren Tetman en Jarich, dy’t op dy dei har
jierdei fiere.
het reddings-
op de knop gewisseld door de opvoering van toneel-
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De BoJswardsche Courant, Westergoo en De Jong’» Nieuwsblad
Gratie?
De senatoren bespraken deze week de
Duitse kwestie ook al, namelijk bij de be
handeling van de Justitiebegroting. Het
debat spitste zich daarbij toe op de vraag
of minister Beerman verdere gratie zal
verlenen aan de vier Duitse oorlogsmis
dadigers, die nog in Breda opgesloten
zitten. Men weet, dat de hoogleraren Van
Bemmelen en Pompe hiervoor onlangs ’t
pleit hebben gevoerd.
Opvallend was, dat deze gedachte de
scherpste bestrijding ondervond bij ’s mi
nisters geestverwant, de chr.-historische
senator Van Bruggen, hoewel de liberale
baron De Vos van Steenwijk over zijn ge
voelens evenmin twijfel liet bestaan.
De kvp-ers Witteman en Van Meeuwen
toonden zich bepaald minder afwijzend.
De socialistische t.v.-ster mr. Cammel-
beeck legde er de nadruk op, dat in elk
geval de bijna demissionaire mr. Beerman
hierover geen beslissing zou mogen ne
men.
Ook een ander aspect van de Duitse kwes
tie werd de senatoren onder ogen ge
bracht. Zij kregen van minister De Pous
namelijk de mededeling, dat de gas vonds
ten in Groningen zeker 400 miljard ku
bieke meter omvatten. Die vondsten heb
ben de Duitse onderhandelaars niet soe
peler gemaakt.
Oude West-Friese klederdrachten en nieuwe West-Friese bolbloemen; twee
dingen, onverbrekelijk verbonden met de tentoonstelling van bloeiende bolgewas
sen, „West-Friese Flora”, welke van 19 tot en met 24 februari, ondanks de stren
ge winter, in Bc/venkarspel wordt gehouden.
derlinge verlaging v. d. invoerrechten om
gelijk te blijven met de E.E.G.
Speciale maatregelen zullen worden ge
troffen om de Deense landbouwproduk-
ten en de Noorse vis een speciale behan
deling te geven op de Engelse markt.
4e week februari 1913
De Vrijdenkers vereniging De Dageraad
te Bolsward organiseert een Multatuli-
voordrachtavond.
Vraag naar aardappelen is er niet. Slechts
f 1,10 de h.l. wordt er voor de Borgers
geboden.
Er zal weer een elfstedentocht per rijwiel
worden georganiseerd. Het idee van wed-
I strijd moet buitengesloten blijven, terwijl
sou
venirs zullen een diploma en een zilveren
dasspeld worden gegeven.
Slotbal van de danscursus van F. van der
Spoel, dansonderwijzer te Bolsward, af-
stukjes.
De bekende spreekster Enka (mej. A. v.
d. Vlies) zal in de Doele een rede hou
den. Was zij vroeger propagandiste van
de christen-socialisten, in 1912 heeft zij
zich bij de SDAP aangesloten. Entree
f 0,10. Debat gewenst. De c.h. en a r.
kiesvereniging zijn uitgenodigd een de
bater te zenden.
Ontvangen Modehoeden, beleefd aanbe
velend Gez. Damave, Blauwpoort, Bols
ward.
Socialistische winst in Berlijn.
Verkiezingen in Berlijn hebben een grote
overwinning voor de socialisten opgele
verd. Vergeleken met vier jaren geleden
verwierven zij bijna tien pet. meer van ’t
p paald bedrag van ruim 225 DM miljoen
:k beschikbaar wil stellen, waarvan de Ne
derlandse regering 125 miljoen aan Nazi-
slachtoffers wil uitkeren. Daarnaast be
helst het verdrag een paar incidentele op
lossingen, welke met de Eems-Dollard-
kwestie en de Rijnvaart samenhangen.
Keihard onderhandelen.
Geen enkel kamerlid bleek de mening toe
gedaan dat de Westduitse Bondsrepubliek
zich in de onderhandelingen met staats
secretaris Van Houten van de royale kant
heeft laten kennen. De lib. mevr. Stof
felsVan Haaften noemde het bedrag
voor de Nazislachtoffers een „bagatelle”
vergeleken bij het onpeilbaar leed, dat
deze mensen is toegebracht. De chr.-histo-
De Britse regering bereidt de publicatie
voor van de volledige geschiedenis van
de onderhandelingen over Groot Brittan-
nië’s toetreding tot de EEG.
Lord Home, die dit vorige week in het
Lagerhuis bekend maakte, zei dat het eni
ge tijd zou duren voordat liet verslag zou
worden gepubliceerd, omdat de regering
er zeker van wil zijn dat het verslag ge
heel accuraat is en alle gegevens bevat die
het Parlement verlangt.
lang kan worden uitgesteld. Toen daar
voor geen meerderheid bleek te vinden
vergenoegde zijn geestverwant prof. Pa-
tijn zich met de suggestie, dat de rege
ring in elk geval de plechtige onderteke
ning zou uitstellen. Met dit voorstel
oogstte hij instemming bij de WD, AR
en CHU.
De regering heeft inderdaad alle gelegen
heid om het kalmpjes aan te doen. Want
de Eerste Kamer moet het verdrag ook
nog goedkeuren.
Toevallig werd deze week aan beide zijden van het Binnenhof de Duitse kwestie
aan de orde gesteld. De Tweede Kamer behandelde namelijk het verdrag, dat mi
nister Luns en staatssecretaris Van Houten na langdurig onderhandelen met de West
duitse Bodnsrepubliek tot stand hebben gebracht. In afwachting van 'n definitief
vredesverdrag met geheel Duitsland, dat uiteraard pas tot stand kan komen als de
grote mogendheden het ooit over de hereniging van de beide Duitslanden eens moch
ten worden, is in de onderhavige overeenkomst onze verhouding met de Bondsrepu
bliek verder geregeld, en een oplossing gezocht voor een aantal langlopende kwes
ties. Van grootscheepse herstelbetalingen voor de schadeclaim ten bedrage van f 25
miljard, welke de Nederlandse regering in 1948 heeft ingediend, is nog steeds
18 jaren na de bevrijding geen zo ooit sprake.
In grote lijnen komt het verdrag hieroi
neer, dat de Westduitse Bondsrepublie!
in ruil voor de teruggave van de gean
nexeerde gebieden en de verkoop van de
Brown 88 én Callaghan 41. In de tweede 1 vroegere Duitse grenslanderijen een be-
Hwat bat Qabe Skroar
üs hjoed p p
to sizzen
Krik krak
in rare smak
Hwat is der oan de han
Nou harkje ris hwat ik fortel:
De toer fan hampelmantsj elan
dy grouwe toer foeidel!
Ram poel
in rare boel
De hampelmantsjes rinne gau
har hüs üt yn de sinne
Se prottelje: Hoe moat dat nou.
Mar ien man seit: Bigjinne!
Vorige week is in Genève de ontwapeningsconferentie hervat. Op de eerste dag
heeft de Russische afgevaardigde een voorstel ingediend, dat door alle zeventien
deelnemende landen zou moeten worden ondertekend en dat een aanbeveling zou
bevatten, dat alle kernwapens en vervoermiddelen voor kernwapens uit den vreemde
zouden worden teruggetrokken. Hieronder ook de bases voor Polarisduikboten val
len, welke Amerika alleen nog in Engeland heeft, maar die het ook graag in het ge
bied van de Middellandse Zee zou verkrijgen. Zoals bekend zal Amerika drie duik
boten van dit type met in totaal 48 raketten met kernkoppen aan boord naar de Mid
dellandse Zee sturen om de taak van de Jupiterraketten, welke uit Turkije en Italië
worden teruggetrokken, over te nemen. Amerika bezit in Spanje een belangrijke
v lootbases, maar f ranco wil eisen stellen om de binnenkort aflopende overeenkomst
te verlengen.
In Italië wil men de toenadering tussen
de chr.-democraten en de links socialisten
van Nenni niet op het spel zetten door
Amerika bases te geven. Vandaar ook, dat
de drie duikboten naar basis in Engeland
Zullen blijven behouden.
Maar indien Amerika in het gebied van
de Middellandse Zee beschikt over Pola-
ris-duikboten, dan schiet Rusland niets op
met de ontmanteling van de bases in Tur
kije en Italië, welke Chroestsjov in zijn
briefwisseling met Kennedy over de Cu
baanse crisis even als voorwaarde voor 'n
terugtrekking van de Russische raketten
uit Cuba had gesteld. Staat in deze niet
geheel gepubliceerde briefwisseling mis
schien iets over een Amerikaanse toezeg
ging het probleem onder ogen te zien?
De terugtrekking geschiedt omdat de ra
ketten verouderd zijn, dat is waar, maar
misschien voelt Rusland zich bij de neus
genomen nu de plaats zal worden inge
nomen door Polarisduikboten.
Hoe het zij, het plan is van Westelijke
zijde niet goed opgenomen. Men betoogt
van Amerikaanse' en Engelse zijde, dat te
rugtrekking van de Polarisduikboten een
verbreking van het machtsevenwicht zou
zijn, omdat Rusland dan te zeer door zijn
geografische ligging bijvoordeeld zou
worden.
De Rus richtte zijn aanval ook op het
Amerikaanse plan voor een multilaterale
kernmacht van de N.A.V-O. Hierdoor
wordt het gevaar vergroot, dat de kern
wapens over meer landen dan tot nu toe
Zouden worden verspreid. Van Engelse
en Amerikaanse zijde werd hierop geant
woord, dat het plan juist is uitgewerkt om
te verhinderen, dat steeds meer landen
over nationale kernwapens zouden kun-:
nen gaan beschikken.
Op het punt van de stopzetting van kern
proeven, waarvoor de voortekenen niet
ongunstig leken, heeft men nog geen stap
in de goede richting kunnen zetten. Zoals
men weet, aanvaardt Chroestsjov de aan
wezigheid van maximaal drie „zwarte
doosjes” (waarnemingsinstallaties voor
ondergrondse proeven), maar Kennedy
acht dit niet voldoende. Met minder dan
zeven zwarte doosjes neemt hij geen ge
noegen en daarnaast wenst hij nog acht
a tien inspecties per jaar ter plaatse. Dit
wordt door de Russen voor spionage uit
gekreten.
Wilson, leider van Labour
De Engelse Labourpartij heeft een nieuwe
leider. Harold Wilson zal de kortgeleden
plotseling overleden Hugh Gaitskell op
volgen. Er zijn twee stemmingen voor no
dig geweest. Bij de eerste, waaraan behal
ve Wilson ook Brown en Callaghan deel
namen, behaalde Wilson al een voor
sprong. Hij kreeg 115 stemmen tegen
Meerderheid
Toch leek er bij de aanvang al wel een
meerderheid te bestaan voor de aanvaar
ding. De KVP-fractie en de VVD-fractie
plus een aantal socialistische kamerleden
lieten daarover trouwens weinig twijfel
bestaan. Antirevolutionairen en chr. his-
torischen lieten hun standpunt afhangen
van het antwoord, dat de regering woens
dagmiddag uitsprak. Bij die meerderheid
gaf zoals bijvoorbeeld uit de toe
spraak van de bejaarde Limburgse kvp-er
Maenen bleek de doorslag, dat er bij
voortzetting der onderhandelingen toch
geen beter resultaat uit de bus zal komen
en dat het nu, 18 jaren na de bevrijding,
toch wel tijd wordt, dat een aantal twist
punten met de Bondsrepubliek wordt op
gelost.
Toen de regering haar „ja-woord” aan
de Duitse regering gaf, bestond bij haar
bovendien de verwachting, dat zij met
president Adenauer c.s. in het nieuwe
Europa goed zou kunnen samenwerken.
Door de ondertekening van het Frans-
Duitse verdrag van De Gaulle en Aden
auer bleek aan dit vertrouwen in de
Tweede Kamer een ernstige slag te zijn
toegebracht. Van alle kanten werd opge
merkt, dat Europa eigenlijk politiek in de
mist vaart en dat deze moet zijn opge
trokken, voordat men zich een juist oor
deel over de houding van West-Duitsland
kan vormen. De socialistische fractieleider
Vondeling, had in verband hiermede te
voren zijn collega’s van de andere grote
ronde, waarbij Callaghan was afgevallen,
kwam Wilson op 144 stemmen en Brown
op 103.
Wat was het verschil tussen deze kandi
daten? Wilson was de intellectueel, eco
nomisch geschoold met gedurende bepaal,
de perioden veel contacten met de linker
vleugel van de partij.
Brown de impulsieve vakbondsleider, die
vooral de steun van de rechterzijde van
de partij had, maar toch niet van allen.
Want een aantal uit deze groep achtte
Brown toch niet de capaciteit te bezitten
voor het premierschap, dat Labour bij de
verkiezingen, welke uiterlijk volgend jaar
moeten worden gehouden, hoopt te ver
overen. Daarom schoven zij Callaghan
naar voren.
Bij de laatste stemming is het grootste ge
deelte van de stemmen voor Callaghan
echter ten goede gekomen aan Wilson.
Hieruit kan men opmaken, dat Wilson als
puntje bij paaltje komt toch niet zo radi
caal zal zijn. Het is in elk geval een kun
dige, hard werkende figuur met een aca
demische achtergrond.
Een beeld van het btiock, dat U.K.H. Prinses Margriet dinsdag 19 februari aan
het Koninklijk Militair Invalidenhuis Bronbeek heeft gebracht: Bij haar aan
komst kreeg de Prinses een boeket bloemen van Siska en Willem Jekel, klein
kinderen van een van de bewoners van Bronbeek
Yn de Fryske ütstjürings fan maertmoan
ne sille inkelde nije ünderdielen to bi-
harkjen wêze. De jouralist Piter Terpstra
skreau in forfolchharkspul yn fjouwer
dielen, dat ünder de titel „Boargemaster
partijen gepolst over de vraag of de be- Jodocus” de ether yngean sil. It giet hjir
nandelling van het verdrag niet beter zo- om it forhael fan in jonge boekhalder dy
’t yn in moardaffaire bihelle wurdt.
Dizze rige harkspullen wurdt yn it freeds-
1 opnommen. Under de titel „In
lietsje üt ’e Lawei” bigjint Roel Oastra
■rograms. De
7 bisite
'estra.
rische afgevaardigde Diepenhorst infor
meerde welke pensioenen aan SS-ers in
de Bondsrepubliek worden uitgekeerd.
De socialistische prof. Patijn noemde de
Duitsers verbazend krenterig. De anti
revolutionaire fractieleider Bruins Slot
zei, dat het hem dwars zat, dat de Duit
sers het bij de onderhandelingen gewon
nen hadden. En dit waren dan allemaal
nog sprekers, die geneigd leken vóór het
verdrag te stemmen. Tegenstanders, zo
als de protestantse socialist Scheps, de
communist Bakker en de pacifistisch so
cialistische dr. Noordenbs, uitten zich nog
bitterder.
In de eerste plaats moet men er aan den-
en
dat wil zeggen de CDU, niet scheutig ge-
Berlijn economisch op de been te
populaire lijsttrekker en in de derde plaats
zal de CDU geen
Brandt vorige maam
ben in Oost-Berlijn een gesprek met
Chroestsjov te voeren. Niet dat men van
een dergelijk gesprek iets had mogen ver
wachten, maar de indruk kon toch wor
den gevestigd, dat de burgemeester,
Brandt in dit geval, zich intensief bezig
hield met het probleem, dat de Berlijners
zwaar op de maag ligt, de scheiding van
de stad in twee gedeelten door de muur
van augustus 1961.
Hierdoor zijn families gesplitst. Elke ac
tiviteit om dit menselijk leed te verzach
ten wordt welkom geheten. En hierin ver
wacht men meer van Brandt dan van
Bonn. Hier staat uiteraard geheel buiten
de standvastigheid tegenover de Russi
sche eisen t.a.v. de stad. In dit opzicht
doet Brandt niet onder voor Bonn,
worden georganiseerd. Het idee van wed-
Een Britse firma heeft een apparaat ont
wikkeld dat brandweerlieden een grotere
bewegingsvrijheid geeft en
werk versnelt. Met een druk
kan het hulpmiddel een ruime kooi
aan een stalen arm een brandweerman
snel op een hoogte van ongeveer 20 me
ter brengen om van daar uit een brand te
bestrijden of zes mensen tegelijk te red
den.
Het apparaat, dat de naam .Schnorkel”
heeft gekregen, kan zich op alle manieren
vertikaal, horizontaal of cirkelvormig be
wegen, en wijkt geheel af van de tradi
tionele brandladder.
aantal stemmen. Zij staan nu op 61,9 pet.
Ook de liberalen herstelden zich wat van
de klap, welke hen vier jaren geleden op
ongeveer 3 pct. had gebracht. Nu behaal
den zij 7,9 pet., de communisten daalden
van 1,9 tot 1,3 pet.
De grote verliezer is de CDU geweest, die
van 37,7 op 28,9 pet. terugviel. Een aan
tal snipperpartijtjes deed ditmaal niet eens
mee.
Ook in de Bondsrepubliek zelf is de ten-
denz een teruggang van de CDU en een
winst van de socialisten maar in veel min
der sterke mate. Hoe dan deze Berlijnse
uitslag te verklaren?
I
ken, dat volgens de Berlijners Bonn,
(1 1 Z'VXT T
noeg is met de toch al omvangrijke hulp
om Berlijn economisch op de been te
houden. In de tweede plaats is Brandt 'n
>-s
d
