NA COOPERS SUCCESVOLLE
RUIMTEVLUCHT
Prof. Romme
informateur
Uitreiking Nw.-Guinea-Kruis
militairen Hennaarderadeel
Zegetocht over de aarde wellicht nog meer vermoeiend
K
Fan de Martinytoer
Rely Jorritsnia-
priisfraech
Botsing op Afsluitdijk
3 doden en 5 gewonden
Op de Afsluitdijk, even voorbij Kornwer-
derzand is zaterdag een vreselijk auto-
ongeluk gebeurd, dat aan drie mensen ’t
leven heeft gekost.
Zilveren filmpjes
3e week mei 1938
Tj. de J.
Hwat hat (ga be Sb roar
üs hjoed p p
to sizzen
DINSDAG 21 MEI 1963
102e JAARGANG
No. 38
Koersen naar Kooms-Kood?
NOU 15 MAEIJE FOARBY IS!
Hoe’t men ek tinke mei oer de ütslach
krachten te verdedigen.
himel”, fan Tr.
a
Anderhalf uur voor astronaut Gordon Cooper zijn ruimtecapsule Faith 7 met de
hand door de dampkring loodste, nam hij een stimulerend middel in om zijn
reactievermogen tot het uiterste te scherpen.
Dit vertelde een arts op Mercury Control in Cape Canaveral, terwijl de 36-jarige
luchtmachtmajoor van een welverdiende rust genoot aan boord van het vliegdek
schip Kcarsage, dat hem uit het water van de Grote Oceaan plukte aan het eind
van zijn vlucht van bijna 35 uur.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 15
Telef. 2451 Na 18.50 uur 2505 of 2535
(K5157)
COOPER VEILIG GELAND.
De capsule „Faith 7”, waarmee majoor
Gordon Cooper zijn ruimtereis heeft
gemaakt, is aan boord gebracht van ’t
vliegdekschip „Kcarsage”.
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX'
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
joen)Noord Holland (1,6 milj.) en
Noord Brabant (1.006 milj.). Friesland
zakte van de 5e naar de 8e plaats met
420.835 inw. Minder inwoners hebben
Groningen 419.615; Zeeland 253.688 en
Drente 243.652.
De mond-
dwenen.
Van Hawaii vloog het gezin Cooper
per straalvliegtuig naar Capa Canaveral
waar de collega-astronauten (met uit
zondering van John Glenn, die met va
kantie in Japan is) hem opwachtten.
Daar, op zijn thuisbasis, vertelde Coo
per voor het eerst de pers van zijn er
varingen.
Hij stelde voorop, dat hij zich zowel tij
dens de vlucht als bij de landing steeds
perfect had gevoeld. Het ontwaken uit
zijn eerste slaap tijdens de tweede
omwenteling had hem een lichte
schrik gegeven, toen hij zag, dat zijn
armen voor hem uitzweefden. Dat was
gevaarlijk omdat hij per ongeluk knop
pen van het instrumentenbord voor hem
zou kunnen aanraken. Daarom strengel
de hij zijn vingers in elkaar en stak zijn
duimen achter de banden van zijn ruim-
tehelm, toen hij zich de volgende maal
ter ruste begaf.
Cooper vertelde, dat hij gedurende het
grootste deel van de tocht een bijzonder
mooi uit zicht op de aarde had. Hij kon
huizen, steden (o.a. zijn woonplaats
Houston in Texas) duidelijk onderschei
den. Eens zag hij zelfs een trein rijden,
de rook opkringelend uit de pijp van de
lokomotief. (Sommige deskundigen trek
ken dit in twijfel en schrijven deze
waarneming toe aan „ruimtelijke geest
drift”, aldus de Tel.).
gaf sinds zijn terugkeer op aarde. Hij
haalde deze belevenis aan om aan te
duiden, dat wel afdoende bewezen is,
dat het zeer wel mogelijk is in de ruim
te rustig te slapen.
Zondag begon Cooper na zijn inspan
nende ruimtereis zijn triomftocht over
de aarde, die misschien nog vermoeien
der zal zijn.
Het begon in Honoloeloe, waar de ge
lukkige Cooper zijn vrouw Trudy in
zijn armen sloot en zijn dochtertjes
Camala (14) en Janita (13) omhelsde.
Maar onmiddellijk daarna maakten de
ongeduldig wachtende huldebrengers
zich van hem meester. Haast buigend
onder de traditionele Hawaiiaanse bloe
menslingers, die samen een kilo of ne
gen wogen, maakte Cooper, zijn vrouw
naast hem gezeten, een ware zegetocht
door de straten van Honoloeloe, de stad
waar hij gestudeerd heeft en waar hij
in het huijwelijk is getreden.
Volkomen onverwacht is prof. mr. dr.
C. P. M. Romme door de Koningin aan
gezocht als kabinets-informateur.
Na een gesprek op Paleis Soestdijk heeft
de Koningin prof. Romme verzocht „een
onderzoek in te stellen gelet op de
uitslag van de verkiezingen naar de
mogelijkheden van de vorming van een
kabinet, dat zich verzekerd kan achten
van een zo breed mogelijke steun in het
parlement”.
Deze formulering houdt in, dat de infor
mateur waarschijnlijk in eerste instan
tie zal zoeken naar een mogelijk her
stel van de rooms-rode coalitie.
Het inschakelen van prof. Romme in
deze kabinetsformatie heeft in politieke
kringen groot opzien gebaard.
Er wordt allereerst een interne tegen
stelling in de K.V.P. zelf uit geconclu
deerd. De kloof tussen de K.V.P.ers, die
weer met de socialisten willen samen
gaan, en hen die onder de P.v.d.A. het
beleid van het kabinet-De Quay willen
voortzetten, wordt dermate groot geacht
dat deze door fractieleider dr. W. L.
i P. M. de Kort niet zou zijn te overbrug
gen.
en klauwzeer nu vrijwel ver-
Terwijl Cooper lag te slapen aan boord
van het schip, dat hem zag landen (hij
daalde op slechts enkele kilometers
afstand in zee) en hem nu naar de
Hawaii-eilanden brengt, stapten zijn
vrouw en twee dochters in Texas in ’t
vliegtuig dat hen eveneens naar Hono
loeloe zal brengen.
Zondag heeft Cooper na afloop van een
grote parade te zijner ere een perscon
ferentie gegeven op Cape Canaveral. De
journalisten daar hadden niet de pri
meur van zijn reisverhaal want tijdens
de twee etmalen aan boord van de Kear-
sage werd hij volledig uitgevraagd om
trent al zijn indrukken. Teneinde Coo
per enige rust te geven, is de ontvangst
door president Kennedy op het Witte
Huis een dag uitgesteld. Deze zal dus
nu vandaag plaats vinden.
Aanvankelijk was het de bedoeling, dat
de vlucht van Cooper de laatste zou zijn
in het Mercury-project. Het is mogelijk,
dat de moeilijkheden met de automati
sche installaties, die zich hebben voor
gedaan de deskundigen doen besluiten
tot nog een Mercury-vlucht alvorens
men overgaat op het Gemini-project
(twee personen de ruimte in).
Premier Chroestsjow heeft een telegram
aan president Kennedy gezonden met
zijn hartelijke gelukwensen, maar radio-
Moskou zei in een commentaar, dat de
VS nog „ver, ver achter liggen” op de
Sowjet-Unie in ruimtevluchten. Uit alle
delen van de wereld kwamen er geluk
wensen binnen.
In Washington is verteld, dat Amerika
tachtig ambassades en zeventien consu
laten in landen waarover Cooper zou
vliegen had gevraagd maatregelen te
nemen voor het ppikken van de astro
naut, indien hij in hun gebied zou moe
ten landen. De missie was: snelle toe
stemming krijgen voor het binnenlaten
van Amerikaanse bergingsploegen.
Ambtenaren van het Amerikaanse mi
nisterie van Buitenlandse Zaken zeiden,
dat de gepolste regeringen geestdriftig
waren om mee te werken als Cooper op
hun gebied zou landen.
Tijdens het eerste onderzoek heeft Coo
per verteld, dat hij slechts wat aan zijn
voedsel had geknabbeld en dat hij moei
lijkheden had gehad met de tuit van zijn
waterfles. Cooper had veel vocht verloren
tijdens de vlucht. Nauwelijks was hij aan
boord van de Kearsage of hij dronk zes
glazen melk en vier glazen ananassap.
Hongerig als een paard verorberde hij
vervolgens een maal van vlees, aard
appelen, sla, broodjes en een icecream.
Hij zei de toestand van gewichtloosheid
heel prettig te hebben gevonden en dat
hij gemakkelijk in de capsule had kun
nen slapen, maar dat hij, na een dutje
van een half uur tot drie kwartier altijd
weer volkomen uitgerust wakker werd.
Tijdens een van zijn ruimteslaapjes in
de capsule waarmee hij 22 maal om de
aarde cirkelde, sliep astronaut Leroy
Gordon Cooper zo vast, dat hij bij zijn
ontwaken eerst niet wist waar hij was.
Dit vertelde de succesvolle ruimtevaar
der op de eerste persconferentie die hij
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Wairin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong’s Nieuwsblad
De jury foar de priisfraech 1962 fan it
Rely Jorritsma Founs, bisteande üt de hea-
ren Tsj. Jeh. de Jong, Skillaerd, J. Noord-
mans, Ljouwert en G. Koelstra, Leiden,
hat ornearre dat fan de 22 ynstjürde for-
halen bikroand wurde (alfabetysk, nef-
fens skriuwersnammen)
,,De Smjunt”, fan Paulus Akkerman Mar-
rum.
„Et maintenantfan Geart Jonk
man, Goutum
„As Irene komt", fan Tsjits Peanstra,
Goutum
„Prolooch fan de iensumheit”, fan Durk
van der Ploeg, Stiens
„Minske tusken ierde en
Riemersma, Loayingea
en fan de 17 ynstjurde fersen:
„brief encounter”, fan Tiny Mulder fan
Goutum
Garen kinne jo in kans jaen,
j osels kin allinne mar gripe
In de raadzaal van het gemeentehuis te
Wommels vond donderdagavond de uit
reiking plaats van het Nieuw-Guineakruis
met de gesp 1962, aan een drietal mili
tairen uit de gemeente Hennaarderadeel.
’t Betrof hier de thans weer in de burger
maatschappij teruggekeerde oud-militai-
ren U. Eisma te Wommels, G. van Ber-
kum te Edens en R. Gietema te Welsrijp,
die allen in meer of mindere mate bij de
akties op Nieuw-Guinea in 1962 betrok
ken zijn geweest.
Van de zeven overige Nieuw-Guineamili-
tairen uit Hennaarderadeel zijn thans nog
zes in militaire dienst, terwijl één naar el
ders is vertrokken. Aan hen zal het onder
scheidingsteken ter plaatse worden uitge
reikt.
De bijeenkomst stond onder leiding van
burgemeester Alta, die de aanwezigen
ouders, familieleden, verloofde, de beide
wethouders en de gemeente-secretaris, als
mede de vertegenwoordiger van de Minis
ter van Defensie, de majoor der Lucht-
de gevoerde Nieuw-Guineapolitiek zullen
we het deze avond niet hebben, aldus bur
gemeester Alta. Daar hebben onze jon
gens ook niet over gepraat. Zij hebben
hun plicht gedaan toen het Vaderland, of
liever onze regering, hen die taak opdroeg
En als dank voor het volbrengen van die
taak worden hen thans deze onderschei
dingen uitgereikt. Spreker hoopt, dat de
drie militairen de onderscheidingen niet
zullen zien als een stukje blik, dat men
ergens in een kast opbergt, maar als een
herinnering aan een moeilijke, maar ook
voor hen leerzame tijd.'Burgemeester Al
ta sprak voorts de wens uit, dat in het
mooie land daar in het verre werelddeel,
straks ook vrede en welvaart mag heersen.
Na zijn toespraak werden door de heer
Alta bij de drie militairen de versierselen
van het Nieuw-Guineakruis opgegespt en
het daarbij behorende certificaat uitge
reikt, waarna hij hen gelukwenste met de
aan hen verleende onderscheiding. In de
pauze, die hierop volgde werden verver
singen geserveerd, waarna majoor Osinga
het woord verkreeg.
Deze wees op de moeilijke beslissing,
waarvoor de regering stond toen het ging
om de uitzending van meer militairen
naar Nieuw Guinea. Hij kon zich voor
stellen, dat dit voor de betrokken jongens
en niet minder voor hun verwanten, een
allesbehalve prettige zaak was. Het is dan
ook te begrijpen, aldus spreker, dat het de
minister een genoegen doet, dat thans de
ze kruisen uitgereikt kunnen worden.
Spreker wees er op, dat het hier niet het
gewone Nieuw-Guineakruis betreft, maar
de onderscheiding met gesp 1962, het
geen inhoudt dat de militairen daadwer
kelijk aan akties hebben deelgenomen.
Spreker zegt te hopen, dat de jongens
deze kruisen op hoogtijdagen zullen dra
gen en zegt, dat zij hieraan, hoe ouder zij
worden, steeds meer waarde zullen hech
ten.
Namens zijne excellentie de Minister van
Defensie, wenste hij hen vervolgens van
harte geluk met de verleende onderschei
dingen.
Mede voor de militairen en hun ouders,
sprak vervolgens de heer D. Gietema een
treffend dankwoord voor de verleende
onderscheidingen en de goede woorden,
waarmede deze uitreiking gepaard ging.
macht T. Osinga, een hartelijk welkom
toeriep.
In zijn hieropvolgende toespraak memo
reerde burgemeester Alta de moeilijke en
zware tijd die onze jongens in Nieuw-
Guinea hebben doorgemaakt. Een moei
lijke tijd ook voor hun familie, voor wie
de spanning en onzekerheid vaak on
draaglijk was. Sommigen van onze mili
tairen hebben, aldus spreker, zowel, letter
lijk als figuurlijk de hitte des daags en de
koude des nachts ondervonden. Zij zijn
meermalen in levensgevaar geweest en
hebben gestaan bij het graf van hun ge
sneuvelde kameraden.
God heeft het echter zo geleid, dat alle
jongens uit Hennaarderadeel in de huise
lijke kring mochten terugkeren. Daarom
moet, zo ging de heer Alta verder, de on
dertoon van deze bijeenkomst dan ook
zijn dank aan God; dank voor het voor
recht, dat al onze jongens behouden
thuiswaarts zijn gekeerd.
Over het waarom van hun uitzending en
de agrariërs it gefoel hawwe, dat mei har
earlike en billike forlangens to min rek
ken balden wurdt. En dêrmei bin ik it
iens. Ik haw ek gjin frede mei hwat de
regearing oant nou ta dien hat, om de
boerestan yn üs lan lieding en stipe to
jaen. Dér siet neffens my gjin lijn ge-
nóch yn en gjin düdlik perspektyf. En
omdat dit fan dizze kant net klear en
düdlik steld waerd en derneffens hannele,
dêrom is it to bigripen, dat hiel hwat
boeren dizze lijn ek net sjogge en dingen
bigeare, dy’t gjin inkelde regearing jaen
kin.
Lit üs mar daliks sizze, dat it forlangen
fan tsientüzenen lytse boeren, dy’t in ge-
woan boerebidriuw hawwe fan fiif of
seis ha. om sadanige prizèn, dat har bi-
driuw in reedlik ynkommen jowt, net yn-
willige wurde kin. Sokke lytse bidriuwen
hawwe gjin ekonomyske grounslach mear
likemin as de tüzenen krudenierswinkel-
tsjes en lytse doarpsbakkerijkes of slach
terijen mei to min omset. Tsj in de tiid
fjochtsje, kin gjin minske folhalde. In bi-
driuw, ek in ooerebidriuw moat mei de
tiid mei en dat haldt under oaren yn, dat
it great genóch wêze moat om ien man
mei de moderne middels in folsleine taek
fan de stimmerij, ien ding is wol düdlik I to jaen. Oft dit nou by 13 of 15 kij leit
wurden, dat er gjin foldienens is op itby 8 of 10 ha. dat is sa mar net tosizzen,
l:-1— J- 1 I mar i' -e'-
-z -o-, p- fiif bisten,
I It seit himsels, dat yn in tiid, dat de kos-1 foerbiten en
ten aloan omheech rinne, wylst de op- driuwkes binne der yn
bringsten sakje, de mütse wol ris skeef isel, Gelderlan, Limbo;
I stiet. Ik wol leaver net wer komme op de tüzenen. Yn dizze gebieten sil hie' hwat
1 wize, hwerop inkelde fan harren miend barre moatte om de lanbou to sanearen.
hawwe, dwaen to moatten, wylst hja yn it Fierst to lang hat men om dizze hjitte
foaren witte koene, dat soks hielendal brij hinne roun en mei in falske roman-
neat jowt, mar mei klam wize op de efter- tyk de lofsang songen fan de lytse sels-
groun fan dizze ünfrede. En dat is, dat stannige, dy’t „van de vroege morgen tot
de late avond” op eigen risiko wrotte en
ploetere.
It wie yn folie gefallen lang net wier,
krekt yn dy streken wiehe hiel hwat, dy’t
dizze lofsang net fortsjinnen, mar al wie
it sa, har wize fan buorkjen is üt ’e tiid,
likegoed as de, yn de line rinnende mod-
derskipper of de man efter de karre. Dat
kin op it heden net mear en it,is de plicht
fan heders en organisaesjes om dit düd
lik to sizzen en ut to lizzen. Dizze mins-
ken moatte holpen wurde om wer mei-
dwaen to kinnen. De alderen moatte hol
pen wurde om har bidriuwke oerdwaen to
kinnen en fan twa of trije ien to meitsjen,
de jongeren mei men net wer op dizze to
smelle grounslach oan ’e gong helpe, in
diel fan harren moat oar wurk sykje, dat
der gelokkich tsjintwurdich genóch is to
finen. Yn dizze streken moat de ruilfor-
kaveling folie hurder oanpakt wurde en
de streekforbetteringsplannen fordübele.
Dêrneist moat men net fierder gean mei
it oanmeitsjen fan lan op minderweardi-
ge grounen. Ik wie mei de Grounkeamer-
leden fan ’e wike tusken Langsweagen en
Boarn yn de saneamde Deelen. Dér lizze
hoeken en stripen feangroun, mei petgat
ten, sunder in wei en sunder ien pleats.
It is glêd üt de tiid sok lan oanmeitsje to
wollen. Ien fan üs selsskip, dy’t as Lid
fan Deputearre Steaten hjir mear fan wist,
fortelde, dat neffens in deskundige bi-
rekken sok lan T6000 koune de ha. kostje
moast as it klear wie. Dit is mear as
dwaesLit men dy sompen, petgatten en
stripen ünlan kado jaen oan it Fryske
Gea om hwat to biwarjen fan de wylde
natür foar rekreaesje en flora- en fauna-
stüdzje. mar gjin trêddeklas lan meitsje
tsjin bidragen, hwer’t men trije kear sa
folie bést lan foar krije kin. Wy hawwe
gjin bilang by in jit greatere molkestream
dy’t de merk fierder bidjert en in kost-
priis hat dy’t nearne nei roait. Wy sille zwaa
krekt alles dwaen moatte om mei bihaid Stad:
fan in reedlik bistean foar boer en arbei
der, bidriuwen to krijen, dy’t tsj in in kon-
kurrinte kostpriis de produkten leverje
kinne. Sokke bidriuwen binne hjir ge
nóch en as de regearing in posityf en düd
lik bileid sjen lit, komme der eltse wike
mear by. Hwant der moat it op it foarste
plak hinne.. De boerebidriuwen moatte
holpen wurde om har taek yn it moderne,
Europeeske bidriuwslibben oan to kinnen,
sadat, as ien kear yn dit gebiet in earlike
en frije konkurrinsje bistiet, bliken docht,
dat hja skoan meikomme kinne. Ik bin
der wis fan, dat der genóch boeren bin
ne, dy’t dat oan kinne. Mar dy moatte dan
ek in earlike kans ha. En salang Frank-
ryk en Dütslan troch har nationalistyske
polityk dy kans net jaen wolle sil de Ne-
derlanske regearing mei deselde wapens
fjuchtsje moatte. lensidige, ekonomyske
üntwapening is likemin reedlik as mili
taire.
De boeren moatte der op rekkenje kinne,
dat as hja stribje nei in ekonomysk- en
sosiael forantwurde bidriuw, de regearing
harren net yn ’e steek lit, mar op aller-
hanne manearen harren derby helpe sil.
Dêrfoar sille de organisaesjes en it Lan-
bouskip op in hiel bysündere wize hurd
arbeidzje moatte. En de nije Keamerleden
hawwe mei de nije ministers op dit ge
biet jit hiel hwat wurk yn to heljen. Mar
dit komt net klear as cfe boeren seis net
ienriedich en solidair op in positi re wize
de skouders der mei under sette. Ek hjir
moat de boer seis de leije ha.
Voorts zijn vijf ernstig gewonden naar
de ziekenhuizen in Harlingen en Gronin
gen gebracht, aldus „Ons Noorden”.
n de Noordhollandse kant van de Af
sluitdijk kwam de wagen van de heer M.,
adj.-directeur van de Frico-fabriek in
Leeuwarden, met diverse familieleden op
weg naar huis. Zij waren juist een auto
bus gepasseerd en weer op de eigen weg
helft teruggekeerd, toen de wagen begon
te slingeren. Vermoedelijk had de be
stuurster iets te veel naar rechts uitgehaald
en is de auto, bij een poging dit te corri
geren, op de linker weghelft terecht ge
komen, juist toen een wagen, bestuurd
door de 47 jarige heer R. A. Feenstra uit
Bilthoven naderde.
Er volgde een frontale botsing, waarbij de
wagen van de familie Feenstra, een Sim-
ca, door de veel zwaardere, fonkelnieuwe
Ford van de heer M. vrijwel verpletterd
werd.
De bestuurder was op slag dood. Zijn va
der, de 79-jarige A. Feenstra uit Leeuwar
den was eveneens op slag dood. De moe
der van de bestuurder, de 62 jarige me
vrouw M. L. Feenstra werd naar het zie
kenhuis in Harlingen vervoerd, waar zij
aan haar verwondingen is bezweken.
De echtgenote van de bestuurder, de 38
jarige B. Feenstra-van Oeveren werd
zwaar gewond overgebracht naar het
Is- en Academisch ziekenhuis te Gro
ningen. Het twaalfjarig dochtertje van
het echtpaar liep een beenbreuk op. De
bestuurster van de andere auto, de 50
jarige mevrouw H. M.-S. uit Leeuwarden
liep een lichte shock op. Haar echtgenoot
en een van de twee passagiers werden met
lichte verwondingen in het streekzieken
huis „Oranje-oord” in Harlingen opge
nomen.
Eén inzittende van deze wagen kwam met
de schrik vrij.
by fjouwer
it leit grif net
in 1
hwat hinnen. En sokke bi-
i Nederlan yn Oer-
>arch en Braban jit
Onze verbouwing is gereed. Hengst
AutobusdienstGaast-Makkum-Bolsward-
Sneek vv. De dienstregeling blijft onge
wijzigd. De ondernemer D. D. de Boer,
Gaast, telefoon no. 3.
Mussolini heeft verklaard, dat Italië en
Duitsland niets anders wensen dan vrede
met de gehele wereld, maar een veilige
vrede moet een gewapende vrede zijn.
„Wij willen vrede”, aldus Mussolini maar
wij moeten bereid zijn deze met ^1 onze
krachten te verdedigen. I
plattelan, binammen net by de boerestan. I
Er zijn thans 3 provincies met meer dan r^tjge Jykwichtige boeren net.
1 miljoen zielen: Zuid Holland, (2,1 mil- j f himsels dat vn in tiid. dat de kos-
t meat by fjouwer en
hoekje rogge, hjouwer of
ten aloan omheech rinne, wylst de op- driuwkes binne der
