Het bedrijfsleven en de
arbeidstijdverkorting
Nieuws
van
de „Frisiana”
Cjabe Skroar
Langzame groei industrialisatie
üs hjoed p p
to sizzen
Kerns top
Fan de Marl iny loer
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllil
Zilveren filmpjes
Tj. de J.
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
DINSDAG 13 AUGUSTUS 1963
102e JAARGANG
No. 61
Hwat hat
(in
PIET
dat in jier
ken gau forgetten binne, hwat har in tiid
lyn oerkomc.
HOE WOL DE KOERS STRAK
WURDE
1961
54.500
22.772
7.623
378
2.685
956
1.408
1.566
2.681
1.137
490
891
1.060
1962
53.693
20.040
8.599
4.948
2.461
2.351
1.440
1.255
1.222
1.192
1.016
899
831
1962
14.795
8.407
3.385
505
227
152
148
CONFERENTIE IN HEMDSMOUW'E
N; AMER1KAANS-RUSS1SCHE BES
PREKINGEN
it ger
inkelde
Abonnementsprijs f 1.90 per kwam»!
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprija: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertentiet bij contract reductie
Eén zwaluw maakt geen zomer
De zoete vredesdromer
heeft het allang verstaan.
De tijd zal ’t ook nu leren.
Blijft slecht het constateren,
't gaat in de goede baan.
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Boiswardsche Courant, Weatergoo en De Jong’s Nieuwsblad
droeg circa 91.500 ton, zodat hier een
produktiestijging van ongeveer 8000 ton
viel waar te nemen. De koffiemelk
maakte bijna 40 uit van de totale
produktie van de ongesuikerde condens.
In vergelijking met het voorgaande jaar
vertoonde de produktie van melkpoeder
in 1962 een stijging van ongeveer 13.798
ton of 12..%,
In totaal werd uit Nederland aan vette
melkpoeder uitgevoerd 36.735 ton (1961:
32.182 ton).
minskliker bi-
en alle groe-
Veehandel.
Met betrekking tot de situatie in de
veehandel kan worden opgemerkt, dat
1962 een buitengewoon moeilijk jaar is
geweest. De handel zag zich herhaalde
lijk geplaatst voor onaangename situa
ties, onder andere door klimatologische
omstandigheden, prijsontwikkelingen en
grenssluitingen door het buitenland als
gevolg van de mond- cn klauwzeer-epi-
demie onder de varkens.
De totale aanvoer van vee op de markt
te Leeuwarden was belangrijk hoger dan
in het voorgaande jaar, welke stijging
een gevolg was van het grote aanbod
van runderen, die de boeren in verband
met de slechte veevoederpositie genood
zaakt waren in grotere aantallen en
vroeger dan normaal af te stoten. Deze
aanvoeren verstoorden het evenwicht
tussen vraag en aanbod, waardoor de
prijzen tot een ongekend laag niveau
daalden.
De rundveehandel ondervond in sterke
mg.te de terugslag van het mond- en
klauwzeer onder de varkens.
Na juni, toen de maatregelen in verband
met deze ziekte konden worden opgehe
ven, namen de exportmogelijkheden we
der toe, maar deze leidden vooralsnog
niet tot een betere prijsvorming. Met
name op de slachtveemarkt heerste een
aanhoudende depressieve stemming, wel
ke uiteraard ook haar invloed deed gei
den op de gebruiksveemarkt.
De uitvoer van vette kalveren had een
zeer wisselvallig karakter.
De handel in varkens ondervond wel in
het bijzonder de nade’ige gevolgen van
De economische situatie van Nederland vertoonde volgens liet zo juist verschenen
verslag van de Friese Kamer van Koophandel in het afgelopen jaar in grote
trekken hetzelfde beeld als iri het voorgaande. De sterke groei, welke de Neder
landse economie de laatste jaren heeft gekenmerkt, zette zich in het verslagjaar
in een rustiger tempo voort. In vergelijking met het vorige jaar, toen een merk
bare verzwakking van de conjunctuur kon worden geconstateerd, kon d; conjunc
turele situatie in verschillende opzichten iets gunstiger worden genoemd, omdat
ten vorigen jare aan de afzwakking factoren ten grondslag lagen, wier invloed
in 1962 grotendeels was uitgewerkt. Hierbij z(j in de eerste plaats gedacht aan
de situatie, ontstaan door de algemeen ingevoerde arbeidstijdverkorting, waaraan
het bedrijfsleven zich allengs door modernisering en uitbreiding van het produktie-
apparaat heeft weten aan te passen.
het mond- en klauwzeer. Deze handel
lag het grootste deel van het jaar stil
en eerst in de loop van het tweede half
jaar kon het markt- en vervoerverbod
voor varkens worden ingetrokken. De
marktaanvoeren werden hervat, doch ’t
duurde nog geruime tijd voordat van ’n
normale prijsvorming sprake was.
In tegenstelling tot de hierboven ge
noemde takken van veehandel kon de
handel in wolvée op een goed jaar te
rugzien. Er was over het algemeen een
grote buitenlandse vraag en in verband
daarmede bewogen de prijzen zich op ’n
boog niveau. De uitvoer van schapen en
lammeren is aanmerkelijk hoger geweest
dan in het voorgaande jaar.
De export van fokvee bleef met een to
taal van 4100 dieren in 1962 belangrijk
beneden het peil van 1961, toen 5900 st.
werden geëxporteerd. De vermindering
van deze export kwam voornamelijk
voor rekening van landen buiten de EEG
met name Joegoslavië en Egypte.
de afzet naar overzeese markten was
tengevolge van de scherpe concurrentie
van bescheiden omvang.
In
totaal werd uit Nederland uitge
voerd 32.586 ton boter
ton), waarvan naar
Aardappelen.
De nog aanwezige voorraden pootaard-
appelen van de vorige oogst werden vlot
geruimd.
De groeiomstandigheden zijn gunstig ge
weest voor de pootaardappel. Door het
zeer koude weer was de gezondheids
toestand .van de vrucht, wat de virus
ziekten betreft, zo mogelijk nog beter
dan in het voorgaande jaar, terwijl van
het optreden van de aardappelziekte
in het geheel geen sprake was. Ook de
opbrengsten waren bevredigend te noe
men.
De afzet van pootaardappelen bood wei
nig moeilijkheden, terwijl er goede prij
zen gemaakt werden. De verlading had
een vlot verloop.
De situatie met betrekking tot de han
del in consumptie-aardappelon was in
het voorjaar wegens de niet toereikende
voorraden zeer gespannen.
De omzetcijfers van de tuinbouwveilin-
(1961: 31.133
tonnen)
1961
16.026
5.777
5.863
478
431
127
108
De Nederlandsse buitenlandse handel
vertoonde een relatief gunstige ontwik
keling. Bij een ongeveer gelijk geble
ven invoer gaf, na een duidelijke inzin
king in het vorige jaar, de Nederlandse
uitvoer, zowel naar waarde als naar vo
lume, een gestadige verbetering te zien
waardoor het dekkingspercentage ten
opzichte van 1961 een stijging vertoon
de, hetgeen van gunstige invloed was
op de positie van de handelsbalans.
De ontwikkeling in de industrie vertoon
de een gunstig beeld, in alle bedrijfstak
ken heerste een levendige activiteit en
de produkten vonden een gerede aftrek
tegen behoorlijke prijzen, al moest re
kening worden gehouden met een scher
pere concurrentie zowel op de buiten
landse als op de binnenlandse markt.
Het industrialisatieproces in Friesland
zette zich op bevredigende w’ijze voort.
Het aantal in 1962 nieuw gevestigde in
dustriële bedrijven bedroeg 14, terwijl bij
een tiental bestaande ondernemingen
belangrijke uitbreidingen weerden ge
realiseerd.
gen in Friesland over 1962 zijn in het
algemeen gunstig te noemen. Vooral in
het eerste halfjaar lagen de omzetten
belangrijk hoger dan in voorgaande ja
ren. Dit was een gevolg van het feit,
dat de voorjaarsgroenten vrij hoge prij
zen noteerden en de aanvoeren in ver
gelijking met vorige jaren eveneens
groter waren.
De resultaten van de bollenteelt waren
in 1962 bevredigend te noemen.
De politieke koude
die jarenlang benauwde
vaak oorlog’’ is genoemd,
schijnt een beetje te wijken
’t begint er op te lijken
dat tweespalt zich verzoent.
Zuivelindustrie.
Van de situatie in de zuivelindustrie kan
niet gezegd worden, dat het jaar 1962
gunstiger is geweest dan 1961. Onder
invloed aan het stijgende aanbod van
melk en de in verhouding achterblijven
de afzetmogelijkheden handhaafde zich
in'grote lijnen de situatie, die reeds een
aantal jaren bestaat. Doordat ook in an
dere landen de melkproduktie is toege
nomen, is het aanbod van melk- en zui-
velprodukten op de wereldmarkt steeds
groter geworden en is het bijzonder
moeilijk voldoende afzet te vinden op
een enigszins redelijk prijsniveau.
De melkaanvoer in Friesland is prakisch
gedurende het gehele jaar hoger ge
weest dan in 1961. Ondanks de minder
gunstige weersomstandigheden nam de
produktie met ongeveer 4% toe. Deze
toename was vooral een gevolg van het
feit, dat de veehouders om hun bedrijf
rendabel te maken, steeds grotere aan
tallen melkvee aanhielden.
De teruggang van het consumptiemelk-
verbruik hier te lande, welke in de laat
ste jaren moest worden geconstateerd,
kwam in het verslagjaar tot stilstand.
De afname van volle melk en gestan
daardiseerde melk onderging geen ver
andering, de afname van room steeg met
bijna 4 terwijl de afname van onder
en karnemelk met 6 verminderde, ’t
Verbruik van koffiemelk nam ook in ’t
afgelopen jaar weer in belangrijke mate
'toe.
De totale boterproduktie bedröeg circa
101.500 ton, hetgeen ten opzichte van ’t
voorgaande jaar een toeneming beteken
de van 5
De export van boter naar West-Duits-
land kon goed genoemd worden, doch
as fiif lyn it lan yn üntsjür
Rest is goed, arbeid better, mar rest
nei arbeid it béste
De grote mogendheden
verstaan ’t begin van reden.
Gemeenzaam overleg.
Misschien, hopen de volken,
drijven bewapeningswolken
nu eindelijk eens weg.
Nu, voorzichtig berekend,
kernstop-accoord getekend.
De vredeswil verbindt.
Straks zal men allicht vragen
om niet-aanvalsverdragen.
’t Gaat aardig voor de wind.
’t Begon (een goede uitvinding")
met telefoonverbinding,
de „noodrem” oost en west.
Eerste hulp bij ongelukken,
Eveneens bewijsstukken,
staatsleiders doen hun best.
Echter nog niet eendrachtig.
De Gaulle voelt zich fier-kraclitig
in het isolement.
Mao Tse-toeng, fel verbeten,
wil van geen verdrag weten
blijft, agressief, present.
Premier Chroesjtsjow heeft vrijdag
de Amerikaanse minister van bui
tenlandse zaken, Dean Rusk, in zijn
zomerverblijf in Gagara aan de
Zwarte Zee ontvangen. Op deze foto
van de hemdsmouwen-ccmferentie
zien we onder meer links Gromyko,
Chroesjtsjow e n Dobrynin, rechts
Thompson,. Rusk en Kohier.
de Quay heeft een stelsel ver-
arbeidsdienstplicht voor werk
loze arbeiders van 18-24 jaar, die vier
maanden zonder werk zijn. Deze dienst
moeten plaats vinden in arbeids-
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 15
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K 5157)
Tijdens de Frisiana zullen voor het eerst
buiten Zuid-Amerika niet minder dan
twee en twintig van ’s werelds kleinste
paardjes, de „Micro-Petisos”, in Argen
tinië geboren en met veel zorg en moeite
bijeengebracht, worden getoond.
De paardjes die een hoogte hebben, lig
gende tussen 50 en 70 cm, met een ge
wicht van 25 tot 50 kilo, heeft de eige
naar bijeen weten te brengen na jaren
lang, onvermoeid speuren in alle uithoe-
ke van Argentinië. Felle koude in de
noordwestelijke provincies en ondraag
lijke hitte rond de Sierra Valdivlesa, ten
westen van Vuurland, heeft hij getrot
seerd met als resultaat een kollektie
paardjes, die als het ware grote honden
zijn en met recht de naam „Micro-Peti
sos” dragen.
West-Duitsland
België en Luxemburg
Groot Brittannië
Frankrijk
Zweden
Ver, Staten
Italië
Japan
Venezuela
Zwitserland
Spanje
Canada
Oostenrijk
Evenals in 1961 gaf de produktie van
gecondensteerde melk een stijging te
zien van circa 6 De totale produktie
bereikte in 1962 een hoogte van bijna
435.000 ton, tegen 408.000 ton in 1961.
Door de onderlinge concurrentie van de
Nederlandse condensfabrieken, alsmede
door ’t grote buitenlandse aanbod op de
markt daalde het gemiddelde prijsniveau
weer beduidend.
De totale produktie van koffiemelk be-
Groot Brittannië
West-Duitsland
Italië
Frankrijk
Zwitserland
Griekenland
België en Luxemburg
De hoeveelheid geproduceerde fabrieks-
kaas gaf een stijging van ruim 4 te
zien, welke toename praktisch geheel
kon worden toegeschreven aan een
grotere produktie van volvette kaas.
De binnenlandse consumptie van kaas
bewoog zich op ongeveer hetzelfde ni
veau als in 1961 en bedroeg circa 90.000
ton.
De export van kaas gaf een lichte stij
ging te zien.
In totaal werd uit Nederland 108.181
ton kaas uitgevoerd (1961: 107.901 ton)
waarvan naar
zou moeten plaats vinden in arbeids
kampen.
Het café De Drie Kronen te Bolsward
geeft tijdens de kermis een groot glas
bier en prima borrel voor 15 cent. Aan
bevelend, C. H. Prins.
Voor autoverhuur naar Garage Centrum,
5- en 7-persoons nieuwe Plymouth de
Luxe a 6 en 8 cent per km. Fa. v. d. Hem
en
45.
It is faeks mar gelokkich, dat de mins-
v, ’getter» binne, hwat har in tiid
lyn oerkomd is, oars soe it libben hast
net to dragen wêze. Wounen, dy’t slein
binne, sille meidertiid hielje en al bliuwt
er in groede fan oer, de pine wurdt net
mear field. Yn it moderne libben giet dat
forjitten jit folie hurder as eartiids, omt
er safolle nije dingen barre. Grif wit men
it noch wol, mar men sjocht der net fol
ie heil yn it jitteris op to heljen. Dat giet
üs sa mei de Nazi’s en N.S.B.ers, mei de
opstan yn Hongarije, mei Cuba, mei In
donesië, mei Nij-Guinea en safolle din-
Van Dijk, Marktplein, Bolsward, tel. gen mear. Wy binne ek hast forgetten,
rlat- in f i iF Ivn ib lan vn AnHiur
Zoals gezegd zijn de dwergpaardjes nog
niet buiten Zuid-Amerika getoond, zij het
dan dat de kinderen van de president van
de Verenigde Staten, John Kennedy, in
het bezit zijn van enkele van deze ,,paard-
hondjes” van Falabella.
De kollektie petisos bestaat uit tien
hengsten, zeven ruintjes en vijf merries;
er is ook een drachtige merrie onder.
Ongeveer vijf en dertig dagen zullen Fa-
labella’s „Micro-Petisos” in speciaal ge
bouwde boxen aan boord van de „Mont-
ferland” moeten verblijven, alvorens zij
hun kleine beentjes weer op vaste bodem
kunnen zetten.
Een heel ander aspect geven de uiterst
kostbare atlassen van Joannis Blaeu,
twaalf stuks in totaal. Van de zijde van
De Kanselarij te Leeuwarden is hiertoe
toestemming gegeven, nu ook de ge
meente Franeker haar medewerking heeft
toegezegd in verband met de inrichting
van de professorenkamer op de tentoon
stelling Frisiana. Het bestuur van de Fri
siana zal de unieke Atlas Major, die in
1662 in Amsterdam is vervaardigd, voor
niet minder dan f 100.000 verzekeren.
Tijdens de tentoonstelling zal bovendien
voortdurend bewaking aanwezig zijn.
En nu weer terug naar de levende have.
Nadat enkele weken geleden door het
bestuur van het Friesch Rundvee Stam
boek reeds de twintig beste koeien van
Friesland waren gekozen voor de ere-
groep in de keurkollektie van Fries rund
vee, die op de internationale Landbouw-
en Industrietentoonstelling Frisiana uit
komt, zijn thans ook de zes dochters van
de particulier gebruikte stieren uitge
zócht.
Deze 120 dochters tezamen Zullen in
prachtige stalruimten, direct bij de hoofd
ingang van de Frisiana, worden tentoon
gesteld. Bij deze inzending, die dank zij
de zorgvuldige selectie welke W'erd toe
gepast, de faam zal bevestigen van het
Friese vee, zal het Bestuur van het Friesch
Rundvee Stamboek een informatie-bureau
inrichten.
En tenslotte: De Zuivelfabriek „Frisia”
die thans in de Frieslandhal wordt opge
bouwd, heeft in Belgische zuivelkringen
belangstelling getrokken. Een Belgische
delegatie, bestaande uit zuiveldirekteuren,
zal tussen 16 en 21 september een bezoek
brengen aan de Frisiana, wanneer de fa
briek op volle toerendraait. Met de or
ganisatie van deze tocht heeft Stork -
Brussel zich belast.
Zoals bekend zal in de zuivelfabriek oo
de Frisiana drie maal per dag de melk
van 140 tentoongestelde koeien worden
verwerkt tot kaas en magere melkpoeder.
Ekonomyske Saken yn Ljouwert kaem om
dit oardiel mei Deputearre Steaten to bi-
sprekken, is jit mar in jier as fiif lyn. It
plan fan de Minister om twa, heechstens
trije kearnen yn Fryslan oer to halden is
troch Deputearre Steaten ombügd. Hja
wisten fiif kearnen en seis sub-kearnen
üt it fjür to slepen, tige tsjin it sin fan
Minister en adfiseurs, mar dizze lésten
treasten harren mei de tins, dat er fan
dy oare kearnen dochs neat op ’e hispel
komme soe en dus fansels wol fordwine
soene
En nou binne wy fiif jier fierder! De mi
nisters, dy’t mei dy kearne-biweging an-
neks wiene, komme net wer werom, de
jonge ekonomen, dy’t doe it mannewaer
opseine, heart men net mear fan. Sünder
it to neamen, bliedt de hiele kearnepoli-
tyk dea en fordwynt mei stille trom. De
nammen, dy’t op de deadelist stiene omt
hja dochs to swak wiene om yn it libben
to bliuwen, libje as in hert. De alve
stêdden en de hünderten doarpen stof-
feare jit altyd de aide lansdouwe. De
yndustry yn lytsere plakken hat hïm like-
goed üntjown as yn de greatere, de nij-
bou giet gjin doarp foarby, dat libje wol,
seis yn Folsgeare net en de deaforklearre
lytsere sintra, sa as de Jouwer, Boalsert,
Frentsjer, Wommels, Winsum en Bak-
huzen hawwe persintsgewize minstens de-
selde groei as de bifoarrjuchte kearnen.
Fan de hiele, sterk oerdreaune, theory is
neat ütkomd, de koers wie radikael for-
keard, it roer wiist in oare wei
Geleidelik oan is it ynsicht oan
omkommen, dat it net giet om
greate plakken op to bouwen, hwert de
problemen net mear oplosber binne, mar
dat it giet om oan alle minsken en alle
streken in basis to jaen, dy’t harren in
reedlike kans jowt. Folie mear is it lib
ben seis de paedwizer foar de oerheit.
Hja moat it libben net twinge, hja moat
it hoeden en mei forstan bigeliede, de
initiativen stypje, de swierichheden lytser
meitsje, de efteroankommenden byhelpe.
Net de konsintraesje en de sintralisaesje
moatte it heechste wurd hawwe, ek de
sprieding en de desintralisaesje hawwe
likefolle wearde. Hwat Philips docht mei
it ütstruijen fan féstigingen it hiele lan
oer, hie Amearika harren al foardien en
sil yn de kommende jierren fierder folge
wurde. Hjir de yndustry en dêrre de lan-
bou is foar beide net goed. Dat lit nou
de Noard-Eastpolder al sjen. In iensidige,
agraryske struictuer doocht net, de yn
dustry en de rekreaesje ek, hearre by elts
gebiet. Hja folje mekoarren oan, hja
hawwe mekoarren nedich. In harmonys-
ke opbou haldt yn, dat er doarpen binne
en bliuwe, lytse en minder lytse sintra ta
bloei komme, inkelde greate stêdden
funksioneare en dat it rounom „leefbaar”
bliuwt of makke wurdt.
In harmonyske opbou bigjint oan de
foet, omt der de hüshaldingen mei nocht
arbeidzje moatte. Dan is it net swjer om
lytse en greate kearnen ta bloei tó brin
ken. In greate stêd bringt net automatysk
in bloeijèhd plattelan, mar in bloeijend
plattelan bringt wol fansels fikse sintra
ta libben. Yn de öfroune jierren is der
sündige tsjin it plattelan en de lanbou.
It wurdt heech tiid, dat de forkearde
koers forlitten wurdt en dat er in har-
monysker, evenrediger en
leid komt, dat it hiele lan
pen omfiemet.
Dér hat alleman bilang by!
3e week augustus 1938
Op verschillende plaatsen heeft de rij-
wielplaatjecontróle een groot aantal
slachtoffers gemaakt.
De heer v. d. Berg opende in een leeg
staand winkelpand, voorheen slagerij,
aan de Dijk een winkel in radio’s enz.
Prof. dr. J.
dedigd van
wie, fanwege de ekonomyske profeten,
dy’t mei klam oanfiteren ta in polityk fan
greate stêdden en sterke yndustry-sintra.
Jerope soe ommers sa mar ien wurde, al
lé tollen en tariven forfoelen, frije üt-
wikseling fan guod, materialen en mins
ken stie foar de doar en yn dat nije Je
rope koene allinnich de sterken de striid
folhalde. Us Jan hie in patroan üt de foa-
rige ieuen en doogde net om dermei yn
sé to gean. It moast op koarte termyn hiel
oars, mei de yndustry, mei de lanbou, mei
de stêdden, mei de doarpen, oars koene
wy üs wol opbergje. In stêd as Grins wie
jit to lyts foar dy taek, derom waerd dy
ta kearn makke. Hwant minstens twa-
hünderttüzen minsken wie sahwat it mi
nimum foar in „leefbaar” plak. Fryslan
mei syn alve stêdden en hünderten doac-
pen wie alhiel ta weismiten keard, as der
net in fikse opromming halden waerd.
Ien of twa fikse plakkenLjouwert en
Drachten, great meitsje en de oare bringst
mar handich opromje, dat wie sahwat it
ideael fan de ekonomy.
Der wie gjin praten tsjin, alleman, dy’t
dat net seach, wie in sentimentele dwaes,
dy’t net fan it foraldere skiede koe, dy’t
de realiteit net sjen woe en al sa mear.
De iongelju, farsk fan de Hegeskoalle,
sünder de minste libbenserfaring, fierden
it heechste wurd en as it reid oan 'e
feartswal bügden de measten harren un
der dit bluisterige gewelt.
Pleatsen mei minder as tritich kij, sa sei
ien fan har, soene jo yn koarte jierren
net mear sjen, greate bidriuwen, alles
mechanisearre, hiene de takomst. Eltse
dei dat men wachte mei it trochfieren fan
dizze ekonomyske wiisheit, wie in for-
lerne dei, it kaem dochs en gjin minske
koe it keare.
De histoaryske dei, doe’t de Minister fan
