Literatuurprijs voor
Theun de Vries
Nieuwe Chinees-Russische wrijving
Amerika’s moeilijke parket
Ontwikkeling in het socialisme
I.
Gouden filmpjes
Missale Romanum
uit Bolsward op
Frisiana
Asjeblieft
rij voorzichtig
Frisiana
Hwat hat Qcibe SLroar
üs hjoed p p
to sizzen
Schaatstraining
O
Bolsward en omstr.
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
4
VRIJDAG 13 SEPTEMBER 1963
102e JAARGANG
No. 70
DIT IS DAN DE KROONPRINS VAN MAROKKO
PYT
het
NIEUWE GOLF VAN ARRESTATIES OP SCHOLEN IN SAIGON
Kom it slimme foar
troch it maklike goed to dwaen
Venchijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Rcdactie-adres:
Marktstraat IJ
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
zijn mening
De Russischi
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Bolswards Nieuwsblai
Waarin opgenomen: De Bohwardsche Courant, Westergoo en De Jong’» Nieuwsblad
Schuman overleden.
Robert Schuman, die als Franse minister
buitenlandse zaken de stoot heeft ge-
de Europese
en Staal, is
politieke belangstelling in Nederland ging deze week wel vooral uit naar
2e week september 1913
Staatscourant bevat de Statuten van
Een groot middeleeuws kerkmissaai, dat
in het bezit is van de gemeente Bolsward,
zal op de Frisiana worden tentoongesteld.
Dit kostbare, met de hand geschreven Ro
meinse Missaal bevat prachtige miniatu
ren die met monnikengeduld zijn geschil
derd. Het is gedateerd op het jaar 1475
en men neemt aan, dat het heeft gelegen
op het altaar van de Martinikerk te Bols
ward. Deze Missale Romanum krijgt een
ereplaats in de inzending „Verhef uw
hart tot God die tot stand is gekomen
door de unieke samenwerking van de ker
ken in Friesland.
Deze inzending vormt een plaats van
rust en bezinning temidden van de brui
sende activiteit die op de tentoonstelling
voren 1
land heeft de Bijbel altijd een
gespeeld en op de Frisiana won
een boeiende wijze onderstreept. Nü de
burgemeester en wethouders van Bols-
De schoolvakanties zitten er al lang weer
op. Lange „trossen” fietsende kinderen
trekken van het ene dorp naar het andere.
Van het ene stadsdeel naar het andere.
Om naar school te gaan. Of naar huis.
Dag-in, dag-uit bewegen onze scholiertjes
en scholieren zich met kinderlijke zorge
loosheid door het verkeer. Soms zonder
links of rechts te kijken, tussen aanstor
mende auto’s door rakelings overstekend.
Soms met zijn drieën, of met z’n vijven
naast elkaar. Met de eeuwige drang om
haantje de voorste te zijn, om anderen
in te halen, de loef af te steken
Dat deze drang om in te halen dikwijls
ernstige gevolgen kan hebben, blijkt uit
de onlangs verschenen „Statistiek van de
Verkeersongevallen op de openbare weg”
van het C.B.S. Uit de analyse van het cij
fermateriaal blijkt, dat wielrijders bene-
den de 15 jaar, die bij ongevallen op krui
singen zijn overleden, in 50 van de
gevallen bij het inhalen is aangereden.
Laten ouders en ouderen bedenken dat wij
allemaal iets kunnen én moeten doen om
de veiligheid van het schoolgaande kind
op de weg te vergroten. En tot alle be
stuurders in Nederland moge ’de woorden
hier nog eens herhaald worden, die de
twee kindertjes op het nieuwe Verbonds-
affiche bijna smekend aan ons richten:
„asjeblieftrij voorzichtig”.
deling hartelijk uitgeluid, toen hij na
het uittreden uit de PvdA-fractie te
rugtrad als hoofdredacteur van de Friese
Koerier, in welke hoedanigheid hij zoveel
voor de Friese beweging heeft bereikt.
CPN
Nog een andere Friese schrijver werd de
ze week geëerd en nog wel één met een
uitgesproken communistische overtuiging.
De nieuwe minister v. Onderwijs, Kuns
ten en Wetenschappen, mr. Th. Bot, heeft
regering en de nieuwe grondwet, die de
president ongeveer onbeperkte bevoegd
heden geeft, vooral in Kabylië niet ge
liefd zijn. Hier vielen vele onthoudingen
waar te nemen. Maar niet alleen Kabylen
zijn in de oppositie gegaan, ook de diver
se politici, die samen met Ben Bella in
1954 de opstand tegen de Fransen be
gonnen zijn, en die in de loop van het af
gelopen jaar door hem zijn weggewerkt,
hebben zich tegen de nieuwe grondwet
gekant. Maar de oppositie tegen Ben Bel
la, die nog op een flinke populariteit mag
rekenen, is veelsoortig. In de eerste plaats
zijn er de militante politici, die zich ten
dele in ballingschap hebben begeven en
ten dele pogen een latente ontevredenheid
op te wekken onder de bevolking door
Ben Bella te verwijten de kapitalistische
vijanden van de vorige revolutie te veel
armslag te hebben gegeven.
In de tweede plaats de oude, burgerlijke
politici van min of meer democratische
stempel, zoals Ferhat Abbas, die vorige
maand als voorzitter van de Kamer ont
slag heeft genomen. Een andere metgezel
van Ben Bella, Ahmed Francis, heeft vo
rige week zijn post als minister van finan
ciën verloren.
Met de uitschakeling van deze oude garde
is het aantal lieden, die Ben Bella naar
de kroon kunnen steken, aanzienlijk ge
daald.
De
„Ons Noorden”, dagblad voor de drie
noordelijke provincies.
Voor de vakante betrekking van beheer
der van de stoomzuivelfabriek te Witmar-
sum hebben zich 35 sollicitanten aange
meld.
klank heeft, bewijst wel het feit, dat er
zich ditmaal cursisten hebben gemeld uit
Spannum, Tzum, Jutrijp, St. Nicolaasga,
Hindeloopen en Scharnegoutum.
In de loop van de twee jaar, dat deze
cursussen werden gehouden, heeft dit
reeds twee Friese jeugdkampioenschappen
opgeleverd, dit waren Bonne Speerstra.te
Tjerkwerd en Hans de Groot te Bolsward.
Beiden maken ook deel uit van de Friese
schaatstrainingsploeg. De gehele zomer
ging Hans de Groot elke week naar Hee-
renveen voor de veldtraining; Bonne
Speerstra moest wegens militaire dienst
verstek laten gaan. Intussen wensen wij
trainer Venema en zijn pupillen •veel suc
ces toe.
De vraag naar aardappelen is slecht, de
prijzen zijn laag. Vele Borger Munsterse
zijn gerooid. De prijs bedraagt 50 a 60
ct. per halve hectoliter.
Fryslan stiet inkele dagen
Yn 't sintrom fan 'e wrald
Dyjinge dy’t faek klagen
Flja binne der stiif en kald
Groetsje it nou spontaen, ja
Hwant elkiën fielt it skoan
It wurkstik: Frisiana
Is Fryslans erekroan
Hja nimme goed notysje
Fan 't kultunele tij
Radio, televysje
Gean der net oan foarby
It giet oer in brede baen sa
Oantrunjend ta bisyk
Hwant wierlik, „Frisiana”
Is foar Fryslan unyk
Der fait hiel hwat to learen
Noch folie meat to sjen
Dat witte de hege hearen
Ek de folkseigen bern
Der is winst üt to slaen, ja
Net teld yn bankpapier
De opset: Frisiana
Jowt Fryslan nije sier
Oerheden biede stipe
(Stêd Snits skodhollet: tsjin)
Öaren dy’t klear bigripe
Meiwurking hat hjir sin
De nasjonale faem ja
Spraet it kulturiele Ijocht
Troch it tiidbyld: Frisiana
Komt Fryslan ta syn rjocht
Fryslan groetet spontaen sa
De gasten ien to Ljouwert
Hja wite troch Frisiana
Kin Fryslans takomst boud
reikt, toont geen tekenen van verzwak
eigenlijk minder op
ten, maar betrek
king hebben op reële feiten van machts
politieke aard.
Het Volksdagblad en De Rode Vlag, bei
de Chinese bladen, hebben eind vorige
week Rusland ervan beschuldigd moeilijk
heden langs de Chinees-Russische grens
uit te lokken. In april en mei 1962 heb
ben de Russen in de grensprovincie Sin-
kiang enkele tienduizenden Chinese bur
gers overgehaald of gedwongen naar de
Sowjetunie te gaan. Deze beschuldiging
schijnt verband te houden met berichten
uit andere bron, dat Chinese moslims op
grond van druk van de Chinese autoritei
ten er de voorkeur aan hebben gegeven
naar de Sowjetunie te trekken. Men vraagt
zich af, of het ophalen van deze moeilijk
heden de voorbode is van een Chinees
aandringen op herziening van de grens
verdragen, die China in de vorige eeuw
met tsaristisch Rusland heeft gesloten. In
maart van dit jaar werd hierop al een toe
speling gemaakt, toen China Rusland
noemde onder de twaalf landen, welke
in de vorige eeuw tomeloze agressie op
China hadden gepleegd.
Chroestsjovs fouten
Maar ook andere feiten worden naar vo
ren gebracht, welke ten doel hebben het
nen banen voor een politiek van een nau
were Europese samenwerking.
Hij stond vooraan in de strijd tegen het
nationalisme, dat de laatste jaren, met De
Gaulle, in Frankrijk weer de kop is gaan
opsteken. Maar op economisch gebied is
Schumans werk baanbrekend geweest.
De Verenigde Staten zitten in een moeilijk parket met Zuid-Vietnam; wij hebben er
al eens op gewezen. Aan de ene kant beseft men duidelijk, dat de impopulariteit van
de regering van president Ngo Dinh Diem de strijd tegen de communistische opstan
delingen uiterst moeilijk maakt, doordat de bevolking niet de minste loyaliteit ge-
voelt tegenover de regering, aan de andere kant ontbreekt het de Ver. Staten in feite
aan alle middelen om de regering te dwingen van koers te veranderen en dreigen zij
voortdurend meer geïdentificeerd te worden met het gehate regime. Deze onmacht
komt duidelijk naar voren in de maandag gehouden toespraak van president Kenne
dy. In antwoord op suggesties om de militaire hulp aan de regering van Zuid Viet
nam te staken of te verminderen. Amerika kan zich niet permitteren zich uit Zuid-
Vietnam terug te trekken, daar dan het gehele regime ineen zou kunnen storten.
Hierdoor zou geheel Zuid-Oost Azië gevaar lopen in communistische handen te
vallen.
De
congres dat de Socialistische Internationale in Amsterdam organiseerde. Socialistische
leiders uit verscheidene landen, zoals de Labourman Wilson, de Berlijnse burge
meester Brandt, de Franse oud-minister Guy Mollet en Scandinavische voormannen
spraken er met hun Nederlandse collega’s over de huidige internationale situatie. De
ontspanning, welke als gevolg van het kernstop-verdrag tussen het Oost- en West-
blok is opgetreden, liet zich ook hier gelden.
De discussie over de gedachten van Wil
son met betrekking tot de invoering van
atoom-vrije-zönes in Europa leverde niet
zulk een scherpe discussie op als onder
andere omstandigheden met de Duitse
socialisten had kunnen worden verwacht.
De formulering van een uitspraak tegen
de Zuidafrikaanse rassendiscriminatie,
waarop vooral door leiders uit de minder
ontwikkelde gebieden werd aangedroa-
gen, baarde eigc
Wilson er op bedacht moet zij
/- 1 1 1
MacMillan te moeten overnemen.
V erburgerlijking.
In verscheidene dagbladen heeft deze ont
wikkeling tot commentaar over de verbur
gerlijking van het socialisme aanleiding
gegeven.
Maar iets nieuws is, dat uiteraard niet.
Sinds de socialisten in vele landen, door ’t
dragen van regeringsverantwoordelijkheid
vele sociale verbeteringen tot stand heb
ben gebracht, is de socialistische Interna
tionale niet meer de revolutionaire bewe
ging van weleer.
Die teneur was al lang geleden door het
communisme overgenomen. Opvallend
was bijvoorbeeld hoe gemakkelijk de Ne
derlandse minister-president Marijnen
zich tussen de internationale gasten van
Nederlands grootste oppositie-partij be
woog. De scheidslijnen zijn de laatste
maanden internationaal maar ook na
tionaal bepaald wat anders komen te lig
gen. Zelfs het meningsverschil, dat er
binnen de PvdA over de aanvaardbaar
heid van de kernbewapening bestaat en
dat nog niet zo lang geleden een diepe
kloof door de Labourpartij trok, lijkt wat
afgevlakt.
In elk geval is Fedde Schurer, de leider
van de minderheid in de PvdA, die on
overkomelijke bezwaren tegen de atoom
bom heeft, juist zoals de PSP, in de afge
lopen week onder leiding van prof. Von-
van
geven tot de vorming van
Gemeenschap voor Kolen
overleden.
Alom is hij gehuldigd als de vader van de
Europese integratiegedachte, een voor
vechter als hij ook was voor de bredere
Europese Economische Gemeenschap.
Schuman heeft veel gedaan om de oude
vijandschap tussen Frankrijk en Duitsland
weg te nemen teneinde zo de weg te kun-
Russische leiderschap te ondermijnen
door de Russen van fouten te beschuldi
gen. Zo zeggen de Chinezen, dat Chroes-
tsjov in 1956 had besloten zijn troepen
uit Hongarije terug te trekken en het land
aan de contra-revolutie over te leveren,
maar dat hij op aandringen van Peking
heeft herzien.
De RussiscKe partij zou ook de vergissing
hebben begaan van het chauvinisme van
een grote mogendheid tijdens het incident
in de Pools-Russische betrekkingen in de
zelfde tijd. De beschuldiging is er duide
lijk op gericht het nationalisme en dus ’t
oncommunistische van Rusland aan de
kaak te stellen. Een ernstige grief van de
Chinezen is ook, dat Chroestsjov zijn oor
spronkelijke plan de Chinezen met kern
wapens te helpen heeft opgegeven en dat
hij dit aan de Amerikanen heeft meege
deeld. En eveneens, dat Chroestsjov erop
zou hebben aangedrongen, dat Peking de
verovering van Formosa zou opgeven en
zich zou neerleggen bij het Amerikaanse
politiek van „twee China’s”, hetgeen ove
rigens nooit officiële Amerikaanse poli
tiek is geweest. Men ziet, dat China alles
in het werk stelt om de leidende positie
van Rusland ih de communistische wereld
te ondermijnen.
Zuid-Tiraol.
Wrijving, zij het op kleinere schaal, is er
ook weer ontstaan tussen Italië en Oosten
rijk naar aanleiding van de kwestie Zuid-
Tirool, Evenals vorige jaren zijn ook dit
jaar ter ondersteuning van de eisen voor
een grotere autonomie voor dit Duitsspre
kende gebied terroristische aanslagen ge
pleegd.
Wanneer deze terroristen in handen van
de politie vallen, wacht hen geen préttige
tijd. Kreisky, de Oostenrijkse minister v.
buitenlandse zaken, heeft gesproken over
onmenselijke mishandelingen door de po
litie, zoals naar voren is gekomen op een
proces in Trento, waar zes van de acht
beschuldigde agenten echter zijn vrijge
sproken. Kreisky sprak over een ernstige
schending van de Europese conventie ter
bescherming van de rechten van de mens.
Van Italiaanse zijde klinkt het verwijt, dat
de Oostenrijkse politie heeft geweigerd
mede te werken aan het opsporen van de
naar Oostenrijk gevluchte terroristen.
Referendum in Algerije.
In Algerije is zondag de grondwet goed
gekeurd door een volksstemming, waar
aan echter minder stemgerechtigden deel
namen dan vorig jaar juli, toen het om
de goedkeuring van de akkoorden van E-
vian, en dus de onafhankelijkheid, ging.
Deze geringere opkomst moet men zeker
ten dele toeschrijven aan het feit, dat de
;enlijk meer zorg, omdat
jn binnen
afzienbare tijd de regeringsleiding van
de staatspartij voor Letterkunde, de zg
P.C. Hooftprijs namelijk toegekend aan
Theun de Vries. Op 23 september a.s. zal
deze in het Muiderslot officieel worden
uitgereikt.
Het is een teken, dat er ook in Neder
land in de verhouding tussen communis
ten en anti-communisten iets aan het ver
anderen is.
Paul de Groot, de communistische partij
voorzitter, die in het verleden door voor
malige partijgenoten als Gerben Wage-
naar en Henk Gortzak heftig werd bekri
tiseerd, omdat hij zo weinig aandacht be
steedde aan zijn kamerlidmaatschap, heeft
zich nu, in een vraaggesprek met een
nieuw marxistisch blad „Kontrast”, ont
popt als een voorstander van parlemen
taire democratie.
Zolang er tussen CPN en de Bruggroep
geen verzoening is bereikt, zoals tussen
Tito en Chroestsjov onder de druk van
de agressieve Chinese communisten tot
stand is gekomen, moet men hier niet te
veel waarde aan hechten, maar het is weer
een klein symptoom van ontdooiing in de
„Koude oorlog”.
Katholieke arbeiders.
Een symptoom van een andere verande
ring valt ook waar te nemen in de wijze,
waarop de Nederlandse bisschoppen goed
keuring hebben verleend aan een Statu
tenwijziging, welke de kath. arbeidersbe
weging wil omzetten in een Ned. Kath.
Vakverbond. Het was de Bisschoppen op
gevallen, dat het NKV ook de belangen
der aangesloten leden op politiek terrein
wil gaan behartigen.
Zij hebben ook de bepaling laten passeren
(met de kanttekening evenwel, dat dit
geen goedkeuring inhield') van een op
richting van een nieuwe (links-) katho
lieke politieke partij.
De Bisschoppen zullen daarbij wel ge
dacht hebben aan de neiging, welke in be
paalde kringen van de Kath. Arb. Be
weging naar een eigen politiek op
treden aan de dag is getreden sinds de
Kath. Volkspartij haar verlangen naar
herstel van de samenwerking met de
PvdA heeft genegeerd.
De commissie voor de schaatstrainig or
ganiseert nu voor de derde maal een cur
sus zaaltraining voor schaatsenrijders.
Het eerste jaar bedroeg het aantal cursis
ten 60, het tweede jaar 72; deze keer
echter is de animo enorm, n.l. 112, w.o.
32 dames, terwijl een twintigtal nog
moest worden afgewezen.
De trainingsavond is weer op dinsdag;
de cursisten zijn in drie groepen verdeeld.
De cursus is inmiddels dinsdagavond al
begonnen in de mooie gymnastiekzaal van
de geref. scholen.
De leiding is weer in handen van trainer
Piet Venema uit Heerenveen, die deze zo
mer naast het A-diploma ook het B-diplo-
ma heeft behaald, dit betekent, dat hij nu
bevoegd is naast de zaal- ook de ijstrai-
ning te verzorgen.
Dat zowel de trainer als de cursussen in
Bolsward in wijde omgeving een goede
In Saigon, de hoofdstad van Zuid-Vietnam, hebben militairen en politie vijf
middelbare scholen omsingeld, waarop leerlingen demonstreerden tegen de re-
gering-Diem, en honderden leerlingen met vrachtwagens gevankelijk wegge-
voerd.Foto: meisjes-leerlmgen van een van de middelbare scholen, worden tij
dens het zingen van opstandige liederen ingesloten door militairen in afwach
ting van de aankomst van de arrestalieuagens
In de Marokkaanse hffofdstad Rabat zijn de eerste foto’s gemaakt van Prins
Sidi Mohamed, de kroonprins van Marokko. De foto toont bet prinsje in de
armen van zijn trotse vader, koning Hassan II
Deze inzending vormt een
rust en bezinning temidden
di.
Frieslands kennen en kunnen naar
i komt. In de geschiedenis van Fries
grote rol
dt dit op
Bols
ward het kostbare in perkament gebonden
kerkmissaai te leen hebben aangeboden,
kan de inzending op de Frisiana „Verhef
uw hart tot God” nog sterker getuigen
van de levenskracht die de Friezen putten
uit de Bijbel.
Het uitzichtloze van de huidige situatie
heeft sommige waarnemers ertoe gebracht
een pleidooi te houden voor een neutra-
listisch Zuid-Vietnam, dat in samenwer
king met het communistische regime van
Noord Vietnam een redelijke stabiliteit
zou kunnen bereiken. Men wijst dan op
zekere aanwijzingen, dat Ho Tsji Minh,
de Noordvietnamese communistische lei
der, gebaat zou kunnen zijn bij steun aan
een streven, dat Vietnam minder afhan
kelijk zou kunnen maken van China, dat
het m.a.w. tot een Aziatisch Joegoslavië
zou kunnen maken. Maar men weet hele
maal niet of het een dergelijke richting
op zou kunnen gaan en Amerika kan zich
zeker niet permitteren het risico te nemen
Zuid-Vietnam naar de communisten te
zien overlopen. Amerika heeft weliswaar
het verkeerde paard in de race, maar het
kan weinig anders doen dan trachten een
ander paard te krijgen. President Ngo
Dinh Diem en zijn familie hebben echter
duidelijk laten weten, dat zij de zwakheid
van de Amerikaanse positie begrijpen en
zijn tot geen enkele concessie bereid.
Nieuwe Chinees-Russische wrijving
De crisis tussen de beide grote mogend
heden van het communistische blok, wel
ke deze zomer een hoogtepunt heeft be-
king. Integendeel, uit recente publicaties
blijkt, dat de grieven j
ideologisch terrein liggi
king hebben op reële re
politieke aard.
igblac
blad.
Z:
