Terreur in Birmingham
duurt voort
HET SPEL VAN STAAT
KAN BEGINNEN
Schaduwen over de eerste Troonrede
Kabinet-Marijnen
van
Fan de Mar liny t oer
üs hjoed p p
to sizzen
Zilveren filmpjes
Underkrüper
PYT
Tj. de J.
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
M
DINSDAG 24 SEPTEMBER 1963
102eJAARGANG
No. 73
Voorzitter.
Verkoop
DE I OARMMMENS BINNE GOED.
gean litte sille.
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 253)
(K5157)
Europa.
De troonrede schonk opvallend veel aan
dacht aan de noodzaak tot éénwording
van Europa zo breed en hecht als
maar mogelijk is en een Atlantisch
deelgenootschap met de Verenigde Sta
ten van Amerika. Voor het Corps Diplo
matique, dat in groten getale in de Rid
derzaal was vertegenwoordigd, vormde
dit stellig het meest belangwekkende
onderdeel van de troonrede. Het was als
het ware een voorspel op de toespraken,
weelke de vroegere minister van buiten
landse zaken der Verenigde Staten, Dean
Acheson, en dr. S. L. Mansholt, vice-
voorzitter van de E.E.G.-Commissie, de
volgende dag op dezelfde plaats voor de
Reeds op de eerste dag van haar nieu
we zittingsjaar zat de Tweede Kamer
dus al midden in de problemen. Zij be
reidde zich op de nieuwe taken voor door
een aantal huishoudelijke zaken te ver
richten. Zij maakte een voordracht op,
waaruit koningin Juliana een Kamer
voorzitter zou benoemen. Daarbij werd
hetzelfde presidium als in de vorige,
korte, buitengewone zitting, namelijk de
heren Van Thiel (kvp), Bommer (pvda),
en mevrouw Stoffels-Van Haaften (wd)
gekozen.
Voorts werden enkele nieuwe leden ge
ïnstalleerd, namelijk de heren Wilmans
(pvda), Horsman, Ladinois en Van Eu
pen (allen kvp) in de vacatures, ont
staan door het bedanken van mejuffrouw
Lemaire (pvda) die bij de VARA-tele-
visie documentaires gaat maken en
twee kvp-afgevaardigden, de heren Bot
en Bogaers die tot het ministerschap
zijn geroepen. Ook werd in de vacature,
ontstaan door het overlijden van de kvp-
afgevaardigde ir. Van Meel, voorzien.
Mr. Van Thïei wijdde aan diens nage
dachtenis hartelijke woorden. Daaraan
voegde hij warme waardering toe je
gens de overleden antl-revolutionar dr.
J. Schouten.
Regering en Kamer staan nu tegenover
elkaar opgesteld. Het spel van Staat
kan beginnen!
President Kennedy antwoordde hierop
met het onder federaal bevel plaatsen
van de nationale garde, w’aardoor Wal
lace van zijn machtsmiddel werd be
roofd. De negerkinderen werden daarop
toegelaten, maar moesten zich demon
straties van blanke rassenscheiders la
ten welgevallen. Kennedy had lang ge
aarzeld voor hij in Alabama ingreep.
Ten dele omdat het voor de federale re
gering altijd moeilijk is zich in de za
ken van de afzonderlijke staten te men
gen. Vele Amerikanen zijn, niet alleen
wanneer het de rassenkwestie betreft,
uiterst huiverig inmenging van Washing
ton in hun staat te zien.
De kwestie van de rechten van de deel
staat is feitelijk altijd actueel en sena
tor Goldwater, de voornaamste preten
dent van republikeinse zijde voor de pre
sidentsverkiezingen van volgend jaar,
heeft zich al enkele malen opgeworpen
als de verdediger van deze rechten. Een
andere reden van uitstel van optreden
kan zijn geweest, dat Kennedy hoopte,
dat het verzet van de weldenkenden in
Alabama, dat zich begon af te tekenen,
voor Wallace het teken zou zijn in te
binden voordat ingrijpen noodzakelijk
zou zijn.
Maar toen Wallace in zijn houding vol
hardde, zat er voor Kennedy niets an
ders op dan het gezag van de federale
overheid en van de wetten, zoals deze
zijn uigelegd in uitspraken van recht
banken, te handhaven. Had Wallace een
overwinning kunnen boeken, dan zou het
leed niet te overzien zijn geweest.
Bolswards Nieuwsblad
De Jong’i Nieuwsblad
It is in goed ding
mannich freonen to hawwen
en gans kunde
Bidstond voor de vrede op vrijdag 30
september 8.15 uur in de Broerekerk.
De in ons land vertoevende Indische vors
ten brachten een bezoek aan Kornwerder-
zand.
De spanningen in Birmingham, in de Amerikaanse staat Alabama, zijn de vorige
week tot het kookpunt gestegen. AI enige weken lang voerde de gouverneur,
Wallace, een verbeten achterhoedegevecht tegen de toelating van negerkinderen
op scholen, welke tot nu toe voor blanken waren gereserveerd. Hij had een
decreet uitgevaardigd, waarbij negerkinderen in drie steden van Alabama de
toegang tot de scholen werd ontzegd, ondanks rechterlijke uitspraken ten gunste
van de integratie.
Koningin Juliana heeft voor de eerste maal een troonrede, opgesteld door het
kabinet-Marijnen, in de Ridderzaal voorgelezen. Typerend voor de inhoud was
waarschijnlijk wel, dat na afloop rond het Binnenhof meer werd gesproken over
de paarden, die voor de crème calèche, waarin onze Prinsessen van het paleisje
op het Voorhout wegreden, op hol waren geslagen, dan over de politieke betekenis
van dit staatsstuk. Het "as overigens wel een dag, waarop koningshuizen van
verschillende landen van Europa in het nieuws kwamen. In België zag koningin
Fabiola opnieuw haar hoop op een baby vervliegen. In Engeland bleek koningin
Elisabeth weer in blijde verwachting. In ons land ontsnapten de Prinsessen aan
een onheil. Dit feit bleek voor de vele verschrikte toeschouwers bij het paleis
Voorhout belangrijker dan de hele Troonrede
4e week september 1938
Woningbouw.
Wat het binnenlands beleid betreft, be
vestigde de troonrede de prioriteit van
de woningbouw. Intussen heeft de nieu
we minister van financiën, de liberale
prof. Witteveen, ook voor de landbouw
een inbreuk gemaakt op zijn uitgangs
punt, dat de toeneming der rijksuitga-
Europese Beweging in Nederland zou
de uitspreken. Dooi- dit alles werd de
positie van Nederland in het huidige
Europa duidelijk gemarkeerd. Nederland
wenst, in tegenstelling tot president De
Gaulle van Frankrijk, een hecht ver
enigd Europa, met inbegrip van Groot-
Brittanië.
ven moet achterblijven bij de toeneming
van ons nationaal inkomen. Bij de aan
bieding van de begroting voor 1964 in
de Tweede Kamer legde hij er echter de
nadruk op, dat die overschrijding in de
komende drie jaren zal moeten worden
ingehaald. Gelet op zijn streven naar be
lastingverlaging, is die eis logisch.
Verscheidene Kamerleden, behorende tot
de oppositie, maakten bij het aanhoren
van die verklaring een ongelovig gebaar.
Wil die eis immers in vervulling gaan,
dan zullen de uitgaven voor de woning
bouw en de landbouw in de toekomst
geen zwaardere, maar lichtere aansla
gen op de schatkist mogen plegen. De
economische ruimte is nu eenmaal be
perkt.
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en
Loonpolitiek.
Daarbij komt, dat op die ruimte, in ster
kere mate dan de regering kennelijk
heeft voorzien, aanspraak wordt gedaan
door radicale looneisen van de vakbe
weging. In de troonrede sprak de re
gering de verwachting uit, dat de vak
beweging haar verlangens binnen aan
vaardbare grenzen zou weten te houden.
Waarop die verwachting berustte was
niet heel helder. Daags tevoren hadden
de drie grote vakbonden immers doen
blijken, dat zij de Nederlandse lonen op
gevoerd wensen te zien tot Europees
peil. Met die aanspraak werd de deug
delijkheid van het accoord van Wasse
naar meteen danig op de proef gesteld.
niet opmaken, dat dit met ernst wordt
aangepakt.
SociaF.sten.
In Amsterdam zijn voor enige weken de
socialisten in congres bijeen geweest.
Hieraan is wat meer aandacht besteed
dan anders omdat de kans bestaat, dat
binnen afzienbare tijd zowel in Enge
land als in Duitsland de socialisten het
roer van de conservatieven of de chr.-
democraten hebben overgenomen. Wel
ke denkbeelden zijn er nu ontwikkeld op
het gebied van de internationale poli
tiek? Men bedenke hierbij, dat de
theorie van de oppositie lang niet altijd
de praktijk van de regeringspartij blijkt
te zijn. In het algmeen was men ver
heugd met de internationale ontspan
ning, welke zich in de betrekkingen tus
sen het Westen en Rusland aan het af
tekenen is en Wilson, de leider van de
Labourpartij, maakte hiervan gebruik
om deze ontspanning verder door te voe
ren door middel van ontwapeningsplan-
nen, zoals een kernvrije zone in Mid-
den-Europa. De Britse en de Duitse so
cialisten zijn overeen gekomen, nader
overleg te gaan plegen over het vraag
stuk van de ontwapening. Een aantal
Duitse socialisten was bang, dat de ont
spanning ten koste van de Duitse her
eniging zou gaan, hetgeen niet onwaar
schijnlijk is. Over ’t algemeen moesten
de socialisten niet hebben van ee Gaul
les plannen voor een Europese groot
heid en gevoelden zij zich meer thuis in
een Atlantische gemeenschap, dat wil
zeggen in nauwe samenwerking met
Amerika.
Frans stabilisatie-
programma.
In Frankrijk zijn de laatste maanden de
prijzen bedenkelijk gestegen en het ge
vaar van inflatie stak de kop weer op,
hetgeen de afzet in het buitenland zou
kunnen bemoeilijken. Maar wat voor een
inflatie teistert Frankrijk nu?
Volgens een rapport van de organisatie
voor economische samenwerking en ont
wikkeling, de O.E.S.O., is deze inflatie
niet toe te schrijven aan een grotere
vraag dan de industrie kan beantwoor
den. Vele Franse fabrieken werken niet
eens op volle capaciteit. Het rapport
kwam tot de conclusie, dat de schuldige
vooral moet worden gezocht in de land
bouw, waarvan de prijzen tot ongeken
de hoogte zijn gestegen. Deze prijsstij
ging brengt looneisen met zich en de
inwilliging daarvan hogere prijzen voor
andere produkten, die weer zonder be
zwaar worden betaald-, maar weer aan
leiding geven tot nieuwe looneisen.
Met deze analyse is de Franse regering
niet helemaal accoord gegaan, blijkens
de maatregelen, welke zij vorige week
heeft genomen en welke zijn afgestemd
op een voorzichtige verzwakking van de
vraag. Het begrotingstekort van onge
veer 7 miljard Frs. is gehalveerd, be
paalde afbetalingsaankopen zijn wat
moeilijker gemaakt en door voortijdige
demobilisatie worden ongeveer 75000
man aan het arbeidsproces toegevoegd
Verder verlangt de regering de uiterste
terughoudendheid van de vakbonden bij
hun loonwensen en zal er op worden
toegezien, dat de prijzen niet verder
omhoog gaan. Dat is in Frankrijk al
eerder geprobeerd, zonder veel succes,
wanneer de basis voor een prijsverla
ging niet aanwezig bleek te zijn.
Een hogere produktie zou inderdaad wel
wat van de druk op de prijzen kunnen
wegnemen, maar wanneer het waar is,
dat de landbouwprijzen, vooral op het
niveau van de verbruiker, de schuldige
zijn, dan zou hieraan iets moeten wor
den gedaan. Men zou de uitwassen van
de tussenhandel kunnen wegnemen,
maar uit het regeringsplan kan men
PRINSESSEN BEZOCHTEN
HOOFDKWARTIER NAVO
De prinsessen Beatrix en Irene op bet
hoofdkwartier van de NAVO door de
secretaris-generaalde heer D. U. Stik
ker ontvangen. Op de foto zien we de
beer Stikker, die binnenkort zijn junc
tie zal neerleggen, met zijn hoge gasten
De Friese luchtlijn blijft ook gedurende
de winter gehandhaafd.
Mar elk fielt it, ronselers ha
De meatskippij to grazen
Minister, pak dochs better ta!
Hja moatte op har baitsje ha
Dy goare koppel-bazen
Moeilijkheden voor
Maleisië.
Een verslag van een week bestaat voor
het merendeel uit troebelen, moeilijkhe
den en vijandschap. Deze hebben van
het ogenblik van de geboorte op 16 sep
tember af de nieuwe federatie Maleisië
geplaagd. Maleisië wordt gevormd door
Malakka, de stad Singapore en twee
voormalige Britse bezittingen op Bor
neo, namelijk Serawak en het sinds en
kele dagen Sabah geheten N.-Borneo.
De verbinding van Malakka met Sing-
pore, aan het punt van het schiereiland
gelegen, is volkomen logisch en ware ’t
niet, dat de samenvoeging van de bei
de gebieden het Chinese bevolkingsdeel
de meerderheid zou geven (Singapore
is voor 75 Chinees), dan zou men
het hier vermoedelijk bij hebben gela
ten. Het in meerderheid Maleise Ma
lakka zocht eerder naar gebieden, die
de Maleise meerderheid zouden kunnen
bestendigen en zo is het Noorden van
Borneo in het spel betrokken geraakt.
Tussen de samenstellende delen zijn tot
op het laatste ogenblik nog enkele moei
lijkheden gerezen, maar deze konden op
tijd uit de weg worden geruimd.
De vijandigheid van de buren is echter
blijven bestaan. Zowel de Philippijnen
als Indonesië keren zich tegen de vor
ming van Maleisië. De Philippijnen voor
namelijk omdat zij enige aanspraak
menen te kunnen laten gelden op wat
grondgebied in Noord-Borneo; Indone
sië omdat het van oordeel is, dat zijn
expansiemogelijkheden naar de voorma
lige Engelse gebieden van Borneo wor
den bemoeilijkt. Maar dat argument
wordt niet zo sterk naar voren gebracht.
Soekarno verwijt Maleisië vooral een
Der liene har ek grif mantsjes foar
Mei obskure praktiken
Hja sette har omraek toskoar
Soks docht allinken bliken
Fraei stean hja der bipaeld net op
Dy kweade sinteklazen
Hwant ’t is in ündogensk „birop”
De tsjinst fan koppel-bazen
Al genietsje wy mei tankberens de moaije
neisimmerdagen, wy witte skoan, dat de
gong fan it jier oer syn hichtepunt hinne
is en dat wy hjoed of moarn samar yn ’e
hjerst sitte. En mei dy jierperioade wurdt
it wer tinken mei hiel hwat saken. Sa is
op de traditionele trêdde tiisdei fan sep-
timber de nije regearing oantreden en
wurdt er mei greate bilangstelling ütsjoen
nei har dieden en biwald.
Men seit wolris, dat it regearen yn in
minne tiid net meifalt en dat is ek sa,
mar it liket üs ta dat it regearen yn in tiid
dat party lju weeldrich wurde, jit slimmer
vorm van het Britse imperialisme te zijn,
hetgeen de felle demonstraties tegen de
Britse ambassade in Djakarta verklaart.
Uit vroegere uitlatingen van Indone
siërs kan men opmaken, dat Indonesië
tevens vreest, dat Maleisië wel eens een
niet-Maleise meerderheid zou kunnen
krijgen, hetgeen dan de Chinees-com-
munistische infiltratie in de hand zou
kunnen werken. Men vreest in het nieu
we Maleisië evenwel, dat in de grensge
bieden met Indonesië op Borneo wrij
vingen zullen voorkomen.
Swart lean bitsjut foar üs gjin skea
Balans hat altvd kloppe
Wy skuorr’t de klanten fan ’e lea
Dan is it gat wer stoppe
Jild bliek oeral in wündermacht
It kin sa bryk net metten
Of wurknimmers slepe 't yn ’e wacht
Hwa telt morele wetten?
Hja kinne ek ünderkrüpers neamd
Stil mar niks mei to stellen
Hja wurde tige flot üntbean
Neist ek omraek bitelle
Hwat sjokt dan rjochters- en eargefoel
Jild makket hurae keardels
En ’t sprekwurd seit it dochs: it doel
Hillicht fanaids de middels
nedich is to forgreatsjen, bidriuwsforbet-
teringen to subsidiearen en to helpen mei
alles hwat de rendabiliteit fart de bidriu-
wen greater meitsje kin.
Yn it trêdde plak sille hja mear jild jaen
oan de ruilverkavelingen en ynpolderin-
gen, sadat der hurder avenseard wurdt
mei it ta stan bringen fan goede bidriu-
wen. De miljoenennota hat oangeande dit
léste punt al bipaelde bidragen hearre
litten en ek foar it Lanbouegaïisaesjefüns
is in rommere bydrage yn de ryksbikrea-
ting opnomd. Ik ha dit noch net sjoen fan
de bydragen oan it üntwikkelingsfühs,
mar dit komt dan noch.
Mei dit alles is allinnich sein, dat de re
gearing dizze plannen hat en dat hja yn
dizze geast mei de Keamers prate sil om
der bisluten fan to meitsjen. By dy bihan-
ling kin jit hwat foroare wurde, faeks jit
forbettere, mar dat moatte wy ófwachtsje.
Wy witte op dit stuit allinnich, dat de re
gearing it hjiroer iens is. Fansels binne
wy bliid mei dit krêftige, positieve lüd en
wy hawwe ek bitrouwen yn de dieden, dy
't op groun fan dizze tasizzingen folgje
sille. Mar dan mei tofoaren de ekonomy
fan it hiele lan net yn ’e bulten jage wur
de troch in wylde opjeijerij fan leanen en
prizen.
Dan komt er, nei’t wy freze, fan al dy
goede foarnimmens net folie op ’e hispel,
Wy hoopje, dêrom, dat de groepen, dy’t
yn dizzen gefaerlik spul spylje wolle, har
ren forantwurdelikens foar it hiele folk
jitteris goed yn har om
It is noch net to let.
van Huizing met slagerij, laatst
in eigen gebruik bij wed. D. Eekma te
Schraard.
De krêften krap, en it wurk rom
Patroans soene 't lang al witte
Wy kinne, al sjogge w’ oeral om
Gjin personiel bisjitte
Da’s yn ’t bidriuw in heislik lést
Hwant elk sil grif bigripe
De saek draeit op de dür sa fêst
Wy reitsje yn 'e knipe
Hwat hat Cjabe Skroar
ning fan de agraryske bidriuwen. De mi-
nister-presidint sei dêrfan: „de sosiael-
ekonomyske situaesje fan de lanbou ach-
tsje wy nuodlik. Wy moatte fêststelle, dat
under ynfloed fan in kompleks fan oar-
saken, de libbensomstannichheden fan de
agraryske biropsbifolking efterbleaun bin
ne by de oaren. Dêrom hat de regearing
bisletten hege prioriteit ta to kennen oan
maetrigels, dy't de situaesje forbetterje
moatte!”
De middels,, dy’t de regearing brüke wol
binne dizze trije: Yn it foarsle plak wolle
hja in aktyf priisbileid en lyksa in aktyf
merkbileid fiere. Hja sille dus de prizen
net gean litte, mar aktyf biynfloedzje.
Binne dy prizen net reedlik, dan sil de re
gearing se reedlik meitsje, itsij troch ta-
slaggen, itsij troch de merk to (corrigeren.
By de molke wolle hja de priistaslach for-
heegje, sa’t men seit mei twa sint de kilo.
Hja wolle oan de oare kant ek de produkt-
skippen helpe om de tydlike oerproduksje
üt de merk to nimmen om sa de priis op
peil to halden. Hjirby giet it binammen
om de fleisposysje. De organen fan oer-
liz yn EEG-forban en ek oaren sille hja
mei alle ynspanning bringe wolle ta rege
lingen, dy’t in soune merk en in reedlike
priis neistribje. Mei dizze beide wapens
hoopje hja it priispeil fan de agraryske
produkten sa to krijen, dat de agrariërs
wer op peil komme kinne.
As twadde middel sjocht de regearing:
it gedurich stimulearen fan bidriuwsfor-
betteringen troch it üntwikkelings- en sa-
nearingsfüns.
Hja sil dit funs geregeld jild takomme
life om minder goede groun in oare bi-
stimming to jaen, de bidriuwen hwert dit
is. En de léste wiken bigjint al düdliker to
wurden, dat party lju de breakrommels
stykje. Neist greate groepen, dy’t har lean
of salaris krekt neffens de stelde noarmen
krije, komme der hoe langer* hoe mear
groepen, dy’t boppe de noarmen „swart”
barre. Binammen yn it westen fan it lan
skynt dit kwea slim to wêzen en wurdt er
yn party bidriuwen rojael de gek stutsen
mei de offisiële leanen. Dat de nije re
gearing oer dizze saek net maklik tinkt is
wol düdlik wurden troch it feit, dat sawn
ministers meimekoar rieplachte hawwe
oer har halding yn sake de leanpolityk.
Wy binne tige binijd hoe’t hja dizze groe
pen yn ’e stokken halde sille en hwat hja
dwaen sille om de priisforhegingen, dy’t
ek al mar troch gean under kontróle to
halden.
It rjucht fan de sterkste is op gjin stik
ken nei üt de maetskippij fordwoun en
soe de regearing net slagje, dan moat men
freze, dat it yn koarte tiid in finale wyl-
deboel wurdt. It slimste is, dat alles, hwat
dy kant ütdriuwt sünder mis ta skea wurdt
fan de swakste groepen dy’t yn theory
binammen it omtinken fan de regearing
hawwe moatte.
Ut de feiten is it linkende wei elts nou
wol düdlik, dat de groep fan de agra
riërs hjir sünder mis ta bihearre. Net yn
dy sin, dat al dizze minsken fuort oan
reapsein binne mar wol, dat sawol it ka-
pitael as de arbeid hjir leger forgoede
wurde as rjucht en billik is.
De regering hat hjir ek gjin twivel
oan bistean litten, de agrariërs binne ef
terbleaun by de oaren en de beide pun
ten, dy’t hja boppe alles nei foaren bringe
binne; mear wenningen en bettere bilea-
Verkoop woon- en winkelhuis met daar
naast gelegen gebouw, vroeger café, hoek
KI. Dijlakker-Snorkstraat.
Uitgifte van 54 boerderijen in de Wie-
ringermeer.
Waarschuwing tegen het hamsteren als
een droevig egoïstische- en onvaderlands
lievende daad.
