Rusland kocht
voor
Beweging in het loon-
en
Eerste nieuwe fabriek in het
1
500 miljoen
tarwe van Canada
Industriepark wordt geopend
prij zenfront
Ontspanning slaat de klok
1
Politiek beraad achter de schermen Q
I
I
Muziekschool
es
van
naar
Gouden filmpj
Fa. Harster aluminiumfabriek kwam
Hilversum naar Bolsward
1 miljard hij
verzekeringsiondsen
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Waarin opgenomen: De Bohwardsche Courant, Westergoo en De Jongt Nieuwsblad
Sneon 28 septimber
hitinkiiig
SI ach by Warns
weer gestart
l
F
•w** In
- Will
'fc?*
VRIJDAG 27 SEPTEMBER 1963
102eJAARGANG
No. 74
Hwa’t goed docht
de Italiaanse stad Caserta is dinsdagochtend ’n clandes-
In i
een
Abonnementsprijs f 190 pet kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertcnües bij contract reductie
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
4e week september 1913
oan in freon
docht dit oan himsels
Socialisme in Noorwegen.
In Noorwegen is na 28 jaren socialistisch
bewind (tijdens de oorlogsjaren versterkt
door andere partijen) eind augustus een
coalitie-regering van de vier burgerlijke
partijen aan de macht gekomen, die over
74 zetels in het 150 leden tellende Stor
ting beschikte. Eenzelfde aantal zetels
heeft de arbeiderspartij en de twee res
terende zetels zijn voor de linkse volks-
socialisten, die meestal met de socialisten
meestemmen, zoals ook vrijdag j.l. toen de
burgerlijke regering na 28 dagen viel.
Haar regeringsprogram was vooruitstre
vend, maar oud-premier Gerhardsen, die
nu weer terug komt als premier, was nog
In eerste aanleg bestond er bij de.sena-
toren een meerderheid voor een bevesti
gend antwoord op die vraag. Maar bij de
tweede aanleg is er een 2/3 meerderheid
vereist. En een behoorlijk deel der andere
Eerste-Kamerleden stelt op een zekere
rijpheid van oordeel bij de leden van hun
college toch wel prijs.
Heette het vroeger niet, dat de Eerste Ka
mer een „bolwerk” moest vormen tegen
de „waan van de dag”, zoals die (door
conservatieve kabinetten!) in de Tweede
Kamer verondersteld werd tot uiting te
komen.
Het gezamenlijk verzekerd kapitaal van
het Onderling Boerenverzekeringsfonds
(OBF) en het Coöperatief Verzekerings-
fonds is één dezer dagen de f 1 miljard
gepasseerd.
Het Coöperatief Verzekeringsfonds, op
gericht in 1917, is een bedrijfspensioen
fonds voor de landbouworganisaties en
-coöperaties; het Onderling Boerenver
zekeringsfonds, daterend van 1922, houdt
zich bezig met de levensverzekering voor
boer en tuinder.
De f 500 miljoen verzekerd bedrag werd
door beide organisaties in maart 1958 be
reikt: plm. 40 jaar na de oprichting van
de fondsen. Ruim 5 jaar later is dit be
drag dus thans verdubbeld.
Bolswards Nieuwsblad
De bitinking fan ’e slach by Warns is diz-
kear steld op moarn, sneon 28 septimber
de middeis om healwei trijen by de tink-
stien op* it histoarysk sté it Reade Klif.
Sprekke sil Juffer Tony Feitsma fan Bu-
tenpost, oer: Meije wy de slach by Warns
noch bitinke?, wylst mefrou Kias Folmer
fan Huzum Fryske fersen hopet foar to
dragen. Krektlyk as oare jierren is der
wer muzyk fan it Warnzer korps. Nei de
bitinking sil der wer in gearsit wêze yn
’e herberch to Warns.
In de parlementsgebouwen op het Binnenhof is het deze week stil geweest in verge
lijking met de feestelijke drukte, welke er op Prinsjesdag heerste. Alleen de Eerste
Kamer kwam in een korte openbare vergadering bijeen om enkele naturalisatie-
ontwerpen goed te keuren. Voorts trokken de senatoren zich in de „afdelingen’’ te
rug om de tweede lezing van de aanhangige grondwetsherziening voor te bereiden.
Het enige meningsverschil, dat hierover bestaat betreft de verkiesbare leeftijd voor
het lidmaatschap der Eerste Kamer: of deze gelijk moet zijn aan het leeftijdsmini-
mum, dat de Tweede Kamer aanvaardbaar acht.
gen.'Evenals vorig jaar zullen enkele be
grotingshoofdstukken in openbare com
missievergaderingen worden afgedaan.
Daarbij heeft men in de eerste plaats ge
dacht aan geroutineerde bewindslieden,
die uit ’t kabinet-De Quay zijn aangeble
ven.
Minister Toxopeus herhaalt de proef van
vorig jaar, toen hij ook al blijk gaf van
zijn afkeer van grote districtsbesturen
voor de oplossing van grotestadsproble-
men rond Amsterdam (Bijlmermeer) en
’s-Gravenhage (Wilsveen).
Doch ook een der pas opgetreden minis
ters, n.l. de nieuwe bewindsman voor de
volkshuisvesting, drs. Bogaers, zal in een
openbare commissievergadering debute
ren. Hij kan echter op een vrij langdurige
parlementaire ervaring bogen als Kamer
lid. Bovendien heeft hij de wind mee.
Alle partijen zijn het er nu wel over eens,
dat aan woningbouw voorrang moet wor
den verleend.
Commissiewerk.
Aan de overzijde van het Binnenhof, in de
Tweede Kamer, had op dat ogenblik
slechts wat commissie- of fractieberaad
plaats, ter voorbereiding van de Alge
mene Politieke Beschouwingen, welke a.s.
dinsdag een aanvang zullen nemen. De
nieuw verkozen voorzitter, Mr. Van
Thiel, heeft reeds aangekondigd, dat hij
alles in het werk zal stellen om de rijks-
begroting-1964 vóór kerstmis, in elk ge
val vóór 1 februari afgehandcld te krij-
Loonpolitiek.
Hoewel deze prioriteit in politieke krin
gen dus als vaststaand werd aangetoond,
Hotel „De Wijnberg” te Bolsward zal
publiek worden verkocht.
In het dorp Dormovo (Posen) leeft een
vrouw, die reeds 120 jaar oud is. Zij is
nog steeds eenden- en ganzenwaakster.
Op de jaarlijkse kalverenmarkt te Bols
ward waren 800 kalveren aangevoerd. De
handel was niet erg vlug.
Tot directeur van de Coöp. Zuivelfabriek
te Witmarsum benoemd, de heer L. v. d.
Weide te Wommels.
Aanbesteding nieuw kantoorgebouw voor
de Spaarbank te Bolsward. Er waren 20
biljetten. Hoogste inschrijver E. Statema,
Bolsward, voor f 15.580,laagste E.
P. de Jong Steeringa, te Woudsend voor
f 13.400,De begroting bedroeg
f 15.500,^
zaken deel aan de algemene vergadering
der Verenigde Naties, welk volkeren
lichaam hij marine-eenheden voor politie
diensten ter beschikking stelde. Tevens
herinnerde hij aan de belofte van zelfbe
schikking van Nieuw-Guinea: een her
innering, welke bij de Britten, die met
Sukarno nu over de Maleise federatie
overhoop liggen, waarschijnlijk meer be
grip zal ontmoeten dan bij net Indone
sische staatshoofd.
Werd de Britse ambassadeur in Indonesië
uit zijn huis gezet; de Nederlandse ver
tegenwoordiger, drs. Barkman, verklaar
de bij een bezoek aan ons land, dat hem
nog steeds geen ambassadegebouw of
enig ander oorspronkelijk Nederlands di
plomatiek bezit ter beschikking was
gesteld. Zou het overleg tussen de Indo
nesische minister Subandrio en zijn col
lega Luns iets uitrichten?
Vandaag wordt de aluminiumfabriek
Haster als eerste nieuwe vestiging op het
nieuwe industrie-terrein, dat dezer dagen
door de raad met vooruitziende blik tot
Industriepark werd gedoopt, geopend.
De fabrikant, Amsterdammer van ge
boorte, verstaat en leest het Fries als de
beste. Geen wonder, hij is met een Friese
vrouw getrouwd, en keert dus met haar
naar haar Heitelan terug, De heer Haster,
die eerst een dertien jaren werkzaam is
aanbod heeft herhaald om een Europese
kernmacht te vormen op basis van een
Frans-Engelse samenwerking. Maar dat
is een tot mislukking gedoemde poging
de Europese onafhankelijkheid van Ame
rika te vergroten.
Samenwerking.
Om tot de Verenigde Naties terug te ke
ren: ook president Kennedy heeft er ge
sproken, vol vriendelijkheid en toenade
ring, welke hij voornamelijk wil zien op
het gebied van de stapsgewijze ontwape
ning, voorafgegaan door voorzorgen te
gen verrassende aanvallen, zoals het vesti
gen van controleposten in de diverse lan
den, een verbod van ondergrondse kern
proeven met inspectie en als positief punt
van samenwerking tussen Rusland, Ame
rika en ook andere landen, de gemeen
schappelijke voorbereiding van een expe
ditie naar de maan.
Op het ondermaanse drong Kennedy aan
op vrijheid voor Duitsland en Berlijn zich
te herenigen.
Kennedy zei als 1ste stap naar ’n betere
verstandhouding tussen Oost en West het
verbod van het houden van kernproeven,
welk akkoord na lange debatten in de Se
naat nu dinsdag is goedgekeurd. Maar
meer dan een allereerste stap kan men dit
toch niet noemen.
Hwal hat (ja be SLroar
üs hjoed p p
to sizzen
radicaler en diende een voorstel in, waar
in werd geëist, dat de ontwikkeling van
de gemeenschap zich in socialistische rich
ting zou bewegen.
Hij stelde verder een algemeen staatspen
sioen voor, grotere overheidsinvloed in
banken, uitbouw van de staatsbedrijven en
vier weken vakantie.
Het spannende van dit alles was, dat er
maandag gemeenteraadsverkiezingen zou
den worden gehouden, waaruit men al
onmiddellijk zou kunnen aflezen of dit
radicale program de steun van het Noorse
volk zou hebben of dat het op de rechter
vleugel van de arbeiderspartij teveel men
sen zou afstoten naar de burgerlijke par
tijen. Gerhardsen heeft gewonnen en de
burgerlijke partijen gingen in totaal on
geveer 0,5 pet. vooruit vergeleken bij de
verkiezingen van 1961. Het verlies werd
vooral betaald door de communisten en
de linkse socialisten. Zoals de zaken er nu
voorstaan, zou Gerhardsen in het Storting
de absolute meerderheid weer behalen.
Hij kan dus betogen, dat de kiezers de ra
dicalisering niet hebben afgewezen, dat
hij aan de rechterzijde weinig heeft ver
loren en aan de linkerzijde meer heeft ge
wonnen.
Tarwe.
De grootste aankoop van tarwe in de ge
schiedenis is vorige week gedaan, toen
Rusland voor 500 miljoen dollar tarwe
van Canada heeft gekocht en daarmee ver
moedelijk de behoefte van de communis
tische wereld nog niet heeft kunnen dek
ken.
Slechte techniek en slecht weer hebben
de oogst in Rusland beneden het toelaat
bare doen dalen. Voor de Canadese boe
ren is het een buitenkansje, dat ook al de.
scheepvrachttarieven wat omhoog heeft
doen gaan.
viel het oog op Bolsward, waar gunstig
gelegen industrieterrein aan water en weg
voorhanden bleek. De medewerking van
het gemeentebestuur wordt door de heer
Haster zeer geroemd. Er waren vele hin
dernissen te nemen en meer dan een
moeilijkheid moest worden overwonnen,
maar mede dank zij de deskundigheid en
de goede aanpak van de aannemer, de
heer Van Zuiden van Tjerkwerd en diens
personeel, ging alles tenslotte naar wens.
De nieuwe weg op het industrieterrein is
thans aangelegd.
De hal biedt veel ruimte en men hoopt
er veel plezier van te beleven. De heer
Haster kwam naar Bolsward met 6 man
deskundig personeel. Deze technische
staf zal voorlopig de kern vormen van het
bedrijf, dat dusdanig is gespecialiseerd,
dat men slechts zeer geselecteerde werk
krachten van een grote geschooldheid en
bekwaamheid kan plaatsen.
De meeste van deze stafleden zijn reeds
in Bolsward gevestigd. Voor het gezin
Haster zelf wordt aan de verbindingsweg
achter het Julianapark een bungalow ge
bouwd. Een lid van de technische staf
wordt voorlopig gehuisvest in een nood
woning bij de industriehal, die later tij
delijk zal dienen als kantoorgebouw.
In Bolsward zal de produktie worden uit
gebreid met de fabricage van aluminium
melkemmers.
Er lopen reeds orders tot tienduizenden
exemplaren, die in Hilversum niet ver
vaardigd konden worden. De heer Has
ter werkt met een speciaal procédé, dat
enig is in Europa. Zijn grondstof biedt
vele mogelijkheden en achteraf blijkt het
geen verlies, dat de heer Haster in de
zuivelsector heeft gewerkt, hij kent prak
tisch alle leidende figuren uit de zuivel-
wereld.. De nieuwe hal staat nog wat een
zaam en verlaten in het groene land waar
koeien en paarden grazen. Maar spoedig
zal dit beeld tot het verleden behoren.
Vandaag wordt er te Bolsward een start
sein gegeven.
De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties is weer geopend in de aanwezig
heid van delegaties van de 111 landen, die er nu lid van zijn. De meeste belangstel
ling gaat uit naar de mogelijkheden van een verdere ontspanning tussen Rusland en
de Westelijke wereld, een situatie, welke in scherpe tegenstelling staat op de span
ningen, welke bijna een jaar geleden zijn ontstaan naar aanleiding van de kwestie-
Cuba. Gromiko, de Russische minister van buitenlandse zaken, heeft een vriendelijke
rede gehouden, waarin hij elke veroordeling van het kapitalisme vermeed en opriep
tot een internationale ontspanning. Hij stelde voor in het eerste kwartaal van het
volgend jaar in Moskou een conferentie van regeringsleiders van de achttien landen
te houden, die zich met het ontwapeningsprobleem bezig houden.
de muziekschool is door een leraar
i demonstratie gegeven van een les
zoals deze aan de school wordt gegeven
in het A.V.M.O. (Algemeen Vormend
Muziekonderwijs).
Deze demonstratie is gegeven om de
aanwezige kinderen bekend te maken
met de wijze waarop deze lessen worden
gegeven en om uiteraard bekendheid te
geven aan de school.
Op 1 oktober a.s. begint het nieuwe
cursusjaar aan de school weer en be
staat er gelegenheid zich als leerling op
te geven.
Voor het volgen van instrumentaal on
derwijs is het noodzakelijk, dat eerst één
of twee jaar A.V.M.O.onderwijs wordt
genoten. Soms kan na een jaar A.V.M.O.
tevens al instrumentaal onderwijs wor
den ontvangen. Dit hangt veelal af van
de ambitie en aanleg van de leerlingen.
De lessen voor A.V.M.O. worden gege
ven aan de school Wipstraat 3 op mid
dagen na de normale schooltijden.
Aan de leerlingen A.V.M.O. wordt twee
maal per jaar een rapport meegegeven
omtrent de vorderingen. De leerlingen,
welke met goed gevolg de lessen hebben
gevolgd, krijgen na twee jaar een di
ploma.
De lesgelden voor A.V.M.O. bedragen
f5,25 per kwartaal, terwijl men zich in
’t algemeen verbindt voor een geheel
cursusjaar.
Voor instrumentale lessen kan men
steeds een aanvang met de studie ma
ken, doch ook hier dient men zich voor
een geheel cursusjaar te verbinden.
VEERTIEN DODEN BIJ ONTPLOFFING IN OPSLAGPLAATS VAN
VUURWERK BIJ NAPELS
geweest in de zuivelexport, heeft van zijn
hobby zijn beroep gemaakt.
Hij had reeds lang zijn hart verpand aan
het lichtmetaal en begon („met nul cen
ten", benadrukte hij ons in een gesprek)
te Hilversum een aluminium fabriekje,
waar wasketels werden gefabriceerd. De
zaken gingen goed en wilde men aan de
vraag voldoen, dan zou de onderneming
moeten worden uitgebreid. Hiervoor was
in Hilversum niet de gelegenheid. Zo
In de omgeving t an
tienc opslagplaats van vuurwerk ontploft en totaal verwoest. Tot nu toe zijn
veertien lijken uit de puinhopen geborgen. Veertien mensen zijn ernstig ge
wond. Brandweer en politie uit Napels zijn ter assistentie naar Caserta geroe
pen. Foto: redders aan het werk in de onvoorstelbare ravage.
---
heeft het maatschappelijke leven een an
der probleem, wat de tijdsvolgorde be
treft, als accuut naar voren geschoven.
Verscheidene stakingen in het metaal-,
haven- en dagbladbedrijf vormden ’n
bedreiging van de rust op het loonfront,
welke door het kabinet-Marijnen als
noodzakelijk werd beschouwd om het re
geringsprogram te kunnen realiseren. De
hoop, welke de regering nog in de Troon
rede tot uitdrukking bracht, namelijk, dat
het georganiseerde bedrijfsleven de loon
ontwikkeling binnen aanvaardbare gren
zen zou houden, werd in de afgelopen
dagen vrijwel de bodem ingeslagen. In
de Stichting van den Arbeid bestond over
de noodzaak van een loonstijging eigen
lijk geen meningsverschil. De menings
verschillen betreffen hoofdzakelijk het
percentage. Ook de regering bezon zich
op dit vraagstuk. Deze week werd er zelfs
een extra vergadering van de ministerraad
aan gewijd. Intussen kreeg het Centraal
Planbureau al opdracht de consequenties
van een loonsverhoging te ramen. Mocht
de regering niet aan de verwachtingen be
antwoorden, dan wacht minister Veld
kamp een warm debat in de aan zijn be-
te wijden openbare commissie
vergaderingen. Waarschijnlijk zullen de
Algemene Politieke Beschouwingen hier
van al een voorproefje bieden. Het in
zicht, dat het Nederlandse loonpeil in
vergelijking tot andere Europese landen
te laag is, wint steeds meer veld.
Buitenlands beleid.
Dit brengt ons op het terrein van de bui
tenlandse zaken: het begrotingshoofdstuk
van mr. Luns, dat ook al in een openbare
commissie-vergadering aan de orde zal
komen aangenomen, dat minister Luns
bijtijds weer in ons land terugkeert. Deze
week nam de minister van buitenlandse
Nieuwe concrete ontwapeningsvoorstellen
kwamen echter niet over zijn lippen. Hij
drong wel aan op het sluiten van een
vredesverdrag met Duitsland, hetgeen in
de huidige omstandigheden afzonderlijke
verdragen met de beide Duitslanden zou
betekenen. Een ander Russisch voorstel is
een niet-aanvalsverdrag tussen de NAVO
en het Pact van Warschau.
Op zichzelf zien de Westelijke landen
in zo’n niet-aanvalsverdrag weinig ge
vaar, maar aangezien het in feite zou
neerkomen op een erkenning van Oost-
Duitsland en daarmee op een aanvaarding
van de deling van Duitsland, wil men er
niet zonder meer aan. Bovendien gaan
Amerika’s gedachten uit naar de voor
waarde, dat Rusland garanties zal geven
voor de veiligheid van West-Berlijn. De
enige aanval in Gromiko’s rede was ge
richt op de Westduitse regering, die haar
uiterste best doet een Duitse vredesrege
ling te torpederen. Schröder, de West
duitse minister van buitenlandse zaken,
verklaarde verleden week nog, dat alle
onderhandelingen met Rusland tot onder
werp moeten hebben de oorzaken van de
spanningen tussen Oost en West, dat wil
zeggen de deling van Duitsland.
Kernmacht van de NAVO.
Gevoelt Frankrijk, dat ook niet in de ont
wapeningscommissie zitting heeft willen
nemen, niets voor de onderhandelingen
met Rusland, omdat deze toch zullen mis
lukken. Schröder heeft bij het onderhoud
dat hij vóór zijn vertrek naar New York
met zijn Franse collega Couve de Mur-
ville heeft gehad, het accent toch iets an
ders gelegd. Hij keerde zich niet tegen
het aftasten van het terrein, hij bepleitte
een beweeglijke politiek, waarbij hij ook
de hereniging van Duitsland centraal stel
de. Maar het heeft er toch alle schijn van,
dat hij met zijn beweeglijke politiek de
Amerikanen, die de mogelijkheden van
ontspanning willen onderzoeken, niet in
de wielen wil rijden. Men kan hieruit de
conclusie trekken, dat de Duitsers zich
toch iets meer richten naar de Amerikaan
se dan naar de Franse invloeden, ondanks
het Frans-Duitse vriendschapsverdrag van
januari.
In diverse andere opzichten is dat waar
te nemen, onder andere bij de zogenaam
de multilaterale kernmacht van de NAVO
welke eind vorig jaar door de Amerika
nen is voorgesteld. De NAVO zou wor
den uitgerust met 25 oppervlakteschepen
met Polarisraketten. De bemanning zou
uit verschillende nationaliteiten bestaan
en de vloot zou onder bevel van de NA-
VO-opperbevelhebber komen. Deze zo
mer leek het plan weinig voortgang te
maken, leek het zelfs in de ijskast terecht
te zijn gekomen, maar vooral door Ame
rikaanse druk ziin Duitsland, Italië, Grie
kenland en Turkije er zich voor gaan in
teresseren. Hierdoor is Engeland, dat het
plan welwillend op afstand had gehouden
in de knel gekomen.
Zal liet er aan meedoen of zal het al ziin
heil blijven stellen in de onafhankelijke
kernmacht, welke het op het ogenblik
heeft? Het ministerie van defensie ge
voelt niets voor de militair niet zo aan
trekkelijke kernmacht, welke feitelijk toch
onder Amerikaans veto zal opereren, maar
het ministerie van buitenlandse zaken
meent, dat Engeland om politieke rede
nen niet kan weigeren mee te doen. Zou
het weigeren, zo luidt het argument, dan
zou het kunnen gebeuren, dat niet Enge
land, maar West Duitsland de voornaam
ste bondgenoot van Amerika zou worden.
Engelands meedoen zou bovendien in de
kring van de NAVO de Engelse stem een
beter gehoor geven. Deze week zou de
Engelse regering beslissen of zij al dan
niet zal meedoen- en zal overgaan tot het
feitelijke opgeven van de onafhankelijke
kernmacht.
Dat Duitsland om politieke redenen zo
graag aan deze multilaterale kernmacht
deelneemt, terwijl Frankrijk er zich af
zijdig van houdt, kan men opvatten als
een aanwijzing, dat Amerika als bondge
noot toch noch zwaarder weegt dan
Frankrijk. De Franse vrees voor ’n groei
end isolement is tot uiting gekomen in
Straatsburg, waar een van de Franse mi
nisters in de Raad van Europa het Franse
