geleden werden de
Verenigde Naties opgericht
Vanuit Ellert
Brammert
en
Achttien jaar
valt er veel te ontdekken
24 OKTOBER DAG DER VERENIGDE NATIES
Qcibe Skroar
üs hjoed p p
to sizzen
Fan de Martinytoer
Tj- de J.
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Zilveren filmpjes
2e week oktober 1938
Sigaretten
Tweelinggeboorten
CC
door hormoon*
behandeling
K S
A C
DINSDAG 22 OKTOBER 1963
102e JAARGANG
No. 81
Hwat hat
Het gebouw van de V. N.
Bij
7
■f
Op 21 oktober wordt de „Dag van de Verenigde Naties” gevierd. Dan wordt de
dag herdacht dat nu 18 jaar geleden de Verenigde Naties werden opgericht.
In de loop der jaren is de wereldorganisatie ingrijpend veranderd.
Droeg vlak na de Tweede Wereldoorlog deze organisatie duidelijk het stempel
van de grote overwinnaars (Engeland, Frankrijk, China, Rusland en de V. S.), tui
liggen de zaken anders. Van de 111 ledenlanden behoort het grootste deel tot het
Afro-Aziatische blok. Deze nieuwe landen oefenen een steeds groter wordende
invloed uit op de gang van zaken. Dit is bijvoorbeeld duidelijk te merken bij de
agenda van de op 17 september j.l. geopende Algemene Vergadering der Verenigde
Naties. Vc kernpunten van de Assemblee vormen Immers naast de ontwapening;
de kolonisatie en ontwikkeling.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 1}
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
i van de heer W. van der
is directeur van de C.Z. te Win-
Abonnementsprijs f 1 90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertenties bij contract reductie
Hwat ik net wit
Makket my net hj it
Bolswards Nieuwshlat
Waarin opgenomen: De Bohwardsche Courant, Westerjoo en De Jong’j Nieuwsblad
daar dit land kort geleden in de Veilig
heidsraad zijn vetorecht gebruikte tegen
een resolutie welke gericht was tegen
Engeland’s politiek in dit gebied. Maar
de aanvallen van de Afro-Aziaten zul
len zich hoofdzakelijk richten tegen
Portugal en Zuld-Afrika. Eind oktober
.moet de Secretaris-Generaal de Veilig
heidsraad inlichten of deze twee landen
gehoor hebben gegeven aan de resolu
ties die de Raad deze zomer aanvaardde.
Dat zou dus moeten betekenen dat Por
tugal een begin zou moeten maken met
het toekennen van onafhankelijkheid
aan zijn Afrikaanse provinciën, terwijl
Zuid-Afrika de politiek van apartheid
zou moeten verlaten. Voor zover het
zich momenteel laat aanzien, is daar
vooralsnog weinig kans op en dat bete-
In de leeftijd van 75 jaar overleed te
Oosterlittens de heer H. F. van der Plaats
oud-wethouder van de gemeente Baardera-
deel (van 1919-1933).
'n Radio vanaf f 65,gloednieuw met
garantie. De Haan, ook voor reparatie.
De laatste 12 maanden zijn in Nederland
13000 stuks vee aan mond- en klauwzeer
bezweken.
25 jarig jubileum
Molen als directe
sum.
Burgemeester S. J. Praamsma 70 jaar. Hij
werd 1868 te Joure geboren als zoon van
een meubelfabrikant. Reeds op 20 jarige
leeftijd vestigde hij zich te Bolsward en
stichtte daar een meubelfabriek. Te Bols
ward werd hij mede-oprichter van de chr.
school Rehoboth, diende de Geref. kerk
als ouderling en werd raadslid voor de
a r. Later werd hij wethouder en in 1921
volgde zijn benoeming tot burgemeester.
WICHTIGE DAGEN
De kalde oarloch tusken de wurkjowers
en wurknimmers, dy’t yn hiel üs lan mei
spanning folge wurdt, sil yn koarten de
iene of de oare kant ütgean.
Of de lju wurde it noch mei mekoar iens,
óf er brekt in ekonomyske oarloch üt,
hwerfan de gefolgen op alle libbenster-
reinen field wurde sille. Op it foarste plak
op it politike mêd. It kin dan wol ris sa
biteare, dat wy yn de koartste kearen wer
it muoisum bymekoar brochte ministery
Marijnen fordwinen sjogge. Ek foar de
Lanbou stean greate dingen op it spul. It
like by it optreden fan dit kabinet nou
einlings ris tinken to wurden mei de re-
gearingspolityk foar de lanbou. It akkoart
fan Wassenaer en de rede, hwermei it ka
binet him oan de keamers foarstelde, bi-
goune oant 17053. Dat dit kin, komt foar
it greate part, omt de produktiviteit fan
'de leste safolle heger leit as fan de earste.
Dy lytse boerensery hat seis gjin bistean
en kin de arbeider syn lean net jaen, hy
wrot mei wiif en bérn. Dy tuskenbeidene
hie yn dat jier seis in lean en koe ek de
arbeider bitelje. De trêdde koe syn arbei
ders swart lean bitelje en hie dan noch in
ynkommen, hwert jo en ik net oan takom-
me.
Alles yn itselde jier. De greate oarsaek is
dizze. dat it lytse bidriuw troch it net
brüke kinnen fan djüre masines op dizze
lytse h.a.’s de minsklike arbeidskrêft net
ta syn wearde bringe kinne. En dat bi-
driuwen mei 48 h.a. gunstich forkavele
en yn optimale omstannichheden forkea-
rende, in grou lean fortsjinje litte kinne
en seis fiks hwat oerhalde.
Datselde spilet him óf yn de yndustry en
yn alle oare ündernimming. Dat is de ef-
tergroun fan de striid, dy’t op it heden
yn üs lan oan ’e gong is en winlik yn it
hiele flak fan it minsklik libben. En
hwert alle bidriuwslibben giet om in sa
heech mooglik rendemint, kin men seis
wol neigean, dat de tendins nei greatere
bidriuwen en it óffallen fan lytse troch-
gean sil. Der stiet ek in regearing frij-
liwat machteleas foar oer.
Hwant arbeidskrêft en kapitael beide syk-
je rounom om it gaedlikste bitersplakje.
En hwert it net langer bite wol, der krije
jo se mei de stok net hinne, der rinne se
wei.
’t Soe fan goed ynsjoch tsjügje as it
regear alle war die om to bifoarderjen, dat
de boerebidriuwen sa foroare waerden,
dat de minsklike arbeidskrêft der tige
produktyf wie. Allinnich dy kant üt, leit
takomst.
Emmen: dynamiek en hunebedden.
Over contrasten gesproken. Vlakbij, een
kwartier rijden, ligt het dynamische Em
men. Het gaat mee met zijn tijd. En als
men er Chinees of Indisch heeft gegeten,
dan wandelt men met de sambal nog op
de tong zo tegen een hunebed op.
Eén hunebed? Er zijn er rondom de stad
wel zes. Misschien vallen ze u wel tegen.
Misschien had u gedacht, dat ze groter
zouden zijn. Bedenk, dat dit niet zo maar
stenen zijn. Dat het brokken graniet zijn,
die de gletschers in de ijstijd naar hier
hebben geschoven en dat de voorvaderen
veertig eeuwen her op dit eigenste plek
je hun graven met deze stenen hebben ge
bouwd.
naai geattaqueerd en het verdwijnt in een
fabriek, die er norit uit vervaardigt.
En te midden van ons technisch kunnen
woont juffrouw Hans, aan de Beeklaan
in Schoonebeek, en zij laat zien hoe je met
dat fijne zilverwitte zand figuren op een
houten vloer moet strooien. Goed, het is
een toeristisch zandstrooien, maar het
contrast is er niet minder om.
seften düdlike en positive forklearringen
oer de efterstan fan-de Lanbou. Wente-
bou en lanbou soene de heechste priori
teit krije.
Bogaerts en Biesheuvel, in pear baeskear-
dels krigen earmslach, om dizze efter-
bleaune ünderdielen fan it regearingsbi-
leid nij en better oan to pakken. Mar,
it wurk is mar krekt bigoun of der komt
in hege stoarmfloed opsetten, dy’t alle di-
ken oerspiele sil, as hja net op tiid under
bitwang komt. Dat it ien kear komme soe,
hiene folie minsken wol forwachte. Al
mear en al dryster waerden de kollektive
arbeidsoerienkomsten oan ’e kant set.
De tragi-komyske boeteoplizzerij fan Mar
ko en de Havendokken, kinne wol hwat
reek oer de striid driuwe litte, gjin sin-
nich minske sil hjir folie wearde oan ta
kenne. In kwea, sa algemien as it swarte
lean yn hünderten bidriuwen, kriget men
op dizze wize de wrald net üt. Dat is sa-
beare boarterij. De wurkjowers meije tin-
ke, dat it mei de prizen en leanen wol
reedlik is, de wurknimmers sjogge, dat
tal fan greate bidriuwen hege winsten
meitsje en wolle der har part ek fan ha.
Jammergenóch is it nou sa, dat dy sterke
bidriuwen yn dy krappe arbeidsmerk fan
tsjintwurdich de oaren de needsaeklike
wurkers ófsüge, sadUt dizze op har ek wer
mei swart lean bigjinne to pielen. Soene
alle lju, dy’t mear bitelje as har C.A.O.
foar de rjuchter komme moatte dan waerd
it in optocht sunder ein, Ek yn dy dielen
fan üs lan, hwert de boeren jit arbeiders
brüke, bygelyks yn de Noard-Eastpolder,
is it in publyk geheim, dat de C.A.O. s
net neilibbe wurde. Dat it mei dizze chro-
nyske sykte op in operaesje ütrinne moast,
koe men fan tinken wol ha. En safier is
it nou
Oan de oare kant is it ek düdlik, dat in
Aaiden: openluchtmuseum.
Maar als het u niets doet, ga snel naar
Aaiden. Doe dat in ieder geval. Het is
maar een nietigheidje van een dorp. Voor
het geval het niet aanstonds op de weg
wijzers staat, Zweelo zij uw baken. Daar
ligt het, een handvol boerderijen. Er is
geen heemkennis voor nodig om te zien
hoe stijlvol ze zijn, hoe mooi gedekt met
Het Hemelrijk is verlaten. Bij de Gletscherkom zie je geen mens meer. Bij Pools
hoogte heetst een stilte als, ja als bij de Pool. Dat klinkt misschien wat bizar Dat
doet u wellicht denken aan een exotisch land, maar zoek die romantiek niet te ver.
We willen er alleen maar mee zeggen, dat het stil is geworden in ons eigen Drente;
dat mèt de meeuwen ook de vakantiegangers zijn weggetrokken en dat dit vennetjes
want Hemelrijk en Gletscherkom zijn meertjes in de boswachterij van Gieten
nu alleen maar dennen weerspiegelen. Gaat het eigenlijk wel aan zulke vennen in de
publiciteit te brengen? Zit er niet het gevaar in, dat het Hemelrijk een hel van lawaai
wordt en dat Jan en alleman Poolshoogte gaan nemen?
Als we dat vreesden, we zouden hun ro
mantische namen hebben verzwegen.
Maar Drente kan tegen een toeristisch
stootje. Het telt de vennen bij honderden,
zoveel, dat ze niet eens allemaal een naam
hebben gekregen.
En stuk voor stuk zijn ze surprises, heel
aangename. Ze verrassen u en heus
niet alleen in de contreien van Gieten.
Het wemelt van de vennen. Er zijn er, die
zich vlakbij de zandverstuiving van Ap
pelscha hebben verstopt, je hebt-er die
open kaart spelen, midden op de hei van
Dwingelo. Misschien zijn er wel duizend.
En nog steeds heeft de toeristische goege
meente daar geen weet van. Die gelooft,
nog, dat het hier een dor en droog land is.
Wordt het niet tijd dat zulke bijgelovigen
al was het maar voor een dag of wat,
op verkenning gaan? Ze zouden tussen
Dwingelo en Spier een zijpad moeten vol
gen. Ze zouden daar aan ue oever van het
doet er niet toe welke ven de stilte horen
en reewild zien grazen. En dan zouden ze
gewonnen zijn voor dit land van de dui
zend plassen. Of is dit te veel avontuur?
Schoonebeek: oud en nieuw.
Laten we het anders presenteren. We zeg
gen kort en zakelijk: Schoonebeek. Ieder
een weet het, daar staan de ja-knikkers,
die de olie oppompen, daar rijden de
tankwagentreinen. Maar als men daar in
de zuidoosthoek, achter Coevorden, zijn
weg zoekt, dan blijkt dat het moderne de
buur is van het oude. Saksische boerde
rijen en ja-knikkers, ze wisselen er elkaar
af. En iets verderop wordt het veen machi-
It smoken fan sigaretten
Wurdt allinken rrij djür
De makkers fan lanswetten
Gean der foar ’t neist ta oer
Bilêsting op to fieren
Hja hawwe 't rjocht dêrta
Rint it yn ’e papieren?
Elk pakje in kwartsje ja?
Moai tinke fabrikanten
Us priis moat ek omheech
Winstsifer fan üs klanten.
Al jierren fierstou leech
It wurklean rint ek nei boppen
Wy passe üs dêrby oan
Der sil net bliid fan roppen
Dat witte wy malle skoan
Smook dochs minder sigaretten
Wy ha ’t biwiis, ’t kin kwea
Mei statistiken metten
It docht folkssounens skea
Better 't alhiel to litten
Dokters oer ’t algemien
Ha der lang oer ynsitten
Folksfijan nümer ien
Klanten en fabrikanten
Party’s witte ’t hiel skoan
Nim 't boadskip fan de kranten
Foar kennisjowing oan.
Warskoóging of reklame
It is üt gans egael
Oanstekke, jongedame
Menear, in fijne hael -
Mar wer in farsken yn ’e bran
De sigarettensmokers halde stan
PYT
Voor de ontwapeningsbesprekingen is ’t
politiek klimaat gunstiger geworden.
Nog vers in het geheugen ligt het kern-
stopverdrag, hetwelk in Moskou werd
afgesloten. Dit verdrag wordt door de
drag beschouwd als een eerste stap op
voornaamste deelnemers aan het ver-
de ongetwijfeld zeer lange weg naar de
ontwapening. Kennedy en Gromiko
spraken op de Algemene Vergadering
redevoeringen uit, welke opvielen door
het achterwege blijven van beschuldi
gingen en door aansporingen voor ver
dere stappen naar wereldvrede. Gromiko
drong aan op een achttien-landenconfe-
rentie, geleid door Chroestsjow en Ken
nedy. Reeds nu wordt gedacht en ge
sproken over het machtsvacuüm dat zal
ontstaan, wanneer eenmaal algemene en
volledige ontwapening een feit zal zijn.
Dat er een soort politiemacht zal moe
ten zijn om de wereldorde te handhaven,
is duidelijk. De rol van handhaver van
wet en orde wordt toegedacht aan de
Verenigde Naties. De wereldorganisatie
zal dus aan belangrijkheid winnen, naar
mate de ontwapening voortschrijdt. De
Skandinavische landen en Nederland
hebben reeds daadwerkelijke bijdragen
aan de politiemacht in het vooruitzicht
gesteld.
Wat de dekolonisatie betreft staat de
kwestie van de afrikaanse gebieden
vooraan. Engeland heeft het zwaar te
verduren met Zuid-Rhodesië, temeer
kent dat beide kwesties onverminderd
binnen de wereldorganisatie aan de
orde zullen komen.
Hoewel de openbare mening in de ont
wikkelde landen gelukkig meer en meer
tot het besef komt, dat grotere ontwik
kelingshulp een zaak is van toenemend
belang voor de ontvangende èn de ge
vende landen, brengt de huidige ont
spanning in de betrekkingen tussen
Oost en West met zich mede, dat het
feit dat de hulp als een onderdeel wordt
gezien van de koude oorlog tussen beide
blokken, minder op de voorgrond zal
gaan treden. Daarbij komt nog, dat de
kosten voor de bewapeningswedloop, de
ruimtevaart, de eigen ontwikkeling van
de economie en de ontwikkelingshulp
dermate hoog zijn geworden, dat het
zelfsh voor reuzen als Amerika en Rus
land steeds moeilijker wordt daarvoor
de benodigde gelden te vinden. Het is
daarom gelukkig te kunnen constateren
dat de ontwikkelingshulp - althans in
de westelijke landen - een steeds hogere
prioriteit geniet, ondanks de bovenge
schetste moeilijkheden.
Vele andere moeilijkheden zullen door
de volkerenorganisatie moeten worden
opgelost. Wij noemen slechts Kongo,
Palestina, Yemen en Vietnam. Ook moe
ten de Verenigde Naties een ernstige
financiële crisis oplossen. Maar intussen
werken de Verenigde Naties en de met
haar verbonden gespecialiseerde organi
saties aan de opbouw van een betere
wereld.
Door het opheffen van de verschillen
in levensstandaard wordt één van de
hoofdoorzaken van het ontstaan van in
ternationale spanningen opgeheven.
Daarom heeft deze wereld steeds meer
behoefte aan een organisatie als de
Verenigde Naties.
riet, hoe harmonisch passend in het land-
schap. Je kunt zo het grasveld dat ze om
ringt opwandelen. Ze doen niet gereser
veerd of statig, zoals de hoeven in het
Groningerland. Ze zijn vriendelijk en dat
is een eigenschap die ze gemeen hebben
met de mensen.
Het najaar is de goede tijd, om te ervaren
'dat Drenten niet stug zijn. Op het platte
land zijn ze zelfs een beetje nieuwsgierig.
Ze hebben nog interesse voor ’t verschijn
sel dat toerist heet. En ze gunnen zich de
tijd met hem te praten. Ook dat is een at
tractie, al wordt die dan niet vermeld in
de folders van de VVV.
Maar we waren in Aaiden, een nederzet
ting van boerebedoeningen die men wel
een openluchtmuseum heeft genoemd.
Niet omdat het een kunstmatig geheel is,
maar omdat je bijna nergens nog een ge
hucht vindt dat zo vrij van moderne smel
ten is.
Ellert en Brammert
Wij hebben het aan een Bolswards initia
tief te danken, dat nóg een hoekje Dren
te werd ontdekt. Wij bedoelen het natuur
schoon rond Ellert en Brammert. De
meeste van onze lezers zullen wel eens
een vakantie hebben doorgebracht in het
recreatieoord van de fa. Lammertsma,
maar heeft u wel eens de bossen doorge
dwaald tot aan Appelscha?
En heeft u wel eens een middag doorge-
bradit aan de Blauwe meren bij Smildc?
Het is werkelijk de moeite waard. Trou
wens vanuit Ellert en Brammert kunt u
vele van de ontdekkingen doen die wij in
dit artikel beschreven. En dat niet alleen
in de zomer, maar ook in b.v. een week
end in de herfst, als de paddestoelen
glimmen tussen de naaldendeken onder de
dennen en wanneer het loof een kleuren
mengeling vormt van het geelste geel tot
het roodste rood met alle schakeringen er
tussen, zodat een schilder op zo’n palet ja
loers zou worden.
Schoonoordreuzen en plaggen
hutten
Een heus openluchtmuseum is er ook, op
nog geen tien kilometer van hier. Even
buiten Schoonoord staan twee reuzen in
het veld, twee bordpapieren reuzen, de
heren Ellert en Brammert. Nou, heren is
te veel eer. Het waren volgens de legende
in hun tijd geen brave jongens. Ze staan
hier in het Ellertsveld als blikvangers, ze
wijzen de weg naar de enige plaggenhut
ten, die Drente nog heeft. En dit zijn
gelukkig wèl museumstukken.
En wie toch in Schoonoord is en dan lek-
ker-lui, zonder kaartlezerij, wil gaan toe
ren kan zich hier laten leiden door de
nog zo nieuwe zeshoekige borden die de
Hondsrugroute markeren. Om het toer-
genot te verhogen, doet men er goed aan
eerst even bij een ANWB-kantoor een
kaartje op te halen, waarin de route wordt
beschreven. De volledige rondrit is er
een van. 125 kilometer. Ook dat is een
manier om kennis te maken met Drente.
Of u nu naar de schaapskudde wilt gaan
kijken op de hei bij Ruinen, of de zand-
strooister juffrouw Hans in Schoonebeek
wilt opzoeken of de heer Lever in zijn
knipkunstmuseumpje in Roden, het is ons
om het even.
Als u maar ontdekt, dat Drente een eigen
landschap en een eigen sfeer heeft. En als
u na afloop maar leunt zeggen: het was
aangenaam kennis te maken.
het stijgen van de levensstandaard,
neemt de vraag naar vlees toe en dat heeft
met zich meegebracht dat men in sommi
ge landen het probleem van de geboorte
van tweelingen bij rundvee van de vlees-
rassen naar voren brengt.
Met hormoonbehandeling heeft men bij
schapen hier en daar goede resultaten be
reikt. Zo steeg bij een bepaalde proef het
aantal lammeren per 100 ooien van 150
tot 180 wat een behoorlijk resultaat is.
Het moet ook mogelijk zijn om bij rund-,
vee de geboorte van tweelingen te bevor
deren, doch men dient dan ook voldoende
aandacht te schenken aan de voeding van
de droogstaande koeien, aldus „Der
Frieszüchter”.
Er is geen heemkennis voor nodig om te zien hoe stijlvol ze zijn, hoe mooi
gedekt met rit, hoe harmonisch passend in het landschap
algemiene, sterke leansforheging allinnich
dan troch de bidriuwen droegen wurde
kin, as dat hegere leanpeil ek yn tal fan
prizen trochbirekkene wurde kin. Hwant
de measte bidriuwen kinne dit net üt de
winst dwaen, allinnich de sterksten.
Sterk yn ekonomyske sinEn dat binne dy
bidriuwen, dy’t troch har omfang en har
sterke mechanisaesje de minsklike arbeids
krêft op it heechste rendemint bringe kin
ne. Hoe better de bidriuwen yn steat bin
ne om de meast-produktive masines to
brüken, desto heger stiich ek de wearde
fan de minsklike arbeid. Foar dat brüken
spilet de omfang fan it bidriuw in greate
rol. Dat dit yn de yndustry sa is, wol elk
wol oan, mar it is ek wier yn de lanbou-
sektor.
Ofsioen fan de persoanlike ynfloed fan
de bidriuwslieder, mar steunend op ge
middelde sifers, docht bliken, dat ue to
tale arbeidsynkomsten üt trije typen boe-
tebidriuwen per man, sterk ütienrinne. Ik
haw hjir üt itselde jier de sifers lizzen fan
in sery bidriuwen fan gemiddeld 6.21
h.a. üt Gelderlan, in oare sery fan 23.4
h.a. üt Fryslan en in sery fan 48 h.a. üt
de Noard-Eastpolder. Allegearre bidriu
wen, hwert üt makke wurdt, hwat der yn-
sit. En hwat blykt nou De totale arbeids
ynkomsten fan de 6.24 h.a. bidriuwen wie
6871 goune. De bisetting wie 1.35 fól-
weardige arbeidskrêft, dus per man 5090
goune. De totale arbeidsynkomsten fan ’e
23-4 h.a, bidriuwen wie: 23-206 goune
mei in bisetting fan 1.8 fólweardige ar
beidskrêft. Dat is per arbeidskrêft 12.892.
By de trêdde sery wiene de totale arbeids
ynkomsten 52.865. De bisetting wie hjir
3.1. Dus per fólweardige arbeidskrêft:
17053 goune. op 48 h.a.
Yn itselde boerebidriuw wurde dus yn-
komsten makke, dy’t ütienrinne fan 5090
Jz1
