Een nieuw bedrijf in Bolsward
slaat zijn vleugels uit
Ds. Y. Schaaf
Het werk
van
Cameroun
5 2-f
22 VERTALINGEN NODIG
551
4s
n.v.
in
Machine- en apparatenfabriek Koopmans
kan groei haast niet bij houden
I
I
üs hjoed p p
to sizzen
o
J. S.
o
Fan de Mar tiny t oer
Tj. de J.
a.
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Waarin opgenomen: De Bohwardsche Courant, Westergoo en De Jong Nieuwsblad
c
n
z
Zilveren filmpjes
3e week november 1938
Nieuw onderzoek naar
fruitteeltmoelicid
Beammen yn rêst
j
w
X3
X
O
u
z
z
«A
X
X
c
n
z
z
w
4
1
DINSDAG 12 NOVEMBER 1963
102e JAARGANG
No. 87
OOSTENRIJKSE OLYMPISCHE POSTZEGELS
Wl NIER S Pi I. IE 19 64.
i 9 O 4-
Noorwegen overle-
HOLLAN EN FRYSLAN
W I NIE R 5 P i
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en ■Redactie-adres:
Marktstraat IS
Telef. 2451 - Na 18.50 uur 2305 of 2335
(K5157)
plakken wurdt der drok oer praten,
it tempo leit hiel hwat leger as yn
C
Te Workum zal een dienstbodencursus
worden gehouden.
De beammen bin feal
Tige neaken en keal
Har pronk dreau wei
Op in hjerstige dei
Faeks bügend en gram
Stiet dêr nou de stam
o.
O
Cu
O
O PUB L I K STFRR E I CH
Bolswards Nieuwsblad
Sedert enige dagen dwalen in de bossen
langs
se kii
der-
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingebonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertcnues bij contract reductie
Koningin Maud van T
den tengevolge van een operatie.
WINTI R S PI I 1.1 1964
M
X
u
i/s
R E P U B L I K O S T E R R E l C H
zeker te klein. Het bedrijf groeit n.l. zó
hard, dat B. en W. de ontwikkeling nau
welijks of niet kunnen bijhouden.
Een dergelijk snel groeiend bedrijf als
dat van de heer Koopmans nog geen
twee jaar oud en nu reeds een 35 man
in dienst kan zich n.l. niet de weelde
veroorloven soms een half jaar of nog
langer op vergunningen te moeten wach
ten. Verschillende grote orders moesten
dan ook worden afgezegd en dit is pijn
lijk.
Wat het productieschema betreft ver
vaardigt de Machine- en Apparatenfa-
briek aan de Wipstraat voorzieningen
voor de zuivel- en chemische industrie
in alle voorkomende vormen van roest
vrij staal, o.a. ook alluminium.
Zo worden voor de zuivelindustrie trans-
sportbanen voor kaas en kaasvaten ge
leverd, waarvan wij er een afbeelding
zien op bijgaande foto, genomen in de
Coöp. Zuivelfabriek te Witmarsum.
Ook vervaardigt de fabriek spoelmachi-
nes en opslag-installaties.
Aan de Hichtumerweg worden voorna
melijk ondergrondse en bovengrondse
olietanks vervaardigd, zoals wij die thans
reeds veel op de „boerehiemen” aan
treffen.
Al deze artikelen worden uitsluitend via
de handel geleverd. Het Technisch Bu
reau ontwerpt en de machinefabriek
levert verder staalconstructies in de
meest uitgebreide zin, o.a. staalskelet-
ten voor gebouwen, bordessen, silo’s enz.
Verschillende grote objecten in en rond
Bolsward zijn door Koopmans N.V. mo
menteel in uitvoering of in portefeuille,
kortom Bolsward is in deze N.V.’s een
goede en goed geleide industrie rijker
geworden, waarvan wij in de „toekomst
nog veel verwachten en dat aan vele
handen werk zal geven.
WI N T E R S P I E 1. E 19 6 4
UI
X
U
SA
Z
Z
to
X
RE PU 8 LIK OSTE R REICH
O "xc>
y PU B LI K OSTE R REI CH
X
z
W
X
C
O
RE PU B H K O STE R R Ei fH
WINTERSPIEL E 19 6 4
overgeplaatst. Na een geïmproviseerde
behuizing werden èn Bureau en Ma
chine- en Apparatenfabriek gevestigd
in. een voormalig kerkgebouw, n.l.
het pand aan de Wipstraat, voorheen
Gereformeerde kerk, later fabriek van
bakkerijgrondstoffen fa. Steensma, fa
briek van pedagogische leermiddelen
JéGro en opslagplaats voor meubelen.
Al spoedig bleek het eigenlijke pand te
klein. Plannen werden beraamd een
nieuwe hal te stichten in het Industrie
park. In afwachting daarvan werd een
tijdelijke loods opgetrokken in de Kerk
straat achter het voormalige kerkge
bouw. In snel tempo volgden de gebeur
tenissen elkaar op. Het verdwijnen van
de Batavus-tractie gaf een nieuwe wen
ding aan de plannen. Er werd afgezien
van het plan een industriehal te bouwen
in het Industriepark en de Batavus-hal
werd mèt grotendeels het personeel over
genomen.
Inmiddels zijn plannen hier achter een
schopeerinrichting te plaatsen en een
nieuwe hal te bouwen in een vergevor
derd stadium van voorbereiding.
De Batavushal is eigenlijk voor het doel,
dat Koopmans N.V. zich stelt te plat en
Inbraak vij IJ. v. d. Witte, S. Koeistra en
F. Stokje te Witmarsum.
de Nederlands-Duitse grens Jood-
inderen rond, die waarschijnlijk va-
en moederloos zijn.
In Nederland, waar de Britse brouwerij
met Heinekens samenwerkt, neemt de
vraag eveneens toe. Whitbreads heeft een
belang van 50 procent in de Britse Heine
kens onderneming.
Net allinnich yn aerd rinne Hollanners
en Friezen frijhwat ütinoar, ek op oare
punten binne bilangrike forskillen oan to
wizen. Faeks, dat dy dingen ek wer mei
it aerd forban halde, mar dêrneist sille
lizzing, grounaerd en ynfloed fan folie
ymport ek harres dêrta dien hawwe. Oan
de oare kant hat der ek altiten west in
sportive striid tusken dizze beide tüken
fan de Nederlanske stam, hja fiele harren
ek op in bipaelde wize oan mekoar bi-
sibbe. Wy sjogge dat by it silen bygelyks
bwerby de striid Hollan-Fryslan altyd in
Slagersbedrijf E. Bolta. Onze prijzen de
ze week3 pond rundvlees mager f 1
3 pond doorregen f 1,4 pond runder
gehakt f 1,,4 pond varkensworst f 1,
mager varkensvlees 40 ct. per pond.
Sjoch nel jo minder
Dat jowt it minste hinder
Fa komt it foarjier nei
Dan op in moaije dei
Gean de knoppen wer iepen
Nei ’t winterske sliepen
W1NTERSPIELE 1 9 6 4-
in
Wanneer fruittelers gerooide boomgaard-
percelen opnieuw gaan inplanten met jon
ge vruchtbomen komt het dikwijls voor,
dat de jonge bomen de eerste jaren slecht
groeien of soms zelfs gaan kwijnen, on
danks het feit, dat bemestingstoestand,
waterbeheersing etc. in orde zijn. Deskun
digen schrijven deze slechte groei toe aan
het voorkomen van aaltjes en/of de zgn.
specifieke bodemmoeheid. Wetenschap
pelijke onderzoekers hebben de feitelijke
veroorzaker (een schimmel?) nog niet
kunnen vinden. Belangrijker is echter,
dat thans reeds middelen in de handel
zijn, waarmee de slechte groei als gevolg
van de moeheidsverschijnselen kunnen
worden bestreden o.a. chloorpicrine.
Strooksgewijze ontsmetting (dus daar
waar de bomen zullen worden geplant) is
voldoende. Aangezien deze middelen nog
al prijzig zijn willen de fruittelers graag
tijdig op de hoogte zijn of een behande
ling van de grond gewenst is. Deze moge
lijkheid is thans aanwezig, omdat het Be
drijf slaboratorium voor Grond- en Ge-
wasonderzoek te Oosterbeek in 1964 Be
gint met een speciaal onderzoek voor de
praktijk namelijk een biologische toets
naar fruitteeltmoeheid. Dit is een unicum
in de wereld, waarvan de Nederlandse
fruittelers van kunnen profiteren.
nimt graech de foarstap mei hwat nijs, hy
wachtet net of minder lang, it dimmene,
it biskiedene sjocht hy oan foar hwat min-
derweardichs. En nou is it sa, dat oan al
dy karaktereigenskippen goede en minder
goede kanten sitte, ik forhearlikje se net,
mar ik wol se ek net leechlizze. Óp it ge-
biet fan de suvelforwurking jowe se üs
in gunstich foarbyld, dat mist üs net. Hja
hingje net jierren tsjin de operaesje oan,
sa as hjirre meastal, mar omt hja witte,
dat it foar de pasj int nedich is en heilsum
pakke hja de kou by de 'hoarnen.
Nou is der om earlik to wezen jit ien
bilangryk forskil tusken Hollan en Frys-
dat het geboden is in Cameroun voor
lopig al tot een aantal van twee en twin
tig nieuwe vertalingen te komen, waaraan
afgewerkt wordt of onlangs.werd begon
nen. Daarbij wordt vanzelfsprekend hulp
geboden door mensen, die uit de diverse
landstreken afkomstig zijn.
Zo moeten bijbelvertalingen tot stand ko
men in o.m. Bafia, Fulani, Mousgoum,
Bagangté, Basa, enz.
In de nabij gelegen jonge republiek Ga
bon, sinds I960 zelfstandig, is het Ned.
Bijbelgenootschap sinds kort betrokken
bij vijf bijbelvertalingen, terwijl voor
Spaans Guinea tevens een bijbelvertaling
moet worden gereedgemaakt.
Dus 28 vertalingen, welke in de kortst
mogelijke tijd gereed moeten komen en
mede door het Nederlandsch Bijbelge
nootschap moeten worden verwerkelijkt.
Als voorloper van al deze vertalingen,
waarvan de arbeid nog jaren in beslag
neemt, moet nu als eerste „daad” een bij
bels verhalenboèk voor geheel Cameroun
in orde worden gemaakt. Dit bijbels ver-
It hjerstich toaniel
Is faek brün en giel
lan en dat is de Koöperative Kondinsfa-
bryk. Dizze forwurket fan alle Fryske fa-
briken in bipaeld kwantum molke, hwer-
troch de forskillen yn it ütbiteljen tusken
de ünderskate fabriken lytser binne as
dèrre. Mar ek dan, as men dit yn rekken
bringt, is it spitich, dat de needsaeklike
konsintraesje net hurder giet. Eltse nije
ynfestearing yn tsientallen suvelfabriken
yn Fiyslan, dy’t mei inkele jierren dochs
net bihalden bliuwe kinne; kostet de boe
ren in slompe jild. De suvelmechanisaes-
je is sa kostber, dat de lytsere fabriken dit
perfoarst net bikostigje kinne. As hja it
dochs dogge, moat it iin, om de wanho
pige bistjüren en de leden bigreatsje. Litte
de minsken, dy’t hjir safolle bilang by
hawwe ris rêstich oertinke, dat fabriken
fan om en de by 10 miljoen, dy’t mekoar
by moai waer hast op ’e tafel sjen kinne,
dochs de lapen by mekoar smite moatte.
Dat hjirby hiel hwat gefoelichheden oer-
woun wurde moatte, is sünder mis, mar dy
wurde troch de tiid net lytser, wylst de
skea aloan groeije sil.
Hollan is in oare kontrei as Fryslan en
persoanlik soe ik net graech ruilje wolle,
mar yn dit opsicht kinne wy fan harren
leare.
Hwant Fryslan hat op suvelgebiet in nam-
op to halden, dy’t klinkt as in klok. Hja
namen destiids de foarstap, hja fiteren de
oaren oan troch moedige inisiativen sa as
kontróle fan fet en aeiwyt, T.B.C.- en
abortusbistriding en sa folie dingen meat.
It is nou de tiid om ek op dit wichtich
punt troch to taesten. It giet om de ta-
komst.
75
RE PU B II K OS i E R R E i C H
Meer BRITS BIER
Whitbreads, de Londense brouwerij, heeft
bekend gemaakt, dat de vraag naar hun
bier in Nederland en België gestadig toe
neemt. De vraag in België bedraagt thans
meer dan een half miljoen flessen per
week.
Met het oog hierop zal Whitbreads in
Mechelen een nieuw bottelarij en distri
butie depot openen. In Brussel heeft
Whitbreads al een fabriek. In Onkerzele
heeft Whitbreads ook bottelfaciliteiten
verworven.
De heer Hans Koopmans is een geboren
Sneker. Hij groeide op in de banketbak
kerszaak van zijn ouders. Hoewel het
vak van banketbakker voor vele lekker-
lievende jongetjes wel ideaal moet schij
nen (stel je voor: altijd gebak met slag
room voor de hand!) bleek al spoedig
dat Hans niet in de wieg was gelegd
om zoete broodjes te bakken.
Al heel jong openbaarde zich bij hem
een onuitroeibare hobby, die heel zijn
verdere levensloop zou bepalen.
Als kleuter toonde hij meteen al een
grote belangstelling voor de techniek.
Als 4-jarige was hij al meer in auto-
garages te vinden als in de bakkerij
en deze liefde op het eerste gezicht bleek
de ware. In het opgroeien had alles wat
te maken had met auto’s, machines en
elektrische apparaten zijn blijvende be
langstelling. Knutselen was zijn groot
ste liefhebberij. Handvaardigheid en
vernuft verenigden zich en zo moest uit
hem wel een technicus groeien, hij was
er als het ware toe voorbestemd.
Het was dan ook een gelukkig besluit
van zijn ouders dat de jonge Hans naar
de Sneker ambachtsschool mocht en niet
naar de bakkersschool werd gestuurd.
Tien tegen één dat hij in dat geval zich
na zijn opleiding al spoedig zou hebben
bezig gehouden met het ontwerpen van
bakkerijmachines. Maar zoals gezegd,
hij mocht zijn roeping volgen en de am
bachtsschool doorlopen.
Hierna ging het naar de M.T.S. te Leeu
warden, nu H.T.S. waar deze in 1930
geboren Sneker jongeman in 1952 zijn
einddiploma behaalde.
De heer Koopmans nam opnieuw een
wijs besluit. Hij ging niet direct zelf iets
beginnen hoewel dit van jongs af aan zijn
wens was geweest, maar vond het na
zijn theoretische opleiding nodig en ge
wenst praktijkervaring op te doen. Zo
was hij in verschillende klein- en groot
bedrijven op technisch gebied werkzaam
totdat hij respectievelijk van enkele za
ken bedrijfsleider kon worden. Naast de
ervaring in het omgaan met mensen en
materiaal, met leveranciers en afnemers,
met ambtenaren en wetten, met het za
kenmilieu in Sneek, Leeuwarden en Hee-
renveen, ging de heer Koopmans zo
als hij het zelf uitdrukte zijn basis
verbreden door te gaan studeren, zodat
hij te zijner tijd op velerlei gebied be
slagen ten ijs kon komen. Niet het minst
besteedde hij daarbij de aandacht aan de
bedrijfseconomische studie om zich in
alle „gekke situaties” te kunnen red
den en georiënteerd te zijn op het wel
zeer ingewikkelijde gebied van de hui
dige moderne bedrijfsvoering met zijn
vele facetten en factoren. Er komt na
melijk tegenwoordig heel wat kijken,
wil men een bedrijf opbouwen en als men
over ijs van één nacht gaat of om
een ander beeld te gebruiken zich on
getraind in de baan begeeft, zal het
zeker op een mislukking uitlopen.
De heer Koopmans was getraind, was
georiënteerd en had de markt kunnen
verkennen. Hij zegt dit alles niet met
zoveel woorden en benadrukt nog eens,
dat er hiervan zo weinig mogelijk in de
krant moet, maar het is dan toch maar
„het geheim van de smid” en de waar
borg voor zijn succes.
Eindelijk was het dan zo ver.
Ingaande 1 januari 1962, nog geen twee
jaar geleden dus, kon in Sneek het „Bu
reau voor Technische Diensten, Sneek
N.V.” van start gaan.
Het was een door de heer Koopmans nu
persoonlijk geleid bureau, dat zich bezig
hield met het ontwerpen en berekenen
van constructiewerken, staalbouw, elek
trische installaties enz.
Het bureau bleek spoedig in een be
hoefte te voorzien en er kwamen van
velerlei kant opdrachten. Ondertussen
bereidde de heer Koopmans rustig maar
zelfverzekerd zijn plannen voor tot het
stichten van een eigen fabriek.
Dit werd het in augustus 1962 opge
richte Machine- en Apparatenfabriek
Koopmans N.V., dat zich te Bolsward
zou vestigen. Het Bureau Technische
Diensten werd eveneens naar Bolsward
Koning Haakon, die in het Buckingham
Palace logeerde, was niet bij het overlij
den aanwezig.
halenboek zal bestaan u-it circa 50 verha
len uit het Oude- en circa 50 verhalen uit
het Nieuwe Testament.
Het in juni 1964 150-jarige N.B.G. zal
alle krachten inspannen straks, dank zij
ook de medewerking van vele nederlandse
jongeren en ouderen, een bijbels verhalen
boek voor Cameroun aan dit jonge Afri
kaanse land te kunnen aanbieden.
Aan dit boek hebben de zending, de on
derwijzers en de zondagsscholen zeer gro
te behoefte!
Tiet Nederlandsch Bijbelgenootschap, dat
mede Cameroun tot zijn werkgebiel heeft
zond enkele jaren geleden Ds. Y. Schaaf
daarheen om
enz.
Ds. Schaaf
ren van zijn verblijf aldaar inderdaad een
distributie-net weten op te bouwen, waar
door de verkoop van bijbels en bijbelge
deelten in het laatste jaar verhoogd kon
worden tot 50.000 exemplaren.
Daarnaast is er ook de verantwoordelijk
heid om de Bijbel in de Camerounese ta
len te vertellen. Dr. J. Voorhoeve bevindt
zich reeds geruime tijd in Cameroun, in
opdracht van het N.B.G., waar hij de ver
schillende bijbelvertalers adviseert. Dr.
Reyburn, die geruime tijd medewerkte als
taalgeleerde, is inmiddels naar elders ver
trokken zodat een ander zal moeten wor
den aangetrokken.
Een enorm werk deze bijbelvertalingen:
een werk, dat zowel financieel als aan ar
beid een grote inspanning vraagt.
Een intens onderzoek heeft uitgewezen,
Ter gelegenheid van de komende Olympische winterspelen gaat de Oostenrijkse
P.T.T. een speciale serie postzegels uitgeven. Zes van de zeven zegels zijn hier
bij af geheeld. De kleien zijn v.l.n.r. en van boven naar beneden: blauw-grijs,
groen-grijs, lichtblauw, licht violet, grijs violet en lichtgroen, De zevendeniet
ajgeheelde zegel toont een toboggan, een soort slede en is duif grijs van kleur
hinne, om de Ryp hinne, by it Hearren-
fean, by Wolvegea, by Warkum en ek op
oare plakken wurdt der drok oer praten,
mar i'
Hollan. Nou is it wol düdlik, dat hjir ek
oarsaken binne, dy’t gjin earlike forgeli-
king mooglik meitsje. Noard-Hollan sit
folie tichter by de greate stêdden, Amster
dam yn it bysünder, en de konsumsje-
molke spilet dêrom dèrre in folie greatere
rol. Mar men moat ek tajaen, dat de Hol
lanners punten hawwe, dy’t op saeklik ge-
biet yn har foardiel binne. Hja binne folie
nofterder as de Friezen, tille minder
swier, fine prinsipes wol aerdich, mar
gean der net oan dea. Har saeklike noas
is fyn en jowt earder de trochslach as hjir
re. De Hollanner doart ek better, hy is net
bleu en hat in stevich gefoel fan eigen-
wearde. Fan aerd mient hy gau, dat hy
it better kin as in oar en hy hannelt der ek
neffens. Biningen oan doarp en famylje
bést, mar it moat gjin sinten kostje, dat
Hwat hat Cjabe Skroar
spannende kampslach is. Ek de Hollanske
boer mei graech mei syn Fryske kollega
yn ’e striid. Hja hawwe pralctysk itselde
soarte fan fé, al is der forskil en hja wrot-
te ek like hurd om foarüt to kommen. Mei
it fet kinne hja net earlik sa heech kom-
me, mar it oantal mingels molke is bi-
leaven net lytser as hjirre. Lykwols as fok
kers binne de Friezen harren de baes, dat
mist net. Sjocht men nou nei de forwur-
king fan de molke, dan blykt it yn Noard-
Hollan dochs hiel oars to gean as hjirre.
Ek yn Noard-Hollan wiene der yn it for-
line in great tal fabriken. Yn 1917 wiene
dat jit 100 en yn 1940, doe’t de oarloch
bigoun wiene dat jit 52. De konsintraesje
is der dus al earder bigoun as hjirre, hwat
ek wer goed to bigripen is as men wit,
dat hiel hwat fan dy fabrykjes mar tige
lyts wiene. Dizze 52 fabriken binne sünt
dy tiid wer in hiel ein sakke. Sa wiene der
yn '1961 mar 20 mear, hwerfan forskate
al mei trijen en fjouweren gearwurken.
Sünt dy tiid is de fierdere konsintraesje giet him justjes to fier. De Hollanner
yn in fül tempo trochset. Stik foar stik
geane de fabriken, itsij nei de kombinaes-
je foar konsumsje-molke to Heilo, of nei
de greate pommeranten fan de fabryks-
molke: Lutjewinkel en Opmeer. De fa-
bryk to Opmeer hie yn ’61 al in omset
fan 64 miljoen kilo, wylst Lutjewinkel
doe op 43 miljoen siet, mar sünt dy tiid
is der al wer gans bykomd en algemien
forwachtet men dèrre, dat Opmeer mei
gauwens in fabryk wurdt fan 100 miljoen
kilo molke
Grif, ek hjir yn Fryslan sit men op dit
gebied net stil, by nou en dan hearre wy
fan fusy’s tusken fabriken, om Ljouwert
De heer Hans Koopmans is een bescheiden man. Hij wil liever niet in de krant
en zegt dat ook eerlijk als wjj vragen voor ons blad een babbeltje met hem te
mogen maken. Elke show en elke stunt is hem vreemd. Hij blijft liever op de
achtergrond. Hoewel dat overigens langzamerhand wel wat afgezaagde
gezegde niet is gevallen zou men hem kunnen kenschetsen met: geen woorden,
maar daden.
Voor wie het nog niet mocht weten, de heer Koopmans is de initiatiefnemer,
directeur en eigenaar van een snelgroeiend bedrijf in Bolsward. Hij timmert in
de letterlijke zin van het woord nogal aan de weg en al voelde hij er dan zelf
bitter weinig voor, toch zitten we later in het gezellig ingerichte privékantoortje
aan de Wipstraat. De heer Koopmans zwichtte n.l. tenslotte voor ons motief dat
Bolsward en de lezers van ons blad er toch wel recht op hadden te weten wat er
eigenlijk met zijn zaak aan de hand is.
mede Cameroun tot zijn werkgebiel heeft
enkele jaren g'
.een om de distributie van bijbels,
in dat grote land te regelen.
heeft tijdens de bijna vier ja-
zijn verblijf aldaar inderdaad
ui
X
V
V5
X
O
co
w
K
X
c
n
