van
Sociale
van
Begroting
Zaken in discussie
Moeilijkheden met de
„Geest van Moskou”
Al
In Engeland les voor de conservatieven
Naar een nieuwe grondwet?
I
to sizzen
Canada koopt drie
Britse duikboten
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Gouden filmpjes
Glijvlucht
Noord-Rhodesië op
weg naar zelfbestuur
Dezer dagen zijn in Londen verdere bij
zonderheden bekend gemaakt over de
nieuwe Grondwet voor Noord Rhodesië
die het protectoraat verder zal leiden naar
binnenlands zelfbestuur. Voor de eerste
keer zal het land een Eerste minister en
een kabinet van maximaal dertien andere
ministers krijgen, die de huidige uitvoe
rende raad zullen vervangen. Het aantal
leden van de wetgevende raad zal worden
uitgebreid van 45 tot 75.
F pw
W
VRIJDAG 15 NOVEMBER 1963
102eJAARGANG
No. 88
I
PIET
fijn mandje
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bo'sward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 15
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of 2335
(K5157)
Bolswards Nieuwsblad
Waarin opgenomen: De Bolswardsche Courant, Westergoo en De Jong s Nieuwsblad
Abonnementsprijs f 1.90 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 13 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Handelsadvertentres bij contract reductie
Canada zal drie van de nieuwste Britse
conventionele duikboten kopen. Deze kos
ten ruim 100 miljoen gulden. De duik
boten van de Oberon klasse zijn
de modernste niet-atoomduikboten ter
wereld. Groot Brittannië heeft er reeds 8
in dienst en er zijn nog vijf besteld.
schappelijke houding tegenover het pro
bleem van de Russische handel. De par
lementariërs hebben ook duidelijk ge
maakt weinig te gevoelen voor de door
Kennedy voorgestelde multilaterale kern
macht van de N.A.V.O., maar Washing
ton heeft al gezegd toch met de plannen
te zullen verdergaan.
POSTZEGEL-PREMIER(E)
In het postkantoor Kerkplein-Prinse-
straat in den Haag, beeft de Nederland
se eerste minister, Mr. V. G. M. Ma-
rijnen, dinsdagochtend vroeg de eerste
kinderpostzegels 1965, waarvan de af
beeldingen zijn geïnspireerd op kleuter-
versjes gekocht van een kleuter, nd.
van zijn vierjarig zoontje Paul, dat bij
de verkoop werd geassisteerd door zijn
moeder. Het was een tafereeltjewaar-
bij natuurlijk de pers niet ontbrak
3e week november 1913
St. Nicolaas maakt bekend, dat hij vrij
dag 5 december ’s avonds 5 uur ’n tour
nee door de stad maakt. Bestellingen bij
K. Dijkstra, vanaf f 1,worden desge
wenst door hem gebracht.
Een aardige surprise is een fijn mandje
fruit. D. M. Bosma, Bolsward
De mannen van de wetenschap vonden de
Gjin bern wurdt aid
yn de eagen fan syn alden
De K.L.M.
Zit in de klem;
Lang matador
Excelsior!
Het succes van
Haar chef Plesman
In voorspoedzon
Bedrijf dat won
Haast elk jaar meer
Plots kwam een keer
Men zag beducht
’t Wordt een gluvlucht.
K.L.M. zakt
Leiding verzwakt
Er dreigt gevaar
Dit komt nooit klaar
Een lege pot
Nadelig slot
Wie grijpt er stoer
Reddend het roer
Pak aan, terstond
Wij raken grond
Geen loos gerucht
’t Wordt een glijvlucht
K.L.M. dacht:
Met man en macht
Spelen wij ’t klaar
Alberda maar
Larive aan bod
Herstel volgt vlot
Onenigheid
Verloren pleit?
Het personeel
Ziet niets meer heel
Het zegt de top
't Vertrouwen op
Wie klaart de lucht
Tot een stijgvlucht?
Nieuw incident.
Toen de Russen vorige week weer het
uitstappen van een transport van minder
dan 30 man eisten, was het niet meer mo
gelijk iets anders dan een doelbewuste
Russische politiek te vermoeden. De Ame
rikanen weigerden en pas na 41 uren
mocht het konvooi verder gaan, zonder te
zijn geteld. De Amerikanen hebben dui
delijk gemaakt, dat het probleem de vrije
toegang tot West-Berlijn is en Chroestsjov
heeft begrepen, dat het om meer dan een
plaatselijke speldeprik gaat.
In zijn versie van het gebeuren hadden de
Amerikanen het hoofd in de schoot ge
legd; „anders hadden zij over onze lijken
verder moeten gaan”. Hij beschuldigde
de Amerikanen ervan de bestaande rege
lingen eenzijdig te willen veranderen.
Chroestsjov had er al bij andere gelegen
heden geen twijfel over laten bestaan, dat
het communisme het kapitalisme zal over
winnen en bij de parade ter herdenking
van de revolutie van 1917 werd voor het
eerst een raket meegevoerd, waarvan werd
gezegd, dat zij elk vijandelijk geleid pro
jectiel in de lucht zou kunnen vernieti-
Les voor de conservatieven.
Een tussentijdse verkiezing in het Schotse
district Kinross heeft sir Alec Douglas
Home, de nieuwe engelse premier, in het
Lagerhuis gebracht. De overwinning was
zeker, alleen was de meerderheid van sir
Alec, vergeleken bij de vorige verkiezin
gen, met enkele duizenden geslonken.
Belangrijker was de tussentijdse verkiezing
in Luton, een welvarende fabrieksstad op
50 km van Londen, waar de conservatieve
candidaat er niet in slaagde de meerder
heid te behalen, waardoor de zetels naar
de socialist gingen. De conservatief be
haalde 17.000 stemmen tegen 27.000 vo
rige maal, de socialist daalde eveneens,
van 22.000 tot 21.000, terwijl de liberaal,
die de vorige maal niet meedeed, 5.000
stemmen veroverde. Er waren ook een
goede 4.000 stemmen minder uitgebracht
dan in 1959-
Luton is welvarend en sinds '50 conser
vatief, maar toch bleek een gedeelte van
de bevolking niet ingenomen met de con
servatieve regering, die over het algemeen
te zeer de naam heeft gekregen van een
regering van en voor de rijken. Deze on
tevredenen zijn niet naar de socialist over
gestapt, maar naar de liberaal om hun
protest te laten horen. Gebeurt dat bij de
algemene verkiezingen, welke volgend
jaar moeten worden gehouden, weer, dan
zullen de conservatieven voor versnippe
ring van hun stemmen op zijn minst 100
zetels aan de socialisten verliezen. Maar
men zal moeten afwachten of de nu pro
testerende kiezers als puntje bij paaltje
komt toch niet een conservatief boven een
liberaal zullen verkiezen. Maar dan moet
de conservatieve candidaat op zijn minst
enkele vooruitstrevende trekjes vertonen.
Dit is de les voor de conservatieve partij.
Vijf-en-zestig van hen zullen door Afri
kanen worden gekozen en tien door euro-
peanen. Aziaten en andere kleurlingen
zullen de lijst kunnen uitzoeken waarvoor
zij willen kiezen. Leden van elk ras zullen
echter in alle kiesdistricten hun candida-
tuur kunnen stellen, mits zij voldoen aan
de eisen voor kiesgerechtigden voor bei
de lijsten. De verkiezingen zullen waar
schijnlijk in januari worden gehouden.
Volgens de nieuwe Grondwet zal de gou-
verneur verantwoordelijk blijven voor de
fensie, en buitenlandse betrekkingen. Hij
zal de portefeuilles aan de nieuwe minis
ters toekennen en op advies van de pre
mier parlementaire secretarissen aanstel
len. De gouverneur behoudt ook de ver
antwoordelijkheid voor de openbare orde
en het gebruik van de controle op de po
litiemacht, maar kan deze verantwoorde
lijkheden delegeren. De Grondwet omvat
een „Bill of Rights”, die bescherming
biedt tegen discriminatie op grond van
ras.
dan bij vorige ontspanningen, doordat zij
kelijke van
Russische prémier hebben twijfel doen rijzen
In de eerste plaats was daar het hernieuw
de incident aan de toegangsweg naar W'.-
Berlijn. Het gebruik is, dat de Amerika
nen, Engelsen en Fransen bij militaire
transporten, waarbij meer dan 30 man
worden vervoerd, uitgezonderd de chauf
feurs en de bijrijders, uitstappen om zich
door de Russische posten te laten tellen.
Zijn het er minder dan 30, dan moeten
de Russen het maar op gezag geloven. De
ze regels zijn door de Westelijke gealli
eerden zelf ingevoerd. Overleg met de
Russen hierover was uitgesloten, omdat
dat zou inhouden, dat Rusland enige zeg
genschap had over het geallieerde vervoer,
in oktober had het eerste incident plaats,
waarvan de Amerikanen nog wilden aan
nemen, dat het een misverstand van de
plaatselijke bevelhebber was. Toen daarop
een Engels en een Frans konvooi hetzelfde
lot trof, werd de twijfel aan een lokaal
incident groter. Op 29 oktober hebben de
Westelijke geallieerden, om alle misver
stand te voorkomen, de Russische rege
ring voor het eerst van hun regeling op
de hoogte gesteld.
er binnen de nieuwe top van de K.L.M.
een conflict was uitgebroken over de aan
stelling van een nieuwe personeelschef,
met name tussen de presdident-directeur,
Mr. Albarda, en de bedrijfsdirecteur, La
rive.
Het personeel schaarde zich hierbij aan de
zijde van de heer Larive. Bedreigd met
een gezagscrisis, juist op pen ogenblik,
dat de bedrijfsresultaten weer wat gunsti
ger werden, trad de regering ijlings be
middelend op in de persoon van Mr. Gie-
ben, ex-secretaris-generaal v^n het depar
tement van verkeer en waterstaat.
Commissarissen en directie sloten' daarop
naar buiten toe de gelederen. Dins
dagmiddag stelde de socialistische afge
vaardigde, Ir. Posthumus mondelinge vra
gen over het geval in de Tweede Kamer.
Hwat bat (jabe Skroar
us hjoed
Sociale Zaken.
In de Tweede Kamer stond tezelfder tijd
de begroting van Sociale Zaken ter dis
cussie, welke overigens reeds breedvoerig
in een aantal openbare-commissievergade-
ringen was besproken. Het debat nam
toch nogal wat tijd in beslag, doordat in
de tussentijd in de Stichting van de.Ar
beid en met dc regering overeenstemming
Leeftijdsgrenzen.
De verlaging van de leeftijdsgrens voor 't
actief en passief kiesrecht ontlokte weinig
discussie, hetgeen voor minister Toxopeus
een meevaller was. Want bij de behande
ling der voorstellen in eerste aanleg
vóór de Kamerverkiezingen bestond er
in de senaat nogal wat bezwaar tegen de
verlaging van de leeftijdsgrens voor dit
college van 30 tot 25 jaar. De verliezers
van weleer herhaalden hun bezwaar ech
ter niet.
Daarmede zou de discussie ten einde zijn
geweest als Prof. Samkalden niet op een
nieuwe grondwetsherziening ter op
heffing van het processieverbod en ter
waarborging van het telefoongeheim
had verlangd. De meeste andere sprekers,
Mr. Pollema (chu) en Mr. Siegman
(kvp) vonden, dat men de grondwet nu
maar eens met rust moest laten. Minister
Toxopeus zei dat hij de wensen tot grond
wetsherziening aan een nieuwe departe
mentale afdeling wilde voorleggen om na
te gaan in hoeverre daaraan tegemoet kan
worden gekomen.
was bereikt over de toekomstige loonpo
litiek.
Het loonakkoord verkreeg instemming
van de Kamerleden al ontbrak het niet
aan uitingen van bezorgdheid. De strijd
liep voornamelijk over de afschaffing van
de subsidie op de schoolmelkvoorziening,
waartegen vooral de pvda, en over het sa
laris voor de nieuwe staatssecretaris voor
de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie,
Dr. De Meyer, waartegen de boerenpartij
bezwaar had.
Tegelijkertijd trad echter ook een me
ningsverschil tussen de regeringspartijen
aan het licht: de liberale afgevaardigde,
Corver, kantte zich namelijk sterk tegen
het streven van minister Veldkamp om de
algemene ouderdomsvoorziening per 1 ja
nuari 1965 met behulp van overheids
geld tot het sociaal minimum op te
trekken in plaats van dit door premiever
hoging te bereiken.
Commissarissen.
Zijnerzijds gaf minister Veldkamp te ver
staan, dat de hoge winstuitkeringen, wel
ke sommige ondernemingen aan hun
commissarissen verstrekken, niet bevorder
lijk zijn voor het sociaal klimaat in het
bedrijfsleven. Indirect richtte hij zich
hiermede tegen een betoog, dat de nieuwe
liberale afgevaardigde Joekes de week te
voren bij de Algemene Financiële Be
schouwingen had gehouden.
Deze had namelijk betoogd, dat de ge
middelde commissaris f 5.000,p. on
derneming ontving en dat hij niet meer
dan twee commissariaten bezat. De heer
Joekes had dit schertsend in een Vara-tele-
visie-uitzending met f 85,schoon ver
geleken, waarop de socialistische afge
vaardigde Nederhorst had geconcludeerd,
dat die f 5.000,dus werd uitgekeerd
voor een half uur werken per week.
Het gaat op het ogenblik niet zo goed met de „geest van Moskou”, zoals de sfeer
van ontspanning wordt genoemd, welke is ontstaan door de ondertekening van het
kernstopverdrag in Moskou deze zomer en door velen werd begroet als de eerste stap
cp de weg naar meer ontspanning. Maar Chroestsjov heeft de laatste week zijn tan
den weer wat laten zien, hetgeen een geringere teleurstelling voor de Amerikanen is
nu meer overtuigd waren van het betrek-
alle dingen, dus ook van ontspanningen. Woorden en daden van de
aan de geest van Moskou
gen. Als dit waar is, dan heeft Rusland
zich met dit wapen een onkwetsbaarheid
gegeven, welke misschien in een iets ge
durfder politiek tot uitdrukking komt.
Waarnemers twijfelen echter aan de juist
heid van de Russische beweringen.
Spierballen.
Er is nog een andere verklaring voor de
houding van Chroestsjov mogelijk, welke
heel wat onschuldiger en minder in strijd
is met de ontspanning van deze zomer,
wanneer men in deze ontspanning ten
minste niet meer wil zien dan een pauze
in de spanning.
Misschien wil hij de Westelijke bondge
noten er aan blijven herinneren, dat de
kwestie Berlijn nog altijd niet is opgelost
in de geest van de Russen. Maar het is
evengoed mogelijk, dat Chroestsjov zich
in feite helemaal niet richt tot de Weste
lijke landen, maar tot zijn eigen kamp.
Communistische leiders uit nagenoeg alle
landen zijn op het ogenblik in Moskou,
waar het dispuut met de Chinezen onge
twijfeld een onderwerp van gesprek zal
zijn. Eën van de verwijten, welke de Chi
nezen Rusland naar het hoofd slingeren,
is, dat hij de belangen van de wereldrevo
lutie aan het vergeten is en een lakei van
het kapitalisme is geworden. Dat zal niet
overal indruk maken, maar het zal nie
mand onopgemerkt voorbij zijn gegaan,
dat Chroestsjov het vorig jaar met betrek
king tot de kwestie-Cuba aan het kortste
eind heeft getrokken, dat hij dit jaar bij
de Canadezen, en Amerikanen heeft moe
ten aankloppèn voor graan, hetgeen ook
al niet op sterkte lijkt na zijn bewering,
dat Rusland Amerika over enkele jaren
met de landproduktie zou hebben inge
haald. Hij heeft echter ook ditmaal niet
kunnen nalaten voorspellingen te doen.
Binnen zeven jaren zal Rusland het eerste
land van de wereld zijn. Had hij enige we
ken geleden duidelijk gemaakt, dat Rus
land niet meer meedeed, aan de race naar
de maan, thans verklaarde hij tegenover
een groep amerikaanse zakenlieden, dat
zij deze hoop wel konden opgeven.
Handel.
Deze wat hardere houding van Chroes
tsjov zal het Amerika gemakkelijker ma
ken weerstand te bieden aan de aandrang
de handel met Rusland wat uit te breiden,
welke vooral zou neerkomen op een uit
gebreide kredietverlening aan Rusland.
Andere westelijke landen drijven wel han
del met Rusland, maar de neiging van de
Amerikanen hen te volgen is niet groot,
vooral niet in een verkiezingsjaar, waarin
het uiterst gevaarlijk is „slap” tegenover
de Russen te zijn.
In Parijs hebben parlementsleden van de
N.A.V-O.-landen vorige week vergaderd
en hier is ook gesproken over een gemeen-
K.L.M.
Het commissarissenprobleem was ook
daarom zo actueel, omdat door een publi
catie in „Het Parool” was uitgelekt, dat kikvors steeds het ideaal proefkonijn.
De voorstellen tot grondwetsherziening zijn nu door de volksvertegenwoordiging
in tweede lezing aanvaard. In de volgorde der troonopvolging is dus wijziging ge
bracht, met dien verstande, dat de kinderen uit een huwelijk van prinses Beatrix
voorrang zullen krijgen boven haar zusters. Dit voorstel gaf de gevolmachtigde mi
nister voor de Nederlandse Antillen, Lampe, aanleiding in de Eerste Kamer van de
vaste verbondenheid van zijn land met ons vorstenhuis te gewagen.
De senatoren keurden het voorstel met algemene stemmen goed. Dit gebeurde trou
wens tevens met de andere voorstellen. Zo werd ook Nieuw-Guinea uit de aardrijks
kundige grensafbakening van het koninkrijk geschrapt, hetgeen verbluffend is, als
men zich herinnert hoeveel debatten vroeger aan het behoud van dit rijksdeel zijn
gewijd.
De socialistische hoogleraar Samkalden
deed de suggestie het verloop van zaken
eens geheel uit de doeken te doen in een
witboek. Maar de regeringspartijen ge
voelden er net zomin voor als minister
president Marijnen om de regering als het
ware achteraf verantwoording te laten af
leggen voor een beleid, dat het vorige mi
nisterie van Prof. De Quay die inmid
dels temidden van de senatoren zitting
heeft genomen heeft gevoerd.
H.M. DE KONINGIN EN Z.K.H. DE
PRINS OP AMERIKAANSE TEN
TOONSTELLING IN AMSTERDAM
H.M. de koningin en Z.K.H. prins
Bernhard hebben dinsdag een bezoek
gebracht aan de grote Amerikaanse ten
toonstelling in het Amsterdamse RAI-
gebouw. Op de foto zien we de konin
gin bij de ruimtecapsule, een van de
grootste trekpleisters van de tentoon
stelling
-w
