ER VINDT EEN UITTOCHT UIT DE LANDBOUW PLAATS r der Doniaruters op e planken De boerenstand mag niet verpauperen i to sizzen Fau de Marl iny loer Tj. de J Verboden voor handarbeiders Zilveren filmpjes le week december 1938 STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel. 102e JAARGANG No. 93 DINSDAG 3 DECEMBER 1963 MEVROUW KENNEDY KNIELT AAN HET GRAF PIET L.U op (hy hat noch hwat mear oan hwant it moat net to rüch' in aerdich nümerl It stik seis sit net safolle yn. Dit moatte jo wol wite Net gund brea wurdt in bulte iten Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 13 Tclef. 2451 - Na 18.30 uur 2305 of-2335 (05157) Abonnementsprijs f 2.40 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Advertentieprijs: 15 cent per mm Ingezonden mededelingen dubbel tarief Contractprijzen op aanvraag miet en noch gjin wike letter wie dit al van suikerbieten en hij was i der verbaasd te moeten vaststellen, dat deze teru. is, hoewel onze bodem bij uitstek geschikt Mevrouw Jacqueline Kennedy in gebed aan graafplaats Arlington. Links de perschef van rechts John. J. McNally Jr. van de staf van het Witte Huis. Mussolini heeft een tentoonstelling „te gen de burgerlijkheid” georganiseerd. Handen geven, hoeden afnemen, namid- dagthee, ganzebordspelen, alsmede ’t uit drukking geven aan gevoelens van mede lijden tegenover de Joden wil Mussolini als „te burgerlijk” afschaffen. Algemeen wordt de boerenstand Voorgehouden dat men het beste met haar voor heeft. Dat de boerenstand in de E.E.G. een goede toekomst heeft, aldus gistermorgen Ir. G. J- A. Bouma Li. van Kimswerd, in zijn openingsrede ter algemene vergadering van de Fr. Mij. van Landbouw te Leeuwarden. Maar nu ieder jaar opnieuw blijkt, dat, ondanks de goede wensen en de veel belovende geluiden, de omstandigheden voor de boerenstand steeds slechter worden, is er een toestand bereikt, dat de boeren deze verhalen niet meer geloven. TWA GREATE BILEIDSFOUTEN As men op it heden bilüstert hwat yn it agrarysk flak de minsken it measte dwers sit, dan komt men grif by de beide wriuw- puntende lanprizen en de molkpriis to- rjuchte. Slach op slach wurdt men forrast troch nijtsjes, dy’t frjemd yn ’e earen klinke, as men dêrneist de klaechsangen heart oer de bidriuwsütkomsten. Earst wiene it de stikken lan to Burchwert hwer’t f 3800,— bitelie waerd per pouns- wer it heechste net, hwant doe waerd Longerhou lan forkoft foar net mind as f 4200,- de pounsmiet. fuotljochten brocht: „Anke springt yn ’e Bütenhaven De auteur fan it stik is Joh. Zonruiter üt Bloemendaal. wylst it yn it Frysk oerset is troch A. Tuinman. Dit blijspul fan tige resinte datum, wie noch mar ien of twa kear yn Fryslan op- fierd. Neffens üntfongen meidielings, stiet it op it heden al op it reportoir fan sa’n 30 toanielforienings. De namme ünt- lient it stik oan in forhael fan in famke, dy't yn it wetter springt om in hountsje to rédden. It gefolch is, dat hja seis rédden wurde moat troch in jongfeint, hwer’t hja ton- earsten fanwegen de „stan” neat fan wit te wol, mar alsa njonkelytsen fait hja fan- sels yn syn earmen. Hja wurde it tige iens en it blykt einsjebislüt ek noch in kar dat wol foar it famke ütkin. It stik is pleatst tsjin de eftergroun fan in badhotel mei in seiskip kontrastfiguren. In stive sedige dame mei har man, in sa nou en dan üt ’e ban springende ambtner. De toaniel- mogeiikheden binne foar it stik uteraerd nochal biheind. Bygelyks it rédden fan Anke üt ’e haven kin net fortoand wur de, wol komt „omke” yn syn swimbroek en fierders jowt hy ek droechswimmen wei. Geleerdheid welft Zich over Delft ’t Is allemaal Professoraal Van Blommenstein Van Lelystraat Intellect rein Zeer hoog karaat Kennis vereent Dus op ten strijd Geen domme eend In onze bijt T immerman Kwant Let op je stand! Jij hoort toch heus Bij ons niet thuis ’t Woningbestuur Weet het secuur Jij converseert Vast niet „geleerd’’ Krijgt nooit contact Veel te vervlakt Wij timmeren hoog Houd het in ’t oog Bef, witte boord Alleen bekoort Timmerman Kwant Ga vlug aan kant De grootste helft Denkt echter, Delft Slaat de plank mis, Deze zaak is Niet wat je noemt De burger roemt Bescheidenheid Hoort tot haar spijt De schotjesgeest Die nooit geneest Timmerman Kwant: Delft bouwt op zand! Hy neamde dit in forbliidzjend teken. Nei mienskiplik sjongen fan it Frysk Folksliet kaem alderearst de boerinne fan Jongemastate foar it front. Dizze sportive hynstefreondinne (frou Van der Weg) is earelid fan de ruterforiening en hja prestearret it elke winter op en nij om in bydrage to leverjen oer itselde théma: har fantasije is blykber ünütputtelik. Hja deklamearre in eigenmakke fers hweryn ’t hja in persoamfikaesje joech fan in folie by de merrie-mem. Der waerd mei tige nocht nei harke. De libbene folie kaem ek oan bod en wol as haedpriis fan de greate jierlikse for- lotting. De winner op lot 374 wie in aki Wommelser, de hear F. van der Velde, nou weneftich yn Terwispel. As toanielstik waerd dizze joun oer de De krite Boalsert sil opfiere „De skoaijer” toanielstik fan J. Fabricius yn oersetting fan N. Uden Masman. De zangvereniging „Voorwaarts” te Bols ward herdacht haar 25 jarig bestaan. Het eerste bestuur bestond uit: W. Spoelstra, mevr. Zuithof-ter Hoor en J. Wijnstra. De werkeloosheidslastcn voor de gemeen te Wonseradeel zijn op f 75.000,ge steld. En mei rjucht freget men, hokfoar kant giet dit nou üt? Sok lan kin faeks 60 goune jier hier dwaen en dat bitsjut dus 1J/2 of 2% rinte. Nou kin men dizze din gen fan twa kanten bisjen. Oan de iene kant steane de sabere bidriuwsütkomsten, dy’t dizze sommen alhiel net billikje. Sjocht men der allinnich nei, dan is it healwiis dwaen, dêrmei üt. Mar men kin it ek oars bisjen. Nei de oarloch is it kosten peil fan alles trije kear sa djür wur- den, of wol men it oars sizze, is de keap- wearde fan de goune ta in trêdde sakke. Hwerom soe dan it lan en de pleatsen foar deselde priis forkoft wurde moatte? Dy keapprizen hawwe tweintich jier op slot sitten, earst troch de bisetters, letter troch üs eigen regearing. Mar yn dy twein tich jier is der gans hwat foroare. De mol- ke kaem fan 7 op 30 sinten, in kou fan hündert ryksdaelders op tüzen goune. Kin men folhalde, dat yn sokke omstan- nichheden lan en pleatsen mar gelyk bliu- we moatte? Towyl elk trije oant fiif kear safolle lean of salaris en trije of fiif kear safolle foar syn produkten barde, kin men sizze, dat elk, dy’t lan of pleatsen hat mar op itselde stean bliuwe moat? Yn greate dielen fan it lan liet men sjen, dat it lib- ben dwers troch dy bipalingen hinne briek en mei swart jild bitelie, hwat mei wyt net mocht. En hjir leit nou de greate fout sa wol fan de organisaesjes as fan de re gearing beide. Hja wisten wol, dat dit net goed en net billik wie, dat de lanhearre tokoart dien waerd, mar hja rieden op de koarte baen en tochten, dat it sa yn elts gefal foar har wol noflik wie. De regea- ring koe, troch de fiksy fan lege hieren wettelik fést to halden, de kostprizen leidelik wei nei in reedlik peil to kom- It is alhiel yn ’e styl fan ’e wille ütbylde. In fêste tried üntbrekt wolris hwat, mar de grapkes en snédige setten fan „omke” dogge it wol sadanich, dat it omraek op ’e laitsspieren wurket. Elk, hwa’t in pear uren fan fleur freget, kin dit stik tige by tige waerdearje. De Doniaruters ha it yn in wikemannich tiid ynstudearje moatten. Foarhinne wie Leendert Miedema harren betüfte regis seur, dit jier naem Arie Feitsma de saek waer, om’t Miedema it to drok krige. It bliek üs, dat ek Feitsma der sekuer foar birekkene is. De rolfordieling wie prima regele. Tj. Boanstra (Geart Hakkebord) is in spi jer dy’t sünt lang it klappen fan de toa- nielswipe kin, dat. bliek ek dizze kear, hy levere forantwurde wurk. N. Posthuma (Fimke, de frou) makke in treflik debüt. G. Joustra fortolke de rol fan Anke, it famke fan de titelrol. Hja spile wakker bihearske en foldie pürbest. A. Lanting (Frans Tadema) hie neffens üs de dreechste opjefte. Hy moast him oanstelle as de losbannige omke, dy’t wer yn syn twadde jeugd komd wie troch it snuven fan de „zeelucht”. Lanting leit soks omraek, der sille net folie boeren wêze mei sokke flotte toanieljeften. Frou Van der Weg (Aly, de stive dame) bang fan alles hwat „bleat” is, makke har rol ta in echt libbene ütbylding. Foars, stroef en har net sa noatfêste man flink kappit- teljend. J. Bootsma (Sjef Haanstra, monteur) wie yn syn forhalding ta Anke tige natuer- lik. Hy kin him aerdich flot by famkes oanpasse, S. Smeding (Reinder Heech- terp) spile prima, hy hie allinne in hwat üntankbre ról. De léste Anke de Vries (Tine, de tsjinstfaem) wie sa’t men dat fan har wend is, frij yn har optreden mei de juste toanielknepen. Stik foar stik bi- anderen de spilers(sters) oan ’e forwach- tingen. It publyk toande dit oan ’e ein, troch in dinderjend handsjeklappen. It kapwurk waerd forsoarge troch de hear Van der Duim fan Boalsert. Dizze fak- man hoecht gjin oanbifelings, hwat hy levert is óf. De musikale omlisting joech it trio „Skoer Ut” fan Turns. Hja binne foar Wommels en omkriten gjin ünbikinden, wurde wit hoe faek frege foar meiwur- king oan bünte jounen, in biwiis, dat hja yn 'e smaek falie. It wie hast tolve ure doe’t de foarsitter mei in koart slutings- wurdtsje de joun einige. Meienoar waerd noch songen; „Hwer’t de dyk it lan om- klammet”. Freed is de twadde opfiering, ek Mak- kum en Skettens stean noch op ’e list. De Doniaruters sille wis net oer bilangstel- ling to klaeijen ha. Rest üs noch efkes waerdearjend to neamen de byderhandte soufleuse fan it stik: Foekje van der Zee. Ruters, it petsje óf foar jimme prestaes- jes. Hwat hat Qabe Sbroar üs hjoed Dizzer dagen hat jitris bliken dien, dat de Doniaruters fan Hinnaerderadiel ek mei har toanielprestaesjes aerdich op peil bliuwe. De earste fan harren kultu- riele kontaktgearkomsten yn dit seisoen mei dan ek sünder mis in sukses neamd. ek de jounen to Makkum en Skettens bin ne goed slagge. De seal fan Weima to Wommels wie li- kernóch biset doe’t de Doniafoarsitter, Tys van der Weide, mei inkele bigroe- tingswurden de joun iepene. Yn it by- sünder waerden boargemaster en mefrou Alta, allyk de wethalder wolkom hjitten. De foarsitter sei fierders, dat in gearkom- ste as dizze in klear biwiis is, dat er op ’t plattelan mei syn tanimmende mechanys- Ke ünti owing dochs ek noch ynteresse foar it hynder bistiet. drukke, de hietdeboer treaste him mei to sizzen, dat hja eartiids wol ris fierst to folie bitelle hie. En it wiene mar inkel- den, dy’t fuort nei de oarloch ynseagen, dat hja op dizze wize de eigendom to koart diene en de needsaeklike moderni- saring en fornijing ünmooglik makken. Boppedat, dat de keapers fan de produk ten yn binnen- en bütenlan profitearden fan dizze utforkeapprizen. Mar dat woe men net sjen. Hja hiene bigripe moatten, dat it billik en winsklik wie, de hieren geleidelik mei al it oare oan to passen oan it priispeil fan nou. Dan hiene de bihearske keapprizen ek bliuwe kind, hwant dan wiene dy ek ge leidelik omheech gien. Ommers dy waer den birekkene nei de skjinne hier. As de hieren keppele west wiene oan de agra- ryske yndexsifers, dan wiene de forhaldin- gen biwarre bleaun. Dan wie de molk priis ek dêrneffens birekkene en hiene de eigners har bisit fiks ünderhalde en for- betterje kind. Mar der wiene sterke yn- floeden, dy’t bisochten lans dizze wei de eigendom f an binnen-üt to slopen om dan mei destomear kans op steatseigendom oan stjüre to kinnen. Dat nou krekt op dit stuit de keapprizen frij makke binne, towyl.de ünrést op ekonomysk gebiet fan dei ta dei tanimt, hat dy died bysünder üngunstich makke. Mar yn wêzen koe it sa ek net bliuwe. Wearde is nou ien kear folie mear in feit fan it libben as fan de wet en op den dür nimt it libben syn rjuchten altyd wer werom. Al mei al bin ne tweintich kostbere jierren formuozze en dy komme net werom. De iennige wei is nou, de hieren romte to jaen om ge- Bolswards Nieuwsblad Ten aanzien van het aardappelbeleid is heV onze mening, dat de regering in de toekomst af moet zien van ingrijpen in de prijsvorming dan wel het leggen van een bodem in de markt verband houdende met de kostprijs. men. Soe men dat net dwaen, dan herhel- let him de histoarje, ek op dit gebiet. Yn it Ijocht fan de ynternasionale gearwur- king sille ommers net allinnich de lan prizen, mar ek de hieren nei mekoar ta groeiije moatte, oars soene de prizen yn it E.E.G.-forban dochs noch üngelyk bliuwe en dér sille üs partners nea genoegen mei nimme. De greate en greatste flater, dy’t al dizze jierren makke is leit him hjir yn, dat de prizen fan de lanbouprodukten in bilangrike kostenfaktor net opnomd haw we, to witten de folsleine kapitaels, ün- derhalds- en ófskriuwingskosten fan de pleatsen. Dit hat in kapitale fout west, hwert fierst to min minsken each foar hawn hawwe en dy’t him nou wreekt. Mei de molkpriis is de oplossing fan al de rebülje dochs sa stimpel as in glês wet ter. As de regearing yn har rjuchtpriis alle kosten opnimt, dus de folsleine eig- nerslésten en de dêrby passende hier, dan kin gjin boer, dy’t syn forstan goed brukt, jit biswieren hawwe. De rrjolkpriis op in fést bidrach to setten, siz mar sawn sturen is in folslein willekeurige leuze. De molke moat kostje, hwat hy oan produksjekosten op in ekonomysk en sosiael goed lieden bidriuw koste hat. Dat is de rjuchtfeardige priis. De hünderten L.E.I.-bidriuwen bin ne der om it gemiddelde fan dy kostpriis fést to stellen. En as dy alle Kosten, ek fan pleats en lan, risiko en ündernimmers- bileanning, dêryn biflappe, dan kriget it boerebidriuw it founemint, hwert it nou al dizze jierren ta skea fan üs lan en boe- refolk oan hapere hat. het graf van haar man op de be- het Witte Huis Pierre Salinger, ringen de bedrijfsuitkomsten telkenjare slechter worden dan komt het ogenblik, dat de maat vol is. Dat ogenblik is be reikt. Het zijn deze omstandigheden, die het hoofdbestuur van onze Friese Mij, van Landbouw hebben geleid tot het doen van een volkomen ongebruikelijke stap. Wij willen trachten tezamen met alle boeren in Nederland een beroep te doen op rege ring, onze volksvertegenwoordiging, ja op ons gehele Nederlandse volk, een be roep om te voorkomen, dat een groot deel van onze boerenstand te gronde gaat. Het is niet in het belang van Nederland wanneer de boerenstand verpaupert. Het is om deze redenen, dat wij hebben ge meend ons ook te moeten wenden tot de organisaties op confessionele grondslag. Het is ons bekend, dat ook onder hen een grote onrust heerst. Wij hebben in ons program van actie ge steld, dat wij er naar zullen streven één geluid te laten horen omtrent de nood, die in de landbouw heerst. Zowel de afde lingsbesturen, de gewestelijke-, als de lan delijke besturen zouden hier moeten sa menwerken. Wij kunnen niet geloven, dat de regering geen gehoor zou willen ge ven aan onze dringende vraag om bijstand wanneer wij eensgezind zijn. In de eerste plaats vragen wij voor het lopende tijdvak van 5 maanden een melk prijs van 35 cent bij 3.7 vet. Hierbij gaan wij uit van de prijs nodig geacht door de commissie melkveehouderij van het K.N.L.C. Onze vraagprijs is verhoogd in verband met de hogere produktiekosten. de nieu we loonronde en de kosten van de be drijfsgebouwen. In de tweede plaats vragen wij prijzen voor de akkerbouw, overeenkomende met het sociaal-economische klimaat in Neder land. Dit betekent f 75,voor 1000 kg. suikerbieten bij een suikergehalte van 16 en f 4,— per 100 kg boven de hui dige graanprijzen. Er vindt reeds een uittocht uit de land bouw plaats, die grotere omvang aan neemt dan men zich veelal bewust is. De inspecteur van het landbouwonderwijs in het noorden heeft een week geleden in een rede meegedeeld, dat de bezetting van de lagere landbouwscholen de laatste jaren zodanig is teruggelopen, dat van de 23 scholen er 14 zullen overblijven. In de loop van zijn rede schatte de inspec teur dat van de 20.000 landbouwbedrij ven in Friesland er slechts 10.000 opvol gers beschikbaar waren. Het is zaak zich er op te bezinnen hoe ver deze uittocht uit de landbouw zal moe ten gaan, aldus de heer Bouma. Onlangs heeft de bisschop van RoermonI Mgr. W. Bekkers, volgens het Dagblad voor Oost-Brabant, een klemmend beroep gedaan op het Nederlandse volk en de re gering om al het mogelijke te doen de boerenstand uit de impasse te helpen, waarin hij geraakt is. De bisschop sprak over een „knellend probleem, het groot ste, dat Nederland nu kent”. Het gaat de boerenstand op het ogenblik bijzonder slecht. Wanneer het Nederland se volk en de Nederlandse staat aldus de bisschop, niet in staat is om het leed en de zorg van de boer op te vangen, dan blijven zij ernstig in gebreke. De boer is ook nu nog onmisbaar in het maatschappelijke leven en alle internatio nale landbouworganisaties verklaar ik schuldig, wanneer ze niet met intense zorg het knellend probleem van de boeren, 't grootste, dat Nederland nu kent tot op lossing brengen. Dat er leed wordt gele den zullen we nooit eerder uit de mond ■van de boer zelf vernemen, dan nadat hij alle moed heeft verloren. Maar ik bid en smeek, dat allen, die hieraan iets kunnen doen het nooit zover zullen laten komen”, sprak de bisschop. Wanneer thans overal in ons land, de on tevredenheid onder de boeren, zodanige vormen heeft aangenomen, dat voor ern stige uitbarstingen moet worden gevreesd, dan is het noodzakelijk een ernstig beroep te doen op onze regering en op het Ne derlandse volk. De boerenstand vormt in het algemeen 'n rustig deel van onze samenleving, maar deze bevolkingsgroep verkeert langzamer hand in een zodanige toestand, dat het verstandig is naar hun rechtmatige klach ten te luisteren. Want niet alleen de weidebedrijven heb ben moeilijkheden. Ook de akkerbouw bevindt zich in grote zorgen. Door een te laag vastgestelde prijs van de suikerbieten is de laatste drie jaren het uitgezaaide oppervlak met 25% ingekrom pen. Er wordt te weinig suiker voor het Nederlandse verbruik verkregen. Tegen hoge prijzen moet het ontbrekende wor den ingevoerd. Prijzen welke thans bijna het dubbele bedragen van die, welke de boer ontvangt. De suikerfabrieken moeten duurder wer ken omdat de aanvoeren te klein zijn en de vaste lasten zwaarder drukken op een kleinere aanvoer. Op de algemene ledenvergadering van de vereniging van Nederlandse Suikerfabri- kanten en Raffinadeurs, 14 november ’63 te Groningen gehouden, sprak de heer Henri de Veyrac, secretaris-generaal van het Comité van Europese Suikerfabrikan- ten. Hij wees op de teruggang van de uitzaai in het bijzon deze teruggang in Nederland het sterkst is, hoewel onze bodem bij uitstek geschikt is voor de suikerbiet en onze suikerindus trie aan de spits van de vooruitgang staat. In dit verband meende hij ernstig te moe ten waarschuwen. De vereniging zond een telegram aan de minister-president en aan de minister ,van Landbouw, waarin grote bezorgdheid werd uitgesproken over het voortduren] teruglopen van de uitgezaaide oppervlak te suikerbieten. Met de grootste nadruk werd aangedron gen op een zodanige richtprijs voor de oogst 1964 dat een uitzaai van 90.000 ha kan worden verwacht. Deze oppervlakte is nodig om de binnen landse markt van suiker te voorzien. In middels heeft de Nederlandse Vereniging voor de Suikerwerk- en Chocoladeverwer- kende Industrie adhesie betuigd aan de inhoud van het telegram. De akkerbouwer voelt zich voorts ernstig benadeeld door het ingrijpen in de vrije prijsvorming en de uitvoer van eetaard- appèlen, wanneer gevreesd wordt voor hoge prijzen van deze voortbrengselen, zo als thans reeds een aantal malen is voor gekomen. Aldus worden hem alleen de slechte kan sen gelaten. Hij wil dat deze prijzen zul len worden vrijgelaten of hij verwacht, dat de regering gedurende het gehele ver koopseizoen een bodem in de markt zal leggen, zodat hij niet alleen de kwade kansen heeft, terwijl hem de goede wor den ontnomen. De toestand is zo gespannen geworden, dat men voorzichtig moet worden met de uitlatingen, welke men in boerenkringen doet. De boeren hebben genoeg van ver halen over een goede toekomst in de EEG die na 1970 zou optreden. Een toekomst die slechts voor weinigen zal zijn weggelegd wanneer de verhou ding tussen inkomsten en uitgaven op hun bedrijven blijft zoals die tot nog toe is geweest. Zij zijn vooral hierdoor verontrust, dat niemand kan aangeven welke bedrijfs- grootte bepalend zal zijn voor het bedrijf dat dan wel in de toekomst zal kunnen bestaan. De boeren zijn nimmer onwillig geweest zich aan te passen aan gewijzigde omstan digheden. Zij hebben zich tot het uiterste ingespannen. Ze hebben hun bedrijfsvoe ring volkomen gewijzigd. En wanneer dan niettegenstaande hun grote moeite en zor gen, hun omschakeling en hun harde wer ken, hun grote investeringen en verande-

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1963 | | pagina 1