New-York smeltkroes der volkeren
van
De kerststal een oud gebruik,
de kerstboom van latere tijd
r IT
ihiJï
H
Gekocht voor handvol bonte doeken en
snuisterijen, nu een huizenzee
Kersttradities door de eeuwen heen
1
E.E.G.
Fan
de Martinytoer
Zilveren filmpjes
Dit jaar niet meer
een raadsvergadering
Het ziet er naar uit, dat er dit jaar
geen raadsvergadering meer zal worden
gehouden. In de laatst gehouden verga
dering liet de voorzitter doorschemeren,
dat er wellicht nog een spoedeisende
vergadering zou worden gehouden. Naar
wij thans vernemen is de kans hiertoe
minimaal.
Prov. Anjerfonds
Engels als wereldtaal
De Kerstdagen
in zijdeglans
I
|i'-™
DINSDAG 24 DECEMBER 1963
102 e JAARGANG
No. 99
Doch goed en sjoch omheech
PIET
4e week december 1938
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie adres:
Marktstraat 13
Tclef. 2451 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
103157)
peil of
jit goedLeaper.
iket,
Wij geven de E.E.G.
Graag onze wensen mee
Heren, wordt niet verlegen
Speel het toch spoedig klaar!
En, voor het nieuwe jaar
Sterkte! Veel heil-en zegen
De in 1963 in Friesland gehouden Anjer
fondscollecte heeft in totaal rond f 17.000
opgebracht (vorig jaar rond f15.600).
Voor een uitkering uit die collecte ko
men in aanmerking verenigingen en in
stellingen, welker arbeid geacht kan
worden de zelfwerkzaamheid van het
Nederlandse volk op het gebied van we
tenschap, kunst en cultuur in het alge
meen te bevorderen en die met finan
ciële moeilijkheden te kampen hebben.
De beslissing op de aanvragen berust bij
het bestuur van het Provinciaal Anjer
fonds.
Belanghebbende verenigingen enz. wordt
er op gewezen, dat aanvi’agen om een
bijdrage, met duidelijke vermelding o.m.
van haar doelstelling en de financiële
omstandigheden waarop de aanvraag
wordt gebaseerd, zomede of al dan niet
aan de laatst gehouden collecte is mee
gewerkt, vóór 16 januari 1964 moeten
worden ingediend bij genoemd bestuur,
secretaris de heer A. Holkema, admini
strateur ter provinciale griffie te Leeu
warden.
Om onnodige aanvragen te voorkomen,
wordt er nog de aandacht op gevestigd,
dat verenigingen enz., die in 1962 of 1963
een subsidie ontvingen, thans in het al
gemeen niet voor een uitkering in aan
merking komen, opdat zoveel mogelijk
alle verenigingen, die aan de collecte
•medewerken, op hun beurt kunnen wor
den gesteund.
stad. Daarom is New York een unieke
stad, zoals men die nergens anders in de
wereld kan vinden.
Het centrale deel van de stad is het schier
eiland Manhattan, dat men in twee delen
kan verdelen, te weten de benedenstad en
de binnenstad.
Abonnementsprijs f 2.40 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Het loopt de E.E.G.
Beslist niet bijster mee
Elk krijgt het in de gaten
't Is steeds dezelfde zang
Uren, ja dagenlang
Praten en nog eens praten
Toen in het begin van de zeventiende eeuw 200 nederlandse kolonisten op een
schiereiland aan de oostkust van de Nieuwe Wereld een nederzetting stichtten, die
zij Nieuw-Amsterdam noemden en waarvoor de grond van de Indianen gekocht
werd voor wat bonte doeken en snuisterijen, zullen zij niet hebben kunnen vermoe
den, dat ditzelfde schiereiland Manhattan enige honderden jaren later het centrum
zou vormen van een gigantische wereldstad met niet minder dan ongeveer 13 mil
joen inwoners, de voorsteden meegeteld.
pische negersfeer, niet vergelijkbaar met
welke andere sfeer ook. In Chinatown, de
Chinczenwijk, waant men zich in het he
melse rijk, in duitse buurten vindt men
rijen „bierstuben” en zo zouden we kun
nen doorgaan.
Al deze volkeren hebben, doordat ze een
grote groep vormen, een eigen stukje va
derland op newyorkse bodem gesticht en
vanuit deze wijken gaat er een bepaalde
invloed uit op het gemiddelde leven in de
om
ken. Op kultureel gebiet hat it ekstra kos
ten troch de Prov. Bibliotheek, de Frysl
Akademy, it Frysk Orkest, it Frysk Mi
seum, de Kultuerried, it Frysk Genoat-
skip en meat sokke eigen kulturele saken.
As it nou fêstrint mei de provinsiale mid
dels, sa sizze guont, hwerom soe men dan
net in diel fan de P.E.B. winst brüke om
fierder to roeijen?
Dat is in bilangrike en urginte fraech, dy’t
yn de steaten oan ’e oarder komt en hwert
de debatten al de ynlieding op jown haw-
we. Us tinkt dat it dêrom wol de muoite
wurdich is om der in oare kear hwat djip-
per op yn to gean, hwant it rekket us mei-
mekoar. Oan takomme wike dus, by lib-
ben en wolwêzen. Tj. de J.
Pak aan dus, de tijd dringt
Wanneer straks ’t bouwwerk springt
Treuren er vele staten
Kom, alle hens aan dek
Speur naar een open plek
Praten, ga door met praten
Biesheuvel heeft gezegd
Sigaar zal weggelegd
Tot het ijs is gebroken
Eerst wil ik resultaat
Voor ’t er op lijken gaat
Staak ik constant het roken
De Gaulle is stug en taai
’t Gedrag soms lang niet fraai
Het doet weinig goeds hopen
Als zijn minister-knecht
Verliezer in ’t gevecht?
Boos de deur uit gaat lopen
hoeven wij eigenlijk niet op te merken.
Van het oosten van ons land heeft het
gebruik zich in enige tientallen jaren over
geheel Nederland verbreid.
Het Engels zal wellicht door elk conti
nent worden aangenomen als het voor
naamste communicatiemiddel in de we
tenschap en de techniek en wellicht zelfs
als een lingua franca om de landen in
Afrika en Azië te helpen politieke en
culturele eenheid te bereiken.
Deze mening staat te lezen in het rap
port van de Britisch Council voor het jaar
1962-1963.
Het dezer dagen verschenen verslag maakt
melding van de grote toeneming van het
aantal buitenlandse studenten dat in Gr.
Brittannië studeert ruim vier keer meer
dan tien jaar geleden.
In 1952-1953 had Groot Brittannië on
geveer 15.000 buitenlandse studenten,
van wie er 8300 aan universiteiten stu
deerden.
Vandaag de dag is dit aantal gestegen tot
ongeveer 64.000 van wie 14.000 aan uni
versiteiten, de rest studeert aan technische
colleges, is student in de rechten, of ont
vangt een opleiding aan kweekscholen.
Weer anderen zijn verpleegsters die in
ziekenhuizen worden opgeleid, of men
sen die bij industriële of handelsonder-
nemingen worden opgeleid.
Brusselse marathon
De Gaulle kent geen pardon
Hij lacht om „eenheidsbazen’
Men zegt hij staat reeds klaar
Om, tegen 't eind van ’t jaar
Het zaakje op te blazen
De stal van Franciscus.
Anders is het echter gesteld met het plaat
sen van een kerststal. Men heeft steeds
ter schepping van de juiste sfeer de nei
ging gehad het kerstgebeuren tastbaar uit
te beelden en wel in het bijzonder de ar
moedige omstandigheden, waaronder het
plaatsvond.
Reeds Franciscus van Assisi bouwde zich
een kerststal. Hij vierde kerstmis zo rëel
mogelijk, namelijk bij een echte kribbe
IT IS BETTER MEI DE ROMTE TO
RIEDEN AS MEI DE KRAPTE
Mooglik is dat sprekwurd yn Fryslan ünt-
stien omt it hjir praktysk altyd de krapte
wie, dy’t de minsken pleage en dy dus ek
faken de skuld krige as der ünienichheit
wie. Mar ik leau, nou’t wy ek hjir mear
romte bigjinne to krijen, dat it ek wier is,
dat it faken better giet under krappe om-
stannichheden as hwannear de romte üs
tafalt.
Hoe’t dit ek wêze mei, it is in bilangryk
fraechstik yn Fryslan, hoe't de fierdere
Ontwikkeling wêze sil fan har wichtich-
ste bidriuw: it provinsiale e'ektrisiteits-
bidriuw De measten kenne de histoarje i alles, trije, fjouwet kear
De boom des „levens”
Over het gebruik van de den als kerst
boom zijn veel theorieën in omloop. Vol
gens sommigen zou dit gebruik zijn oor
sprong vinden in de boomcultus van de
oude Germanen.
Deze heidenen vereerden bomen en de
den nam hieronder wel een zeer aparte
plaats in, die verband hield met het feit,
dat dit de enige boom was, die het gehele
jaar door groen blijft. Terwijl alle andere
Domen tegen de winter als het ware afster
ven, blijft de den eeuwig jong en groen.
Zo moest volgens de Germanen deze
boom wel over zeer bijzondere eigenschap
pen beschikken.
Een andere theorie zegt, dat de kerst
boom een imitatie is van de zogenaamde
„boom des levens”, die de kruisboom
symboliseert en voorkwam in de middel
eeuwse mysteriespelen. Ook wordt ver-
yn greate linen wol en witte, dat it nei in
moedich bigjin, lange en bange sukkel-
jierren mei djüre tariven trochmakke hat
om einlings, nei de oarloch, de saken yn
streken to krijen.
Wy meije nou sizze, dat it P.E.B. stevich
yn de skuon stiet en syn taek oankin.
Neist oare dingen is it binammen de sterk
tanommen omset, dy’t hjir de oarsaek fan
is en it lit him ek net oars oansjen, as dat
it de kommende jierren sa bliuwe sil.
Fan dizze bettere bidriuwsütkomsten haw-
we de provinsiale kolleezjes alderearst ge-
brük makke om in ein to meitsjen oan de
situaesje, dat inkelde tüzenen biwenners
fan Fryslan gjin stream krije koene, omt
de oanslutingskosten to heech wiene, de
saneamde ünrendabele perselen. De stea
ten hawwe mei alle klam sein, dat dit de
wrald üt moast mar doe’t it sifer fan de
kosten op ’e tafel kaem, like dat hast ün-
mooglik. En nou hat dochs bliken dien,
dat troch de gunstige Ontwikkeling fan it
bidriuw en troch de stipe fan de gemeen
ten it mooglik wurden is om folie gau
wer as men tochte, dizze woune to hiel-
jen. De algemiene en algehiele oansluting
fan alle buorkerijen en wenten, stiet foar
de doar. Fansels der sil wol hjir of dêr
in ütsündering bliuwe, omt de kosten
greater binne as de hiele wearde fan it
hüs, dat like allinnich earne op ’e romte
stean mei, mar yn tige koarte jierren is it
probleem fan de ünrendabele perselen
nistoarje wurden.
In twadde gefolch fan de goede ütkom-
sten fan dit bidriuw binne ae tariven, sa-
wol foar de greatforbrükers as foar de
gewoane man. Alhoewol it priispeil fan
sa heech wurden
met hooi en een os en een ezel. Het idee
werd door de monniken van zijn orde
sterk verbreid.
Ook thans ziet men nog uitbeeldingen,
die sterk uiteen lopen. Bij de een treft
men een stal aan en bij ae ander vindt
het kerstgebeuren plaats in een grot. Het
laatste vindt zijn oorzaak in de beschrij
ving van Christus’ geboorte in het zoge
naamde pseudo-Mattheusevangelie, waar
sprake is van een grot, waarin Jozef en
Maria afdaalden op hun tocht naar Beth
lehem.
Betreffende de aanwezigheid van de os
en de ezel staat niets historisch vast. Het
vermoeden is gegrond, dat men hier met
’n symbolische voorstelling heeft te doen.
De os, het reine dier en ae ezel, het on
reine dier, kenden de Meester, de men
sen niet.
Ongetwijfeld zullen mede dank zij de
kerststal en de kerstboom ook dit jaar
weer velen het grootste gebeuren aller tij
den intens beleven en hiermede hebben
deze kerstattributen weer bewezen, dat
zij uit de nood der mensen, tot steun van
hun geestelijke belevenis zijn geboren.
Daarom zullen door de eeuwen heen de
kerstboom en de kerststal blijven, want
wat er ook gebeurt steeds zullen de men
sen als steun naar hen grijpen.
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
Duitsland roept alle Duitse dienstmeisjes
tot 40 jaar die in Nederland bij Joodse
families dienen terug. Het aantal duitse
dienstmeisjes te Amsterdam bedraagt
5000, in geheel ons land wordt het aan
tal op 21.000 geschat.
De heer G. C. Eisma te Velp, bekend oud-
Bolswarder, plotseling overleden.
75 jarig bestaan van de gymnastiekschool
Bolsward gevierd.
Alom worden hardrijderijen gehouden.
Het elfstedentocht-bestuur vergaderde
reeds tot het uitschrijven van een 11 ste
dentocht.
Laster. 25 gulden beloning voor degene,
die het waar maken kan, dat ik het bier
of een borrel voor 10 ct. verkoop, noch
minder bij 3 of 4 één cadeau.
60 jarig jubileum chr. school te Spannum.
H M. de Koningin heeft 5 tot 10.000
gulden (al naar er nodig is) beschikbaar
gesteld voor het vegen en aanbrengen
van de banen over de Friese waterwegen.
ondersteld, dat de kerstboom een huise
lijke navolging is van de „paradijsboom”,
die middeleeuwse kerkgangers in het por
taal van de kerk vonden en die daar ge
plaatst was als herinnering aan het daar
bij behorende verhaal, betreffende de ap
pel, die door Eva van deze boom zou
zijn geplukt.
In elk geval is de den het symbool van
het terugkerende leven, dat ons bemoe
digt in de donkerste tijd van het jaar. Zij
is niermede het symbool van de Christus,
die het leven en het licht is ook in de
donkerste tijden. Laat men echter niet
denken, dat de kerstboom reeds op een
hoge ouderdom kan bogen. Het tegen
deel is waar. Het is nog maar betrekke
lijk kort geleden, dat onze landgenoten
aan de oostgrens tot het instellen van de
kerstboom overgingen. Dat het gebruik
oorspronkelijk uit Duitsland stamt be-
Hw«l hat Qabe Skroar
us hjoed p p
to sizzen
by it P.E.B. en der is elk bliid om, dat it
der is. Der is ek nimmen yn ’e Steaten,
dy’t dizze soune bidriuwskou mar droech
melke wol, grif net. Hja wolle allegearre,
dat it in soun bidriuw bliuwe sil. Mar
der komme al stimmen dy’t freegje: soe
it nou net kinne, dat de provinsje, as eig-
ner fan dit bidriuw, yn bipaelde omstan-
nichheden in diel fan de winst brükt foar
oare, tige bilangrike, provinsiale bilan-
gen.\
Fryslan sit mei hiel hwat needsaeklike
dingen, dy’t net barre kinne om’t der gjin
genoch jild is.
Syn twadde gemael hat al in nije heffing
yn it libben roppen, syn lanoanwinning
syn sédiken, syn haven fan Harns, syn
wegen, syn wettersuvering, syn rekreaesje
syn tünbou-üntwikkeling en gean sa mar
troch sitte to springen om jild. De ge-
woane bigreating wurdt alle jierren krap
per en oant nou is it lansregear net ré
de provinsjes hwat mear ta to skik-
ten troch de Prov. Bibliotheek, de Fryske
lu
is, bliuwe de tariven op itselde pi
wurde hja geleidelik wei jit goedti
Sa sille mei jannewaris, sa’t nou lilcet,
neidat koartlyn de „kleinverbruikers” in
forleging fan 0.5 st. krige ha, trije groe
pen formindering krije: de greatforbrü-
kers, dy’t foar fiif jier in nij kontrakt oan-
gean, krije meiinoar seis ton forleging, de
strjitteforljochting oardel ton en de ge-
brükers fan nachtstream en lytsere yn-
dustrieën en ambachtsbidriuwen ien ton.
In trêdde punt is de omskeakeling fan
boppegrounse bedingen op ündergrounse
kabels, binammen yn doarpen en stêdtsjes.
Dit leste is bilangryk djürder, sawol yn
oanliz as ünderhald en wie oant nou ta
dêrom fakentiids net mooglik. Nou’t de
middels rommer wurde, liket it oars en
groeiije de mooglikheden.
Lykwols, de kranten hawwe der al oer
skreaun, sil der neist de bisteande sintrale
mei gauwens wer in nije komme moatte.
De ekonomyske slytaesje is yn dizze bi-
driuwen sa great, dat men om de seis,
sawn jier wet nij moat, sil men ekono-
mysk produsearje kinne. Om dit eltse
kear dwaen to kinnen en net djip yn c
skuld to reitsjen, moat de formogens en
reserveposysje ek by bliuwe. Ek dat nimt
hiel hwat miljoenen. Yn de moderne yn-
dustry, hwert it P.E.B. ta heart, is neat sa
kostber, dan in outillaezje, dy’t net mei-
komme kin. As nije masines de stream ien
sint goedkeaper leverje kinne as de aide,
dan sparje hja yn ien jier 4.000.000 gou-
ne üt. Sadwaende binne de ynstallaesjes
folie gauwer foraldere as forsliten. Dat
is bygelyks yn in moderne suvelfabryk ek
al sa.
Nou is er de léste jierren in batich saldo
Elke 5 minuten een baby.
Een heel aardig beeld krijgt men wanneer
men de cijfers bestudeert. Men krijgt
reeds een aardige indruk van de groot
heid van deze stad, wanneer men weet,
dat er elke 5 minuten een kind wordt ge
boren, dat er elke zeven minuten een hu
welijk' wordt voltrokken en dat er om
streeks 8000 mensen op een vierkante
lometer wonen. Voorts worden er per dag
niet minder dan zes miljoen kranten ge
kocht en de telefoon heeft het ook wel
erg druk, wanneer we weten, dat er per
dag eventjes ogeveer achttien miljoen te
lefoongesprekken worden gevoerd.
Op de Newyorkse stations komt elke mi
nuut een trein binnen. Elk kwartier breekt
er een brand uit. Niet minder dan een
leger van ongeveer twintigduizend poli
tieagenten bewaken de stad en haar bur
gers. Zo zouden er nog veel meer ver
bluffende cijfers te geven zijn, die de le
zer enigszins een indruk geven van de ge
weldigheid van deze stad.
New-York is een smeltkroes van volkeren
want men vindt hier lieden uit alle delen
van de wereld, van alle nationaliteiten
en huidskleuren en niet enkelingen, doch
zeer grote groepen, soms wel honderd
duizenden van eén groep.
New-York is met zijn ruim een half mil
joen negers, de grootste negerstad van de
wereld, maar men vindt er ook tiendui
zenden Italianen, Fransen, Engelsen, Ie
ren, Spanjaarden, Portugezen, Skandina-
viërs, Arabieren, Chinezen en niet te ver
geten Joden.
Ongeveer vijftien procent van alle Jo
den in de wereld vinden we in New-
York en dat zegt wel iets.
Steden in een stad.
Het is begrijpelijk, dat al die grote groe
pen, met hun eigen aard en wezen, ieder
op hun manier een stempel drukken op
het algemene leven in deze stad.
Zij oefenen er invloed op de een of an
dere manier, een invloed die uitvloeit
vanuit hun eigen wijken pf buurten, waar
ze dikwijls in groepen bijeen wonen.
Zo vindt men er de negerwijk Harlem.
De naam is nog afkomstig van het neder
landse Haarlem. Hier vindt men een ty-
Gelukkig zijn er tegen
woordig stoffen op de
markt, die er net zo uitzien
als zijde, maar die boven
dien eenvoudig te wassen
zijn, zonder dat er iets aan
de schoonheid der stof ver
loren gaat. Tot deze stof
fen behoort dralon-ultrapan
een schitterend materiaal,
met een frappante zijde
glans. De stof heeft een
prachtige valling, en een
diepe kleurencombinatie als
pauwblauw en smaragd.
Deze komen in dralon-
ultrapan goed uit. Het was
sen is gemakkelijk zelf uit
te voeren en de stof onder
vindt er geen schade van.
Nu kan de vrouw haar
Kerstdagen opluisteren met
een fraaie japon uit dralon-
zijde; haar man zal haar
met voldoening bewonde
ren. En als de nieuwe aan
winst haar goed bevalt -
hetgeen zeker het geval zal
zijn - is er goed nieuws
voor haar. In het voorjaar
zullen nieuwe modellen in
dralon-ultrapan uitkomen
voor feestelijke dagen in
de zomer. De foto toont
ons er een treffend voor
beeld van.
Evenmin konden zij vermoeden, dat waar
eens hun eenvoudige huisjes met trapge-
veltjes, een kerkje en een windmolen
stonden, nu enorme complexen wolken
krabbers zouden staan, waaronder het
hoogste gebouw ter wereld: het Empire
State Building. Maar het wonder heeft
zich voltrokken. Nieuw-Amsterdam dat
groeide op unieke wijze van 200 inwo
ners in 1625 naar 200.000 inwoners in
1835 en ongeveer 13 miljoen in onze da
gen.
Een bezoek aan New-York kan de toerist
onmogelijk een beeld geven van het leven
in deze metreopool. Daartoe zou men ge
ruime tijd in New-York moeten verblij
ven en de stad in al zijn facetten moeten
bestuderen.
Het Kerstfeest is het meest sfeervolle feest van het gehele jaar. Het is een huiselijk
feest bij uitstek, voor groten zowel als kleinen. Van dat simpele woord „kerstmis”,
gaat een wereld vol gedachten uit en voor de meesten betekent het meer dan een
feest alleen.
Toch is het feestelijk karakter, dat men er aan geeft, van zeer grote betekenis. Het
verdiept het wezen van het feest. De meesten hebben sfeer nodig en dit heeft men
door de eeuwen heen getracht te bereiken en het feit, dat men in deze dagen in
practisch elk huis ’n versiering aantreft, hoe sober dikwijls ook, geeft hiervan het
bewijs. Velen hebben reeds voldoende aan een versiering, die bestaat uit een simpele
ster, kerstklok of takje groen. Anderen doen het uitbundiger en plaatsen een kerst
boom of ’n kerstbal- Ongetwijfeld kunnen wij de laatste twee als de belangrijkste
kenmerken.
Het hart.
De benedenstad is één enorme massa van
wolkenkrabbers, het is het zakelijk hart
van New-York. Hier vinden alle oelang-
rijke zaken hun kantoren en daar is ook
Wallstreet, het financiële centrum van de
wereld.
De binnenstad is een enorm complex van
gigantische gebouwen, doch dit deel van
de stad zou men kunnen betitelen met ’t
amusementscentrum. Hier vinden we de
grote gebouwen van wereldbekende ra
dio- en televisiestations, maar ook de be
roemde Broadway (vroeger Bredeweg ge
heten dat in de lengte over geheel Man
hattan loopt en waar alle prominente
amusemcntsgelegenheden te vinden zijn.
In de binnenstad vindt men naast het ver
maak ook de grote warenhuizen, kortom
het winkelcentrum van New-York.
