Paus en Patriarch
concilie
wensen
alle christenen
van
Spijtoptanten-probleem
is minder accuut geworden
R
■F
Ss!
Op Cyprus leidde spanning tussen de twee
bevolkingsdelen tot gewelddaden
i!
üs hjoed p p
to sizzen
1|F
w
•A
Éi
F
Fan de Mart iny loer
k. v. r.
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Hindeloopen wordt
een badplaats
Fier sjenners?
Zilveren filmpjes
—Mgr
103e JAARGANG
No. 2
DINSDAG 7 JANUARI 1964
Wymbritseradeel.
SCAPINOBALLET DANSTE IN WITTE HUIS
Lit haters hate, praters prate
PIET
Tj. dej.
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tclef. 2451 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
.(05157)
Erhard bij Johnson.
Het accoord van Brussel is bereikt, voor
dat bondskanselier Erhard naar de Ver
enigde Staten vloog, waar hij op de boer
derij van president Johnson in Texas
besprekingen voerde met het Ameri
kaanse staatshoofd. Vooral de verhou
ding tussen Oost en West stond op het
programma en uit de eerste contacten
is al naar voren gekomen, dat Erhard
zich niet bijzonder veel voorstelt van
een ontspanning tussen Oost en West.
Dat is begrijpelijk, want hij meet deze
af naar de bereidheid van de Russen de
Duitse hereniging te bevorderen. Zon
der hereniging geen ontspanning, zeggen
de Duitsers. Maar Erhard zal zich niet
verzetten tegen het onderhouden van
contacten, want hij beseft ook wel, dat
voor Amerika en de andere landen ont
spanning wel degelijk iets is, dat zonder
de hereniging van Duitsland kan wor
den bereikt.
se oogmerken blijft als steeds gerecht-
vervaardigd en te betogen, dat de voor
standers van het open karakter van de
Gemeenschap succes hebben gehad, is
bepaald onjuist.
eerst sinds 1956, met Hongarije en Suez,
is er een spoedzitting gehouden, maar
de Raad is toch wel uiteen gegaan met
het idee, dat er iets overdrevens was
gebeurd. Cyprus gevoelde zich bedreigd
door Turkse oorlogsschepen, welke naar
Cyprus zouden komen zetten voor een
invasie. Maar tijdens de vergadering
vertelde de Cyprische vertegenwoordi
ger, dat de, schepen van koers waren
veranderd. De Turkse vertegenwoordiger
vroeg schamper of de Raad iedere keer
bijeen moet komen als een Turks oor
logsschip van de ene naar de andere
Turkse haven voer, waarbij het dan wel
in de buurt van Cyprus moest komen.
Abonnementsprijs f 2.40 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
het verzoek der regering en hun zetels
ter beschikking gesteld, doch geruchten
willen, dat zij dit al veel eerder hadden
willen doen, maar dat de regering de
heren daarvan toen had weerhouden.
De socialistische afgevaardigde, Ir. Pos
thumus, heeft minister Van Aartsen op
heldering gevraagd omtrent dit gerucht.
Indien het waar mocht zijn, dan zou
is zijn visie de Nederlandse regering
zich moeilijk kunnen onttrekken aan
haar verantwoordelijkheid voor het be-
critiseerde beleid dezer commissarissen.
Oud-minister Staf wordt nu genoemd als
nieuwe president-commissaris.
Veiligheidsraad in actie.
Spanningen bestaan er overigens altijd
in de wereld, grote en kleine, maar het
essentiële punt voor de mensheid is of
deze spanningen zullen leiden tot een
vernietigende oorlog. Voor het wereld
gebeuren kleine spanningen kunnen als
de omstandigheden daarvoor gunstig
zijn, tot grote conflicten uitgroeien.
Daarom is een steeds wakende zorg
noodzakelijk. Dat heeft men bij de op
richting van de Verenigde Naties beseft
en uit dat besef is de Veiligheidsraad
voortgekomen. Er is een periode in de
geschiedenis van de Verenigde Naties
geweest waarin de Veiligheidsraad door
de zich ophopende conflictstof in het po
litieke middelpunt stond. De laatste ja-
ren is dat wat veranderd. De Berlijnse
kwestie en de Cubaanse rakettenaffaire
van vorig jaar bijvoorbeeld hebben de
Veiligheidsraad nooit bereikt. Vorige
week vrijdag is de Veiligheidsraad plot
seling in spoedzitting bijeengeroepen
Grote spanning op
Cyprus.
Maar onmiskenbaar hebben toch Turkse
vliegtuigen het Cyprische luchtruim ge
schonden. En dat alles is het gevolg van
de grote interne spanning, welke de
laatste weken op Cyprus is gegroeid en
welke heeft geleid tot botsingen, die,
naar sommige berichten willen, ongeveer
300 slachtoffers hebben gekost, vooral
onder het Turkse deel van de bevol
king.
Het botert niet tussen de Grieken (80
pet.) en Turken (20 pet.) op het eiland,
dat sinds 1959 met een door Engeland,
Griekenland en Turkije gegarandeerde
grondwet onafhankelijk is. Maar in die
grondwet zijn enkele beschermende be
palingen voor de belangen van de Turk
se minderheid opgenomen, welke volgens
president Makarios de normale gang van
zaken op het eiland verhinderden. In vijf
steden met een Turkse minderheid eist
de grondwet twee gescheiden gemeente
raden, maar deze bepaling functioneert
sinds het begin van 1963 niet meer, het
geen al tot veel moeilijkheden aanleiding
heeft gegeven. Makarios wil verder af
schaffen, dat over financiële zaken zo
wel de Turkse als de Griekse fractie
in het parlement elk afzonderlijk bij
meerderheid beslist, hetgeen een Turks
vetorecht inhoudt. Het vetorecht van de
(Turkse)vice-president in buitenlandse
aangelegenheden wil Makarios ook zien
verdwijnen, hoewel dit juist is ingevoegd
om te verhinderen, dat de Griekse meer
derheid op het eiland toch nog tot aan
sluiting bij Griekenland (de enosis, de
droom van elke Griekse Cyprioot) zou
besluiten. Het streven van Makarios
wekt de grootste argwaan bij de Turken,
die ook wensen vast te houden aan de
bepaling, dat 30 pct. van het overheids
personeel van Turkse oorsprong moet
zijn. Er is stof genoeg om te explode
ren.
Volgens het garantieverdrag van 1960
bevinden zich Engelse, Griekse en Turk
se legereenheden op het eiland, die men
poogt te combineren tot een gemeen
schappelijke ordedienst onder Engels be
vel.
Concessies aan
Duitsland.
Een belangrijke concessie aan de Duit
sers is geweest de toestemming, dat de
Duitsers per jaar 225.000 koeien uit
Denemarken kunnen blijven invoeren
krachtens hun langlopende accoord met
Denemarken. Dit lijkt veel op de door
de Fransen zo verfoeide en door Neder
land zo vaak bepleite afzetgaranties aan
derde landen. Dat zou het open karakter
van de Gemeenschap bevestigen, maar
het betreft hier eigenlijk maar een uit
zonderingsgeval.
De Duitsers en de anderen hebben ook
gevochten voor een positieve houding
van de E. E. G. bij de onderhandelingen
over de z.g. Kennedyronde. Ons is ver
zekerd, dat de Commissie bij de onder
handelingen positieve richtlijnen zal krij
gen, maar men wilde er verder niets
over loslaten om geen standpunten te
verraden aan de tegenstander, dat wil
zeggen Amerika, voordat de onderhan
delingen eigenlijk goed zijn begonnen.
Maar enige achterdocht tegen de Fran-
De opzienbarendste ontmoeting tussen twee kerkelijke leiders sinds het midden door de Cyprische regering. Voor het
van de vijftiende eeuw, vond zondagavond plaats op de Olijfberg. Op deze berg,
die uitziet op de bijbelse stad Jeruzalem, had paus Paulus VI een gesprek van
een half uur met patriarch Athenagoras, het hoofd van 350 miljoen orthodoxen.
Terwijl de gehele christelijke wereld nog uitziet naar de komende gebeurtenissen
die het gevolg zullen zijn van het grote Concilie in Rome, wisselden de twee
kerkvorsten gedachten uit over de mogelijkheid een concilie bijeen te roepen,
waarop vertegenwoordigers van Alle christelijke kerken byeen zouden komen.
De beide geestelijke leiders, die tezamen leiding geven aan 900 miljoen christenen,
kwamen bijeen in een kamer in het gebouw van de r.k. apostolische delegatie op
de Olijfberg.
De financiële regeling, welke de overtocht van de. spijtoptanten de zogenaam
de maatschappelijke Nederlanders uit Indonesië vergemakkelijkte, komt op
31 maart 1964 te vervallen.
De minister van Justitie, mr. Scholten, heeft dit besluit genomen nadat breed
voerig onderzoek had uitgewezen, dat het verantwoord was deze einddatum vast
te stellen. In de loop der jaren zjjn circa 15000 personen met behulp van deze
regeling naar Nederland gekomen. De vorige minister van Justitie, mr. Beerman,
is in het parlement dikwijls scherp becritiseerd, omdat hij do toelating te schriel
zou hebben toegepast. Men mag dan ook wel aannemen, dat minister Scholten
tevoren overleg zal hebben gepleegd met de deslbetreffende kamercommissie. De
belangstelling voor deze regeling in Indonesië bjj de zogenaamde maatschappe
lijke Nederlanders was echter tanende. Van degenen, die in 1962 gevraagd
hadden er gebruik van te mogen maliën, heeft 20 de geboden gelegenheid
laten passeren.
Emigratie.
In elk geval zal deze vorm van repa
triëring nu wel snel tot een einde ko
men. In vele gevallen kwam zij overi
gens in feite op immigratie neer; lang
niet alle spijtoptanten waren voorheen
in Nederland geweest.
Dat de emigratielust in Indonesië terug
loopt, is overigens niet zo opmerkelijk.
Gok de emigratie uit ons eigen land is
van veel geringer omvang dan enkele
jaren geleden. Op onze krappe arbeids
markt kunnen de arbeidskrachten im
mers gemakkelijk terecht. Ook de „ont
in foarich artikel hawwe wy jit mei-
soene
fraech oft it winsklik is, in diel fan de
Het besluit van minister Scholten werd
vergemakkelijkt, doordat het, sinds de
betrekkingen met Indonesië zijn genor
maliseerd, weer mogelijk was aldaar een
onderzoek in te stellen naar de situatie
der betrokkenen. Aan het besluit is
uiteraard ook overleg met de Indonesi
sche regering vooraf gegaan.
De onrust, welke deze zomer in de k.v.p.
ontstond over het optreden van fractie
leider dr. De Kort, is geluwd. Nadat hij
zich heeft laten vervangen door oud-
staatssecretaris Schmelzer is de partij
raad, welke op 17 en 18 januari was
belegd om aan die kritiek uiting te ge
ven, uitgesteld tot eind januari.
Drs. Schmelzer is voornemens zich toe
te leggen op de intensivering van de
gedachte aan christen-democratische sa
menwerking met de protestantse par
tijen. Een eerste symptoom daarvan was
het feit, dat hij tezamen met dr. Albar-
da, secretaris van het Chr. Nationaal
Vakverbond, een boek over de bezitsvor
ming heeft opgedragen aan de nage
dachtenis van het anti-revolutionaire ka
merlid Hazenbosch, dat enkele jaren ge
leden op weg naar het Europese parle
ment in Straatsburg verongelukte.
Daarmee is natuurlijk niet beweerd, dat
alle tegenstellingen binnen de k.v.p. zelf,
met zijn optreden zijn opgeheven. Het
r.k. Centrum voor Staatkundige Vor
ming heeft dezer dagen een rapport over
het echtscheidings-vraagstuk gepubli
ceerd, waaruit meningsverschil blijkt.
Belangrijker lijkt echter, dat tevens
bleek, dat de desbetreffende commissie
als geheel over de echtscheiding minder
onverbiddelijk dacht, dan enkele jaren
geleden in de k.v.p. gebruikelijk was.
spanning” in de internationale politiek
bevordert de emigratiebehoefte niet.
Dezer dagen is mr. B. W. Haveman, die
in 1951 tot regeringscommissaris voor
de emigratie werd benoemd, als zodanig
afgetreden. Reeds enkele jaren nam hij
de functie waar van directeur van de in-
tergouvernementale commissie voor de
Europese immigratie in Europa.
De vraag’ kan worden gesteld of deze
verminderde reislust ook van invloed is
op de Nederlandse vervoerbedrijven. Er
is weer sprake van de verkoop van Ne
derlandse schepen naar Italië, zoals de
onlangs verbrande Van Oldenbarne-
velt al eerder naar Griekenland over
ging. Vast staat, dat de K.L.M., die zo-
velen uit Indonesië naar Nederland ver
voerd heeft en die ook zovelen heeft hel
pen emigreren, met de ontslagname der
commissarissen nog niet uit haar moei
lijkheden is geholpen. De commissaris
sen hebben nu weliswaar voldaan aan
Bolswards Nieuwsblad
De marathonvergadering van de minis
terraad van de E. E. G. te Brussel is
toch nog met succes bekroond en wel
binnen de gestelde tijd, zodat alle des
betreffende ministers zich opgelucht aan
de feestdagen konden wijden.
Wanneer men het compromis van de
Commissie, dat tot de overeenstemming
tussen de ministers heeft geleid, beziet,
dan blijkt, dat de Duitsers door hun
hardnekkigheid toch een aantal conces
sies hebben afgedwongen, zij het dan na
tuurlijk onvermijdelijk, dat De Gaulle
op langere termijn zijn stempel op de
Gemeenschap probeert te drukken door
het protectionistische karakter van de
Gemeenschap te versterken. In dit op
zicht is hij op kortere termijn niet ge
slaagd. Want als wij de problemen even
nagaan dan blijkt, dat de overgangs
maatregelen voor de zuivel in beginsel
zijn aangenomen, maar dat 6e Duitsers
pas in 1966-’67 behoeven over te gaan
tot het vervangen van de subsidies aan
de boeren. In 1970 moet dat dan zijn
voltooid. Erhard kan de verkiezingen
van 1965 op dit punt met minder vrees
tegemoet zien.
Met de zuivel hangt samen de kwestie
van de oliën en vetten. Tot steun aan
de Italiaanse olijfolieproducenten heeft
men gedacht aan een heffing op marga
rine, die tevens de concurrent van de
boter is.
De Nederlandse delegatie heeft hard ge
vochten om deze heffing, die de prijs in
Nederland wel 3 a 4 cent per pakje om
hoog zou brengen, tegen te houden. De
winst voor de Nederlandse consumed! is
nu geworden, dat het totaal van de hef
fing enkele jaren door de schatkist zal
worden gedragen.
Gisteren werd voor het badpaviljoen in
Hindeloopen begonnen met de aanleg van
een groot kunstmatig strand.
Men wil vóór het seizoen een groot strand
gereed hebben, dat berekend is op duizen
den badgasten. Er werd begonnen met een
gedeelte van 15000 m2.
Geldschieter van dit project, dat in de vele
tonnen loopt is Veronica’s Verwey uit
Hilversum. Het strand zal straks ook
plaats bieden aan een grote camping en
aanlegsteigers in het Ijsselmeer. Ook voor
de zeilsport is het dus een recreatiemoge
lijkheid.
Aannemef-uitvoerder van het project is de
uit Bolsward afkomstige Simon Hendriks
de Bruin te Marssum.
Het eerste werk bestaat uit het aanbren
gen van „dijken”, die voor de hoofden
Jangs het Ijsselmeer worden gelegd. La
ter zal er dan met zandzuigers worden ge
werkt.
Hwat is der loas, fiersjenners?
Hwa bart it lok en leed
Dit jier fan de biwenners
Great-lyts, op üs planeet
Jim wolle ’t graech fortelle
It is sa’t skynt net in hijs
Dus wy moat üs ynstelle
Op it takommend nijs
Sil Chroetsjov setbaes bliuwe?
Moai, ’t is sekuer bisj oen
Wy wol it wierlik leauwe
Hy haldde ’m knap katoen
Hwat seit De Gaulle syn twadde
Sawnjierrich ambtstermyn?
Wy ha 't ek sa opmakke
Né jim binne lang net blyn!
De EEG slim tsiere?
Ja, dat leit foar de han
't Is üs ek iepenbiere
Elk fjochtet foar syn lan
Sil Johnson it skielk winne?
Hwat seit, wurdt ’t niks gjin toer?
Wy wol earlik bikenne
Wy tochten der ek sa oer
Sil der gjin oarloch komme?
Wy nim oan it is wier
It sicht waerd al juskes rommer
Yn ’e rin fan forline jier
Jim ha it goed bikeken
Faklju blike aerdich by
Wy stean echt net yn 't teken
Fan 'e fiersjennerij
Wy mei der net om laitsje
It Komt üs elk jier yn ’t sin
Dat gjin profete-feitsjes
Us wizer meitsje kin
Het Nederlandse scapinoballet heejt een opvoering gegeven in bet Witte Huis
de ambtswoning van de Amerikaanse president in Washington. Op de joto
worden de leden van het ballet na de uitvoering voor gesteld aan mevr. Rusk,
de echtgenote van de minister van buitenlandse zaken
1
HWAT IS DE BESTE WEI
OM TO GE AN?
Hwat bat Qabe Skroar
kwyt reitsje. En ien fan de dingen, dy’t yn
de yndustry meispylje binne de elektrisi-
teitstariven. Foar dizze saek is it in bi-
lang, dat de liu, dy’t hjiroer tinke, net
ófstjitten wurde, mar as it kin oanlükt
wurde.
In trêdde feit is, dat de energy-kwestje
troch it ierdgas en de yn prinsipe oan-
wêzige atoomkrêft, net stabyl is, mar rek
ken halde moat mei oare forhaldingen.
Fansels kin nimmen krekt de takomst oan-
jaen mar de takomstige üntiowing fan de
energy-forsjenning is doens alderminst
ienfaldich. En it soe gjin goed bileid wê-
ze, as men dêrmei gjin rekken halde soe.
In fjirde punt, dat hjir tige nau oan bi-
sibbe is, is de fraech foar hokfoar ynfes-
tearings sil it PEB yn de kommende jier-
ren komme to stean. Plannen foar in nije
sintrale binne yn it tarieden, de kosten
binne net maklik reëel oan to jaen, mar
elk wit wol, dat dit net meifalle sil. En
hoe sil de fierdere üntwikkeling fan de
technyk wêze? Dat is op gjin stikken nei
oan to jaen.
It P.E.B. kin op it heden aerdich mei-
komme mei syn tariven. Hja nimt in mid
den posysje yn en dit is in hiele prestaes-
je, hwert ik alle respekt foar ha. Mar it
is ek bikend, dat hiel hwat kollega-bi-
driuwen as it nedich wêze soe, hiel hwat
meat reserves yn it fjür bringe kinne. Dan
sil men ek mei moatte, fanwege de kon-
kurrinsje. Soe it nou forstannich wêze om
middels fan it P.E.B. foar oare dingen to
brüken
Wy libje hwat de elektrisiteit oangiet op
it heden yn in tige florissante tiid, it ge
brék giet mei sprongen omheech, mar dit
gebruk is tige ófhinkelik fan de konjunk-
tuer. Bliuwt dy sa? Dat wit net ien.
De middels, ay’t it P.E.B. yn har bidruw
halde kin. komme alle gebrükers to’n
goede. Hoe minder frjemd jild, hoe min
der rinte en óflossing, hoe goedkeaper de
produksje. Is dat nou net krekt de beste
wize, hwermei it P.E.B. de ekonomyske
posysje fan Fryslan forsterkje kin? Mei
de leechst mooglike tariven, mei de great-
ste service oan lyts en great?
As men it oars dwaeti soe, hwat bitsjut dat
winliken? Stel men nimt ien miljoen üt
de P.E.B. kas en bisteget dy oan oare nut
tige en needsaeklike dingen. Dan brükt
men it P.E.B. as nije bilêstingboarne.
Via it P.E.B. hat men alle gebrükers dat
miljoen bitelje litten en men jowt it nou
wet oan oare dingen üt. Is dat de goede
wei?
Hat Fryslan mei syn maksimum opsinten
op de grounbilêsting, mei syn maksimum
oan personele bilêsting, mei syn
ekstra-opsinten foar de bimealing jit bi-
hoefte oan in indirekte P.E.B. bilêsting?
Hwant yn feite is it dat.
Ik mien, dat ófsjoen fan alle politike mo-
tiven it bilang fan Fryslan it oêste tsjinne
is mei in sterk P.E.B. bidriuw, dat de
stream levert foar sa leech mooglike tari
ven en in tige flotte service. In bidriuw,
dat sterk genöch is om de risico’s fan in
hurd foroarjende tiid opfange to kinnen,
dat in stevige grounslach lizze kin oan de
needsaeklike yndustrialisaesje fan dit
swier wrottende Fryslan. Ik soe gjin bet-
tere, gjin driuwender taek witte foar dit
iennige, provinsiale bidriuw.
stean in swiere dobber hawn, mar de
léste jierren giet it aloan better en op it
heden stiet it der goed foar. Lykwols mei
men net forjitte, dat it altyd in bidriuw
bliuwt, dat under syn maten op ien nei de
lytste is, allinnich Sélan it lytser. Dêrby
bliuwt it in bidriuw, dat in greate pro-
vinsje bistrykt mei hünderten lytse plak
ken en tüzenen allinnich steande boere-
bidriuwen. Dat makket in great en tige
fortakt net nedich en it ünderhald is na
venant. Bilangrike yndustry-plakken bin
ne der mar in lyts bytsje, rounom sit
hwat, omt Fryslan nou ien kear net fan
boppe-óf mar fan ünderen op syn bi-
wenning krige hat. Dat hinget nau gear
mei syn folksaerd en persoanlik binne wy
der wiis mei.
As bidriuw lykwols is dit in handicap,
omt de distribüsje fan de stream frij kost-
ber is en bliuwt, lyksa it tasicht en it ün
derhald.
Us sintrale levert goed trijehündert mil
joen K.W.H. (321) Sélan 210, Grins 5óS
Utert 546. Limburch 1072. De Ysselsin-
trale 1045. Gelderlan 1307. Noard Hol-
lan büten Amsterdam 1548.. Braban 1578
en Süd-Hollan 3435 miljoen. Drinte hat
op de gjin sintrale mar wurdt diels troch Grins
en diels troch de Ysselsintrale bitsjinne.
Tusken syn maten sit it P.E.B. dus as ien
fan de allerlytsten en qua distribüsje as
ien fan de üngaedliksten. Dat is it earste
bilangrike feit.
It twadde feit is, dat Fryslan in gebiet is,
hwert de yndustrialisaesje krekt yn it op-
kommen is. Wy witte allegearre, dat dit
teare plantsje jit folie soarch en omtin
ken ha moat, sille wy net wer de gong
Yn i
dield, dat wy jitteris komme
1 G.
winst, dy’t it P.E.B. op it heden makket,
in oare bistimming to jaen. Wy seine doe
dat sünder mis dizze kwesje yn de Steatcn
komme sil en dat it winsklik is, dêroer sa
goed mooglik in opjektyf ynsjoch to haw-
wcn. Wy wolle bisykje dêryn in bydrage
to jaen, al sil it net tafalle eigen ynsjoch
dêrby foarby to gean. Sa’t men wit, hat it
P.E.B. yn de earste fjirtich jier fan har bi-
le week januari 1939
Chamberlain zal te Rome met grote ere
ontvangen worden.
Benoemd tot burgemeester van Staveren
P. W. ter Haar, thans burgemeester van
Ritthem
Van wijlen oud wethouder H. v. d. Plaats
werd door de gemeente Baarderadeel ’n
legaat ontvangen f 600,
Woensdag ruime voorraad krabbetjes. 20
cent per pond bij E. Bolta, Grote Dijlak-
ker 47, Bolsward.
Walt Disney verovert de Nederlandse har
ten met zijn films Sneeuwwitje en de ze
ven dwergen.
Laas van der Zee was op Driekoningen 60
jaar lid van het kerkkoor St. Fransiscus
De bevolking van Bolsward bedroeg op
1 januari 6820, dit is 37 minder dan op
1 januari 1938.
F «W
-S
"Z
