Anti-Amerikanisme
op Cyprus groeit
Een Vorstelijke verloving
met politieke achtergrond
y
IR
De eventuele opvolging van Franco
Critiek
op Nederlandse ambassadeur
Spanje
f
i.
I
I
t Ar
in
Gouden filmpjes
Infra rode camera’s
sporen ziekten op
Lichte stijging van de
werkloosheid
Kunst
i'
PYT
us hjoed p p
to sizzen
F
VRIJDAG 14 FEBRUARI 1964
103e JAARGANG
No. 13
Utstellen is it bigjin fan forjitten
Witmarsum wil men de reeds lang
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
3e week jebruari 1914
Anti-Amerikanisme.
Het anti-Amerikanlsme, dat op Cyprus
en ook in Griekenland tot uitdrukking
komt, heeft ook het hoofd opgestoken
Belastingen.
Behalve deze internationale verwikke
lingen heeft president Johnson ook het
oog te houden op binnenlandse ontwik
kelingen. Enkele malen heeft de rege
ring druk op leden van de Senaat moe
ten uitoefenen, opdat zij bij de behan
deling van de wet op de belastingverla
ging niet te royaal zouden worden, het
geen in een verkiezingsjaar een begrij
pelijke houding is.
Wijlen president Kennedy had een voor
stel ingediend ter verlaging van de be
lasting en hij had dit gekoppeld aan een
Franco’s opvolging.
De verloving van prinseg Irene met Don
Carlos De Bourbon-Parma is een aan
gelegenheid, die door de persoon van
Don Carlos uit het persoonlijke vlak min
of meer op het politieke vlak is geko
men.
Don Carlos is een telg uit de carlistl-
sche lijn van het Spaanse koningshuis,
die heeft getracht haar aanspraken op
de troon in de bloedige carlistenoorlogen
te verwezenlijken. Het is de carlisten
niet gelukt en daardoor zijn er nu twee
Spaanse troonpretendenten: die van de
carlisten en die van de tak van Alfonso
XHI, de laatste Spaanse koning, voor
in de jaren dertig de republiek werd uit
geroepen. De voornaamste is deze laat-
„SALUD I”
Premier Marijnen toast met het Prinse
lijk paar tijdens de bijeenkomst in de
Treveszaal, dinsdagmiddag
zou proberen zijn dochter te overreden
met hem terug te keren. Dat gelukte,
maar bij verrassing kwam prins Carlos
mee. En op het vliegveld te Madrid gaf
zijn aanhang al te kennen, dat de ver
loving een officieel feit was. In feite
werd ons koninklijk paar en de Ne
derlandse regering hierdoor voor een
voldongen feit geplaatst. De vier minis
ters, die door de ministerraad belast
waren met de oplossing van dit consti
tutioneel probleem, hadden vele nachte
lijke uren nodig om Don Carlos er van
te overtuigen, dat het ook in het be
lang van zijn politieke aspiraties was,
dat prinses Irene van haar aanspraken
op de Nederlandse troon afzag.
Kamerdebat.
Dat de regering het bij het rechte eind
had, bleek dinsdag j.l. in de Tweede
Kamer, toen daar de brief aan de orde
kwam, waarin minister-president Marij-
nen mededeelde, dat en waarom prinses
Irene van haar rechten op de troon af
stand zou doen. Alle partyen van de
k.v.p. tot de c.p.n. waren het daar
over roerend eens. Vooral in de k.v.p.
zal aan dit standpunt wel enige discussie
vooraf zijn gegaan, want de r.k. hoog
leraar Duynstee had de stelling gepo
neerd, dat de ware reden van het afzien
van de troonrechten was, dat de Prinses
naar het r.k. geloof was overgegaan.
De socialistische fractieleider Vondeling
stelde die vraag in het kamerdebat van
dinsdag centraal. Kan een katholiek de
kroon van Nederland dragen?
De P.v.d.A. beantwoordde die vraag; met
Hja namen ’t allegear wis oan
Der binne bazen L
Brassau spant fier
Abonnementsprijs f 2.40 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
,(03157)
TOAST IN DE TREVESZAAL
Pen toast, uitgebracht door de hoge
gasten in de Haagse Treveszaal. Vlnar:
H.K.H. Prinses Beatrix, Don Xavier
de Borbon, Z.K.H. Prins Bernhard
Donna Magdalena, H.M. Koningin,
Prinses Irene, Don Carlos en minister
president V. G. M. Marijnen
Van het Engels© plan om de handhaving van de orde op Cyprus aan een troe
penmacht, bestaande uit eenheden van diverse landen van de N.A.V.O., toe te
vertrouwen, dreigt weinig terecht t© komen nu president Makarios van Cyprus
zijn instemming met zoveel voorwaarden heeft omgeven, dat het ongeveer een
weigering betekent. Makarios’ voornaamste voorwaarde is, dat deze politle-macht
onder auspiciën van de Veiligheidsraad komt. Hij wil hierme© bereiken, dat ook
Rusland, e©n van de permanente leden van de Veiligheidsraad, bij de zaak wordt
betrokken, hetgeen het Engelse plan juist trachtte te verhinderen. In de eerste
plaats zal dan de gehele operatie afhankelijk worden van het al dan niet toe
passen van het Russische recht van veto, maar daarover maakt Makarios zich
weinig zorgen.
ste. De carlisten beschikken maar over
een geringe aanhang in Navarra en er
zijn in Spanje weinigen, die deze aan
spraken ernstig nemen.
Lange tijd heeft men gemeend, dat het
de opzet van Franc© was bij zijn aftre
den of dood als zijn opvolger een koning
aan te wijzen, maar de laatste tijd is de
indruk gegroeid, dat de kansen op een
herstel van de monarchie in Spanje
aanzienlijk zijn afgenomen en dat men
het meer zal zoeken in de richting van
een presidentieel regime. Het voorbeeld
van De Gaulle maakt indruk op vele
Spanjaarden, die allang niet meer warm
lopen voor een monarchie. Verzet zal
Franco hierbij voornamelijk ondervin
den van de getrouwe monarchisten en
van de rechter vleugel van de fascisti
sche Falange, waartoe vele aanhangers
vaa de carlisten behoren.
In het land van Nkroemah, wiens woord
voerders spreken over de schurken van
het inlichtingenbureau e.d. Sommigen
brengen de actie in Ghana, die gepaard
is gegaan met demonstraties in verband
met geruchten over een nieuwe moord
aanslag op de president; anderen zien
er de weerslag in van de Westelijke
berichten over fraude bij het kort gele
den referendum, dat de socialistische
dictatuur van Nkroemah heeft beves
tigd. Anti-Amerikanisme, ook in Latijns-
Amerika. Dit alles moet wel de uitdruk
king zijn van het automatische verzet,
dat de de gehele wereld omspannende
verantwoordelijkheid van de Verenigde
Staten opwekt, zonder dat er sprake be
hoeft te zijn van tastbare bezwaren.
Zijn voornaamste punt schijnt te zijn,
dat de landen van de N. A. V. O. ge
neigd zijn Turkije en daarmede de
Turkse minderheid op Cyprus voor te
trekken. Hij ziet het als zijn belang
Rusland bij de operatie te betrekken,
want Rusland is onomwonden uitgeko
men voor de Griekse meerderheid, die
al herhaaldelijk blijk heeft gegeven van
een anti-Amerikaanse gezindheid. De
N.A.V.O., en vooral Amerika, worden
daar gezien als vertegenwoordigers van
een Westelpk imperialisme. Dit weet
Chroestsjow handig aan te wakkeren.
Vrijdag heeft hij in nota’s aan Amerika,
Engeland, Frankrijk, Griekenland en
Turkije de Westelijke landen beschul
digd van pogingen tot militaire interven
tie. De desbetreffende landen zouden re
kening moeten houden met een kans
op ernstige internationale verwikkelin
gen. De Sovjet Unie, aldus Chroestsjow
naar het hart van Makarios sprekend, is
van mening, dat de Cyprioten hun pro
blemen best zelf kunnen oplossen.
herziening van het gehele stelsel, opdat
privileges voor bepaalde groepen belas
tingbetalers daaruit zouden kunnen
worden weggenomen. Van de herziening
is niet veel terecht gekomen, maar de
verlaging is nu wel een feit geworden,
ondanks ’t verzet van republikeinse zijde
waar de conservatieve vleugel het ver
lies aan belastingopbrengsten gecompen
seerd wilde zien door besparingen door
de overheid. Het Huis van Afgevaardig
den had de wet in september al aangeno
men, maar de Senaat treuzelde. Het feit,
dat de nieuwe president enkele bezuini
gingen heeft aangebracht op de begro
ting, gekoppeld aan de grotere sympa
thie, welke de Zuidelijke democraten
voor hem hebben dan zij voor Kennedy
hadden, heeft de wet nu in veilige haven
gebracht. Het totaal van de verlagin
gen bedraagt 11,1 miljard dollar. De be
doeling van deze verlaging was de Ame
rikaanse economie, welke vorig jaar door
een lichte teruggang werd gekenmerkt,
een nieuwe impuls te geven. Al kan men
nu weer een stijgende lijn waarnemen, ’t
peil van de werkloosheid blijft onaange
naam hoog, namelijk 5,6 procent van ’t
arbeidende deel van de bevolking.
Het Binnenhof heeft een van de meest opwindende weken uit z(jn bestaan achter
de rug. Vorige week werden de fractieleiders van de grootste partijen door de
regering vertrouwelijk op de hoogte gesteld van het feit, dat een voorgenomen
verloving van prinses Irene in Spanje niet zou doorgaan, een gebeuren, waarvan
korte tijd later Koningin Juliana, via de radio, ook het Nederlandse volk op de
hoogt© stelde.
Wat was er gebeurd? Achteraf valt dit wel te begrijpen. De Nederlandse rege
ring kende de hartsvriend van de Prinses. Het was prins Carlos de Bourbon-
Parma, de carlistische pretendent naar de Spaanse troon.
Men weet, dat de Spaanse troon al jaren onbezet Is; het hangt van Franco af
of en door wie deze bezet zal worden. Zal hij de voorkeur geven aan Don Juan,
de echtgenoot van een Grieks© koningsdochter of zal hij de verloofde van de
Nederlandse koningsdochter verkiezen?
Compromis.
Tenslotte werd een compromis gevon
den in die zin, dat de Prins zaterdag
„ja”. De k.v.p. vond het vanzelfsprekend
Ook de liberalen hadden met deze vraag
niet veel moeite, hoewel mr. Geertsema
wel enkele slagen om de arm hield. Maar
ondanks een herhaalde aanmaning van
dr. Vondeling weigerden de antirevolu
tionaire fractieleider Smailenbroek en
de chr. historische afgevaardigde Beer-
nink de vraag te beantwoorden. Zij we
zen er op, dat die vraag nu niet aan de
orde stond. Tevoren hadden z(j verklaard
dat de overgang van de Prinses te res
pecteren, doch tevens te betreuren. Ook
premier Marijnen liet de vraag in het
midden. Hij gaf echter wel te kennen,
dat het huwelijk van de Prinses in Ne
derland zal plaats hebben.
Parlementaire
goedkeuring.
Bij alle neiging om aan het hartsver-
langen van de Prinses te voldoen vond
de Nederlandse regering het niet ver
standig als een Nederlandse troonop
volgster zou worden betrokken bij de
partijstrijd in Spanje. Zij achtte het dus
het beste, dat prinses Irene afstand deed
van haar troonrechten, d.w.z. geen par
lementaire goedkeuring voor haar hu
welijk vroeg. De Prinses zelf was het
hiermee wel eens, maar de Spaanse
troonpretendent die misschien hoopte
zijn aanspraken door een verloving met
de Nederlandse koningsdochter te onder
strepen vond de voorwaarde verne
derend. Dit moet een verwijdering tus
sen de beide gelieven hebben veroor
zaakt. Maar het hart overwon. Terwijl
Nederland medelijden met haar gevoel
de, werd in Spanje de relatie aldra her
steld. Onder die omstandigheden gaf ’t
Nederlandse koningspaar er de voorkeur
aan, dat hun dochter naar Nederland
zou terugkeren voor nader overleg.
Toen de Prinses te kennen gaf liever in
Spanje te willen blijven, besloot het
ouderpaar hun verliefde dochter zelf te
gaan opzoeken. Dit gaf bijna aanleiding
tot een conflict met de ministerraad,
want deze vond, dat ons staatshoofd een
vreemd figuur zou slaan als het er niet
in zou slaggn haar dochter te vinden.
De reis werd dus in Parijs afgebroken.
Carlisme.
Voor vrijwel alle politieke partijen gaf
da doorslag, dat het carlisme een zeer
rechtse organisatie is, welke weinig
overeenstemming vertoont met de Ne
derlandse democratische opvattingen.
„Ik weet van de Prins geen kwaad,” zei
de voorzitter van het Gereformeerde Po
litiek Verbond, Jongeling, „maar wel
van het carlisme.”
Algemeen was ook de overtuiging, dat
de Nederlandse ambassadeur in Spanje
fout had gehandeld door mee te werken
aan een interview, waarin de Prinses
haar mening over de situatie in Spanje
gaf.
Algemeen was ten slotte het verlangen,
dat de voorlichting over het Hof zou
worden verbeterd. De oppositiepartijen
waren namelijk de mening toegedaan,
dat de verlovingsgeruchten de Prinses
geen goed hadden gedaan.
„Laat de Prinses trouwen,” zo zei de
communist Bakker tenslotte, „en laten
we overgaan tot de hoofdzaak: lonen en
prijzen.”
In Witmarsum werd in de R.K. kerk het
nieuwe altaar voor het eerst in gebruik
genomen. Het fraaie kunstwerk kostte
f 4000,Een paar jaar geleden werd
f 2000,als gift ineens geschonken.
Het Staatsspoor streeft naar een 10-urige
werkdag.
Der koene hege prizen makke
Elk lies it loflik kommentaer
En woe de doeken graech ynpakke
Hjir trille in suvere kunstnerssnaer
De hannler woe wol in dofke winne
Sokke karmasters is in lus’t
Lykwols hy moast spitich bikenne
Myn meidielings wiene ünjust.
Geen water.
In Latijns-Amerika heeft Castro nu oen
nieuw stapje gedaan tegen de Amerika
nen, die nog steeds een basis op Cuba
hebben. Toen enkele Cubaanse vissers
boten in de Amerikaanse territoriale
wateren waren aangehouden en de vis
sers waren gearresteerd, besloot Castro
de watertoevoer van Guantanamo, de
Amerikaanse basis, af te snijden.
In Amerikaanse kringen was men
uiterst verbolgen over de actie van
Castro, vooral omdat men vermoedde,
dat het geen to©val was, dat de vissers
boten zich in de Amerikaanse, territo
riale wateren bevonden. In het Congres
gingen krachtige stemmen op voor een
krachtige actie tegen Cuba, met inbegrip
van een marineblokkade. Dat zou be
tekenen het afsnijden van alle toevoer-
wegen naar Cuba, waarmfede dan meteen
een einde zou komen aan de handel van
de Europese bondgenoten met Castro.
Hiertegen maken de Ver. Staten al enige
tijd bezwaren.
Na enkele dagen begon men de zaken
in Washington weer wat rustiger te be
zien.
In Groot Brittannië worden vliegtuigen
die met infra-rode camera’s zijn uitgerust
gebruikt als een waarschuwingssysteem in
de oorlog tegen ziekten van gewassen.
Een aan het ministerie van landbouw ver
bonden planten patholoog, George
Brenchley uit Cambridge, heeft deze me
thode al vijf jaar toegepast. De resultaten
van zijn werk tonen aan dat aardappel
ziekte van uit de lucht kan worden waar
genomen lang voordat het gewoonlijk op
de grond wordt geconstateerd.
De infra-rode fotografie spoort ook an
dere ziekten bij selderij en boontjes op.
Ook zwakke plekken in de bodem struc
tuur worden er door aan het licht ge
bracht
Doe sei hy tsjin 'e glêdde knapen
De wierheit: dit kunstsinnich bnïn
Is fan ’e han fan ien fan 'e apen
Ut üs pleatslike dierentün
Dy wurkje ek handich mei pinsielen
Jim witte it nou seker skoan
It sit sa mei de eksperimintielen
De apen ha de boppetoan.
To Gothenburg wie ’t nou to krijen
In hannler róp: kenners kom gau
Fiouwer moderne skilderijen
Skepper, de Franskman Pierre Brassau
De kenners rekken yn ekstase
‘.gear wis oan
hoppe bazen
de kunstnerskroan.
Nieuwe ronde.
Gezien het voortdurend uitbreken van
gevechten tussen Griekse en Turkse Cy
prioten, welke aan een tiental Cyprioten
het leven hebben gekost, Zijn de Weste
lijk© landen van oordeel, dat men dat
wel in twijfel kan trekken. Een nieuwe
ronde van diplomatiek overleg is begon
nen en men schijnt ernaar te streven
een compromis met Makarios te berei
ken, dat o.m. zou inhouden, dat een
waarnemer van de Verenigde Naties
regelmatig verslag aan de secretaris
generaal en de Veiligheidsraad zal uit
brengen. In Engelse kring wordt ook
gedacht aan het concentreren van de
verspreid wonende Turkse bevolking in
het Noord-Oosten van het eiland, maar
hiertegen zal Makarios wel bezwaar
maken omdat dit zou kunnen gaan
lijken op een deling van het eiland,
waarvoor de Turken altijd zo geporteerd
zjjn.
In januari nam de geregistreerde arbeids
reserve van mannen toe van 37.432 tot
39.330. De bezetting van aanvullende
werkgelegenheidsobjecten steeg met ruim
1.300 en kwam daarmee op 3.187. Der
halve steeg het aantal werkloze mannen
met ongeveer 500 tot 36.143.
Hwa* ha* Cjabe Sb roar
De stjerren dy’t foarhinne strielen
Reitsje stadichoan üt ’e gunst
Hwant saneamde „eksperimintielen’*
Lever je sa’t skynt djipper kunst
Skilders frij ruch en wyld mei striken
Sprekke har modern tsjustre tael
Oeral lofweardige kritiken
Technysk folslem, 't is kollosael!
Te Witmarsum wil men de reeds lang
vervallen „Dorpsmerke” vervangen door
een meer algemeen jaarlijks te vieren
feest op 1 of 2 dagen in juli. Het comité
Piccardt, burgemeester, Luxwolda, hoofd
openb. lag. school, Ds. van Brakel, doops
gezind pred., Ds. Homan, hervormd pred.
Ds. Jansen, geref. pred.
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
i
k
