Dr. A. J. H. BARTELS
BLOEMKAMP EEN SYMBOOL’
Afscheid H. Steenaart
Friezen willen eigen cronisch-zieken
optimale kansen geven
w
7 H
Fan de Marlinytoer
Tj de J.
Won. 37 gezonken in
Makkumer haven
Zomertentoonstelling
us hjoed p
to sizzen
Wolkenkrabber van
PTT nadert zijn
voltooiing
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
DINSDAG 25 FEBRUARI 1964
103e JAARGANG
No. 16
(Foto Boersma)
'n 1964
hi.t in kearde.l üt-
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
preventie van chronlsch-ziek-zijn en aan
de behandeling en reactivering van chro-
nisch-zieken in de komende periode gro
te aandacht geschonken gaat worden.
PRINSES IRENE EN DON CARLOS
IN KITZBUEHEL
Omgeven door fotografen en nieuws
gierigen verlaten prinses Irene en Don
Carlos per auto ,,Haus Muenster”, bet
vakantieverblijf in Kitzbuebel, voor 'n
skitocht
Abonnementsprijs f 2.40 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Doch hwat jo wolle
birabbe wurde jo döchs
In de nacht van vrijdag op zaterdag j.l.
is het visserschip de WON 37, eige
naar E. Koornstra alhier, dat aan de
steiger in de haven lag gemeerd, gezon
ken. Omtrent de oorzaak van dat zin
ken van de vissersboot, veronderstelt de
heer Koornstra, dat vermoedelijk de lei
ding van de gierpomp door het vriezend
weer is gebarsten, doch zekerheid hier
omtrent bestaat er nog niet. Het schip
zou hierdoor vol water moeten zijn gelo
pen en daarna gezonken.
De WON 37 is bijna geheel onder wa
ter verdwenen, alleen een klein gedeelte
van het voorschip en de masten steken
nog boven water uit.
De eigenaar is vrijdagavond om half vijf
nog aan boord geweest, toen bleek alles
nog in orde.
Zaterdagmorgen hebben collega’s nog
geprobeerd met hun schepen de gezon
ken WON 37 boven water te trekken,
doch dit is niet gelukt.
Het schip werd tien jaar geleden door
de heer K. gekocht en sinds twee jaar
geleden van diverse nieuwe onderdelen
voorzien, zoals dynamo, accu’s e.d. Ook
de machinekamer moet veel waterscha
de hebben opgelopen.
Het zinken van de WON 37 betekent
voor de heer Koornstra ongetwijfeld een
grote schadepost, temeer daar deze niet
verzekerd is. Op welke manier de boot
gelicht zal worden, zal nog nader bezien
worden. Er zal wel een bok aan te pas
moeten komen, zo liet de heer Koorn
stra weten.
De zomertentoonstelling in het stad,
huis zal dit jaar gewijd zijn aan het
Italiaanse landschap in de Nederlandse
schilderkunst van 1590-1730.
O.a. zal werk worden ten toon gesteld
van F. de Moncheron, Nic. van Ber.
chem, Karel du Jardin, Asselyn en P.
Bril.
De opening zal plaats vinden op 19 juni.
De tentoonstelling zal geopend blijven
tot 1 september en dus gedurende 10
weken te bezichtigen zijn.
een eigen plaats in de samenleving ver
zekerd wordt.
Hiertoe een centrale bijdrage te leveren
is de doelstelling van hen die het initia
tief genomen hebben tot het tot stand
brengen van dit moderne verpleegtehuis
voor chronische patiënten met een eigen
revalidatie-centrum voor de bevolking
van Z.W. Friesland. Ik zie „Bloem-
kamp” als een ssymbool van de wil van
Bede, uitgesproken door Dr. A. 3. H. Bartels, Staatssecretaris van
Sociale Zaken en Volksgezondheid, bij de opening van het verpleeg
huis „Bloemkamp” te Bolsward op maandag 24 februari 1964.
De opening van dit hoogst modern ingerichte en uitgeruste verpleeghuis voor
chronische patiënten „Bloemkamp” wil ik aangrijpen om in het algemeen een
enkel woord te zeggen over de functie van het verpleeghuis en de verbindingen
enerzijds met de voorzieningen in de woonwijken en anderszjjds met de zieken
huizen, Het verpleeghuis heeft zich ontwikkeld uit het ziekenhuisi.
In zjjn „Godshuizen en Gasthuizen”, een uitgave van 1960, heeft Prof. Querido
op meesterlijke wijze de ontwikkeling van het ziekenhuis beschreven. Uit de
historie valt de les te trekken dat de moderne ontwikkeling van het ziekenhuis,
dat wij vandaag voor ogen hebben, toch pas in de laatste 40 jaren zich heeft aan
gediend als het klinische centrum waar de patiënten behandeld worden en waar
daartoe over een zeer gedifferentieerde technische en ruimtelijke uitrusting
beschikt moet kunnen worden om de ziekenhuis-speciaiisten de kans te geven
voor de zieke mens op moderne wijze werkzaam te kunnen zijn.
In deze laatste 40 jaren is ons ook ge
bleken, dat de verbindingen van de zie
ke mens met het eigen milieu, de eigen
omgeving ook van invloed is op de mo
gelijkheden van herstel en van reactive
ring.
Voorts hebben wij ons gerealiseerd dat
het feit dat Nederland op het ogenblik
1.1 miljoen personen boven 65 jaar telt
aan deze generatie de plicht oplegt om
bij het beleid in het bijzonder ook waar
borgen te scheppen dat de bejaarden als
bevolkingsgroep zoveel ’mogelijk in de
samenleving geworteld kunnen blijven.
Door de stormachtige ontwikkeling van
de gezondsheidszorg liggen de levens
kansen van de 65-jarigen op gemiddeld
14 A 15 jaar. Er is dus een substantiële
levensperiode toegevoegd aan het be
staan van vele mensen, een periode van
dezelfde omvang als de jeugd, die vorige
generaties niet kenden. Om het gewor
teld zijn in de moderne samenleving zo
lang mogelijk te handhaven moet er
aan de ene kant zorg gedragen worden
voor een grote variëteit van woonvor
men voor bejaarden, waarbij in verschil
lende fases een toenemende graad van
dienstverlening en hulp van de mensen
geboden is, terwijl aan de andere kant
bejaarden-tehuizen een complex van
verzorgingsmogelijkheden behartigen en
ook de tijdelijk zieke bejaarden de no
dige medische zorg en verpleeghulp
moeten kunnen bieden.
Gaarne stel ik hier vast dat de Friezen
in hun zorg voor de bejaarden in de door
mij aangegeven zin vooraan staan. De
bevolking en de overheid hebben door
eendrachtige samenwerking deze werke
lijk opvallende voorsprong bereikt. Het
is duidelijk dat leeftijdsverlenging met
zich brengt dat onder de bejaarden
chronische patiënten voorkomen, waar
voor een extra zorg niet alleen verant
woord is, doch beslist noodzakelijk.
Ook onder de jongere leeftijdsgroepen
komen chronische zieken voor en Prof.
Muntendam heeft er bij de opening van
„Den Ooiman” terecht op gewezen, dat
de zorg voor chronisch zieken niet al
leen de hulp vraagt van ziekenhuizen en
verpleegtehuizen, doch dat deze zorg
evenzeer gericht moet worden op hulp
aan hen, die thuis verpleegd worden en
op het bevorderen van maatregelen, die
thuis verpleegd worden en op het bevor
deren van maatregelen, die als preventie
kunnen worden aangemerkt. Vroegtijdi
ge opsporing van chronische ziekten
maakt vroegtijdige behandeling moge
lijk, hetgeen in verscheidene gevallen
langdurige of blijvende invaliditeit kan
voorkomen.
Het is jnijn vurige wens dat aan de
de Lanbouskoalle.
De moed wie der dêrre finael üt. De
iennige, dy’t syn tiid wol forstien hat, wie
de direkteur fan it Lanbou-ünderwiis,
dy’t nou tsien jier lyn, de leije yn hannen
krige. Ir. van Keulen h„C in kearde.l üt-
Hiermee is het levensgeluk van duizen
den medemensen gemoeid.
In de zorg van de maatschappij voor de
chronisch-zieken moet het moderne ver
pleegtehuis een centrale plaats innemen.
Daarom is het van belang, dat de func
tie van bet verpleegtehuis zo concreet
mogelijk wordt bepaald en afgegrensd
van de rol van het ziekenhuis en de rol
van de verzorgingstehuizen en de ge
differentieerde woonvormen met moge
lijkheden van verpleging in de samen
leving.
Het verpleeghuis nu moet de functie
vervullen van een zo deskundig moge
lijke behandeling van de cvhronisch-zie-
ken, waarbij in het tehuis een klimaat
wordt geschapen dat gericht is op reac
tivering en op het ontwikkelen van de
nog restende mogelijkheden. Daarom is
aan zo’n tehuis ook een reactiverings-
centrum verbonden. Deze langdurige be
handeling en dit klimaat met daarop af
gestemde voorzieningen en een speciale
geschooldheid van het personeel kan niet
optimaal bereikt worden in het moder
ne ziekenhuis.
Daarom is er nu het verpleegtehuis dat
grotere kansen biedt en daarom ook
doelbewust kan worden gesteld op het
gereed maken van de zieke om straks
weer in de eigen omgeving of in een
verzorgingstehuis te leven. Daarom
spreekt men nu ook van doorstroming
en dit geeft uitdrukking aan onze op
Christelijke en algemeen humane gron
den gebaseerde optimistische levensver
wachting. In onderlinge samenwerking
moet het voorzieningenpatroon zodanig
worden, dat ook aan de chronisch zieken
Hij bood mevr. Steenaart bloemen aan
en de scheidende chef een enveloppe met
inhoud.
Namens het personeel sprak het oudste
personeelslid de heer Y. Sandstra.
Sprekker die it yn de Fryske tael en
priizge de hear Steenaart as in chef fan
de goede soarte, immen, dy’t rie wist
to jaen en mannich probleem yntern wist
op to lossen. „Wy wisten hwat wy oan
jo hiene,” sei sprekker. As kado bea
hy in doas sigaren oan en in skimer*
lampe en blommen oan mefrou.
De hear M. Haringa spriek üt namme
fan de pleatselike ófdieling fan it typo*
grafeboun en de hear E. S. de Jong üt
namme fan De Fleanende Krie.
Ds. S. J. Wouda, dy’t spriek üt namme
fan de redaksje fan De Kerkklok, spriek
wurden fan hertlike weardearring foar
de wize hwerop de hear Steenaart ek
yn dit opsicht alle swierrichheden hie
witten op to lossen. De kopy kaem nam-
mers wol ris hwat op üngeregelde tiid
binnen. De hear Steenaart wist it altyd
yn goede banen to lieden en men kaem
by him nea foar de winige doar.
Yn syn kantoar siet er as in fügelflap-
per yn syn skülheme, dêr’t er alle tou
wen yn ’e hê.n hélde.
Ds. Kreb sprak namens de kerkeraad der
Herv. gemeente, van welke raad de heer
Steenaart vele jaren deel uitmaakte als
ouderling.
Ook sprak Ds. Kreb als voorzitter van
de Stichting Bloemkamp van welk be
stuur de heer Steenaart tevens deel uit
maakt.
Als oud-personeelslid sprak ten slotte de
heer B. Brouwer, die evenals de vorige
personeelsleden, die het woord voerden,
wees op de vriendschappelijke verhou
ding, die er steeds onder het personeel
had geheerst.
Aan het slot van deze receptie, waarop
de familie Steenaart vele cadeaux wer
den aangeboden en waar wij o.a. afge
vaardigden zagen van de postzegelclub,
de begrafenisvereniging en tal van an
dere organisaties en waarop ook burge
meester Mr. J. A. Geukers en secre
taris D. Sandstra blijk van belangstel
ling gaven richtte de scheidende functio
naris zich met een woord van dank tot
de aanwezigen, in het bijzonder tot de
directie en degenen, die het woord had
den gevoerd.
de Friezen om voor hun eigen chronisch-
zieken optimale kansen in dit leven te
verzekeren. De opening die ik vandaag
mag verrichten, is dan ook een nieuwe
stap, een nieuwe fase, die de vooruitstre
vendheid van de Friezen illustreert en
die een frapante uitdrukking is van de
Friese solidariteit.
Het staat als een paai boven water,
dat het tot stand brengen van deze mo
derne schakel in de gezondheidszorg het
resultaat is van een bijzonder openharti
ge en constructieve samenwerking van
velen. Overheid en particulier initiatief
hebben samengewerkt, de kerkelijke
groepen willen samen dit gebouw tot een
getuigenis maken van oecumene en het
geheel wordt gedragen door de inspire
rende solidariteit van de Friese bevol
king.
In heb groot respect voor dit bereikte
resultaat en namens de regering wens
de Friese bevolking van harte
De scheidende arts, dokter Nammensma te Wommels
tijdens de receptie. Door een misverstand bij de expeditie
kan deze foto eerst heden geplaatst -worden
De werkzaamheden aan de 177 meter
hoge toren van de Britse PTT in de Lon-
dense West End naderen hun voltooi
ing. Nog 16 meter van de toren moet
worden afgewerkt en een 13 meter hoge
most geplaatst, waarmee dan na twee
jaar een project zal worden beëindigd
dat de efficiency van Groot Brittannië’s
telefoonnet zal verhogen en de televisie-
verbindingen verbeteren. De toren, die
volgepakt zal zijn met de nieuwste mi-
cro-golf kringen, zal het brandpunt zijn
van het steeds drukker wordende tele
foonverkeer De toren zal begin 1965 in
bedrijf komen en later in datzelfde jaar
zal Londens’s hoogste restaurant, dat op
een hoogte van 157 meter in de tore i
wordt gevestigd, open gaan. De rond
draaiende vloer zal de gasten een steeds
wisselend uitzicht op de Britse hoofd
stad bieden.
ik U en
geluk.
Hiermee, Mijnheer de Voorzitter, ver
klaar ik „Bloemkamp” voor geopend.
Hwat hat Qabe Skroar
makke en it net syn skuld is, dat syn reor-
ganisaesjeplannen foar sommige streken
al to let kamen.
In twadde sektor is dy fan it libbene en
deade materiael dus fé en ark. Twa din
gen, hwer’t de ooer seis baes oer is en dy
alhiel fan him ófhingje. Hjir is oer it gin-
nerael greate foarütgong. De fokkerij fan
hynders, kij, bargen, skiep en hinnen kin
tige bis jen lije en stiet der bilangryk bet
ter foar as tweintich jier lyn. Itselde kin
men sizze fan de fésyktebistriding, sa as
abortus en t.b.c., dy’t op in smoarge sturt
nei, skjinwosken binne. Ek de féfuorderij,
de heawinning, de gewassenseleksje, de
syktebistriding op dat terrein, is fiks foar-
dere. Mei it deade ark, dus weinen, wurk-
tugen en masines stiet it ek goed. De hie-
le ynventaris fan foar de oarloch is for-
dwoun, in nije, moderne masinefoarried
is oantügd. Melkmasines, lükers, pakjes
persen, moderne dongweinen, bliezers,
heahisers, kunstmeststruijers, koartom al
le wurktugen en masinespul is fan de
groun óf nij opboud. Foar miljoenen nij
ark is oanskaft en dat giet jit altyd troch.
It is bysünder, dat nou krekt op dit ter
rein, hwêrt de boer mei eigen middels
foar riede moast, wol greate foarütgong
makke is, wylst yn oare sektoaren sa’n
skeamel bytsje bard is. Hwant de beide
oare sektoaren, dy fan lan en pleatsen,
hwert it measte fan ófhinget, litte it for-
goed sitte. Krekt op dit gebied, dat fan de
jier noch twa jonges oanjown wiene foar primaire produksjemiddels, is it fiasko sa
düdlik as hwat. Hjir leit de misgreep fan
al dizze jierren. Om de kostpriis fan de
lanbou-produkten sa leech mooglik to bal
den, hat men willemoeds lan en pleatsen
har gerak ünthalden. De forgoeding om-
mers foar dit bilangrykste stik fan it pro-
bidriuwstüke yn syn gehiel yn in bettere
posysje bringt. Hwa dat dien of net dien
hat, lit ik buten bisprek, gjin inkelde bi-
langrike partij kin him hjir skjin fan
waskje en de K.V.P. as permaninte re-
gearingspartij sünt 1945 allerminst. Mar
ik lit dat fierder wêze. De greate flater
fan al dizze jierren hat west, dat de re
seating al har tiid en jild bistege hat oan
de deistige saken, mar net konkreet in
plan hie, hwat hja ütfiere woene hwer-
troch fan jier ta jier de situaesje yn na-
sjonale sin better waerd.
Dat hie moatten, hwant troch crisis en
oarloch wiene de boerebidriuwen efter
rekke en forgoed ek. De greate opjefte
hie nou west op hokfoar wize bringe wy
dizze bidriuwstüke wer op peil. En dan
binne der fjouwer sektoaren, dy’t dit bi-
pale. Alderearst de minsken, dy’t yn en
op sa’n bidriuw arbeidzje, dus de boer en
syn folk. Hie men de kwaliteit fan de
wurkers opfiere wollen, dan hiene de lea-
nen en fortsjinsten, de omstannichheden
fan it wurkmilieu en de sosiaele posysje
dat toane moatten. Hja binne oant hjoed
de dei minder as by oare groepen, de ei
gene weardearring en dy fan oaren binne
beide sakke, yn bipaelde kontreijen is dit
sa efterüt gien, dat de jongerein gjin idé
meat foar it boerefak hat. Op de leste
partijgearkomste dielde in sprekker üt
Braban mei, dat yn syn distrikt, hwert
600 leden fan de organisaesje wiene, dit
In een drukbezochte receptie heeft de
heer H. Steenaart, chef van de drukkerij
AJO zaterdagmiddag alszodanig af
scheid genomen.
Nadat in 't gezellig ingerichte ,,’t Raad
huis” de heer C. E. H. Osinga allen wel
kom had geheten, werd de heer Steen
aart met zijn gezin als eerste toegespro
ken door de heer A. J. Osinga Sr., die
namens de directie een woord van waar
dering sprak voor het vele werk door de
heer Steenaart in ’t belang van de AJO-
drukkerjj en uitgeverij verricht.
duksjeapparaet waerd bipaeld troch de
hier fan in pleats. En dizze hier waerd
troch de regearing fêsthalden op in peil,
dat nearne op like. It nederlanske folk
brükte wol dizze eigendommen, mar de
regearing forbea dêrfoar de needsaeklike
forgoeding to jaen. De bieren fan foar
1940 moasten oanhalden wurde, alhoe
wel alleman wist, dat hjirmei gjin reed-
like en earlike forgoeding foar it brüken
fan oarmansguod jown waerd. Hwant it
priispeil wie daliks al twa kear en letter
trije, fjouwer en fiif kear sa heech wur
den as doe. Mar dochs deselde of in bytsje
hegere hier. Oan dy eigenaren, of dit nou
boeren wiene of oare minsken, is troch
dit regearingsbileid miljoenen ünthalden.
Ik neam dat ünjrucht en dit stüfe wurd
is jit to sêft. Mar boppedat is dêrtroch de
hiele forbettering fan dizze primaire bi-
driuwsmiddels ünmooglik makke en dat
is it noch.
De heechst needsaeklike vnvestering yn
lan en gebouwen is sünt de oarloch slim
ünrendabel. En dizze ekonomyske waen-
sin duorret mar stil troch. Wy brüke de
pleatsen to’n ein, in great diel is dat eko-
nomysk al en nimmen wit hwert it jild
foar de nije wei komme moat.
En fan jier ta jier wurdt op dizze wize de
boerestan de kans üntnomd om yn de
E.E.G.-forhaldingen har plak skjin to
meitsjen. Dit bileid hat striemin west en
knoeit de hiele boerestan, hwant dy moat
hjiryn buorkje. De regearing hat wer ris
wier makke hwat de Ingelsken fan üs
lan sizze: „Giving too little and asking
too much”. Hja freegje to folie en jowe
to min. En .’Jskcar is it jammer genóch in
wier wurd.
IN MIUOENENSAEK
Der binne op it heden hiel hwat kwestjes
hwert de trochsné-minske mar it béste óf-
bliuwe kin omt se sa djip en fier geane
dat hy it dochs net neikomme kin, mar der
binne ek dingen, dy’t elts normael minske
sjen en bigripe kin en dy’t dochs in tiid-
lang binei net sjoen wurde. Mei namme
de oarsaek fan de stadige en minne si
tuaesje fan de lanbou is sa’n kwestje. Dat
hie sa net hoegd, dat hie sa net moatten.
It is biskamsum, dat men nou yi
jit sizze moat, dat de echte, needsaeklike
lanboupolityk noch bigjinne moat. Hwant
it moast sa wêze, dat in goed bileid, mei
meiwurking fan de bidriiiwsgenoaten, de
Bolswards Nieuwshlat
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
sektoaren, dy fan lan
•get, 1
:bied,
