Eerste A-£reem woning in ons land
Matthaus-Passion Bolsward
Voor f 12.- een middag om
nooit te vergeten
is
Nico van Vliet importeerde Californisch ivoon-idee
Oudste inwoonster
overleden
roar
üs hjoed
to sizzen
F
Zilveren priesterfeest
Pater Dr O. v. d. Lubbe
Gouden filmpjes
Enorme groei van de
moderne kunststoffen
i Si s
VRIJDAG 20 MAART 1964
103e JAARGANG
No. 23
DE GAULLE RICHT ZICH TOT HET MEXICAANSE VOLK
Hwat haf
PIET
DERDE HISWA GOEDKAMP TENTOONSTELLING GEOPEND
grote
J
Melden bij de regelaar
Van 't verkeer, die speelt het klaar
Veilig begeleiden
Kom maar en vrees niet langer
Er is voor de voetganger
Niks geen last, in Leiden
Hulde de padvinderij
Jongeren zijn aardig bij
Sympathiek verblinden
Dienstbetoon, een treffend blijk
Pad-vinders die letterlijk
Helpen ’t pad te vinden
iede daad, spontaan
ieem een voorbeeld aan
van Leiden
als gids paraat
op straat
Onder de vele plaatsen In Nederland,
waar het meesterwerk „De Matthaus-
Passion” van J. S. Bach ten gehore ge
bracht wordt, neemt ook Bolsward een
eervolle plaats in.
In samenwerking met het Sneker Can
tate Koor zal de Bolswarder Orato-
riumvereniging in de week voor Pasen
namelijk op Goede Vrijdag 27 maart,
's middags 2 uur, dit indrukwekkende
werk uitvoeren.
Voor de stad Bolsward is een vertol
king van dit werk een gebeurtenis van
het allergrootste belang. Dat dit elk
jaar opnieuw plaats kan vinden, is mede
te danken aan de grote steun, die door
het gemeentebestuur van Bolsward ver
leend wordt.
Daarnaast, en in dat is voor de uitvoe
renden wel zeer belangrijk, blijkt bij de
inwoners van onze stad en van de om
geving een grote belangstelling voor de
Passie-muziek van Bach te bestaan.
Dit blijkt uit het grote aantal bezoekers
bij de uitvoering van vorige jaren.
Ook dit jaar zijn de besturen van de
samenwerkende koren er in geslaagd de
medewerking te verkrijgen van prima
solisten, waarvan de meesten hier al ’n
goede naam hebben, namelijk: Nelly v.
d. Spek, sopraan, Atie Letter, alt, Ge
rard Honing, evangelist, Peter de Vos,
In huize „St. Martinus” overleed de oud
ste inwoonster van Bolsward, mevr, de
Wed. SmedingBouer.
Vorig jaar vierde zij onder grote be
langstelling haar 100e verjaardag.
Oversteken, reken maar
Overal loert het gevaar
Wij willen graag helpen
Staan met tien man in ’t gelid
Dus je weet hoe ’t zaakje zit
Zeg, wie gaat zich melden?
5 e week maart 1914
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
:(0>157)
van Leiden troef
dagen op proef
- S»S
Christuspartij, Pier Buma, tenor-aria’s
en Aerde Kuiper, bas-aria’s.
Verder werkt nog mee het R.K. jon
genskoor uit Leeuwarden, en meerdere
instrumentale solisten.
De begeleiding is bij het Frysk Orkest
weer in goede handen.
Het geheel staat onder leiding van Bram
Feenstra, onder wiens directie de laat
ste jaren de uitvoering tot een echt
hoogtepunt werd.
Dank zij deze uiterst bekwame mede
werkers mag ook dit jaar verwacht
worden, dat de uitvoering van de Mat
thaus-Passion in de indrukwekkende
Martinikerk, met zijn machtig orgel
voor de, naar wij hopen, vele bezoekers
tot een goede voorbereiding voor het
Paasfeest worden zal.
Abonnementsprijs f 2 40 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
President Charles de Gaulle brengt een staalsiebezoek aan Mexico. Op de foto
spreekt de franse staatsman de Mexicanen in het spaans toe van het balcon van
het presidentiele paleis in Mexico City. Op de voorgrond naast president De
Gaulle, zijn gastheer president Lopez Matteos
Lopen de voetgangers na
Geven hen een teken
Pas op, kies de goede kant
Wij nemen je bij de hand
Moet je oversteken
De chr. school met onderwijzerswoning
te Witmarsum is bij onderhandse verkoop
overgegaan aan de heer C. A. Rauwerda te
Arum.
De expansie van de toepassing van plas
tics voor alle soorten doeleinden gaat met
enorme schreden vooruit. Over vier jaar
zal de wereldproduktie van de belang
rijkste thermoplastische kunststoffen
polyaetheen, polyvinylchloride en poly
styreen - waarschijnlijk verdubbeld zijn.
De toekomst van plastics hangt af van de
ontwikkeling van meer en meer nieuwe
toepassingen. De belangrijkste industrieën
die er veel meer gebruik van kunnen en
waarschijnlijk binnen afzienbare tijd ook
zullen maken zijn de automobiel- en de
verpakkingsindustrie, maar ook de wo
ningbouw. Ook zijn er mensen die gelo
ven, dat plastic kranten de papieren even
tueel zullen vervangen.
Toen om halfnegen ’s morgens, op maan
dag 9 maart j.l., de eerste balken en span
ten afgeladen werden, kwam Ir. A. Schef
fer persoonlijk aanrijden om de geboor
te van het eerste nederlandse A-freem-
huis mee te maken. Ir. A. Scheffer is
hoofdingenieur-directeur van de Volks
huisvesting en i
provincie Utrecht, en hij had zijn volle
medewerking gegeven aan
van een proefwoning vol
ontwerp in Bunnik. Het leek hem een ge
zond plan.
Tenslotte kwam Mr. Ubbens tot zijn uit
spraak. Hij verlaagde de boete van dertig
tot twaalf gulden. Hierdoor behoudt de
heer Westra het recht om van dit vonnis
in hoger beroep te gaan. Of boer Westra
dit zal doen was toen nog een open vraag.
Natuurlijk werd de boerin hartelijk dank
gebracht voor de buitengewone ontvangst.
Misschien is het mede hierdoor een zeer
genoeglijke rechtszitting geworden.
Mevrouw Westra was er opgetogen over,
zij noemde het ook voor haar en hi
een historisch gebeuren. „Wy ha’
nou 18 j'
noch nea earder meimakke en der is gjin
inkel hurd wurd fallen”, was haar mening.
En Hessel Westra? Hij zal deze twaalf
Op woensdag 11 maart 1964 het belang
rijkste was voor kantonrechter Mr. U. M.
Ubbens, voor de familie Westra te Tzum
of voor Mr. K. Bijlsma is moeilijk uit te
maken. Wel mag worden vastgesteld, dat
zij geen van allen deze dag gemakkelijk
zullen vergeten. Want dat een huiskamer
van een boerderij tot rechtbank wordt ge
promoveerd, is zeker geen alledaags ver
schijnsel. Dat het een „noflike gearsit” is
geweest, daar zorgde de boerin voor.
Wat was er dan aan de hand? Wel, de
veehouder Harm Koopmans van Tzum
de assemblageonderdelen werden ontwor
pen en besteld.
De eerste belangstellende was J. G. van
der Bilt, directeur van een bouwbedrijf in
Utrecht. Door hem werd thans, in Bunnik
aan de Camminghalaan, en met toestem
ming van Volkshuisvesting en Bouwnij
verheid, het eerste A-freem huis gebouwd.
Dit huis zal voorlopig niet bewoond wor
den, maar ingericht als modelwoning, ge
meubeld en wel.
Voor de a.s. paasdagen slacht ondergete
kende 2 zware koeien, welke maandag
door de stad geleid worden. J, Vellèngtu
ven. Bijvoorbeeld? De puien worden ge
heel beschilderd en beglaasd afgeleverd,
waardoor het buiten schilderen vervalt. Al
met al wordt er een arbeidsbesparing be
reikt van 70 tot 80 op de bouwplaats.
Het gevolg is een aanzienlijke prijsverla
ging, de begroting van de bouwkosten ligt
beneden een bedrag van f 14.000,per
woning. En dan dit alles er in: sanitair,
bedrading, enz.
Bij een programma van 500 woningen p.
jaar kan het „lopende band” principe vol
ledig worden toegepastarbeidssplitsing,
afstemming, continuïteit. Er kan door een
normaal bouwbedrijf zeker 1 woning per
dag worden gebouwd. En dat is dan een
woning die zich qua opzet en indeling
uitermate leent voor bewoning door die
groep waarvoor de huidige woningmarkt
geen uitkomst biedt, de zg. middengroep.
De A-freem woning is betaalbaar, alles
zins bewoonbaar en biedt royaal plaats
aan een 4-persoonsgezin (er is ruimte voor
6 bedden).
klaar en nadat van het eerste kopje was
genoten, werd de zaak voortgezet. Mr.
Bijlsma beleefde een grote dag toen hij
hoofdpersoon was in het radio-program-
ma „Dit is uw leven”, maar de heer Wes
tra verzekerde ons dat hij Mr. Bijlsma nog
nooit eerder zo grandioos had horen spre
ken. Hij noemde dit een historische dag
in zijn leven. Mr. Bijlsma herinnerde er
aan dat hij wel zaken gedaan had met de
grootvader Edzer en vader Eelke Westra.
Hij vond het buitengewoon verheugend
nu te mogen pleiten in het belang van de
zoon, de heer H. Westra. Pleiter noemde
de dam, die als afsluiting van het perceel
weiland moest dienen, waarin het vee van
de heer Westra volgens de aanklacht had
lopen grazen, onvoldoende. De heer Wes
tra eh zijn echtgenote hebben echt genoten
van het pleidooi van Mr. Bijlsma. Zijn
woordenkeus moet die middag bij uitstek
zijn geweest. Mr. Ubbens vroeg getuige
S. van der Weij of hij kon bevestigen dat
de schapen van de neer Westra in het
land van zijn werkgever hadden gelopen.
Sipke geloofde wel dat dit het geval ge
weest is, maar erg bevestigend klonken
zijn woorden niet. Het is ook erg moeilijk
een paard is vrij gemakkelijk te herken
nen, maar om schapen te kunnen herken
nen is zeer moeilijk.
Bij het examen chr. normaalschool te Bols
ward slaagde Hinke Zelle, terwijl onze
stadgenoten Hinke Steensma en J. Rade-
laar werden toegelaten tot de normaal
school te Sneek.
Overleden Pietje Boltus. Zij is van g
betekenis geweest in het leven van Dr,
Abraham Kuyper.
De heer G. F. Jorna te Bolsward heeft
zaak in kruideniers- en Grutterswaren te
Bolsward overgedragen aan Y. O. Boeke-
ma, aldaar.
mear to wjerlizzen
:n as mei sizzen
Doorwerken bij vorst.
„Een heel belangrijk punt”, zei architect
Leicher nog, „is ook het feit, dat er bij
vorst gewoon doorgewerkt kan worden
aan een A-freem huis. Er wordt niets ge
metseld, alles wordt gespijkerd en ge-
bout”.
Zijn vrouw zei„Ik vind het nog veel be-
langrijker dat zo’n huis niet gehorig is
door de vorm staan de muren los van de
buren
iaar man
t iwwe hjir
jier wenne, mar dit hawwe wy
1 - -- J - -"t
inkel hurd wurd fallen”, was haar mening.
En Hessel Westra? Hij zal deze twaalf
gulden er graag voor over hebben.
Óm vier uur kwam het gezelschap naar
Tzum, om half zeven werd op hartelijke
wijze afscheid genomen. Daar het boefe-
bedrijf van de familie Westra even bui
ten de kom van het dorp ligt, heeft men
in het dorp zelf heel weinig van dit ge
beuren gemerkt. Maar hoe dan ook, Tzum
beleefde een historische dag. Er is nog
nooit eerder een rechtszitting in het dorp
gehouden, en het zal vermoedelijk ook
nooit weer gebeuren.
En dat allemaal voor twaalf gulden in
deze tijd, dat is geen geld.
Woensdag heeft te Bolsward pater
Oswin van der Lubbe, pater-directeur
van de R.K. H.B.S. te Bolsward het zil
veren priesterjubileum gevierd.
Het feest werd geopend met een ma
tinee in de aula van de H.B.S.
Pater Plouvier kon hier vele genodig
den het welkom toeroepen, w.o. burge
meester Mr. J. A. Geukers en ’t school
bestuur.
Namens de paters werd de jubilaris
toegesproken door Pater P. Saris; na
mens de docenten door de heer Ploum
en namens de leerlingen door Oekie
Brandsma uit Roodhuis.
Er w’aren verschillende zang- en decla-
matienummers.
Als cadeau werd door de leerlingen een
pick-up aangeboden en van iedere klas
een foto.
Hierna volgde een drukbezochte recep
tie. Des avonds werd onder leiding van
de heer Drs. Passage een feestavond ge
houden.
Gisteren was er een H. Mis, waarna
gemeenschappelijk ontbijt, waarna spel,
sport en zelfs ,,thé-dansant”, waarvoor
ook de oudere meisjes van de R.K. HBS
uit Groningen genoegd waren.
.ca.
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschiint in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
Woning „vertaald”
Nico van Vliet nam daarna, geïnspireerd
door deze bemoedigende woorden van de
dynamische minister, contact op met en
kele experts, J. Leicher, architect b.n.a.,
Ir. F. P. Paping, civiel ingenieur, Drs. C.
F. van Voorthuysen, bouworganisatie-des-
kundige, W. A. Geelen, bouwkundige.
Dit bouwteam wierp zich op de afbeel
dingen en gegevens (uit een amerikaans
tijdschrift van het californische A-freem
huis, luisterde naar de ervaringen van Ni
co van Vliet en begon toen aan een on
derzoek naar de mogelijkheden van een
A-freem woning voor Nederland.
Architect Leicher „vertaalde” het A-freerh
huis voor de nederlandse smaak en eisen,
op zijn studio werd ’n maquette gebouwd
1 woning per dag.
De bouw van het Luis ondervond veel be
langstelling van de plaatselijke bevolking
en ook passanten pauzeerden even om het
nieuwe woningtype, met het markante
dak-tot-onderaan, te zien groeien.
„En toch”, zegt architect Leicher, „heb
ben wij geen sensatie gewrocht. Natuurlijk
het huis heeft een leuke, opvallende vorm
tussen al die rechte lijnen van de heden
daagse bouw, maar het idee is niet nieuw.
Wij hebben het alleen maar naar beste
kunnen toegepast voor ons land, daarbij
vooral lettend op arbeidsbesparing op de
bouwplaats. En dat laatste, aat zit er wel
degelijk in. Het ontwerp leent zich voor
volledige pre-fabricatie en snelle assem
blage. Alle samenstellende delen komen
als een volledig bouwpakket op de bouw
plaats. Verliezen in man-uren door maat
voering, afkorten, pas-maken en niet-
synchroon verlopen van de verschillende
in elkaar sluitende onderdelen worden
grotendeels geëlimineerd. Zoveel moge
lijk arbeid wordt naar de fabriek verseno-
de Bouwnijverheid in de
de oprichting
Igens A-freem
:k hem een ge-
Met het luiden van een scheep\bel heeft de staatssecretaris van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, Drs. L. J. zVl. van de Laar dinsdagochtend in het
amsterdamse RAI-gebouw de derde Hiswa-goedkam^ tentoonstelling geopend
Minister Bogaers wil JA zeggen.
Het A-freem huis, een montagewoning,
is een idee dat Nico van Vliet, de be
kende tv-presentator, meebracht uit Cali-
fornië. Dergelijke pittoreske punthuizen,
met een beschuttend dak tot op de grond,
worden daar veelal gebouwd als „second
house”. Ze zijn degelijk van opzet en
snel te monteren. En: goedkoop!
Wellicht omdat hij architecten-zoon is
bleef het ontwerp bij Nico van Vliet le
ven een vonk van enthousiasme werd
vlam na zijn intervieuw met minister Bo
gaers voor de televisie in de uitzending
„De onderste steen boven”. Nico van
Vliet citeerde daarin een bekend architect
die gezegd had „Ambtenaren zijn NEE-
zeggers!” (Dit in verband met de vele
plannen voor goedkope woningen die nog
geen doorgang vonden op het ministe
rie liggen thans 75 voorstellen voor zgn
onder-de-f 14.000,woningen op Rijks-
goedkeuring te wachten).
De minister had hierop als commentaar:
„Als men met een goed plan komt zeggen
wij JA”.
deed aangifte van het feit, dat het vee
van veehouder Hessel Westra te Tzum
zou hebben gegraasd in zijn weiland aan
de Wommelser weg. Hiervan werd proces
1 opgemaakt en deze zaak diende
4 maart j.l. voor het kantongerecht te
Leeuwarden. Als pleiter voor beklaagde
H. Westra, trad op Mr. K. Bijlsma, ad
vocaat te Franeker. De eis tegen de heer
Bijlsma kwam tijdens zijn pleidooi met
een kaart waarop de situatie ter plaatse
stond aangegeven, reikte deze aan Mr.
Ubbens over en zei o.m. „Mijnheer de
rechter, beklaagde is niet de enige die
recht van pad heeft over het land van
Koopmans. Hetzelfde heeft men met een
mondelinge overeenkomst aangaande een
steeg. De een zegt tegen de ander: „Jij
loopt op mijn helft van de steeg”. Wie
dl heeft in dit geval het hek open laten
- 1 staan In elk geval stond het hek open
s en het vee is uit wandelen gegaan en ging
|l grazen in het weiland van de heer Koop-
mans.
Het eten van een ander is altijd lekkerder
sdan eigen. En in elk geval is de plaatse-
1 lijke situatie op het kaartje aï wil ik
toegeven dat ik geen meester ben in de
tekenkunst duidelijker dan in het rap
port”.
Ook Mr. Ubbens vond in het rapport eni-
s ge onduidelijkheden. Hierbij kan opge-
merkt worden, dat Mr. U. M. Ubbens,
Groninger van geboorte, stamt uit een
boerefamilie. Direct schorste hij de rechts
zitting met de mededeling, dat deze te
Tzum zou worden voortgezet, omdat hij
zich persoonlijk van de plaatselijke situa-
ie op de hoogte wenste te stellen. Des
middags om vier uur kwam Mr. Ubbens
/ergezeld van de griffier, de officier, de
leer Van der Berg van de Verkeersgroep
.eeuwarden, politie-agent A. de Vries v.
fzum, Mr. K. Bijlsma en de 16 jarige ge-
uige, Sipke van der Weij van Tzum, naar
iet boerebedrijf van de heer Westra. Het
noet wel een zeer ongewoon gezicht zijn
eweest, toen de hoge heren de weilanden
nliepen. Mr. Ubbens is een scherpzinnig
aan. De heer Westra werd ten laste ge-
sgd, dat naast zijn schapen, ook zijn paard
ou hebben lopen grazen in het weiland
an de heer Koopmans.
Ir. Ubbens vond in bedoeld weiland een
rietal uitwerpselen, die kennelijk afkom-
ig waren van een paard en dit was dus
?n duidelijk corpusdelictia, bewijs van
e schuld.
■ij de terugwandeling stelde beklaagde
7estra aan Mr. Ubbens voor, de af hande-
ng van de zaak in de woonkamer van
'jn boerderij te doen plaats vinden. Mr.
bbens ging daar graag op in, maar niet
adat hij de heer Westra duidelijk had
smaakt, dat deze niet de mening moest
jn toegedaan, dat dit van invloed zou
unnen zijn op de uitspraak in deze zaak.
De heer Westra zei daaraan geen moment
gedacht te hebben, maar hij stelde er een
eer in zijn echtgenote gastvrouw te doen
zijn aan dit hoge gezelschap.
Mevr. Westra had inmiddels de koffie
deed aangifte
hebben gegraasd in zijn weiland
verbaal cp
4 maart j
I
H. Westra, trad op Mr. K. Bijlsma, ad-
Westra was dertig gulden boete. Mr. K.
kaart waarop de situatie ter plaatse
Ubbens over en zei o.m. „Mijnheer de
4
-----
f
-
