Pontius Pilatus - de rechter
Naar een nieuwe
hinderwet
Felle antisemiet en monster van wreedheid
Industrie: Vooruitgang en Last
Gouden filmpjes
Sigarenmagazijn werd
boetegeldwissel-
kantoor
Hwat bringt üs dc
R.O.N.O.
anse logica
t en politiek
itie zeer uniek
die de synthese trof
WC/®',
L'
f
A
VRIJDAG 27 MAART 1964
103e JAARGANG
No. 25
„IKA GOEDKOOP GEBORGEN”
PIET
H. de Weerd Wz.
KEUKENHOF IN LISSE IS WOENSDAG GEOPEND
Rijkszuivelschool
Al heeft de natuur de Keukenhof tot
van
Nederland industrialiseert. Jaar in, jaar uit worden honderden miljoenen guldens
geïnvesteerd in tientallen nieuwe fabrieken. Wegen worden aangelegd en ver
beterd om gebieden voor industrialisatie geschikt te maken.
Deze ontwikkeling wordt door de overheid nog extra aangemoedigd met finan
ciële premies. Dit gebeurt welbewust. De industrie is onmisbaar bij de pogingen
om de nationale economie een stevig fundament te geven. De tijd, waarin
Nederland alleen afhankelijk was van de landbouw, is lang voorbij. Het is geen
ongunstige ontwikkeling. Dat valt moeilijk te ontkennen. Fabrieken brengen
meer welvaart in de provincie. De aloude tegenstelling tussen de geïndustriali
seerde Randstad Holland en dat deel van Nederland, dat met een meestal wat
misprijzend accent als „de provincie” wordt aangeduid, begint zowel voor wat
betreft de welvaart als de levensomstandigheden af te zwakken. Op het platte
land wordt hier en daar vooral In het Westen in een razend tempo geïndustriali
seerd.
4 e week maart 1914
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
;(0>157)
steeds om gin:
tot L -
en rust in dit verwonnen gebiedsdeel te
Abonnementsprijs f 2 40 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Viering 10 Jarig bestaan
te Bolswara.
van de minister vaak
id bloemrijke beeldspraak
em daarom aan voor vol
gelbeeld voor onze tijd, 1868.
s) Dr Joh. Groenewegen in zijn disser
tatie: Pontius Pilatus, 1872.
4) Dr J. C. Lavater: Pontius Pilatus, of
ig niet magnifiek verblind
kasplantje, niets meer
kelkjes nog broos en teer
ese kil seizoen
elijk een zonnestraal
»e drie-kleurenpraal
een sieraad aller tijd
de bijbel in het klein en de mens in
het groot, 1804.
De politie in Witmarsum beschikt over
een schitterend en goed geoutilleerd
politiebureau.
Dat een politie-agent bovendien nog
boetegeldwisselkantoren nodig kan heb
ben in deze residentie van de gemeente
Wonseradeel, ondervond deze week een
jongeman, die mét zijn bromfiets een
verkeersovertreding had begaan.
De agent liet de jongeman kiezen tussen
voorkomen voor het Sneker Kantonge
recht of het terstond betalen van een
boete van 5 gulden. De onfortuinlijke
bromfietser koos het laatste, maar kon
slechts met een 10-guldenbriefje beta
len. x
Nu kan een dienstdoende politie-agent
ook niet op alles voorbereid zijn. Deze
agent had er niet op gerekend, dat hij
wel eens boeten uit zou kunnen delen,
die niet met gepast geld zouden wor
den betaald. Goede raad was duur.
De verkeerszondaar stelde voor, dat de
agent het hele tientje maar in ontvangst
zou nemen en de rest terug-gireren.
Hier had de agent echter zo weinig oren
naar, dat hij zelfs dreigde de bromfiets
in beslag te zullen nemen.
Op advies van de agent zonder wissel
geld is de jongeman toen naar sigaren
magazijn De Bruin aan de Arumerweg
gestapt, welk sigarenmagazijn dus
dienst deed als boetegeldwisselkantoor
en waar het papieren tientje werd om
gezet in klinkende munt.
Economisch èn sociaal zijn de voorde
len hiervan groot. Maar er kunnen ook
nadelen zijn. Het recente geval met de
gloednieuwe chemische fabriek In Wor-
merveer vestigde hier weer eens de aan
dacht op. Kort na de inbedrijfstelling
van dit miljoenenproject in het Noord-
Hollandse plaatsje, stroomden de klach
ten van omwonenden binnen. De door ’t
nieuwe bedrijf verspreide stank was
voor hen ondraaglijk. B. en W. van
Wormerveer grepen drastisch in. Zij
gaven het bevel de nieuwe fabriek te
sluiten.
Een ander voorbeeld was de brand in
een chemisch bedrijf in Vlaardingen.
Het vuur veroorzaakte een grote, gif
tige gaswolk, die gelukkig, dank zij een
gunstige wind, via een deel van het
Westland boven de Noordzee verdween,
zonder veel onheil te veroorzaken. Er
zijn meer lastige bijverschijnselen van
de industrialisatie, zoals de waterver
vuiling door de afvalstoffen, die zich in
geheel West-Europa voordoet. Niet
voor niets wordt de Rijn het „riool van
Europa” genoemd. En Nederland, dat
in de Rijndelta ligt, en daardoor alles
moet opvangen, kan daarover meepra
ten.
Industrialisatie vraagt een zorgvuldige
planning. Zakeljjk bezien: hoe zit het
met de mogelijkheden voor aanvoer van
grondstoffen en afvoer van het pro-
dukt Biedt de omgeving een bevolking,
waaruit geschikte arbeiders kunnen
worden gerecruteerdSociaal bezien:
betekent de komst van een aantal gro
te bedrijven niet een te grote schok voor
een van oudsher agrarisch ingestelde be
volking? Het zijn zorgen, waarmee de
overheid zich druk bezig houdt. Maar
daarbij mag zij niet vergeten, dat ook
:r, maar dit bloempje is
grond als een narcis
niemand hem afsnijdt
ns wil ’t plantje niet kwijt
aan Gajus”,
opgenomen, die
Gegarandeerd volfrisse eieren van de
V.P.N. Prijs 72 cent per kg. J. W. Har-
kema, Gr. Dij lakker.
In Gouda is een coöperatieve scheer- en
haarsnij salon geopend, de eerste in ons
land.
Die lijkt zo ogenschijnlijk hecht
Men ziet er zeer zeker niet veel
Met zo’n onbuigzaam stijve steel
Hij kan een stormpje wel doorstaan
(Zeg zitten er ook dorens aan?)
Enfin elkeen merkt het terstond
Hij groeit het best in franse grond
Deskundigheid spreekt nimmer voos
Luns is een bollen, bolleboos
TIISDEI 31 MAERT 1964
19.2020.00 ure: Fryske ütstjdring
„Lady Aoi”, in harkspul fan de Ja-
panske skriuwer Yoekio Mishima.
De fryske oersetting is fan Marten
Sikkema.
Regy: Johannes Spyksma.
De fioeliste Emmy Verhey spilet.
„Minsken dy’t hwat to sizzen hawwe”
Us meiwurker Ds. S. Bijleveld hat in
petear mei de hear Masseus, directeur
fan de Ljouwerter musykskoalle.
FREED 3 APRIL 1964
18.4019.20: Fryske iltstjuring.
„De Peaskeaeijen”, in berneforhael
fan J. Reinalda nei foaren brocht troch
Johan van der Zee.
„Brouwers akkordeonorkest”
Opnamen dy’t wy makke hawwe op de
earste ütfiering mei de nije ynstrumin-
ten op 5 maert yn Ljouwert
„Smout üt ’e hoeke”.
J. J. Tjeerdstra fan it Skiermuontseach
forfeit in oantinken üt de bisettings-
jierren.
techniek en vragen enorme sommen
gelds. Bovendien moeten ze achteraf
worden genomen.
Minstens even grote resultaten zijn te
verwachten van een goede planning
vooraf. Een chemisch bedrijf behoort
eenvoudig niet thuis in het centrum van
een woongebied. Toch telt bijvoorbeeld
de Randstad talrijke van deze bedrij
ven, die binnen enkele jaren door wo
ningen zullen zijn omgeven. Een her
oriëntatie op dit beleid lijkt dus wel
nodig.
Hwat hat (gcibe Skroar
us hjoed p p
to sizzen
De takomst
Krite Boalsert spilet op 2e Peaskedei yn
’e Doele; Memme jierdei (fan Y. C.
Schuitmaker) en „De leste joun”, klucht-
spul fan D. H. Zijlstra, ófwiksele troch
sang fan „Harmonie”, under lieding fan
de 1 de hear L. J. Timmer,
Amsterdam ANP-foto: een grote hok is er dinsdagmiddag in geslaagd de sleep
boot „Ika-Goedkoop”, die eerder op de dag in het Noordzeekanaal zonk, te
lichten. Bij dit ongeluk is de kapitein waarschijnlijk om het leven gekomen.
Op de foto zien we de „Ika-Goedkoop” in de takels van de bok; het scheepje
is voor een deel al weer boven water
dat zich door hemzelf nimmer laat af
wassen (Matth. 27 vs 24). Nooit mag
worden vergeten deze gecompliceerde fi
guur te benaderen in de omlijsting van
zijn alleszins bewogen en van zijn zeer
verantwoordelijke taak, waarbij het er
;ds om ging de autoriteit des keizers
gelding te brengen, benevens de orde
verzekeren! Tenslotte moet het lijdens
proces van Jezus, zoals de Evangelisten
dat, elkander aanvullend beschrijven, met
grote nauwkeurigheid worden gelezen.
Om aanstonds te ontdekkenPhilo’s vol
strekt negatieve beoordeling gaat zeker
niet in alle delen op. Nog afgezien van
het feit, dat aan de betrouwbaarheid van
de wijsgerige Alexandrijn ook elders met
recht kan worden getwijfeld. Hier
dient voorop gesteld, dat Pilatus niet di
rect geinteresseerd was in de religii-
de onderlinge kwes-
ivenmin
moet worden gezorgd. De overheid moet
in samenwerking met het bedrijfsleven,
ook overlast en zeker eventuele risico’s
voor de bevolking weten te voorkomen.
Dat kan bijvoorbeeld op grond van de
Hinderwet. De praktijk toont echter, dat
dit instituut alleen niet voldoende is.
B. en W. van Wormerveer hebben een
verstandig besluit genomen. De aanvan
kelijke beslissing verplichte sluiting
is weer ingetrokken. De nare lucht
was een gevolg van een fout bij het in-
loopproces van de nieuwe chemische in
stallatie. Bij handhaving van het ver
bod zou Wormerveer een aanwinst heb
ben verloren voor de economische ont
wikkeling van de hele overigens al
sterk geïndustrialiseerde streek. Het
is ook niet de taak van een gemeente
impulsief te reageren op iets wat een
lijdelijk probleem kan zijn. De gemeente
behoeft bij dergelijke moeilijkheden 't
hoofd natuurlijk ook niet in het zand te
steken. Maar in de eerste plaats ligt de
verantwoordelijkheid toch bij de natio
nale overheid (die in dit geval even
tueel ook het laatste woord zou hebben
gehad als de fabriek in beroep was ge
gaan tegen de beslissing).
De regering heeft dit ook Ingezien. Den
Haag studeert op dit moment op een
moderne aanvulling van de Hinderwet.
Bovendien is nog onlangs een weten
schappelijke raad ingesteld, die de lucht-
vervruiling moet bestuderen en maat
regelen voorstellen. De ambtenaren we
ten daarbij waar het om gaat. Zij wor
den met de neus letterlijk op de feiten
gezet. De residentie immers, verkeert
vaak genoeg in de wel „geurige” maar
niet bepaald geparfumeerde atmosfeer
van Pernis.
Maatregele.i tegen lucht- en waterver-
in een andere sector voor voorzieningen ontreiniging zyn afhamkelc'k
In Wonseradeel een boerderij-inventaris,
benevens de voorraad hooi, stro, enz. op
taxatie overgenomen voor f 18.000,
Al heeft de natuur de Keukenhof tot nu toe, nog wat schriel bedeeld, betekent
dat niet, dat er in de bloemenlustoord te Lisse, welke woensdag 25 maart j.l.
is °eopend, niet al heel wat te genieten valt. Wat dacht u b.v. van deze groot-
'bloemige „Emmy Peeck” tulpen, die gewoon staan te smeken om bewonderd
te worden, (onder). Maar niet alles is al zo ver. onder de nog kale bomen, die
bij d? vijver slaan te wachten op een seintje van de lentefee om de knoppen te
openen, maakt een tuinman vakkundig het toilet ren een perkje narcissen (bov.)
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschiint in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
:-tulp, zogezegd
omt wel iets van terecht
prima, prima voor
■elig aan een stuk door
anoedigend verkond
was, is dit in één adem met Israël dus
óók met degenen uit het volk, die eerst
op en na de Pinksterdag tot bekering kwa
men. Nergens is in de Bijbel een woord
of zinspeling te vinden, dat Pilatus meer
dan anderen schuldig zou staan! Het is
daarentegen opvallend hoe Jezus zelf tij
dens de procedure tot de landvoogd
spreekt, dat diens macht om Hem te von
nissen „van Boven” is gegeven, d.i. van
God en dat Hij daaraan de verklaring
toevoegt: „Die Mij aan u overleverde,
heeft groter zonde” (Johannes 19 vs 10-
11). Jezus stelde zijn wereldse rechter
geen enkele straf in het vooruitzicht. Hij
deed zelfs binnenskamers geen waarschu
wing in deze richting horen. Dit wil ons
bewaren voor een snel of ondoordacht
oordeel en een hoogmoedige verwijzing
naar de eeuwige nacht een verwijzing,
die veelal moet steunen op instinctmatig
gevoerde vooringenomenheid. Aangaande
zijn lijden en sterven heeft Jezus v. men
sen geen medelijden gevraagd (Lucas 23
28), terwijl eigen „braafheid” wel aller
minst mag prevaleren!
Uit de beschrijving der Evangelisten
wordt ons duidelijk, dat Pilatus een mo-
reel-zwak man was, die zich door vrees
voor de ongenade des keizers en dus voor
het verlies zijner hoge positie verstrikte.
Deze vrees is niet los te denken van
machtsmisbruik in het verleden even
min van zijn beduchtheid voor genadeloze
intriges der joodse leidslieden (Johannes
19 vs 12). Zijn positie en leven wegen
voor hem zwaarder dan een simpele Jood,
waarover zoveel deining ontstaat (Matth.
27 vs 24). Zijn zwakheid, die soms grenst
aan karakterloosheid, wisselt echter nu en
dan af met een juist juridisch inzicht en
met natuurlijke gevoelens van billijkheid,
zelfs mededogen. Wanneer gezegd wordt:
„Karakterloos was Pilatus met, al ontbrak
hem vastheid van karakter”,3) dan horen
wij een voorzichtige conclusie, die deze
stadhouder wil begrijpen, en die het oor
deel aan de Almachtige laat.
Altijd opnieuw zal rechter Pontius Pilatus
vanwege zijn moeilijke, geenszins benij-
denswaardige „rol” in de lijdens-geschie-
denis van Jezus, de hoofden en harten be
zig houden, zodra het Credo der Kerk
klinkt.
„Was hij niet de mond van alle geesten
en van de Vader aller Geesten?” heeft
Lavater eens nadenkend gevraagd.4)
„De mond niet van alle satanskinderen en
van alle Godskinderen Sprak de hel niet
uit zijn lippen: Hij worde gekruisigd! en
de hemel; ik vind geen schuld in deze
MensWas hij niet alles in één Licht èn
duisternis.
Pilatus werd door keizer Tiberius of
wel namens deze door Seianus, de mach
tige commandant zijner lijfgarde als
landvoogd over Judea en Samaria aange
steld. Hij was de 5e in de lange rij van
romeinse procuratoren, welke over dit
kroondomein Caesars het bewind voerde
(26-36 na Chr.). Zijn naam blijft ge
noemd in het Credo der christelijke kerk,
wijl hij de wereldse rechter werd, die Je
zus verwees naar het kruis.
„Pilatus zette zich op de rechter
stoel” (Johannes 19 13). En nu gaan
allerlei vragen flitsen!
Was hij een felle antisemiet, zoals zijn
beschermer Seianus? Een man, die eigen
lijk niets liever deed dan de Joden gods
dienstig en politiek te treiteren, te provo
ceren, met alle martelende gevolgen van
dien? Was hij een monster van wreed
heid Zó immers menen en willen velen.
Ongetwijfeld is ’t vooral de joodse schrij
ver Philo van Alexandrië geweest (gest.
omstreeks het jaar 50), die voedsel gaf
aan zulke donkere gedachten. Deze toch
tekende stadhouder Pilatus oa. als een
gewelddadig, roofzuchtig, wreed, heers
zuchtig en onbuigzaam mens, welke te
vens al naar het uitkwam omkoop
baar, wispelturig, laaghartig en kruiperig
zou zijn. 4)
Aldus het koolzwarte van een totaal ver
dorven, gewetenloos en schrikkelijk indi
vidu. Maar is dit beeld juist
Het spreekt welhaast vanzelf dat de aan
dacht der Kerk zich pijnlijk samentrekt
op deze rechter, wiens naam niemand dra
gen. wil. ’t Is geraden om enkele dingen
ernstig te overwegen bij de vorming van
een eventueel oordeel. Allereerst de vraag:
is het objectief denkbaar, dat Rome een
man, gelijk boven voorgesteld, 10 jaren
achtereen kon handhaven als keizerlijk
zaakgelastigde in die bij uitstek moeilijke
provincie onder een vaak roerig en
fanatiek, voor de heidense overheersers
onbegrijpelijk volk?
Tien jaren was voor een romeinse procu
rator over Judea een lange tijd. En ook
nadat de jodenhater Seianus in ongenade
was gevallen (in het jaar 31), bleef Pila
tus zijn positie behouden! Zijn bestuurs-
en diplomatieke kwaliteiten moeten des
wege wel boven het gemiddelde peil heb
ben gelegen. Anders had hij veel eerder
het vertrouwen van Rome verloren, en
was hij spoedig van zijn zware post ont
heven, zoals velen zijner collega’s. Voorts
een historische vergelijking met de latere
stadhouders te Caesarea-Jeruzalem, doet
ons Pilatus allerminst kennen als de
slechtste en meest ontaarde bewindvoer
der, ondanks zijn diverse ondanks ook
het bloed, dat aan zijn handen kleeft en
Philo’s „Gezantschap
Daarin is een brief
geschreven zou zijn door Herodes A-
grippa I en gericht aan keizer Cali
gula.
2) DrG. Warneck: Pontius Pilatus, spie-
in de religieuze
reet geïnteresseerd
aangelegenheden en de onderlinge
ties der joodse gemeenschap. E’
was hij een persoonlijke vijand van Je
zus uit Nazareth, hetgeen de volksleiders
en leraars te Jeruzalem wèl waren. Toch
begaat hij de gerechtelijke moord, door
tenslotte toe te geven aan de dwingende
wil der priesters en ouderlingen. En dit
nog wel, waar hij tot het einde volhield,
dat de Nazarener onschuldig was aan het
ten laste gelegde terwijl hij wist, hoe
joodse haat en woede zochten te triom
feren (Matth. 27 vs 18) en hoe deswege
de aanklachten het karakter droegen van
brutale insinuaties. Hierin nu ligt Pilatus’
bittere tragiek. En daarom ook kon ge
zegd worden, dat zijn zonde „met ijzeren
griffels en puntige diamanten geschre
ven staat aan de hoornen der christelijke
altaren”. 2) Maar daarmee is het nog niet
aan ons, noch aan enig mens, hem ter
verantwoording te roepen als ware hij een
zondaar boven anderen!
Betreffende het ontzettende kruis-vonnis
manen een paar uitspraken in de Bijbel
tot uiterste bedachtzaamheid. Op de gro
te Pinksterdag te Jeruzalem spreekt apos
tel Petrus de „mannen van Israël” toe en
zegt, dat zij de eigenlijke moordenaars
zijn.
Jezus’ uitwerping en dood waren even
wel „naar de bepaalde raad en voorkennis
van God” (Handel. 2 vs 22-23). Later
komt hij in zijn prediking tot het saam-
gedromde volk daarop nogmaals terug
(Hand. 3 vs 17-18). En wéér later zal de
jonge gemeente het in haar gebed neer
leggen, dat Gods hand en raad tevoren
alles bepaalde (Hand. 4 vs 27-28). Deze
verkondiging laat zelfs geen schijn van
vloek of afschuw over Pilatus lezen.
En als de stadhouder bij name wordt ge
noemd, omdat hij de keizerlijke rechter
-s
Hij staat
