in DE STRENGE WETTEN VAN HET PROTOCOL Jacob Gysberts slechts bescheiden deel in bouw Bolswards Raadhuis g| s Nieuw feitenmateriaal in trekt de aandacht ,lt Beaken' M F’, *1 BS Fan de Martinytoer üs hjoed p p to sizzen Veldkamp Zilveren filmpjes Vliegbasis Leeuwarden houdt „Open Dag” STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND Hwat hat (jabe Skroar 103e JAARGANG No. 39 DINSDAG 26 MEI 1964 Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel. ONTVANGST OP SOESTDIJK PIET? Protocol en beleefdheid. GIET IT SA GOED? Advertentieprijs: 15 cent per mts Ingezonden mededelingen dubbel tarief Contractprijzen op aanvraag Alles hwat oerdreaun wurdt wurdt dêrmei neatsizzend Vrijdagochtend heeft H.M. de Koningin de vice-precident en tfe ambassadeur van Kameroen in audiëntie op het paleis te Soestdijk ontvangen. Op de foto zien we do vorstin met haar gasten in de tuin van het paleis: v.l.n.r. ambassa deur Vincent-de-Paui Ahanda, vice-president N. Foncha, H.M. de Koningin en mevrouw Foncha bt*t onderhandelen geschiedde altijd door prominente personen der staten en zo’n prominent persoon van de ene staat op bezoek bij de andere staat was als het ware heilig. Hij was onschendbaar en werd met alle nodige plichtplegingen behandeld. In de lopp der duizenden ja- ren groeiden hieruit bepaalde gedrags lijnen en afspraken, die men het proto col noemt, waarbij tevens de positie van de diverse afgevaardigden geregeld is, want waar een land vele prominenten kent van eigen en van vreemde bodem wordt officiële gelegenheden een pro bleem al deze lieden hun deel van de eerbewijzen te geven. Het probleem der gelijken. De president van de Verenigde Staten zal bijvoorbeeld bij een diner in het Wit te Huis nooit een minister en een opper rechter tegelijk uitnodigen, want dan komt hij voor de grootste moeilijkheden te staan. Deze staan op de protocolaire ranglijst namelijk gelijk en dienen allebei aan de rechterhand van de president te zitten. Dit zou slechts mogelijk zijn wanneer zij bij elkaar op schoot gingen zitten en dit kan toch moeilijk van een minister en een opperrechter verwacht worden. Toch blijft er altijd nog het probleem wie dan wel en wie dan niet uitgeno digd moet worden. Zoiets is beslist geen eenvoudige zaak. Enige jaren geleden zonden de V.S. een vrouw als ambassadeur naar Italië en als nieuwste, jongste ambassdrice zou deze dame bij een officieel diner de min ste plaats gekregen hebben aan de wel voorziene dis, zo wil het protocol. De hoffelijke Italianen konden dit, waar het een vrouw betrof, niet over hun hart krijgen en daarom werd er een inbreuk op het protocol gemaakt en werden vooraf alle uitgenodigde buitenlandse vertegenwoordigers gevraagd of zij hun ereplaats aan deze dame wilden af staan. Allen stemden toe en zo kreeg de ambassadrice de ereplaats aan tafel en alle heren schoven een plaatsje op. Zo geschiedde het ook toen er een gala diner werd gegeven ter ere van de No belprijswinnaar Thomas Mann. Officieel Kom oudjes, en lofzing De „grijze jongeling” Bedoeld: minister Veldkamp Hij stelt zich 't ideaal Zo mogelijk allemaal In sociale welstand Akkoord van Wassenaar Men werd het reeds gewaar Hij laat niet met zich spelen En wordt er soms beweerd Rood geëtiketeerd Het kan hem weinig schelen Bejaarden deelden mee Verhoging A.O.W. Hij wil het graag bewerken Zoiets kost echter geld Millioenen neergeteld Dan zal hij ’t spoedig merken Niemand regeert alleen En super, homogeen Kan men een team nooit noemen Kijkt Witteveen verstoord? Neemt Vondeling het woord? Afkeuren, misschien roemen? Bokst Veldkamp ’t voor elkaar Bejaarden, reken maar gaan ook hem Vader noemen Met ’t zelfde recht als Drees Veel succes, win de race! Ze krijgen hem niet tuk De man houdt voet bij stuk Vaak taai en soms verbeten Men stuurt hem zeker niet Met een kluitje in het riet Elk zal zijn standpunt weten Strikte rechtvaardigheid Geen sparen, kool en geit Voldoende geld omhanden Liever buiten het team Dan ’t straks te moeten zien Dat drieste plannen stranden Abonnementsprijs f 2 40 per kwartaal (bij vooruitbetaling) Giro 887926 Bolswards Nieuwsblad allinnich, dat dizze sykte ünder de lea hat. Op alle gebieten giet in goarre roun dy’t deselde tendinzen sjen lit. Skriuwers litte har yn har boeken gean nei gebie ten, dy’t „onder U-lieden niet genoemd mogen worden”. Smoarge, ünhuere en walglike biskriuwingen binne yn ’e moa- de en wurde troch party liedende lju sauveard. Bern fan middelskoallen kom- me mei boeken thüs, dy’t har heiten en memmen troch de groun sinke litte fan skamte. En dy’t hjir tsjin protesteart is net mear fan üs tiid, der wurdt skam- per om lake. Geastlik is der in diktatuer fan it proletendom, dat in floed fan wur- den oer it misliede folk ütstoart. Ik freegje my óf, hoe lang it folk dit bi- djêr jit dulde sil en hwannear de mei- rinners harren ris yn gewisse óffreegje sille, hwert dit hinne giet. Hwant elk, dy’t üt falske skamte meirint, makket it gefaer greater. Fanüt har nihilistyske libbensopfetting birove se minske en skepping fan al har glans en freugde, skeine hja alle sier en fleur, bismoarkje en forwüdzje hja alle blommen en spuit- sje har fitrioel yn ünskuldige berne-ea- gen. De smearlappen, dy’t net rêste, foar ’t elk oar minske ek smoarrich makke is. Wy witte skoan, dat dit soarte lju foar gjin reden en gjin respekt fetber is, mar de tüzenen en tsientüzenen, dy’t sa net wolle, moatte harren net meislepe litte, mar noed stean foar har eigen en hai’ bern. Kwea hat der altyd west, mar it wie dan kwea. Mar üngelokkich it folk, as it kwea en de sünde op ’e troan set wurdt en de domme meirinners ek jit bigjinne to hantsjeklappen Tj. de J. 25 jaar getrouwd: D. J. de Boer en Ai v. d. Laan, Workum, Zuid F 59; H. Ro* denhuis en L. Hofstra, Wommels; Ri- chold van der Wal en Trijntje Reinsma, Dedgum, Abel Dijkstra en Trijntje de Haas, Bolsward; Lubbert van der Laan en Trijntje Bijlsma, Gaast; Ruurd Osin- ga en Grietje Bijlsma, Witmarsum; Sie- be Grypsma en Anna Wynalda, Arum; Tjipke B. Hoekstra en Aukjen Wiersma, Skettens; W. Douma en T. Bakker, Duitsland; G. van Diggelen en Tr. Tim mermans, Allingawier; A. de Jong en H. Wietsma, Cubaard; Izaak van der Brug en Riemertje Bruinsma, Wons; Folkert Heslinga en Aafke Schaafsma, Arum; M. J. van der Wal en R. van der Wal- De Boer, Wons dy’t op it heden troch de minister fêst- steld wurde, binne yn koarte jierren for- dübele. Hoe wol men dan de seedlike yn- floed op de partikulieren ütoefenje, dy’t by in bihearske priisregeling ünmisber is De leansforhegingen binne motivear- re omt er in ein komme moast oan de swarte leanen, mar elk wit, dat yn dy bidriuwen, hwert de swarte leanen wie- ne, de saek helder op troch giet. Fan ’e wike spriek ik in boer üt de Wierlnger- mar, dy’t dêroer klage dat er hast gjin arbeider to bisetten wie. Hy moast in man hawwe yn de biten, mar de inkele dy’t hjir en der jit wie, sei drystwei: Fjirtich goune deis skjin, oars kom ik net!” Der binne kollektive kontrakten, rege lingen foar los personiel, ürlean en ak- koartlean, troch beide partijen ünder- tekene, mar de lju, dy’t brutaelwei para- siteare op de hjoeddeiske situaesje, wurdt gjin strlebreed yn ’e wei lein. It is dizze aloan fierder om him hinne gri- pende mentaliteit, dy’t mannichien ün- gerêst makket oer de maetskiplike ta- komst fan üs folk. Ofspraek en plicht, forantwurdelikheit foar de mienskip, bi- sef, dat allinnich by goede ünderlinge forhaldingen de saek goed bliuwt, dat misse wy op it heden by party lju to folie. Krekt omt wy alle minsken sa graech in earlik en goed stik brea gun- ne, is it sa jammer, dat der gjin wet en gjin plicht, gjin reedlikheiten en fatsoen mear binend is foar al to folie minsken. Dat binne üntbinende faktoaren yn üs folkslibben en de oerheit hat fan har deeglike tradysje al in hiel ein slüpe lif ten. It is ek net it ekonomyske of soasiale Dr. D. Kalma dissertatie ge- dat Gysberts Rolwagen zou Op de tweede „vlsite-avond” ter gelegenheid van het 350-jarig bestaan van het raadhuis te Bolsward attendeerde de spreker van die avond, Ds. J. J. Kalma, schrijver van het boek „Om Gysbert Japiks hinne”, terloops op een publicatie van de heer D. J. van der Meer in ,,’t Beaken”. In een 27 bladzijden lang en zeer gedocumenteerd artikel komt de schrijver, wiens vrouw via de Braaksma’s afstamt van Gysbert’s zuster, tot enkele opmerkelijke conclusies, die tot op heden nog slechts sporadisch de aandacht trokken en toch juist in dit herden kingsjaar wel zeer de moeite waard zijn. Niet alleen vond de schrijver tal van nieuwe feiten en gegevens betreffende de familierelaties van de Friese dichter en diens vader, tot voor kort gedoodverfd als de „ontwerper” van het stadhuis, hjj trekt ook menig tot dusver met stelligheid verkondigde mening in twjjfel. Wanneer er verslagen in de couranten staan van officiële ontvangsten en derge- ijjke, hebben we allen wel eens kunnen lezen, dat een en ander werd geregeld volgens het protocol. Wat is het protocol? Het protocol is het geheel van de In het internationale di plomatieke verkeer gebruikelijke voorschriften en regels. Die diplomatie gaat terug tot in do verre oudheid, want zij ontstond in het verre verleden, toen hoofden van min of meer geordende staatsverbanden onderhande- lingen met elkaar hadden te voeren en het is de kunst van het voeren van staats- o iderhandelingen. laatste week mei 1939 Aldere minsken kinne net maklik it ge- foel kwyt wurde, dat de wrald, sa’t dy op it heden draeit, net bliuwe kin. Alles is sa mei hannen omkeard, der barre sa folie, foar har ünbygryplike, dingen, dat hja soms hwat mismoedich it swijen der mar ta dogge, omt hja dochs gjin bi- gryp foar har biswieren mear fine. En dit gefoel hawwe net allinnich de lju, dy’t mei har tinzen yn it forline libje, mar ek dejingen, dy’t wier wol bisykje om de nije omstannichheden to brüken en de nije mooglikheden posityf to wear- dearjen, binne sokke tinzen net frjemd. Hwat hja sjogge en merkbite is yn haed- saek dit, dat de reedlikheit en de forant wurdelikheit yn it maetskiplik libben sa oars wurden is. Hiel folie komt op losse skroeven to stean en fan in echt strib- jen nei maetskiplike rjuchtfeardichheit is och sa’n bytsje to fornimmen. De macht fan it jild, de macht fan it greate tal, de macht fan de monopoly-posysje skynt it iennichste kriterium to wêzen. Op de meast skamteleaze wize wurd, dy machtsposysjes misbrükt en der skynt gjin krüd foar woeksen to wêzen. Doe’t forline jier de ekonomyske analyse fan de hege oerheit ütkaem mei de birek- ken, dat der yn 1964 de romte wie foar in leansforheging fan 2.4% soe de hüs- halding fan Nederlan soun bliuwe, doe is der in biweging üntstien, dy’t dwers der tsjinyn folie mear ha woe. Dit koe net neffens de lju, dy’t it roer yn han nen hiene. Mar de lju setten troch, dri- gen mei staking of bigounen dêrmei en as nou 1964 om is, dan sille de sterk ste groepen grif op 15% komd wêze. Net omdat it reedlik wie, net omdat it rjucht- feardich wie, mar omt hja de macht hiene om it óf to twingen. It twadde toaniel wie de biweging fan de prizen. Undanks alle plechtige tasizzingen kin elk merkbite, dat Zie prizen omheech driuwe. Net allinnich fan firma’s en par- tikuliere ündernimmings mar likegoed fan oerheit en semy-oerheitsbidriuwen. De post jowt hjirfan in düdlik foarbyld. It printwurk fan 4 sinten is hast twein- tich jier op deselde hichte bleaun, for line jier is it 5 sinten wurden en nou wurdt oankundige dat it de oare moanne 8 sinten wurde sil. Dat is yn twa jier in fordübeling, dus 100 persint. De»' salarissen fan deputearre steatcn, had hij als schrijver, buiten de regel# van het protocol vallend de minste plaats aan tafel moeten krijgen, maar het was een diner te zijner ere, dus kon dat niet. Daarom werd er vooraf op tactische wij ze aan alle uitgenodigden gevraagd of zij bezwaren hadden, wanneer Thomas Mann de ereplaats aan tafel zou krijgen. Natuurlijk had niemand bezwaren en kwam alles toch op zijn pootjes terecht. Echtgenoot en titel. Prins Philip van Griekenland verloor z'n titel toen hij huwde met Elisabeth II v. Engeland en werd hertog van Edin burgh. Bij de kroning van Elisabeth zouden allen prinsen van de bloede be* langrijker plaatsen innemen bij de of ficiële plechtigheden dan de hertog, aan gezien een prins hoger op de ranglijst staat. Maar men diende er rekening mee te houden, dat Philip de echtgenoot was van de nieuwe koningin, dus moest het protocol weer geweld worden aan gedaan. Natuurlijk stonden de prinsen gaarne hun plaats af aan de hertog van Edinburgh en zo kon hij bij de kronings plechtigheid de ereplaats naast zijn vrouw innemen. Inderdaad voorziet het protocol in een dringende behoefte, doch dit neemt niet weg, dat het ook wel eens grote pro blemen kan doen ontstaan, doch meestal worden deze op elegante wijze opgelost» De Britse vloot is thans sterk genoeg om het hoofd te kunnen bieden aan ie dere combinatie van vijanden. De bollenvelden bij Witmarsum in voilé bloei. gend vinden we dit niet, temeer daar de schryver toegeeft, dat bij het opma ken van de inventaris van wijlen Salvius Nicolaï (febr. 1618) slechts één kind wordt genoemd, n.l. Jouck. Valt het niet te bewijzen dat Salves Hendriks en Salvis Clasen dezelfde zijn en Hilcke inderdaad tot Sijcke werd, dan zijn wij nog niet veel verder geko men, ondanks het feit, dat de schrijver veel wetenswaardigs vertelt van de Flasmars. Uit de omstandigheid dat Salvius Nico laï uit Stiens afkomstig was en daar familie had wonen leidt de heer v. d. Meer af, dat Sijcke de Friese taal wel machtig geweest zal zijn. In een van zijn brieven aan Gabbema doet Gysbert Japiks de groeten aan zijn nicht De Heer. Hiermee zal de beken de Margaretha de Heer bedoeld zijn. Deze familierelatie zou volgens de heer v. d. Meer door Sijcke Salvius zijn ont staan. Wanneer in 1667 de erfenis van Gys bert Japiks enig overgebleven en dan gestorven zoon Salvus wordt opgemaakt horen wij voor het eerst de achternaam Holckema. Noch Gysbert Japiks (de vader), noch Jacob Gysberts (de grootvader) heb ben zich, voor zover bekend, ooit zo ge noemd. Het gaat dan ook wel wat ver vlotweg te spreken van Gysbert Japiks Holckema. De naam Holckema komt in oude ar chieven zeer weinig voor. In het laatst van de 17e eeuw lezen wij in Franeker van een Hidde Hou- cama (variant op Holckema) die deze naam aannam omdat hij beneficiant van het Houkemaleen te Bolsward was geweest. De schrijver van het bedoelde artikel veronderstelt dat ook Gysbert Japiks en/of zijn zoon Salvus, die arts werd, uit dit leen heeft gestudeerd. Een andere interessante ontdekking was die van ’t bestaan van Jetze Gys berts, burger en hopman te Bolsward, die in 1631 100 g.g. leende van Jacob Gysberts en Ancke Willemsdr., zijn broer en „snaer”. Verder zoeken bracht aan het licht, dat Gysbert Japiks groot- In de eerste plaats bestrijdt de heer Van der Meer de door in zijn (eerste friese!) uite veronderstelling, vrouw een Sijke Salvis zijn geweest. Tijdens de periode dat Gys bert Japiks schoolmeester was te Wit marsum, zou daar n.l. een chirurgijn gewoond hebben, die Mevis Salves Rol wagen heette. Bij nader onderzoek bleek het de heer v. d. Meer, dat Gysbert Japiks huwde, waarschijnlijk in okto ber 1636, met Sijcke Salvisdr. uit Leeu warden. Hij meent haar ouders niet al leen in deze plaats te moeten zoeken, maar ook gevonden te hebben. Wist dr. D. Kalma reeds van een Salves Claess, de heer v. d. Meer vond deze steeds aangegeven als Salvius Nicolaï, de ver- latijnste vorm dus. Deze kwam van Stiens en werd in 1612 burger van Leeu warden, waar hij op 1 maart van dat jaar huwde met Aeltie Leenertsdi-. Flasmar, een dochter van een laken koopman op de Nieuwestad. Zelf was Salvius toen nog klerk van de raads heer Hania, maar al spoedig komen wij hem tegen als „notaris publicus”. Twee dochtertjes kreeg het gezin dat inwoonde bij de schoonmoeder in het grote winkelpand, waar Het Zwarte Lam uithing, Jouck en Sijcke. Toch rij zen hier wel vragen. Als Jouck op 12 april 1615 wordt gedoopt, wordt de va der Salves Hendriks genoemd. Haar zusje, gedoopt op 6 april 1617, wordt echter een dochter genoemd van Salvis Clases. Omdat Salvius omstreeks 1 april van dat jaar stierf, kan het laatste meisje volgens de heer v. d. Meer wel eens na haars vaders dood zijn geboren. Ook staat zij in het doopboek aangegeven als Hilcke. De schrijver neemt de moge lijkheid aan, dat deze Hilcke later is omgedoopt tot Sijcke. Dit zou dan Gysberts vrouw worden. Zeer overtui- Op 17 maart j.l. zijn de eerste toestellen van het type F-104G „Starfighter”, de voorboden van twee complete operatio nele squadrons, op de vliegbasis Leeu warden gestationeerd. Het was slechts mogelijk die dag een klein aantal gasten deze grootse gebeur tenis te laten bijwonen. Nadat was ge bleken dat er veel belangstelling voor dit nieuwe wapen bestaat, is besloten de vliegbasis op de middag van de 5e juni open te stellen om de „Starfighter” bij het publiek te introduceren. Het programma vermeldt o.a.: 14.00 tot 16.00 uur: Zweefvliegdemon- stratie en optreden van de Kapel van de Koninklijke Luchtmacht; 16.00 tot 17.00 uur: Vliegdemonstratie en demonstratie met bewakingshonden; 14.00 tot 20.00 uur: „Static Show” Aan de vliegdemonstraties zal worden deelgenomen door een Pipercup, ’n Bea ver, twee Harvards, een Hunter, een T-33, een Alouette-helicopter en een Starfighter. Verschillende diensten van de vliegbasis zijn vertegenwoordigd op de „Static Show” (een eenvoudige tentoonstelling in de open lucht), opdat de bezoekers met name een indruk kunnen krijgen van welke technische en andere facili teiten benodigd zijn om de vliegbasis da gelijks aan haar operationele taak te kunnen doen beantwoorden. In een grote hangar zal voorts een doorlopende film voorstelling zijn. Vanaf 14.00 uur zal de basis voor het publiek toegankelijk zijn. Parkeerplaat sen zijn op de vliegbasis aanwezig. De toegang tot de vliegbasis is voor auto’s: via de Keechsdijk (hoofdingang van de vliegbasis) en voor alle andere verkeer: Tjessingaweg (meer in de richting Jel- sum gelegen). vader niet opnieuw een Gysbert Japiks was, maar een Gysbert Jetzes, ge trouwd met een „Jan”. Hieruit is met een de naam van Gysberts zuster Jan- cke (genoemd naar haar grootmoeder aan vaders kant) verklaard. Gysberts oom Jetze Gysberts was slotemaker hij huwde in 1610 met Griet Wifsdr. De naam Wif is zeer onbekend. Maar wie denkt bij het lezen hiervan niet onmid dellijk aan het gedicht van Gysbert: Wif woe mei syn dolle holle. Wat lange jaren gezien werd als een symbolische naam, blijkt dus een be staande. Wellicht is het gedicht wel een stuk familietragiek. Wif kan een neef van Gysbert geweest zijn. Misschien is het gedicht gemaakt bij een speciale ge legenheid. Iets nieuws zal voor velen ook zijn, dat Gysberts moeder Ancke Willemsdochter voor haar huwelijk met de kistenmaker Jacob Gysberts, reeds weduwe was van Pier Hylckesz. Zij had toen ook reeds een kind. Misschien was dit Antie Piers, die in 1624 lidmaat werd en dan „jonge- dochter op de Wipstraat” wordt ge noemd. Hier woonde Jacob Gysberts in een huis, dat hij in 1603 voor 329 g.g. kocht, thans nog kenbaar aan een gevel steen als geboortehuis van de Friese dichter Gysberts oudste broer Pier dat is nu ook wel duidelijk is ge noemd naaar Ancke’s eerste man. Gysberts vader wordt 12 keer genoemd als collecteur van de belastingen op wijn, azijn, olie en bier, 3 keer als kis tenmaker, die doodkisten vervaardigde en 4 maal als maker van meubilair voor het stadhuis. Volgens de heer v. d. Meer heeft Jacob Gysberts bij de bouw van het stadhuis een zeer bescheiden rol ge speeld, ondanks het feit, dat hij eigen handig heeft verklaard, er de ontwer per van te zijn. Hjj leverde een nieuwe kast voor de secretarie, kistmakerswerk op 't nieuwe raadhuis enz. en het veel besproken „patroon”. Dat dit laatste geen tekening was, maar een model, blijkt uit het feit, dat Haringh Wijtses het draaiwerk er toe maakte. Wèl constateert de heer v. d. Meer in 1613 betaald reisgeld voor de stadsrent meester en Ahrabam Jacobs, de stads timmerman voor een reis naar Embden (88 c.g. 8 st.) en idem voor de laatste met Heercke Heerckes (151 c.g., 5 st.), terwijl grote sommen werden betaald aan de steenhouwers. Deze kwamen vaak van verre. Zouden èn het voor beeld van Embden, èn de invloed van derden toch groter geweest zijn als wel eens is gedacht? Ook het plaatje in de eerste steen (ge vonden in 1895 (en niet bij de restaura tie van 1960, zoals door de schrijver foutief vermeldt) noemt niet de naam Jacob Gysberts. Tenslotte betwijfelt de schrijver van het Beaken-artikel, de stelling van het Gysbert Japikscomité, al zou Gysbert Japiks organist in de Martinikerk zijn geweest. Als zodanig wordt genoemd Jurrien Ilpendam. Gys bert was slechts voorzanger. Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward Administratie- en Redactie-adres: Marktstraat 13 Tclef. 2451 - Na 18.30 uui 2660 of 2335 '(01157)

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Bolswards Nieuwsblad nl | 1964 | | pagina 1