Groeiende belangstelling
voor
improvisatie concours
twistappel op
Kabinet-Marijnen ruimt
een
fl
k
GERARD MUTS (SOEST) DIT JAAR WINNAAR
I
I
I *1
t
Compromis loste moeilijkheden op
I 1
1
103e JAARGANG
No. 43
DINSDAG 9 JUNI 1964
Fan de Martinytoer
Gezinus Schrik voorzitter
organisten-vereniging
us hjoed p p
to sizzen
Zilveren filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Hwat bringt üs de
R.O.N.O.
en Wymbritseradeel.
-J
J?
f
HET HUWELIJK VAN DE ZWEEDSE PRINSES DESIREE
HWER LEIT DE OPLOSSING
Tj. de J.
Zoals de nu ruim tienjarige traditie van het Internationaal orgel-iniprovisatie-
concours te Haarlem In de aloude Sint Bavo jaarlijks van heinde en verre belang
stelling trekt, zo is het in niet mindere mate met het pas drie jaar bestaande
nationale orgel-improvisatie-concours te Bolsward, het concours, dat in het leven
werd geroepen om het jong talent op dit gebied te stimuleren in het beoefenen
van de improvisatiekunst, niet in de laatste plaats om jaarlijks in Haarlem
Nederlandse organisten van formaat af te kunnen vaardigen.
Dat dit jonge concours zijn vruchten reeds afwerpt, blijkt uit het feit, dat op
het komende concours te Haarlem en van de vijf deelnemers twee Nederlanders
zijn, die beide op het machtige Hinsch-orgel in de Bolswardse Martini hebben
gedebuteerd.
Zaterdag 6 juni was het weer de grote dag voor Bolsward, waarop minnaars van
de orgelkunst uit alle delen van het land en zelfs van daarbuiten naar Bolsward
hun jaarlijkse pelgrimage maakten om ondanks het meest ideale zomerweer, dat
bossen en stranden deed lokken, drie uren aaneen gespannen te kunnen luisteren
van wat jonge kunstenaars als hun beste prestaties op „de koningin der instru
menten” ten beste gaven. Een bijzondere glans kreeg deze hoogstaande kunst-
middag door het bespelen van het pas in gebruik genomen nieuwe koororgel door
Albert de Klerk, die hier de primeur bracht van een eigen in opdracht van de
regering geschreven compositie.
De Zweedse prinses Desiree, die' vrijdag j.I. in het huwelijk is getreden met
baron Nicolaas Sllfverskioeld, hier gefotografeerd bij het betreden van de
kerk, waar de voltrekking van het kerkeljjk huweljjk plaats zou vinden. De
bruid wordt begeleid door haar vader, koning Gustaaf Adolf van Zweden.
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Takt is de eigenskip, dy’t men net mist
as men him mist
Compromis.
Doch nu is het wonder geschiedt. Er is
een compromis bereikt, waarbij beide
ministers ogenschijnlijk hun zin kregen.
Er komt een verhoging van de AOW op
op 1 januari 1965 tot f 3.540.voor
gehuwden en f 2.478.voor ongehuw-
den. De staat legt hiervoor f 150 miljoen
neer. Maar ook de loon- en inkomsten
belasting zal worden verlaagd, hetzij per
1 januari 1966 of in twee etappes, dat
wil zeggen tussen 1 juli 1965 en 1
januari 1967.
Dit gaat de schatkist 1 miljard gulden
kosten. Minister Witteveen hoopt <ïlt
geld te kunnen uitsparen op andere rijks-
Zaterdag werd te Bolsward in het Con
vent de 74e jaarvergadering gehouden
van de Alg. Ned. Organisten Vereniging.
In de vacature E. Westra werd tot voor
zitter gekozen de heer Gez. Schrik,
cantor-organist van de Martinikerk. De
heer Schrik was reeds vice-voorzltter en
werd als zodanig opgevolgd door de heer
L. Emé, organist van de Nicolalkerk te
Utrecht.
Teneinde tot een betere sociale positie
van de organisten te geraken, zal aan
sluiting bjj het CNV worden gezocht.
Het volgend jaar zal de vereniging in
Amsterdam het 75-jarig bestaan vieren.
Tot redacteur van het vereniglngsorgaan
Het Orgel werd benoemd de heer R.
Bakker te Ede.
Nu Makkum geen eb en vloed meer kent
kwam de waard grotendeels droog te
vallen. Hoewel de deskundigen verzekerd
hadden, dat er alleen denneboompjes
zouden willen groeien, blijkt thans dat
er ook gras, riet en helm groeit. Vee
houder Attema heeft zelfs verleden jaar
reeds hooi op de waard gewonnen.
50-jarig jubileum begrafenisvereniging
te Spannum.
Ook in Baarderadeel zal de T.B.N., de
Troelstra Beweging Nederland, aan de
raadsverkiezingen deelnemen. De lyst
ziet er uit als volgt: 1. Joh. de Boer,
Mantgum; 2. W. Bijlsma, Mantgum; 3.
O. Nicolai, Baard; 4. A. Wielinga, Huins;
5. D. Veenstra, Wieuwerd; 6. Tj. Jansen,
Baard.
Herbenoeming van J. Weerstra als bur
gemeester van Wonseradeel.
Rien kry'gt telefonische aansluiting n.l.
ten huize van de heer D. Scheepstra on
der no. K 5159.
Vier Vlachtwedder mannen vragen werk
in de hooiing.
2e week juni 1939
I Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2660 of 2335
;(OJ157)
Abonnementsprijs f 2.40 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Yn ien minskeleeftiid is der by de boe
ren mear foroare as oars yn lange
ieuwen en it aldermeaste fan dy for-
oaringen sit op itselde fêst. De posysje
fan de minsklike arbeid is de greate oar-
saek fan alle technyske en ekonomyske
wizigingen yn it boerebidriuw. Net de
masine hat de oarsaek west, dy wie it
gefolch, alteast yn de lanbou. Doe't de
minsklike arbeid yn de yndustry hyltyd
better bitelle waerd, doe’t de wurkwike
bilangryk ynkoart en de frije tiid üt-
wreide waerd, doe waerden de arbeids-
krêften by de boer sterk oansprutsen
troch de forskillen yn bileaning en bi-
hanneling. De greate mearderheit fan de
hwant as de pur-sang-ekonomen it foar
it sizzen krije, bliuwt er fan in harmo-
nyske maetskippij neat oer as ien greate
monsterstêd en massale lAnboubidriuwen
hwert mear fleantugen brükt wurde as
minsken.
Dy kant moat it grif net üt. Ek nou al
is it feit, dat de lytse bidriuwen weirane
as snie foar de sinne, in formindering
fan it tal selsstannigen. Mar dat is net
to kearen. In bidriuw moat sa great wê-
ze, dat in taan der syn brea op fortsjinje
kin, oars is it net to bih Alden. En dat is
mei tüzenen to lytse bidriuwkes helaes
it gefal. It forwündert derom net, dat
yn de Walden inkelde hünderten harren
oanmelden hawwe om gebrük to meitsjen
fan de regeling fan it O. en S.-füns,
hwerby dizze lytse boeren finansiële sti
pe krije om dermei op to halden. Der mei
dan net wer in oaren-ien op, mar it lAn
moat tsjinje om de oerbliuwende bi
driuwen greater to meitsjen.
Lykwols de arbeidsbihoefte by de oer
bliuwende bidriuwen is in dreech fraech-
stik, hwert men net samar in simpele
oplossing foar hat.
Ut de praktyk wei komme lykwols goe
de initiativen. De boerehelp-organisaes-
jes binne der ien fan en net ien fan de
minsten. Wy riede alle boeren oan hjir
sa folie mooglik oan mei to dwaen,
hwant dêrmei halde hja de needsaeklike
arbeidsoanfolling yn eigen hAn. Dat wol
net sizze, dat ek de twadde mooglikheit,
fan de leanbidriuwen, net bilangryk wê-
ze soe. Dat biwiist de praktyk wol, mar
inkeld leanbidriuwen soe neffens my de
boerestAn wol tige öfhinkelik meitsje ‘en
ik wit net oft dat wol goed is foar har
ren.
In trêdde mooglikheit wurdt nou yn
Mantgum yn praktyk brocht. Der is in
kombinaesje makke fan 18 boeren,
trije boeresoans en sawn arbeiders, dy’t
simmerdeis safolle mooglik alles mei-
mekoar dogge, hwat it lanwurk oangiet.
Hja brüke mekoars masines en oar ark,
hja geane mei de hiele of heale ploech
to kuiljen of to üngetiidzjen en forrek-
kenje letter oan de hAn fan Onderling
opstelde tariven, hwat elk to biteljen of
to foarderjen hat. Ien fan harren, de
hear Y. K. Bosma, is de Heder fan de
kombinaesje en dy makket it wurk-
plan op. Dizze sympathike team-work-
methoade ferget op den dür folie fan de
geast fan de groep en it soe in prachtich
kompliment wêze oan de Mantgumer
boeren as hja dit folhalde kinne.
Yn elts gefal is it in positive geast, dy’t
hjirüt sprekt en hoopje wy fan herten
dat it slagje mei en dat der mear sokke
groepen komme sille. Dat er oan de
oare kant hiel hwat biswieren oan sitte
fan praktyske en mentale aerd, kin elk,
dy’t yn it boerelibben gjin frjemdling is,
maklik bigripe.
Mar it bisykjen is it neiste rjucht en de
hoer haldt yn elts gefal hjir seis de leije
yn hannen. Lytsere boeren hawwe trou
wens dit systeem al hwit hoe lang ta-
past en mei sukses en ek sommige grea
te boeren witte mei har buorman ta in
nuttige wurkfordieling to kommen. De
needsaek om yn ien of oare foarm me-
koar to finen, sil mei de tiid aloan düd-
liker wurde en it is in forstannich mins-
ke, dy’t op tiid de beakens wit to for-
setten. It arbeidsprobleem is en bliuwt
yn it boerelibben de dreechste opjefte,
der is gjin mis op.
Belastingverlaging.
Intussen heeft de Tweede Kamer de al
gemene, technische herziening van dé
wetten op de inkomsten-, loon- en ver
mogensbelasting in behandeling geno
men. Minister Witteveen heeft de Twee
de Kamer al moeten waarschuwen, dat
als zij daarop kostbare amendementen
zou willen aanbrengen, de grote belas
tingverlaging, die voor volgende jaren
op het program staat, in het gedrang
kan komen. Want ongemerkt maken de
Kamerleden van deze, als technisch be
doelde herziening, gebruik om ook fi
nanciële verlangens te uiten. Staats
secretaris Van den Berge rekende de
KVP-afgevaardigde dr. Lucas voor, dat
diens streven de leer van de vervan
gingswaarde in plaats van de histo
rische kostprijs in ons belastingstelsel
in te voeren, de schatkist honderden mil
joenen zou kosten. Nu haalde dit amen
dement het niet, maar de Christelijk-
historische afgevaardigde Scholten had
wel succes met een amendement, dat de
minimum-grenzen van de vermogens
belasting omhoog bracht, en dr. Lucas
wist te voorkomen, dat degenen, die een
inkomen uit vermogen hebben, zoveel
moeten betalen, dat 80% van hun in
komens er als het ware mee gemoeid is.
Een en ander kostte de schatkist 25 mil
joen gulden. Staatssecretaris Van den
Berge liet merken, dat hij hiervoor com
pensatie zou zoeken.
Het kabinet-Marijnen heeft een twistappel uit zjjn midden verwijderd, die het sinds
de kabinetsformatie van vorig jaar heeft meegedragen. Men zal zich herinneren,
dat kabinetsformateur De Kort de PvdA als toekomstige regeringspartner uit
schakelde omdat de socialisten aan een verhoging van de ouderdomspensioenen
(AOW) teveel geld uit de overheidskas beschikbaar zouden willen stellen. In een
latere fase nam de KVP-minister Veldkamp de wensen der socialisten echter over
en dat bracht hem in de periode van kabinetsformateur De Quay in conflict met
de liberale candidaat voor het ministerschap van financiën, prof. Witteveen, die
een belastingverlaging tot stand wilde brengen. In feite is mede daarop de for-
matiepoging van prof. De Quay mislukt. Het kabinet-Marijnen startte zonder dat
het geschilpunt was opgelost. Na verloop van enige tijd dreigde dit zelfs tot een
uitbarsting te komen toen minister Veldkamp de Tweede Kamer mededeelde, dat
de AOW op 1 januari 1965 zou worden verhoogd. Op het VVD-congres had minis
ter Witteveen stille kritiek te verduren van geestverwanten, die vreesden, dat de
belastingverlaging in het gedrang zou komen.
Inflatie.
De grote vraag zal zijn of het regerings-
program slaagt, of het de inflatoire drei
gingen niet in de hand zal werken. Met
het oog daarop heeft het kabinet advies
gevraagd aan de SER. Het heeft al la
ten blijken, dat er van verdere loonsver
hogingen nauwelijks sprake zal kunnen
uitgaven. Critici hebben al opgemerkt,
dat Hiervan de openbare voorzieningen
het slachtoffer zullen worden. Vorige
week moest de minister van Verkeer en
Waterstaat, mr. Van Aartsen, al kritiek
in de Kamer verduren omdat de tele
foonverbindingen zo langzaam werden
uitgebreid en de posttarieven omhoog
gaan. Deze week verdedigde minister
De Jong de begroting van Defensie in
de Eerste Kamer. Ook daarop wordt be
zuinigd. De socialist mr. Burger trok
fel van leer tegen de financiële mist
rond deze begroting. Maar de belang
stelling van de meeste senatoren bleek
naar andere punten uit te gaan, zoals
het bekende conflict rond de legerpredi-
kanten over de kernbewapening.
Freed 12 juny 1964
18.4019.20 Fryske ütstjüring
„It fügeltsje fan de fotograef”, in
bemeforhael fan Ad van Seijen, for-
teld troch Annechien Piebenga.
Yn de rige „Smout üt 'e hoeke” sil
Geart Gratama op 'e tekst oer „It
nije Ijocht”.
„Wy binne jong”, in program foar
tusken de tretjin en de tweintich,
mei bydragen fan Willem Abma.
Peter de Jong sjongt in stikmannich
Fryske lietsjes.
er bij betrokken. Het is zelfs mociljjk
te zeggen, wie in de eerste plaats de
verantwoordelijkheid draagt. De over
heid heeft hier vanouds een taak ge
zien. Er zijn plaatsen, wnar sprake was
van een stadsorgel.
In de 19e eeuw is er voor de plaatsing
van orgels veel gedaan. Hoe de toekomst
zich zal ontwikkelen, weet niemand,
maar dat er iets moet gebeuren is wel
zeker. Dat deze vraag de Algemene Ne
derlandse Organistenvereniging ook ter
harte gaat, is wel zeker. Wanneer er
maatschappelijk gezien niet voldoende
plaats is voor de orgelkunst, zal deze tot
de amateur-status terug vallen, waar
mede spreker overigens niets ten nadele
van het amateurisme wilde zeggen.
Is men over deze zaken met zorg ver
vuld, des te groter is de vreugde te
kunnen constateren, dat er voor de or
gelkunst deze dag zo’n grote belang
stelling bestond.
Hierna ging Ds. Kreb over tot de uit
reiking van de „zilveren noot” aan de
heer Gerard Muts.
Hierna werd nog het woord gevoerd
door Ged. P. van der Mark namens het
provinciaal bestuur en door de verte
genwoordiger van het departement.
De heer Strategier gaf vervolgens nog
een korte visie namens de jury. Ook dit
jaar viel er veel goeds te beluisteren,
al stelde spreker zich wel de vraag of
het op den duur verantwoord zou zijn
ieder jaar dit concours te houden.
De heer Muts dankte ten slotte voor ’t
toekennen van de prijs.
Hierna bleef men nog geruime tjjd bij
een en werd de Bolswardse gastvrijheid
als vanouds veel eer aangedaan.
boeren is it mechanysk tiidrek yngien
omt hja derta twongen waerden troch
de krapte en de hegere leanen fan de
minsklike arbeid. Nei de oarloch is diz
ze foroaring yn in heech tempo trochset
en hjoed de dei binne it inkelde ütsünde-
ringen, dy’t jit ien of twa fêste arbeiders
hawwe. De measten dogge it sünder en
moatte it, yn forban mei de krapte en de
finansiële situaesje, ek sünder dwaen.
Dochs is it alle dagen to merkbiten, dat
de measte bidriuwen net sünder help de
saken it hiele jier troch goed birêdde
kinne, sil der fan in reedlik sosiael lib-
ben hwat oerbliuwe. Lju sünder mei-
wurkjende bern sitte it earst en meast
fêst, mar ek by de hüshAldingen is it in
kommen en gean.
Hwant as de bern to lyts of to jong bin
ne, is it net forantwurde en komme se
oer de tweintich dan is de eigen takomst
ek alle jierren bilangriker. Yn Nederlan
stiet de oerheit op it stAnpunt, dat de
selsstannichheit fan it boeregesin foar
harsels en de hiele maetskippij safolle
mooglik biwarre bliuwe moat. Hja wolle
net nei greate bidriuwen fan in pear hün-
dert h.a. sa as inkelde ekonomen bi-
pleitsje. Dêryn stean wy ek yn de EEG
gelokkich net allinnich. Prof. Thurlings
fortelde okkerdeis op in gearkomste, dat
men yn Italië yn de Po-vlakte in great
kompleks, dat oan inkelde great-groun-
bisitters hearde en hwerop tip-top-
bidriuwen stiene under lieding fan in
kelde deskundigen mei fierder in greate
skare arbeiders, forkavele hie ta gesins-
bïdriuwen, towille fan it maetskiplik bi-
lang. Ekonomysk wie it in forlies, mar
maetskiplik achte men de foardielen sa
bilangryk, dat men dit op de keap ta-
naem. Dit is in moedjaend birjuchtt
Bolswards Nieuwsblai
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
zijn. Dit kan nog wel eens aanleiding
geven tot moeilijkheden, want de vak
beweging heeft zich het recht voorbe
houden nieuwe looneisen te stellen als
de prijsstijgingen mochten aanhouden.
Tijdens het mondelinge vragenuurtje
heeft minister Andriessen de voorzitters
van het NVV, drs. Roemers, gewaar
schuwd, dat dit tot een open inflatie zou
leiden. De bewindsman van Economische
Zaken kon echter niet ontkennen, dat
de prijsstijging in april sterker is ge-
geweest dan hij had verwacht. Hij
schreef dit echter toe aan seizoeninvloe
den. Hij ontkende beslist, dat reeds het
jaargemiddelde een stjjging van ze
ven punten zou zijn bereikt, dat het
Centraal Planbureau heeft voorspeld. De
eerste maanden van het jaar zijn de
prijsstijgingen daar ver onder gebleven.
opmerkelijke prestatie op muzikaal ge
bied in het afgelopen jaar.
Bij deze prijsuitreiking kon de voorzit
ter van de Stichting, Ds. H. Kreb, vele
medewerkenden en belangstellenden
welkom heten, w.o. vertegenwoordigers
van O., K. en W., het provinciaal be
stuur, B. en W. van Bolsward, de Kerk
voogden van de Herv. gemeente, de
Fryske Kultuerrie, de Alg. Ned. Orga
nistenvereniging, de jury, bestaande uit
de heren Cor Kee, Albert de Klerk en
Herman Strategier, de Stichtingen, het
comité van het Haarlemmer internatio
naal improvisatie-concours, dat van de
Orgeldagen Rijnstreek uit Arnhem, waar
men zal komen tot een orgelinterpre-
tatieconcours en de blinde nestor van
de improvisatiekunst, de heer Bute van
Zutfen, meer dan 50 jaar organist van
de St. Walburgkerk en niet in het minst
de vier deelnemers aan dit concours, die
hun beste krachten er aan hadden ge
geven en zich hadden gestort in het
avontuur van de wedstrijd.
Is de deelname telken jare weer verheu
gend, toch kan men op den duur wel
voor problemen komen te staan, aldus
Ds. Kreb. Het concours wil jonge men
sen stimuleren in de improvisatiekunst.
Maar deze kunst kan slechts beoefend
worden door volwaardige vakmensen.
De orgelkunst vraagt de gehele mens.
Wil deze kunst in stand blijven, dan
moet er ook plaats voor Zijn. Wie deze
kunst met ernst als vak wil beoefenen,
heeft een gestage en langdurige oplei
ding nodig.
De benauwende vraag doet zich voor of
het vak van organist zich in de huidige
samenleving kan handhaven. Een kun
stenaar moet ook leven. Is er voor de
verantwoorde beoefenaars van de orgel
kunst nog plaats Is die plaats er en zo
ja, blijft deze er ook?
Kerk en overheid zien zich hierbij voor
een moeilijk probleem gesteld. Beide zijn
Vier jonge kunstenaars, overgebleven
van een voorselectiewedstrijd in Utrecht
traden aan. De volgorde waarin zij
speelden, was voor het publiek onbe
kend. Zij konden ook zich zelf niet be
luisteren, tenminste niet die vóór hen
speelden. Tot ze aan de beurt waren,
zaten de deelnemers geïsoleerd. De eer
ste twee opgaven, n.l. het harmoniseren
van een koraalmelodie en het improvi
seren van een orgelkoraal op dit the
ma, moesten n.l. onvoorbereid ten geho
re worden gebracht. Van enige beïnvloe
ding van elkaar mocht geen sprake
zijn. Slechts voor de laatste opgave, het
improviseren over een gegeven thema,
werd vooraf een half uur „bedenktijd”
gegeven.
Al deze opgaven waren gecomponeerd
door Piet Post. Hij had het de deelne
mers gemakkelijk willen maken door
bij de laatste opgave de keuze te laten
tussen twee thema’s. Dit was ook mee
gedeeld aan het publiek. Niet echter
aan de deelnemers, die deze twee the
ma’s alle vier opvatten als één geheel
en zich voor de wel zeer moeilijke op
gave plaatsten twee thema’s tot één
aaneen te smeden.
De volgorde waarin gespeeld werd, bleek
achteraf te zijn geweest: N. M. Waas
dorp te Bloemendaal, Gerard Muts te
Soest, Addie de Jong te Delft en F. J.
van Doorn te Haarlem.
De jury, bestaande uit de heren Cor
Kee, Herman Strategier en Albert de
Klerk, kende zowel de prijs voor het
koraal als die voor de vrije improvisa
tie toe aan de 22-jarige organist van
de (Herv.) Johanneskerk te Amersfoort,
de heer Gerard Muts. Had Wim Sevinga
voor de aanvang van het eigenlijke con
cours variaties over „Wir glauben all’
an einen Gott” van Jan Pieterszoon
Sweelinck (1562-1621) gespeeld, tijdens
het beraad van de jury speelde het
strijkorkest van het Frysk orkest varia
ties op een thema van P. Tsjaikofsky,
waarna het orgelspel van Albert de
Klerk met begeleiding van het Frysk
orkest, waarbij hij de in opdracht van
het Ministerie van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen gecomponeerde Con
certo voor orgelpositief uitvoerde, een
prachtig sluitstuk vormde op deze geva
rieerde orgeldag, waarover een zeer in
orgelkunst gespecialiseerd publiek zich
verukt toonde.
Na afloop van deze nationale improvi-
satiewedstrijd (waarvan radio-uitzen-
ding op gister (maandag) avond, (de
N.C.R.V.-gids had deze week prachtige
kleurenfoto’s van het orgel) vond in ’t
stijlvolle raadhuis de prijsuitreiking
plaats.
De prijs was ook dit jaar weer een zil
veren noot. Gaf de stichting, die deze
dag organiseerde, het zilver, zelf ont
vingen de organisatoren het goud.
Op de tafel prijkte het gouden viooltje,
de jaarlijkse wisselprijs voor de meest
Hwat hat (gabe Skroar
W;’:
■T
-s ’-/«
