Friezen vindt
overal
u
Pastoor A. van Hofslot
te Workum gouden priester
roar
Aanbevolen daglochtjes naar hel
Oost-Friese Emden
Fan de Martinytoer
Zilveren filmpjes
Wind en regen
Dertienjarig jongetje
verongelukt
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
us hjoed p p
to sizzen
Hwat hat CjCl
T
DINSDAG 4 AUGUSTUS 1964
103e JAARGANG
No. 59
Bolswards Nieuwsblad
W ymbritseradeel.
Mart. W. H. de Weerd
Tj. de J.
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
In Amerika zal 725 miljoen dollar aan
de boeren worden uitbetaald, opdat zij
het land toch maar niet zullen bewerken
Ie heer P. Hilarides te Bolsward heeft
lijn stalhouderij overgedragen aan de
heren H. A IJ. K. Galama en Anne
Dijkstra
Ter dekking de volbloed VDL Beer, op
genomen met 81 punten. J. Kingma,
Spyk o.d. Hennaard.
)e praamverhuur van De Vries, brug
wachter is overgenomen en wordt voort-
;ezet door Fa. H. Lammertsma, af-
iraakhandel, Bolsward.
2e week augustus 1939
DE RISIKO’S BLIUWE BISTEAN
Yn gjin jierren hawwe wy sa’n moaije
simmer hawn as dit jier en de boufak-
kers hawwe der op in ütsünderlike wize
fan profiteard, lyksa alle oare lju, dy’t
har fakansje yn dizze wiken opnimme
koene. En mei dit moaije waer liket it
ek op it lan tige by tige. Op klaei en
fean groeit it nei winsk, allinnich op it
sin wolle hja al wer graech in pear
wiete dagen hawwe. De rispinge fan de
granen is dêrre mei man en macht oan
’e gong en it liket bysündere bést. De
rogge, it winterkoarn en ek al simmer-
koarn en hjouwer wurde ynhelle en foar
in bilangryk diel daliks nei de silo’s
brocht om nei to droegjen of op to slaen
De appel- en parrehöven stean wónder
Pastoor Van Hofslot werd op 21 maart 1890 als zoon van een vroom boerengezin
geboren te Soest. Al spoedig was duidelijk dat deze jongen geroepen zou worden
tot het H. Priesterschap. In 1903 ging hij naar het Klein-Seminarie te Culemborg,
om in 1909 er met zjjn filosofie studie te beginnen.
Nadat hij in 1910 naar het Groot Seminarie te Rijssenburg was gegaan werd hy
op 6 augustus 1914 in de kapel van het Groot Seminarie door Mgr. Van Wetering,
aartsbisschop van Utrecht, in alle stilte tot priester gewijd- Gewoonlijk gebeurde
dit op 15 augustus in de Kathedraal van Utrecht, maar door de dreigende oorlog
was dit niet mogeljjk.
Met Ingang van 31 december 1914 werd
hij benoemd tot kapelaan te Lettele. Dit
was echter van korte duur, want op 4
oktober 1915 werd hij benoemd tot kape
laan te Maarssen onder het pastoraat
van de grote sociale priester Ariens. Na
zeven jaren uitstekende zielszorgelijke
arbeid onder de bekwame leiding van
Mgr. Ariens, werd hij op 6 maart 1922
overgeplaatst naar Renkum. Na op 29
februari 1932 te zijn benoëmd tot pas
toor van Stadskanaal, volgde hij op 20
augustus 1945 de inmiddels overleden
bekende pastoor Jurjen Yntema als pas
toor te Workum op.
Onder zijn pastoraat kwamen in Wor
kum veel goede dingen tot stand. In de
Abonnementsprijs f 2 40 per kwartul
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Lans de strjitte fan aensen
komt men by it lifts fan nea
I Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 a Na 18.30 uur 2660 of 2333
'(0)157)
üntrinnen. Ek de konservenfabriken
biede by sa’n oerfloedige opbringst gjin
ütkomst Ek har apparaet is ynsteld op
in bipaeld kwantum. Giet men dêrboppe,
dan soene hja har eigen ófset yn 'e
groun bidjerre.
De oare oplossing om it to stjüren nei
lannen, dy’t jit altyd fan hünger pleage
wurde jowt gjin ütkomst. Op it foarste
plak kin men dat mei grienten net
dwaen troch de hege kosten, dy’t oan it
forfier nei de tropen makke wurde moat-
te. Mar boppedat, dy earme lannen bin-
ne allegearre agraryske lannen, dy’t
har keapkrêft hawwe moatte fan de for-
keap fan lanbouprodukten. En dy merk
is oerfierd en leit der need hinne. Alle
miljoenen, dy’t spanseard binne oan de
Onderontwikkelde gebieten falie wei
tsjin de lege prizen, dy’t har eigen pro-
dukten opbringe. Fan deskundige side
is ütrekkene, dat Ondanks alle help, diz
ze lannen der jit minder foar steane, as
to foaren. En alles, hwat de sterke lan
nen dogge yn EEG-forbftn en op oare
wizen, makket de posysje fan dizze ear
me lannen aloan nuodliker. De seis ka-
maraten yn EEG-forbAn bisykje dizze
lannen to bringen ta in moderne produk-
sje tsjin reedlike prizen, mar as dat
slagget, hat men in eilan makke yn in
sé fan drinkelingen. Dy kinne it wetter
nou hielendal net mear kwyt. De tryste
wierheit is, dat de idealen fan de mins-
ken, dy’t de EEG opset hawwe, hoe lan
ger hoe mear forblikje en praktysk to-
rjochte komme yn it protektionistysk
farwetter fan de sterken.
Dütsklan en Frankryk, Italië en België
dogge, krekt as wy, alle war om in
hegere produksje mei minder minsken
mooglik to meitsjen. De EEG moat dan
bést, mei de reade beijen wie it ek al
sa en it ünthjit in rynske en romme op
bringst. Hjir yn it noarden stean de
jirapels prachtich en jowe romme bi-
skotten.
Men soe sa sizze, hwat wolle de lju
mear? En dochs, nou it waer sa gun-
stich is en de opbringsten bütenwenstich
dükt wer in oar risiko nei boppen en
smyt syn skaed oer it fruchtbere gea.
By mannich produkt is jammergenóch
de priis alhiel bidoarn, in diel fan de
reade beijen hingje jit oan ’e strüken en
wurde fan minsken net plókke, yn Süd-
Limburg kinne de hearlike Yellow-
transparents, dy iere simmerapel, de
kosten fan plökjen en transport net
hoedzje en bliuwe hja oan de swierdra-
gende beammen hingjen. Yn Noard-
Hollan seach ik heap oan heap, soms
sleatten fol, de kostbere blomkoal en de
hearlike tomaten. Hja bringe de mini-
mumpriis net op en draeije troch. De
priis fan de jirapels is fierst to leech en
op de setters wol gjinien in bod dwaen.
De aeijen binne nou al wiken lang op in
priis, dy’t seis de foerkosten net goed
meitsje kin en de priis fan de bargen
sakket by de wike. It is al slim, dat men
yn sa’n kostlike simmer sokke fortriet-
like dingen bilibje moat. En nimmen
wit hjir in ütkomst foar. It sechje as
men de boel frij liet, soe it foar legere
prizen wol plak fine, giet net op. As de
lju ien, twa dagen goedkeape blomkoal
iten hawwe, wolle se hwat oars en kin
jo gjin blomkoal mear kwyt. It iennich-
ste, hwat dêrmei birikt wurdt, is dat
alle blomkoal op in pear sinten komt en
de forbouwer praktysk neat krijt. It
ünsympathike trochdraeijen en fornea-
tigjen fan oerfloedige grienten is net to
In droeve toon begon een lied
te zingen in het pluimend riet
dat groeide aan de plas
De lauwe regen stroomde neer
De mensen zuchtten: „wat een weer!
We dachten, dat het ZOMER was!”
de „rüchskerne” en stond er ’s middags
bij ons bezoek om 4 uur nog.
We hadden er een prettig bezoek en
voelden ons er direct thuis.
„Fuort houn, yn ’e skuorre” klonk het
tegen de heemhond bij ons afscheid.
Hij deed het, zelfs de hond was de
Friese taal niet verleerd.
De terugweg gingen we over Leer.
Langs mooie wegen voerde de weg ons
in ruim 2% uur naar Bolsward.
De zuidelijke route van de Ommelan
denroute via Haren, Paterswolde, Eelde
(heel mooi), hadden we al eerder ge
reden. Ja, Emden is in een dagtocht
best te doen. We hebben nu begrepen
hoe aantrekkelijk het kan zijn ook eens
een stadje als vakantiedoel te kiezen.
VREUGDE OVER MAANVLUCHT
Bij de medewerkers aan het laborato
rium voor straalvoortstuwing in Pasa
dena, Califomie, heerst grote vreugde
na de geslaagde vlucht van de „Ran
ger 7” naar de maan.
kamer van de stad en het stedelijk ar
chief.
Wat ons bij het doordwalen van de
stad bijzonder trok, was de nog zicht
bare band met het verleden, ondanks
het feit, dat de stad grotendeels nieuw
is.
De naam Oost-Friesland geeft reeds de
historische band. Daarbij gerekend, dat
in het begin van de 80-jarige oorlog
Emden voor velen uit ons land een toe
vluchtsoord was, verklaart het feit, dat
er zoveel bekende namen voorkomen.
Reinalda, Reininga, Menninga, enz. Het
konden Friezen zjjn en zjjn dat van-
Volgens de statistieken van de Vol
kerenbond zijn er in de loop der laatste
8 jr in Argentinië 550.000 lammeren, in
de Zuid-Afrikaanse Unie 500.000 runde
ren, in Cuba 33 miljoen ton rietsuiker
en in Amerika 10 miljoen ton katoen
vernietigd. Dit was noodzakelijk om
prijs instortingen op de wereldmarkt te
voorkomen.
Aan de hemel kwamen donderkoppen
De wind boog alle bomen krom
en in de eerste waterdroppen
blonken stralen van de zon
De léétste stralen vrolijk licht
Toen trok de wijde hemel dicht!
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en
na hoort een 50 ha, half bouw-, half
greide. Zijn voorganger molk slechts 16
koeien, Postma al 36. En er is nog wel
meer uit te halen. Het intensief boeren
is de Duitser onbekend. Zij staan er van
te kijken, wat de Friese boeren hier
presteren. De melkprijs is ruim 30 pf.
Als de koeien vrij zijn van bepaalde
ziekten, wordt er wegens het „Grune
plan” nog 5 pf. bijbetaald.
Het gaat de Friese pioniers er goed,
maar er is gebrek aan arbeidskrachten
en er moet hard gewerkt worden.
Postma stond des morgens 3 uur al in
keling van het Westfaalse Industriege
bied werd Emden de belangrijkste
Duitse omslaghaven van erts en kolen.
In de laatste oorlog werd de stad vrij
wel geheel vernietigd. Havens en wer
ven bleven evenwel intact. Emden heeft
zijn plaats in de Duitse zeevaart en in
de scheepsbouw weten te handhaven.
Het van jaar tot jaar toenemende ha-
venverkeer heeft nu een hoogte van
ruim 11 miljoen ton bereikt.
De sterkste indruk van de bedrijvigheid
van Emden krijgt men van een tocht
door de haven met zijn reusachtige in
stallaties voor de omslag en het opslaan
van erts en steenkolen met de modern
ste transportinstallaties, de grote elek
trische centrale in de Nieuwe Binnen
haven, de indrukwekkende graansilo’s
en -pakhuizen in de Buitenhaven en met
de werven en de voorzieningen voor de
haringvisserij.
De 260 m. lange en 40 m. brede grote
zeesluizen bieden steeds weer een inte
ressant beeld, wanneer vreemde vaar
tuigen of schepen uit Emden zelf binnen
geloodst worden of uitvaren.
De oude verdedigingsgordel „Der Wall”
te vergelijken met ons bolwerk
omringt de stad ook nu nog. Op Zijn
bastions staan in plaats van kanonnen
mooie windmolens en vandaar glijdt de
blik over het verre, open Oostfriese
landschap.
Hier treft de bezoeker, ten westen van
Emden een van de meest karakteristie
ke landschappen van Oost-Frfesland
aan, het stille „Krummhörn”. Ver van
het grote verkeer liggen aardige mars-
land- en vissersdorpjes, maar nauwe
lijks door het voortgaan van de tijd
beroerd, met oude bakstenen kerkge
bouwen en burchten, als Pilsum, Hinte
of het schilderachtige Greetsiel.
Van de monumenten uit het verleden
de ruïne van de Grote Kerk, de weer
opgebouwde Nieuwe Kerk zet zich
de bouwtraditie van Emden op het ge
bied van religieuse en profane bouw
tot in de na-oorlogse tijd voort. Het
hoogtepunt is het nieuwe Raadhuis, dat
in 1962 gereed kwam in plaats van het
beroemde oude Raadhuis van Emden.
Het staat midden in de stad en her
bergt ook het Oostfries Landsmuseum:
voor geschiedenis tot de biedermeiertijd,
Nederlandse schilderijen uit de 17de
eeuw, de stads-zilverschat uit de 16e
haald en zo was dan ook een van zijn
eerste zorgen om nieuwe klokken te krij
gen. Ter verbetering van de viering van
de eredienst werd het hoofdaltaar ver
hoogd, waarbij in latere jaren nog ge
noemd mogen worden het aanbrengen
van een geluidsinstallatie en een nieuwe
centrale verwarming.
Op zijn advies kwam in 1953 de „Ka
tholieke Centrale” als samenwerkend
orgaan der plaatselijke katholieke orga
nisaties tot stand. Onder zijn pastoraat
werd ook veel in de parochie gebouwd.
Al spoedig na zijn komst werd het ver
enigingsgebouw St. Jozef verbouwd en
werd en een nieuwe conciërgewoning bij
gezet. Voor enkele jaren terug konden
een nieuwe kleuterschool en een nieuwe
lagere school worden gebouwd, twee
scholen die werkelijk een sieraad ge
noemd kunnen worden. Door deze nieuw
bouw kon het oude schoolgebouw met
veel en dankbare vrijwillige arbeid van
enkele parochianen in een mooi jeugd-
gebouw worden omgetoverd, terwijl bo
vendien in dit gebouw de vakschool van
de Zusters van J.M.J. een waardige
plaats kon vinden. Nog juist voor zijn
vijftigste priesterjaar is men begonnei»
met het bouwen van een modern bejaar
dentehuis.
Uit dankbaarheid voor de volle ijver,
voor de glorie van God en het heil der
zielen, waarmee de gouden priester ge
werkt heeft in zijn negentien jaren pas
toraat in Workum, bereidt de parochie
zich voor op een passende feestviering.
Op zaterdag 8 augustus zal de jubilaris
per trein van 19.05 in Workum aan ko
men. Na een feestelijke rijtocht door de
stad, waaraan de plaatselijke muziek
vereniging „Crescendo” en de katholieke
jeugdbeweging zullen meewerken, volgt
na een kort begroetingswoord een plech
tig lof.
Op zondag 9 augustus zal de jubilaris
om tien uur in de parochiekerk van de
H. Werenfridus een plechtige H. Mis
van dankbaarheid celebreren. Om 12 uur
volgt een receptie in het St. Jozefge-
bouw. ’s Avonds om 8 uur begint in het
St. Jozefgebouw een grote feestavond
voor genodigden en gehuwde parochi
anen. Het cabaretgezelschap Coos v. d.
Velde uit Amersfoort zal haar succes
show „Alle Hens” voor het voetlicht
brengen. Op maandagavond is dan de
feestavond voor de jongeren gepland
met medewerking van de cabaretier De-
bru uit Nieuw Amsterdam en de Wor-
kumer Accordeola’s. In september volgt
een aparte feestmiddag voor de school
kinderen.
soargje foar leanende prizen. Oant nou
ta bitsjut dat hegere prizen as eartiids
en foar de measte produkten kin men
dat yn EEG-forbAn organisearje.
Dêrneist sille hja mienskiplik de tokoar-
ten yn de struktuer en de merkorganl-
saesje to liif. Krekt dizzer dagen hat mi
nister Biesheuvel meidield, dat Neder-
lAn in plan yntsjinne hat om foar it
kommende jier 180 miljoen to ynveste-
ren troch middel fan it Jeropeeske ga-
ransje- en oriëntaesjefüns. Dit füns sil
yn de EEG-lannen de modemisearing
meifinansiere en de meidoggende lannen
sille der allegearre oan bitelje. Mear
ruilforkaveling, in greate moderne fé-
merk yn den Bosch, in moderne eksport-
slachterij yn deselde stêd, in greate
merkhal foar grienten en fruit yn Rot
terdam en net minder as 58 greate
graensilo’s en droegerijen om safolle
mooglik de risiko’s fan de rispinge to
forminderjen. Faeks sil it slagje om
yn de kommende jierren it moderne
westen in moderne agraryske struktuer
to jaen en foar dizze lannen in reedlike
situaesje mooglik to meitsjen. Mar sjog-
ge wy efkes fierder, dan wurdt it jin
bang om it hert, hoe’t it dan komme sil
mei de lannen yn it suden en easten,
hwert miljoenen minsken op in peil lib-
je, hwat wy üs net yntinke kinne. Sil it
lytse EEG-eilan syn diken heech ge-
n6ch opsmite kinne om it gewelt fan
trijekwart fan de wrald to kearen?
De risiko’s bliuwe, dat mist üs net en de
problemen wurde woi oars mar net lyt-
ser. Mear as yn de forroune jierren is
it wer saek de holle koel to halden.
Te Bolsward heeft zich zaterdag jl. bij
het Hollanderzet (in de volksmond ook
bekend als le Tille) een vreselijk onge
luk voorgedaan, dat aan de 13 jarige Jo-
pie Zeinstra uit Witmarsum het leven
heeft gekost. Het knaapje logeerde bij
de familie Huitema (De heer Huitema
Jr. was met zijn oudere zuster ge
trouwd). Hoewel hij daartoe geen op
dracht had hielp Jopie graag bij het op
halen van de brug, hetgeen in deze va-
kantietijd nog al veelvuldig voorkomt.
Ook zaterdag was dit het geval. Er
stond een strakke wind, die waarschijn
lijk het naar beneden zakken van de
brug bemoeilijkte. Jopie moet toen zo
als hij wel meer deed of heeft zien doen
bij de zakkende brug zijn opgelopen ten
einde die vlugger naar beneden te krij
gen. Vermoedelijk heeft een nieuwe
windstoot de brug weer omhoog ge
drukt, zodat de jongen bekneld raakte
en met een schedelfractuur en ingedruk-.
te borstkas .werd opgenomen. Hij moet
en 17e eeuw, de zeer bijzondere Wapen- 'vrijwel op slag zijn overleden.
Driemaal is scheepsrecht. Dit is dan het derde en (voorlopig althans) laatste
toeristisch hoofdartikel. Waarom altijd naar bos en hei, naar strand en duin?
Bolsward zelf heeft noch het een noch het ander en trekt ondanks dat veel
toeristen. Wat Is dan toch de attractie van zo’n stadje? Om dat te ondergaan
moet men eigenlijk zelf eens een dergelijke stad bezoeken.
Dat wij daartoe het Oostfriese Emden kozen voor autobezitters en snelbrom-
mers in een dagtocht best te doen deden wij op „oantrün” van de enthousiaste
voorzitter van de skotsploech, de heer W. Wielsma, die ons na zijn bezoek met
deze dansgroep aan Emden ter gelegenheid van de opening van het nieuwe
raadhuis er ons van had verteld.
ouds ook. Vooral een bezoek aan het
(met veel bloemen versierde) kerkhof
confronteerde ons met oud-Friese (voor)
namen.
De trots van de stad is inderdaad het
prachtige nieuwe raadhuis. Toen wij bij
ons bezoek terloops meedeelden, dat
wij Mitglied van de Stadtverwaltung
van Bolsward (raadslid) waren, werden
wij, zo zijn de Duitsers, direct met de
nodige égards behandeld. Ja, men wist
zich het optreden van de Skotsploech
nog best te herinneren. Vooral de echt
gouden kappen hadden indruk gemaakt.
De historische verzameling in het Oost-
Fries museum is de moeite waard. Vele
Nederlandse schilders hingen er, zoals
Gerard Terborg, Ruysdaal, maar ook
werk van Friese schilders bijv, van een
te Leeuwarden geboren bekende stille
venschilder. Ons vielen direct enkele Ita
liaanse landschappen op, o.a. van Moey-
oert, van wie momenteel ook werk is
te zien in Bolswards tentoonstelling. Een
typisch Italiaans heuvellandschap met
ruïnes en sarcofaag van Otter die
in Bolsward ontbreekt stond echter
aangeduid als „Hollands Landschap”.
We hebben de museumdirectie maar
even op de fout gewezen.
We hadden nog even tijd om iets van
de omgeving te zien. Ook de dorpjes
hebben typisch Friese namen Midlum,
Westerhuzen, Treepsum, Pewsum, Suur-
huzum.
Dat zich in deze streek veel Friese boe
ren hebben gevestigd, was ons bekend.
In laatstgenoemde plaats stopten we
naast de vervallen kerk met zadeldak-
toren bij een grote boerehoeve, waar
nu eens de gordijntjes niet op zijn Duits
waren gesloten. Goed geraden. Een Fries
P. Postma, afkomstig van Tjerkwerd.
We troffen het. Er was kraamvisite.
Een mevrouw Boschma uit de Hollan-
diastraat te Bolsward, fungeerde als
baker.
De wereld is toch maar klein! De heer
Postma was overigens wel in zijn nop
jes met zijn tweede zoon. Hij kan op
den duur wel werkkracht gebruiken.
Bij zijn grote boerderij, welhaast nog
groter woongedeelte een kasteel bij- oorlog waren de kerkklokken weg ge-
Gaat u vroeg op pad en is het u meer
te doen om al rijdende van het land
schap te genieten, dan zou een combi
natie met het rijden van de Ommeland-
route van de A.N.W.B. zelfs best moge
lijk zijn. De rijksweg 43 over Drachten
volgend, zou men dan bij Nietap-Leek
op deze route kunnen afslaan.
Deze voert door de juist in deze dagen
zo prachtige Groninger Ommelanden,
langs Zoutkamp en van hieruit met een
grote boog naar Appingedam. Van hier
uit of vanuit Slochteren (men heeft dan
de noordelijke helft van de route ge
reden een 60 A 75 km, waarbij U niet
moet verzuimen even de historische kerk
in Appingedam te gaan zien), moet u
afbuigen naar Nieuweschans.
Direct over de grens ziet u het verschil.
Alles aan huizen en landschap ziet er
onverzorgder en ruiger uit. Distels
schijnen wel een nationaal produkt te
zijn, ze tieren er welig. Hier en daar
ziet U nog de wonden van de oorlog
aan gebouwen en. mensen.
Wjj buigen af naar het kleine Ditzum.
Onze kaart gaf aan, dat daar een pont-
veer was over de Eems. Of het aan te
bevelen is durven we te betwijfelen,
maar persoonlijk werd het een voor ons
onvergetelijk onderdeel van deze trip.
Het pontje dat slechts cm de 2 uur bleek
te varen, was welhaast onvindbaar. Ten
slotte wees een schipper ons de weg.
Het was al „los” maar keerde bij ons
naderen terug. Er konden met moeite
na een halsbrekende rijtoer over een
wankel steigertje twee personen
auto’s bumper aan bumper op het
pontje. De overtocht duurde ongeveer
een kwartier en leek ons bij hoge gol
ven niet ongevaarlijk. Emden was toen
maar slechts een kilometer of zes.
Haven, scheepvaart, scheepsbouw en
visserij bepalen het leven van deze stad
tot ver in "de omtrek.
Emden ontwikkelde zich in de 16e eeuw
tot een van de belangrijkste havens
van het Europese vasteland. Zijn han
delsvloot deed niet onder voor die van
het opkomende Engeland en de naam
van Emden legde in de centra van macht
en handel van die dagen gewicht in de
schaal, aldus een ietwat opschepperige
folder.
Ongelukkige politieke ontwikkelingen
en de natuurramp van de verlegging der
Eemsbedding brachten na de bloei even
wel een plotseling verval. Eeuwen van
voortvegeteren werden onderbroken door
korte momenten van opleving.
Echter pas tegen het begin van de 20e
eeuw kwam Emden door het aanleggen
van het Dortmund-Eemskanaal, dat Em
den tot de bulkhaven voor het oostelijk
Ruhrbekken maakte, terug in de rij van
de grote Duitse Noordzeehavens. De
grote opbloei van het verkeer maakte
het in 1913 noodzakelijk ’t havengebied
lit te breiden door de aanleg van de
Nieuwe Haven. Door de snelle ontwik-
