Meesmuilen om de
regionale televisie-nota
Schwarzmeer Kozakkenkoor
Bolsward
op 21 augustus
in
ftl
Lt&J
Zijn het louter luchtkastelen
Wandellied
in de Friese ether
üs hjoed p p
to sizzen
- K
J
Wjl
F
Fan de Marlinytoer
Zilveren filmpjes
i A
I
Hwat hat Qabe Skroar
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeeï, Ilindeïoopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
IR1
1
T I
m|
DINSDAG 11 AUGUSTUS 1964
103e JAARGANG
No. 61
IT IENE JIER SEIT IT O ARE NET!
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Hoe hurd wy tsjintwurdich libje en hoe
hurd wy dêrom ek forjitte, blykt alle
dagen wer. Nou lizze Cyprus en Süd-
Viëtnam elts op ’e tonge, oer in pear
jier wit men skraechwurk mear, hwat
der bard is. t
Sa giet it ek yn it bidriuwslibben, hwert
de kaert alle jierren fannijs lein wurdt
en goed en biroerd mekoar ófwikselje.
Gelokkich liket it dit jier wer folie bet
ter as it dien hat, de molke en féprizen
togearre binne goed en de natür helpt
tige mei om iwol it simmer- as winter-
fuorjen gunstich forrinne to Hitten. En
mei dat de roede fan it gat is, seit it
op de dam naar Ameland, de aardgas
en de mogelijke olievondsten rond en in
het Waddengebied, die hier zeker niet
alleen economische veranderingen met
zich mee zullen brengen. Het eerst en
het meest hebben de mensen uit het
eigen gebied met deze zaken te maken.
Ook hier zijn er echter belangrijke mo
gelijkheden voor bijdragen aan het lan
delijk programma.
Het geestelijk leven in Friesland toont
een rijke verscheidenheid met eigen ge
beurtenissen en hoogtepunten.
Over al deze zaken licht het rapport
duidelijk in. Het is toch niet zo, dat U
het T.V.-rapport verwerpt, zonder het
te hebben gelezen? Dat zou pas belache
lijk zijn.
Tot wethouders van Bolsward zullen
worden verkozen de heren T. S. van der
Zee en J. de Haan.
Te Wommels werden op een weiland
plm. 60 ooievaars waargenomen.
De chr. muziekvereniging .Oranje’ kreeg
een nieuw vaandel aangeboden door de
heer J. Y. Heeres. Daartoe gaat Oranje
naar Ameland, waar de heer Heeres z’n
zomerverblijf houdt.
De paardenmarkt te Bolsward wordt
niet meer gehouden op het Hengstepad,
maar op de Nieuwmarkt. De aanvoer
was 130 stuks.
Aanbesteding wegdek Rijksweg 43 tus
sen Harkezijl en Bolsward.
De borst vooruit, je wangen bol
en zingen, wat je kan,
van do, re, mi, van fa en sol
Je wordt er vrolijk van!
En lopen maar de wereld rond,
lanks elke wilgenlaan,
want wandelen is zo gezond.
Daar kun je van op aan!
Langs karrespoor en heideland,
langs weide, park en bouw,
langs akkerweg en duin en strand:
de wereld is van jou!
De wolken wijzen je de weg.
Je loopt je zorg er uit,
langs beukenbos en meidoornheg,
als je een liedje fluit!
De wereld is vaak onbekend
langs beek, rivier of vaart,
maar loop je vérder dan het end,
dén val je van de kaart!
Dat is dan echt je eigen schuld
en het bekomt je slecht,
want je komt, met een reuze bult,
in 't niemandsland terecht.
3e week augustus 1939
Abonnementsprijs f 2-40 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Neat foraldert sa hurd
as nijs
I Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 N’a 18.30 uut 2660 of 2335
'(02157).
Vlak na de eerste wereldoorlog zijn op
verschillende plaatsen ter wereld de Ko
zakkenkoren ontstaan, waarvan sommi
ge welhaast even beroemd en andere
zelfs nog beroemder werden dan vroeger
de Kozakkenlegers. Het was in de tijd,
dat juist de tsaar van Rusland met zijn
gehele gezin op wrede wijze was ver
moord.
Aan het geslacht der tsaren bewaarden
de Kozakken menige herinnering. Zij
waren in de loop der tijden van vijanden
de vrienden der tsaren geworden en had
den het hun zo geliefde Rusland mee
tot grote bloei gebracht.
Nu de tsaar en zijn opvolgers waren
vermoord, achtten de Kozakken zich ge
roepen om te blijven ijveren voor het
behoud van de geestelijke waarden, die
in een eeuwenlange verbintenis tussen
het geslacht der tsaren en het Russi
sche volk waren ontstaan. Onder het
nieuwe 1
en cultuur In groot gevaar verkeren,
de Kozakken daarentegen hoopten door
oprichting van koren het overgeleverde
cultuurgoed te beschermen en de ver
drukte Oosterse kerk tot steun te zijn.
Boris Ledkovsky, de oprichter en eer
ste dirigent van het Kozakkenkoor van
de Zwarte Zee, stelde bijvoorbeeld zijn
koor voor twee belangrijke taken: le.
In openbare koorconcerten de aloude
sprekwurd, is de pine forgetten. Dochs
soe it tige ünforstannich wêze om de
bidriuwsütkomsten en de faktoaren dy’t
har bipale, net tige yn ’e gaten to hal-
den. Dat kin meihelpe om in al to mak
lik optimisme en likegoed in ünreedlik
pessimisme by de doar to kearen. Dêr
hawwe wy ek perfoarst gjin forlet fan.
Der is mar ien holding, dy’t it op den
dür goed docht en dat is réalisme, nof-
ter en klear de wurklikheit sjen. De
rykslanboukonsulint yn dizze hoeke to
Snits wurket der tige oan mei om de
boeren dat ünder eagen to bringen. De
hear J. Boerstra, dy’t him mei dizze
sektor yn it bysünder ynlit, lit kear op
kear in publikaesje yn it Ijocht komme,
dy’t mei greate krektheit de wiere si-
tuaesje nei foaren bringt. Net yn grea
te wurden, mar yn sifers, üntliend oan
in lyts trijehündert bidriuwen yn dizze
Südwesthoeke. Fan dizze bidriuwen
wurdt alles ta yn bysünderheden nei-
gien en optekene en dêrmei krije wy it
wiere byld fan de bidriuwssituaesje.
Ien ding is jammer en dat is, dat sokke
publikaesjes yn it Ijocht komme as der
al wer ien, twa jier foarby is. Sa is nou
forskynd: De gemiddelde bedrijfsresul
taten op de weidebedrijven in Z.W.-
Friesland over het jaar: 1962/’63.
En wy binne nou al wer oardeljier fier
der en gelokkich yn bettere forhal-
dingen. Dochs is dizze publikaesje tige
weardefol omt hja de biwizen levert
foar de ünrêst en üntofredenheit, dy’t
krekt mei de stimmerij foar de Twadde
Keamer düdlik nei foaren kaem. De üt-
set fan minister Marijnen, as lanbou-
minister, wie net bést en de wylde aksje
fan Koekoek hie doe de wyn yn de sei-
Door het voortdurend Instuderen van
nieuwe liederen uit de rijke schat van
Russische liederen kan ’t koor op zijn
grote tournees door Duitsland en W.-
Europa met een steeds wisselend pro
gramma komen. De doelstellingen van
het koor blijven echter onveranderd.
Veel van hun liederen z(jn opgenomen
op de gramofoonplaat en het koor ver
leent dikwijls medewerking aan radio-
en t.v.-uitzendingen.
MINISTER LUNS TERUG UIT HET
VERRE OOSTEN
Charmant als alt(jd groette minister
Luns de perschef van de Indonesische
ambassade, mevr. Wyarto, bij zyn te
rugkeer uit Indonesië en India vrijdag
ochtend op Schiphol. De bloemen, die
mevrouw Wijarto droeg, waren echter
niet voor de minister, maar voor diens
echtgenote
Zijn opvolgers als dirigent van het Ko
zakkenkoor werden Andrej Scholuch
(1951-1955), Sergej Horbenko (1955-
1960), Leonid Dorojysnki (1960-1962).
Thans is Nikolai Tripolitoff, die aan de
Zwarte Zee is geboren en stamt uit een
oud aanzienlijk Kozakkengeslacht, als
dirigent aan het Kozakkenkoor verbon
den.
Bij afwezigheid van de oprichter Boris
Ledkovsky staat het koor sinds 1961
onder toezicht en bescherming van de
Broederhulp in Lemgo, die in overleg
met de heer Ledkovsky ook de dirigen
ten aanstelt.
Ien. Dat jier leit nou yn sifers foar üs
en dizze wize net bést.
It jier dêrfoar koe hjir op 'e klaei jit in
winstsifer fan 245 goune de h.a. makke
wurde, op klaei mei fean 199 en op it
fean mar 10 goune. Dit winstsifer is
hwat der oerbliuwt as men alle kosten,
dus ek de arbeidskosten fan de boer en
syn bern, de hier en de rinte fan it brük-
te bidriüwskapitael en fansels foer,
kunstmest, lésten, wurktugen en alle
oare bidriuwskosten der öflükt. In ei
gen boer op ’e klaei, mei ien of twa
greate jonges, op In pleats fan 25 h.a.
koe sa’n jier in fiks ynkommen
meitsje. As eigen boer sparre hy de
hier, dat wie f 200,— de h.a. Dlene hja
alle wurk seis, dan wie dat f 700,de
h.a. Wie it fé en it reau syn eigen, dan
skilde dat alwer f 100,oan rinte de
h.a. Boppedat wie der in winst fan
f 245,de h.a. Meimekoar f 1245,de
h.a. dat makket dan in jierynkommen
fan 25 x f 1245,is goed 30.000 goune.
Mar sokke top-ynkommens yn in goed
jier as ’61/’62 kinne allinnich helle wur
de troch de inkelden, dy’t in eigen
pleats, mei alles der op en der yn frij,
bisitte. Dy hawwe dus in eigen kapitael
fan likernóch trijehünderttüzen goune.
De rinte fan sa’n kapitael is allinnich al
toalf oant fiiftsjintüzen goune. Dan
bliuwt der jit fyftsjintüzen goune oer,
mar der hawwe dan ek trije man of twa
it hiele jier foar arbeide. Binne it twa,
dan is it arbeidsynkommen 7500,de
man, mei alle sosiale lesten en risico’s
foar eigen rekken. Ik praet nou mar net
oer de bilêsting, dy’t by sa’n ynkommen
net minder as 8000 oan ynkomstenbi-
lêsting opeasket foar in hüshAlding mei
Te Bolsward zullen niet minder dan 4
raadsleden met september verdwijnen,
n.l. de heren S. E. Lunter, G. H. Boer-
sma, Radelaar en H. Mulder. De r.k.-
fractie komt met 2 nieuwe leden, de he
ren F. B. van der Meer en S. Nota. De
heer Mulder (chu) wordt opgevolgd
door de heer Zittema.
Doorwandel je dit land dan vlug
bij ’t licht van maan en zon
je komt heus weer in Holland terug,
waar je je tocht begon
Mart W. H. de Weerd
ook in zijn verdere ontwikkeling
belangrijke diensten te bewijzen.
Het werkterrein van organisaties en in
stellingen omvat een grote verscheiden
heid van mogelijkheden op geestelijk,
cultureel en maatschappelijk gebied.
Daarnaast zijn heel belangrijk de meer
specifieke verenigingen, die hun onmis
bare plaats in de Friese volksgemeen
schap hebben en zich in het bijzonder
bezig houden met het Friese leven. Men
kan hier denken aan: Fryske Akademy,
Fryske Kultuerried, Stichting Friesland
voor Maatschappelijk Werk, Economisch
Technologisch Instituut voor Friesland,
Boun fan Fryske Kunstners, it Fryske
Gea, organisaties voor amateurtoneel,
enz.
Dat het culturele leven tot de belang
rijkste elementen van het Friese regio
nale programma behoort, behoeft hier
geen nadere adstructie; ateliers, musea
en tentoonstellingen kunnen stof voor
uitzendingen leveren evenals evenemen
ten in de wereld van koren en orkesten,
voordrachtwedstrijden, Friese en Groot-
Friese Congressen, literaire forums en
speciaal op de positie van het Fries be
trekking hebbende onderwerpen.
De regionale televisie zal zeker ook het
geen op niet Friestalig gebied in Fries
land gebeurt, in zijn activiteiten moe
ten opnemen.
Op sportgebied vragen de uitingen van
de Friese regio de aandacht, zoals hard
rijden, kaatsen, „skütsjesilen” en fier
ljeppen. Het vooropstellen van de meer
specifieke Friese sporten betekent aller
minst dat de meer algemeen beoefende
sporten buiten beschouwing zullen blij
ven.
Op het gebied van recreatie en toeris
me is zonder meer duidelijk, hoe belang
rijk de inschakeling van de televisie is
bij het volgen van de grote veranderin
gen die zich hier aankondigen. Veran
deringen welke een bedreiging beteke
nen voor de bestaande culturele en
maatschappelijke verhoudingen en on
getwijfeld bepaalde spanningen kunnen
oproepen, maar die stellig van groot
belang zijn voor de toekomst.
Actuele zaken zijn ook op ander terrein
aan de orde. Hier kan gewezen worden
Het uit te voeren programma zal be
staan uit kerkelijke gezangen, o.a. van
Tschaikovsky, volks- en populaire Rus
sische liederen, die niet zullen nalaten
een diepe indruk op de toehoorders te
maken met een sterk verlangen om
nogmaals dit prachtige koor te kunnen
beluisteren.
Het is na veel moeite gelukt dit uitste
kende koor voor enkele concerten in Ne
derland te engageren. Zij zullen o.m.
optreden te: Amsterdam, Concertge
bouw en in Friesland als enige plaats
in „de cultuurstad” Bolsward in de
Martinikerk op vrijdag 21 augustus, 's
avonds 8 uur.
Voor deze beide taken moesten onder
ling van elkaar verschillende wegen op
het gebied der toonkunst door koor en
dirigent worden bewandeld, maar het
koor heeft juist door de combinatie van
deze beide thema-kringen zich de tech
niek yan het zingen op grandioze wijze
eigen gemaakt en heeft als één der
meest beroemd geworden koren een gro
te raam verworven over heel de wereld.
In 1951 kreeg de dirigent en oprichter
zelfs een eervolle benoeming tot profes
sor in de zangkunst aan een universiteit
in New York. Hem werd daar tevens de
regiem* in* Rusland* mochten kerk leldin? toevertrouwd van het dirigenten
seminarie en ook werd hij daar de diri
gent van het beroemde Metropolitan-
koor.
Onlangs publiceerden we reeds diverse conclusies uit het rapport van de studie
commissie voor Regionale Televisie, uitgaande van de Fryske Kultuerried.
Er is over dit rapport in de niet-Friese, met name Groninger bladen nogal ge
meesmuild. Regionale programma’s voor Friesland werden gezien als een over
dreven eis van de natuurlijk overdreven en al te zeer chauvinistische Friezen.
Wij laten dit voor wat het is. Het is blijkbaar nu eenmaal moeilijk de zon bij
een ander in het water te zien schijnen.
Een heel ander geluid dat wij vernamen, is het dat de Friese wens tot eigen
regionale televisie ziet als een utopie, een weliswaar gerechtvaardigde wens, maar
een onbereikbaar iets. Iets dat „niet haalbaar” is om een modewoord te gebrui
ken. Een luchtkasteel dus.
fjouwer bem om fan de formogensbi-
lêsting mar to swijen, Krekt dizze üt-
sünderlik hege sifers blike by neijer
ynsjoch folie minder gunstich to wêzen,
om’t hjir de kaptaelsynkomsten en de
bidriuwsynkomsten bymekoar teld wur
de. Mar op it net deskundige pubiyk
makket sa’n sifer in sterke, hoewol
forkearde yndruk.
Yn it jier ’62-'63 giene de ütjeften om-
heech en sakken de féprizen sterk.
Dêrtroéh wie it winstsifer op ’e kiaei-
9, op klaeifean —50 en op it fean
177. Dus rounom forlies. Mei oare
wurden: it bidriuw koe de rinte en de
arbeidskosten net opbringe. In diel fan
de kapitaelsynkomsten moast foar lib-
bensünderhald brükt wurde. De boeren
op in hierde-pleats en dat binne trije
fan de fjouwer, dy’t bidriuwskapitael
fan de lienbank brüke moatte, hiene it
tige dreech om de eintsjes bymekoar
to krijen en de fouraezjelju krigen yn
dat jier fierst to folie yn it boek.
Gelokkich is der yn twa opsichten for-
bettering kommen, de molkpriis kaem
heger en de fleisprizen setten de sok
ken der foargoed yn. Op in pleats fan
25 h.a. skilt dat daliks in hiel ein. Hoe-
folle krekt, dat sille de fierdere publi
kaesjes fan de hear Boerstra üs mei-
dertiid wol üt de doeken dwaen.
Hwa wit hoe dan de saken der foar stean
sille. Dat wit fansels nimmen, hwant it
iene jier seit it oare net. Wy binne al
bliid, dat it op it heden by de greidboer
wer goed liket en dan dit moaije groei-
sume waer der op ta, dan kinne de
doarpsfeesten wer mei glins fierd wur
de. En hwa soe harren dat net gunne?
Tj. de J.
Russische volksliederen ten gehore te
brengen; 2e. De godsdienstoefeningen
van de Russisch-orthodoxe kerk in
Duitsland door gezang een grotere luis
ter bij te zetten en een vriendenkring
verzamelen rondom de geestelijke lie
deren van de Oosterse kerk.
Wat deze laatste zienswijze betreft wil
len we toch graag enkele opmerkingen
maken. Toegegeven dat het zakelijk ge
zien een moeilijke opgave zal zijn.
Friesland heeft slechts rond een half
miljoen inwoners, dit is iets meer dan
de helft van het inwonertal van een
stad als ongeveer Amsterdam.
In een flink flatgebouw van 10 hoog en
16 woongelegenheden per bouwlaag, wo
nen méér mensen dan in een door snee
Fries plattelandsdorpje, n.l. 160 gezin
nen, pl.m. 700 mensen. Maar men lette
ook op het verschil. Deze paar honderd
flatbewoners hangen „als los zand aan
elkaar”, kennen elkaar niet eens bij de
naam, laat staan van karakter. Er is
geen enkele binding. Niets is er gemeen
schappelijk, dan het grote gebouw en
misschien een speelterras voor de jeugd.
Stel hiertegenover een dorp van hetzelf
de aantal inwoners. Dit heeft historie.
Hier kent men elkaar, eikaars familie,
is sprake van een levensgemeenschap,
heeft men een eigen school, eigen kerk,
eigen muziekkorps en/of zangkoor, dam
club, vrouwenvereniging en noem maar
op.
De ouden van dagen gaan samen op
stap, er is een dorpsfeest enz. enz.
Dit alles maakt een dorp als levensge
meenschap belangrijker dan de geza
menlijke bewoners van een flatgebouw,
die misschien talrijker zijn, meer kapi
taal en auto’s hebben.
Zo ongeveer het is maar een zwak
beeld is ook de verhouding Friesland-
grote stad met eenzelfde aantal inwo
ners. Structureel is de situatie dus ge
heel anders.
Een eigen regionaal programma mag
velen overdreven lijken en niet te ver
wezenlijken, er mogen grapjes over wor
den gemaakt en over gemeesmuild, men
vergete niet, dat dit het geval is ge
weest met tal van zaken, die men nu
gewoon is gaan vinden.
Toen Dr. G. A. Wumkes in Tzum zijn
eerste Friese preek hield, liep een oud
vrouwtje de kerk uit omdat het „ko-
meedzje” was. Nu vindt men een Frie
se dienst heel gewoon. Toen dezelfde
Dr. Wumkes het idee opperde van een
Friese bijbelvertaling, achtte men dit
onbegonnen werk en een niet haalbare
zaak (al gebruikte men toen deze term
nog niet). Toch kwam de Friese bijbel
er. Toen Ds. S. Huisman pleitte voor 't
instellen van een Friese Akademy als
centrum voor Friese wetenschap, mees
muilde men ook, niemand zou nu de
Fryske Akademy willen missen.
De Fryske Kultuerried was een klein
plantje, in het begin een beetje „ge-
piel” van idealisten, nü is het culturele
leven er zonder niet meer te denken.
En zo zou men tal van zaken kunnen
noemen. Wij leven in een tijd van storm
achtige ontwikkeling. Dit moet ons er
voor hoeden direct alle nieuwe initiatie
ven af te wijzen.
De commissie, die met het rapport
kwam, heeft er maandenlang intensief
over gestudeerd. Hebben degenen, die
het hele idee bij voorbaat afwijzen, dit
ook Wie eerlijk de T.V.programma’s op
dit punt volgt, zal moeten toegeven dat
de Friese cultuur er bekaaid afkomt.
Het blijft bij wat folkloristische pren
tjes, het wezenlijke van de Friese cul
tuur gaat men veelal voorbij. Men hoort
voor de T.V. allerlei talen, behalve de
Friese.
Voor het regionale programma biedt
Friesland evenwel een overvloed van
onderwerpen. Een volledige opsomming
daarvan is onmogelijk. Wel is getracht
tot een eerste inventarisatie te komen,
een bloemlezing daaruit is aan het rap
port toegevoegd. Het eigen televisie
programma zal in het begin vooral re
gionaal nieuws en actualiteiten bren
gen en het zal aan dit nieuws en aan
deze actualiteiten een bepaalde achter
grond dienen te geven in de vorm van
eenvoudige documentaires. Het regio
nale potentieel van scheppende en uit
voerende krachten is ongetwijfeld in
staat het programma voor Friesland
Bolswards Nieuwsblad
