VEEFOKKERIJ
PROBLEMEN ROND DE FRIESE
Lof voor
Qabe Sb roar
„de 18 van Mantgum
103eJAARGANG
No. 95
DINSDAG 8 DECEMBER 1964
us hjoed
J. s.
Hllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllin
Fan de Marlinytoer
II
to sizzen
Zilveren filmpjes
De ielrigersnêsten
X:-
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Nieuw initiatief van
bestuur Chr. scholen
te Sneek
r
Diensttijd en soldij
blijven ongewijzigd
Wymbritseradeel.
NIEUW LABORATO RIUM IN PETTEN
Hwat hat
naar
bedoeld voor leerlingen,
Tj. de J.
I’*
oogst van aardappelen overvloedig
pootaardappelen doen helaas vele
ingaan. Het is het tweede slechte
Advertentieprijs: 15 cent per tnni
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
HOE SIL DE REAKSJE FAN DE
BOEREN WEZE?
fetmakket. Yn ’e mande mei foerfirma’s
of koöperaesjes wurde aloan mear mest-
bidriuwen ynrjuchte en giet yn itselde
tempo de hinne- en pikemesterij fan de
normale buorkerijen wei. De fraech is
nou mar: bliuwt it dêr stean of sil ek de
normale bou- en greide nei greate bi-
driuwsfoarmen oergean. It is wier, by
bargen en hinnen komt winlik it lan der
neat mear op oan. Wy troffen okkerdeis
in pikemesterij oan yn de Jouwster buor-
ren, dat is al in agrarysk fabrykje wur-
den sünder lAn.
En dy kant giet it mei de bargen ek hoe
langer hoe mear üt. Ik leau net dat dy
Ontwikkeling to kearen is en dêrom kri-
get it lytse bidriuw op 'e sangroun it
swier to forduorjen. De sifers wize dat
ek al in skoft üt, hwant wylst it yn de
greidegebieten mei it oantal kij oan it
sakjen is, komme op de sangrounen hiel-
tyd mear kij.
It jierforslach fan de sintrale molkkon-
tröle lit üs sjen, dat yn Fryslan en yn
Noard-Hollén it tal kij tobek giet, wylst
yn Geiderlén en Braban mear komme.
De flecht üt de lanbou is der om twa re
den folie sterker as hjirre. Alderearst is
de bidriuwsgreatte dêrre 5-10 h.a. hwer-
yn de jongerein yn it algemien torjucht
plak is de yndustry krekt op de san-
plak is de yndustry krekt op de de san
groun jit folie mear yn it opkommen,
hwertroch de jonges en famkes fan dy
lytse spultsjes makliker oerstappe nei
de fabryk yn eigen kontrei. It gefolch is,
dat ek krekt yn dy hoeken de bilangstel-
ling foar de oplieding ta boer tige lyts
bigjint to wurden en de lanbouskoallen
folie minder learlingen hawwe. Yn dizze
Ontwikkeling leit nei üs miening in wich-
Nederland heeft een tekort aan rijks-
veldwachters.
Gevraagd jongens, 14 tot 15 jaar, Kleer
makerij JVed. R. J. Miedcma, Wommels,
Extra fijne leverworst 25 cent per pond.
Jan Adema, KI. Hoogstraat 4.
Afscheid ds. A. A. van Ruler, herv. pred.
te Kubaard.
Weeshuisvoogden zullen voor 1940 geen
subsidie aan het Julianapark verlenen.
Deze subsidie bedroeg in 1938: f 2350,
Een fles vruchtenwijn plus pot boe
renjongens of een y2 pot boerenmeisjes,
samen voor f 0,80. Hettema, Marktplein.
Mej. T. M. te B. Gelieve de verbroken
briefwisseling te hervatten. H. V. te K.
2e week december 1939
Abonnementsprijs f 2 40 per kwartatl
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
De beammen stiene heech
Sa skier en sa dróf
Tsjin it Ijocht fan ’e dage
Yn 't aide slotshóf
Nou binne dy leech
Har jongen bin der üt
De biwenners binne fuort
Op ’e flecht nei it Süd
Yn ’e swypkjende tüken
Widzjend yn ’e loft
Wachts je hja langjend
Op ’t nije maeitiidsskoft
Fier boppe it wetter
Yn ’e beamtüken sjoud
Sieten noch de nésten
Troch de ielreagers boud
Wêz wizer as in oar
mar siz it him net
It wetter yn ’e grêften
Stie oer 'e flotgêrzen hinne
Mei hjir en der reid
Oan ’e kant fan ’e finne
N-
Bolswards Nieuwsblai
tige les. Wol namlik it boerebidriuw ta-
komst hawwe en de jongerein talaitsje,
dan sil dat bidriuw ek oan moderne eas-
ken foldwaen moatte. Dan sil der ek in
libben mooglik wêze moatte, dat yn mo
derne eagen akseptabel is, sawol finan-
sieel as sosiael. Is dat net sa, dan bliuwe
der hjir of der wol inkelde wrotters oer,
dy’t har dit foar leaf nimme as hja mar
buorkje kinne, mar takomst sit der net
yn. Dêryn stean de boeren net allinnich.
De skipperij, de winkelman, de slachter,
de skearbaes, de skuonmakker en folie
mear biroppen, ünderfine datselde. Yn
myn jongestiid wiene hjir yn in lytsere
stêd wol tweintich grientelju, dy’t neist
har winkeltsje mei de karre sutelen. Nou
is it mei trije, fjouwer ütiten, de iene nei
de oare is sneuvele. Dochs wiene dizze
minsken wol warber en makken lange
dagen en sobere fortsjinst. Mar har me-
thoade wie net mear fan dizze tiid en
dêrom moasten hja de striid forlieze.
Mei de binnenskipperij is ’t itselde drama
Fansels hja binne der jit wol, mar hok-
for fikse jongkeardel keapet jit in skip-
ke fan 30, 40 tünne om dêrmei syn ta
komst to sykjen. Net ien mear. Dêrom
mei it andert op de radikale taspraken
ek net allinnich bistean yn it ófwizen
fan dy ekstreme perspektiven. Der sil ek
mei alle krêft en alle man wurke wurde
moatte om oan de boerestan in solyd
founemint to jaen, hwert hja de takomst
op treast binne.
Dit founemint sil net foarby gean kinne
oan de easken, dy’t oan elts bidriuw op
it heden steld wurde, to witten, dat it op
in ekonomysk en sosiael-forantwurde
wize de produksje fan boufruchten, mol-
ke en fleis dwaen kin. Soe it sa wêze.
De gunstige weersomstandigheden van het lopende jaar stemden spreker dank
baar. Op de weilanden was er gedurende de gehele zomer voldoende gras. Ook
kon er een ruime hoeveelheid wintervoet worden gewonnen.
De. veeprjjzen waren veel gunstiger dan het vorig jaar. Waren de graanopbreng
sten niet overal zo hoog als werd verwacht, opbrengst zowel als suikergehalte
van de suikerbieten was gunstig, terwijl de
was. De prijzen van eet-, doch vooral van
akkerbouwers echter met zorg het voorjaar
jaar voor aardappeltelers achter elkaar.
Een in- en exterieur van het nieuwe laboratorium voor sterk radioactieve ob
jecten op het terrein van het reactorcentrum Nederland te Petten, dat zater
dagochtend door Prins Bernhard officieel in gebruik werd gesteld. Op de
interieurfoto zien we het betoncellenfront met de manipulatoren (master Sla
ves), waarmee de radioactieve stoffen worden verplaatst.
De ontwikkeling op het gebied van de
samenwerking tussen de verschillende
coöperatieve verenigingen noemde spr.
niet steeds zoals hij dat gaarne zou
zien. Het moet naar zijn mening worden
betreurd dat de pogingen te komen tot
een gelegenheid voor het gemeenschap
pelijk opslaan van graan in de noorde-
menwerken tussen boeren onderling, die
door de tweede secretaris, de heer W.
Hoornstra, werd bedacht en bevorderd.
Spreker doelde hier op de, ook reeds
buiten ons gewest bekend geworden sa
menwerking tussen de zogenaamde acht
tien van Mantgum.
Het laat zich aanzien, dat hier belang
rijke mogelijkheden schuilen voor de
zelfstandige boeren. De vorm van sa
menwerken houdt in dat ieder zijn vol
ledige zelfstandigheid behoudt, doch dat
op vrijwillige grondslag ieder zijn werk
kracht en die van zijn personeel en zijn
werktuigen voor de samenwerkers in de
groep beschikbaar stelt.
Bij de aanvang wordt nagegaan hoeveel
mankracht en hoeveel werktuigen be
schikbaar zijn en hoeveel en welk soort
werk zal moeten worden verricht.
Tekorten kunnen worden aangevuld door
een werktuigencoöperatie of een loonbe
drijf. Een werkverdeler zorgt dat werk
krachten en werktuigen ter bestemder
plaatse komen. Iedere deelnemer werkt
dat in oare bidriuwsfoarm bygelyks de
molke twa sinten de mingel goedkeaper
leverje kin, wylst de produsinten in reed-
lik ynkommen hawwe, dan sil dy bi
driuwsfoarm it winne. Dat keart gjin
minske. En as in oare bidriuwsfoarm
foar deselde sinten de molke leverje kin
en hja kin de minsken in better en koar-
ter wurkwike jaen, mear gemakken en
mear frij, dan wurdt it ek in hiele toer
om dizze boat óf to hélden. De léste tiid
wurde de stimmen lüder dy’t pleitsje
foar fêstigingseasken ek foar de boer.
Hja kinne my net to lüd klinke, hwant
dit is ien fan de earste dingen, dy’t barre
moat.
De jonge man, dy’t foar syn libben it bi-
rop fan boer ütkart, sil dêrfoar klear wê
ze moatte en wol yn trije opsichten. Al
derearst moat hy yn de praktyk mins
tens fiif jier it biwiis levere ha, dat er
in boer yn sit. Dêrneist moatte de finan-
siële middels sadanich wêze, dat er in
bidriuw oangean kin. En op it trêdde
plak moat hy in oplieding hawn hawwe,
hwertroch hy de fragen fan syn birop
oan kin. Dus ek in diploma fan in Lén-
bouskoalle. Dêrneist sille boeren, eig-
ners, organisaesjes en regearing alles
dwaen moatte om de situaesje fan de bi-
driuwen modern to meitsjen. Hwant al
linnich in bidriuw, hwert it wurk sa ra
tioneel mooglik dien wurde kin, biedt ta-
komstmooglikheit. Oer de mentaliteit
fan de boerestan wol ik de oare kears
dan graech in wurdmannich sizze.
Hwant dat is net it minst bilangrike fan
de punten dy’t oer it takomstich lot fan
de boerestan bislisse sille.
Op de algemene najaarsvergadering van de Friese Maatschappij van Landbouw
op donderdag 3 december 1964 te Leeuwarden, heeft de voorzitter, Ir. G. J. A.
Bouina L.I. te Kimswerd verschillende aspecten in het landbouwbeleid belicht,
die van een dusdanig belang zijn, dat wij het nuttig achten deze hier nog eens
te releveren.
Het bestuur van de vereniging voor chr.
schoolonderwijs heeft besloten om in de
loop van dit cursusjaar een school te
openen voor kinderen met leer- en op
voedingsmoeilijkheden.
De minister van O., K. en W. heeft voor
deze school subsidie toegezegd en op de
vergadering van de ge-
het plan tot stichting
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindelcopen, Wonseradeel, Workum en
noemde spreker het nieuw kweekbedrijf
Ropta onder Metslawier in de gemeente
Oostdongeradeel.
65 ha uitstekende kleigrond, twee boer
derijen en een geheel nieuw kweekbe
drijf zijn daar thans bij de Maatschappij
in gebruik.
Met grote belangstelling volgen wij de
ontwikkeling van de tuinbouw in ons
gewest, aldus spr. Ook hier vinden ver
schuivingen plaats. De groenteteelt in
de volle grond loopt terug en de teelt
van groenten en bloemen onder glas
wordt van toenemende betekenis. De
verbouw van gladiolen en tulpen neemt
eveneens toe.
Er zit vooruitgang in onze Friese tuin
bouw.
Er is veel fruit geoogst van bijzondere
klasse. De eerste hoedanigheid van ge
vraagde rassen kon een enkele keer voor
redelijke prijzen worden verkocht.
Meestal was de prijs maar matig en
laag.
In de groenteteelt waren de opbrengsten
zeer goed, vooral bij tomaten en bloem
kool. De prijzen waren op bepaalde tijd
stippen te laag.
Het is weer eens te meer gebleken, dat
onze veilingen een doeltreffend middel
vormen tegen bederven van de markt.
Onze tuinders mogen zich gelukkig prij
zen dat zij door hun veilingen in staat
zijn een merkbare invloed uit te oefenen
ten gunste van de prijzen.
Wat de Nederlandse landbouw in zijn
geheel aangaat zoekt de huidige over
heid het vooral in wat men noemt een
krachtig structuurbeleid.
Het prijsbeleid lijkt welhaast
het tweede plan gedrongen.
Minister Biesheuvel zegt ip zijn toe
lichting op de landbouwbegroting dat de
inhoud van het markt- en prijsbeleid
voor de landbouw in hoge mate wordt
bepaald door gemeenschappelijke rege
lingen in E.E.G.-verband.
Spr. veroorloofde zich in dit verband
twee opmerkingen. In de eerste plaats
behoudt onze minister volgens hem voor
lopig hier en daar nog wel wat ruimte
voor een nationaal landbouwbeleid,
waarvoor hij zelf geheel alleen de ver
antwoordelijkheid draagt.
In de tweede plaats:
De Nederlandse minister, die te Brussel
in de E.E.G.-raad aan de besluitvorming
deelneemt is daarvoor tegenover onze
eigen volksvertegenwoordiging verant
woordelijk en zal zich dienovereenkom
stig moeten gedragen.
Een Nederlandse minister kan te Brus
sel het belang van onze landbouw voor
opstellen, maar hij kan ook voor andere
belangengroeperingen opkomen.
Nederland mag in het geheel van de
E.E.G. een klein land zijn, het maakt
niettemin groot verschil welke houding
onze regering te Brussel aanneemt in
de gemeenschappelijke besluitvorming.
In zijn openingsrede schonk spr. ook
aandacht aan een nieuwe vorm van sa-
met zijn eigen machines. De gewerkte
uren, zowel van de boeren, de werkne
mers, als de werktuigen worden aan
het eind van het jaar onderling verre
kend.
Een jaar geleden is met deze vorm van
samenwerken te Mantgum begonnen
door 18 boeren met tezamen 468 ha.
Het is gebleken, dat er bijzonder goede
uitkomsten zijn verkregen, hetgeen on
getwijfeld mede door de gunstige weers
omstandigheden is veroorzaakt. De deel
nemers aan deze proef zijn uitermate
tevreden en het ligt in het voornemen
deze aantrekkelijke vorm van samen
werking ook elders te beproeven.
Sprr. vroeg bijzondere aandacht voor
de mogelijkheden welke hier liggen.
Het is het overwegen waard of ook in
het gebied van onze afdelingen elders er
met voordeel gebruik van zou kunnen
worden gemaakt.
De aantrekkelijke nieuwe mogelijkheden
van deze werkwijze Zijn dat men als
boeren gemeenschappelijk werkzaam is.
laatstgehouden
meenteraad is
goedgekeurd.
Deze school is
die in een of ander opzicht bijzondere
leermoeilijkheden ondervonden bij het
onderwijs op de gewone lagere school.
Tengevolge van deze moeilijkheden kun
nen zich allerlei storingen voordoen, die
soms ook tot uiting komen in het ge
drag van deze leerlingen.
Het hoeft helemaal niet te betekenen,
dat deze kinderen een tekort hebben aan
algemene intelligentie, maar dat ze toch
een meer individuele benadering behoe
ven. In een L.O.M. school is dit te reali
seren doordat in deze school de onder
wijzer! es) in zijn/haar klas belast wordt
met gemiddeld vijftien leerlingen.
In vele plaatsen in ons land zijn deze
scholen opgericht en overal blijkt dat de
belangstelling voor dit onderwijs groot
is, zodat verschillende scholen ’n wacht
lijst moeten aanleggen, omdat ze alle
aangëmelde leerlingen niet kunnen toe
laten.
De school in Sneek is bedoeld als streek
school, zodat ook leerlingen uit de om
geving met deze school gebaat kunnen
zijn.
De reiskosten voor het bezoeken van de
school komen voor vergoeding in aan
merking.
gaan moet worden in hoeverre van va
ders met goede eigenschappen een beter
gebruik kan worden gemaakt.
Een nauwere samenwerking tussen de
talrijke bestaande verenigingen voor
K.I. moet, volgens spr., ernstig worden
overwogen.
r,J„ oHet lijkt spreker vooral ook voor de
lijke kleibouwstreek niet zijn geslaagd, jongeren, leerzaam kennis te nemen van
Dit moet zijn toe te schrijven aan een
onbestemde vrees voor het voortbestaan
van een eigen vereniging. Hoezeer het
verheugend is dat leden zich verknocht
voelen aan hun eigen vertrouwde
coöperatie, samengaan zal op den duur
nodig zijn. Wij blijven de hoop koeste
ren dat eerlang een oplossing voor deze
kwestie gevonden zal worden.
Door het gebruik van maaidorsers komt
een steeds groter deel van de oogst on-
middellijk beschikbaar. Het is bekend,
dat het onmiddellijk verkopen ervan de
verbouwers nadeel berokkent. Het in één
hand brengen geeft de boeren voordeel.
Ten aanzien van het samenvoegen van
coöperatieve zuivelfabrieken wordt hier
en daar de vraag gesteld of bepaalde
samensmedingen met het oog op de toe
komst wel de meest gewenste zijn. Thans
zouden nog te veel fabrieken worden
samengevoegd, waardoor toevallige om
standigheden de neiging tot gezamen
lijk optreden iets sterker is dan elders.
In het belang van een doelmatige ver
werking van onze melk in de toekomst
zou waarschijnlijk in een aantal geval
len een andere samenwerking beter zijn
geweest.
In het vervolg van Zijn rede besprak de
voorzitter de melkopbrengst van ons
beroemde Friese vee.
Wij nemen in de wereld een bijzondere
plaats in als veefokkers, aldus spr. Gro
te invloed heeft ons Friese vee op de
zwartbonten in de gehele wereld gehad.
Thans komen er berichten, dat de ge
middelde opbrengsten van onze koeien
niet mee kunnen komen met die uit an
dere Nederlandse gewesten. Soms ont
wikkelen de beschouwingen hierover zich
in onaangename richting.
Het is mijn mening, die gelukkig door
velen in dit gewest wordt gedeeld, dat
het noodzakelijk is deze uitermate be
langrijke aangelegenheid in studie te ne
men en te onderzoeken in hoeverre
maatregelen mogelijk en gewenst zijn.
De opvattingen over de oorzaken lopen
bij de verschillende deskundigen nogal
uiteen. Er is een groep die deze wil
zoeken in uitwendige omstandigheden.
Daarnaast zijn er een aantal deskun
digen, die de mening zijn toegedaan,
dat vooral erfelijke omstandigheden oor
zaak zijn.
Het is wellicht niet algemeen bekend,
dat zich op onze westelijke zeeklei be
zwaren voordoen met het in leven hou
den van kalveren van voor het eerst
kalvende koeien tijdens de geboorte. De
verschijnselen wijzen op stoornissen in
de voorziening met mineralen.
Een merkwaardige omstandigheid op
deze van nature zo rijke zeekleibodem.
Zelfs natrium schijnt hier voldoende be
schikbaar te zijn.
Ook komen hier aanzienlijke verlagin
gen van de melkgiften op bepaalde be
drijven voor. Onderzoek is dringend ge
boden.
Daarnaast is het wenselijk kennis te
nemen van de opvattingen van bekwa
me deskundigen op het gebied van de
fokkerij.
Vooral ook de werking van onze ver
enigingen voor kunstmatige bevruch
ting verdient in het onderzoek te wor
den betrokken. De invloed van één va-
derdier kan hier zeer groot zijn. Nage-
wat zich de laatste 50 jaar op het ge
bied van het bestrijden van ernstige
veeziekten zoals tuberculose en besmet
telijk verwerpen in ons gewest heeft
afgespeeld.
Gemakkelijk is de bestrijding van deze
veeziekten niet geweest. Wanbegrip en
ernstige tegenkanting werd daarbij on
dervonden.
Met open oog en met vaste hand is deze
bestrijding echter aangevat. In 1919
werd de Gezondheidsdienst voor Vee in
Friesland opgericht. In bepaalde vee
rijke streken van ons gewest leed de
helft van de veestapel aan tuberculose.
15 mei 1950 kon bij Provinciale veror
dening worden bepaald, dat geen dieren
reagerende op deze ziekte aanwezig
mochten zijn.
In 30 jaren was het doel bereikt!
De bestrijding van het besmettelijk ver
werpen is nog niet geheel voltooid. Er
zijn thans nog een kleine 20 boerderijen
die niet vrij zijn. Een uitbreiding be
hoort zeker tot de mogelijkheden.
De bestrijding heeft veel geld gekost,
doch kostte deze gevreesde ziekte on
ze boerenstand niet oneindig meer?
Het is in Friesland altijd mogelijk ge
bleken met elkaar te besluiten datgene
te doen wat in het gezamenlijk belang
gedaan moest worden. Het vertrouwen
is gewettigd, dat dit ook in de toekomst
het geval zal zijn.
Een belangrijke werkzaamheid van de
Friese Maatschappij van Landbouw
Men kin om dy dryste profetyën wol ris
laitsje, mar dêr mei it net by bliuwe,
hwant dy't op tiid de beakens net for-
set, rekket yn de Onderwal.
Sa't Ir. G. Bouma dizze wike op de gear-
komste fan de Fr. Mij. sei: Der foroaret
op it heden yn fiif jier mear as eartiids
yn fyftich en dêr is dus wol reden jin óf
to freegjen oft dy foroaringen sa fier
gean sille as somtliken miene. Hja wize
dêrby alderearst nei de gong fan saken
by de bargen en de hinnen. Dy binne al
greatendiels fan de buorkerijen oerstapt
nei spesiael-bidriuwen, hwert men yn it
great piken en hinnen, biggen en bargen
De Tweede Kamer heeft dinsdag bij zit
ten en opstaan de twee amendementen
verworpen, die de socialistische afge
vaardigde, de heer Wieldaaijer, verle
den week bij de behandeling van de be
groting van defensie had ingediend en
die vroegen om verkorting van de dienst
tijd en verhoging van de soldij. Vóór da
moties stemden de pvda, de psp en da
cpn.
I
i
1 1
a.:
