Sir Winston Churchill
zondag overleden
Droevig ongeval eiste
drie doden
;wiiM
- J. J
f
Zaterdag a.s. staatsbegrafenis
Rouw in Molkwerum
Qabe Skroar
B
Fan
Martinytoer
T'
It presinlsje
Zilveren filmpjes
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiii
I
f
ÏCfe JAARGANG
DINSDAG 26 JANUARI 1965
No. 7
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
üs hjoed
1
LI
to sizzen
.*4
l
y
4
SB
weG sa» r»
P-
A -1^8 f
F
^.4
Wymbritseradeel.
(-{wal haf
van
rou-
PYT
Koningen.
Grote visie.
een
IN
BILANGRIKE ONTWIKKELING
w
Sü'
MM
r
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Contractprijzen op aanvraag
Elfmerentocht per schaats door dooi uit
gesteld.
De bevolking van Bolsward groeide in
1939 van 6831 tot 6854 personen. In
Workum daalde het aantal 3827 tot 3801a
Wim Kan hie ’t blykber yn ’e gaten
Minister Andriessen en ik
Bin’ op it mêd fan humor maten
It jowt üs allebeide skik.
Dêrom liet ik ’t kadótsje oanbiede
Wy passe togearre skoan yn ’t span
De ien lit him troch de oare liede,
Andriessen is alhiel myn man.
Humor en polityk is ien
Hoenear sil ’t troch de wrald forstien?
Weromgean is better
as in kweade sprong dwaen
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Uitgave: A. J. OS1NGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactre-adres;
Marktstraat 13
Telc-f. 2451 Na 18.30 uui 2660 of 2335
(05157)
Abonnementsprijs f 2 40 pet kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Minister Andriessen waerd frege
Just foar syn Afrikaenske trip:
Kom ’t reisgjen jo net Ongelegen?
Krekt mei aldjier sa’n fiere wip?
Welné! sei de ekselintsje fleurich,
Hjir thus is dochs hast neat to dwaen,
In aldjiersjoun is saei en treurich,
Sunder in praetsje fan Wim Kan!
Laatste week januari 1940
Een deel van de Meint Feningastraat
in Hoogezand wordt al sinds jaar en
dag versperd door ’n zeventlental gro
te, roestige ankers. De eigenaar van
de ankers is ook eigenaar van ’t stuk
je grond waarop zij liggen en stelt, dat
hoewel de gemeente het heeft laten be
straten en als rijweg heeft bestemd hij
het gebruiksrecht van de grond houdt.
Het probleem is vandaag in hoger be
roep voor de Kadi geweest en de ge
meente is in het ongelijk gesteld: nog
steeds moet het verkeer met een bocht
om het obstakel heenrijden
HET KERKHOF VAN ST. MARTINUS
Enkele minuten na 8 uur kwam zondag
morgen het einde van Churchill.
Gedurende drie dagen, van woensdag af,
zal zijn stoffelijk overschot, in een eike-
houten kist, gemaakt van hout uit de
tuin van het ouderlijk slot in Blenheim,
opgebaard liggen in Westminster Hall.
Eén andere premier heeft hier slechts
vóór hem gelegen, Gladstone want
dit is de hal van Koningen en Koningin
nen.
Zaterdag volgt dan, met al de pracht
en praal, die een land vol tradities kan
opbrengen, de staatsbegrafenis, bijge
woond door koningin Elizabeth, prins
Philip en de koningin-moeder, en staats-
en regeringsleiders uit de gehele we
reld.
President Johnson wil als zijn dok
ters het hem toestaan de Ameri
kaanse delegatie leiden.
President De Gaulle, een man die an
ders onder geen beding naar Engeland
zou Zijn gekomen, zal aanwezig zijn.
Duitslands huidige en vroegere bonds
kanseliers Erhard en Adenauer, worden
verwacht. Turkije’s premier Inönü, Is
raels grote leideer Ben Goerion en de
Hinnaerderadiel, Wünseradiel, Boalsert,
Warkum, Himmelommer Aldferd en
Gaesterlan. Dan wie it St. Juttemis wur-
den, foar’t de wei der kaem. Dit is gjin
gemeentelik bilang, dit is in primair pro-
vinsiael bilang en nimmen oars as de
provinsje kin en moat hjir fan wegen
komme.
It twadde nuodlike punt wiene de kos
ten. It Ryk haldt de provinsjes koart,
hja krije in pear miljoen üt it provinsje-
füns en dêrmei moatte hja buorkje. Seis
bilêstings freegje meije hja net, mei
hwat opsinten op de groun- en personiele
bilêsting is har budget tamakke. Doe’t
it Provinsiael bistjür dus yn prinsipe ré
wie om har eigen foech hjir ek ta to
passen, kamen de lju fan de finansiële
öfdieling mei it boadskip: alles goed en
bést, mar dêr is gjin jild foar. En nou is
yn de léste steategearkomsten in twin-
gend birop dien om der net langer foar
omlizzen to gean. Is it jild der net, dan
mar liene, as it giet om sokke primaire,
provinsiale bilangen. En dêrtroch wurdt
nou hjoed oan de steaten in plan oan-
bean, om yn de kommende jierren trije
bilangrike wegen to meitsjen: Ljouwert-
Boalsert-Warkum-Balk-Lemmer.
Ljouwert-Nijegea-Drachten en Ljouwert-
Dokkum-Louwerssé. De kosten sille tus-
ken de 80 en 100 miljoen goune lizze en
dit jild wurdt liend. De rinte en ófskriu-
wing fan dit jild komme to’n léste fan
de ütkearing, dy’t it Ryk docht foar de
wegen.
Wy binne tige bliid mei dit ütstel, dat op
in moderne wize in ein meitsje sil oan de
wegensituaesje yn dizze gebieten. Hoe’t
dy op it momint is, dêrfoar is gjin fat
soenlik wurd to finen. Tj. de J.
Andriessen is nou f’Iine wike
Wer fan syn trip nei hüs ta keard,
En dêrby soe ’t him düdlik blike
Ik meitsje ek op waerdearring steat,
Hwant om him hinne skynde t sintsje
In famke sei: ’k Wol jo hwat jaen,
Asjeblyft, in freonskipspresintsje,
In grammefoanplaet fan Wim Kan!
Wim Kan tocht, wol dat mei ik heatre,
Ik wit it sa hiel seker, nou,
Myn polityk wurdt echt waerdearre,
Ek sünder mis, op heech niveau!
Ik lear de ministers it laitsjen,
Ik wiis se yn skimer ’t juste paed,
Al jow ’k se soms ek op har baitsje,
Andriessen is alhiel myn maet.
oiswarits Nieuwsoiaii
Sir Winston Churchill was een veelzij
dig man; hij toonde niet alleen de staat
kunde te beheersen, maar ook als stra
teeg was hij een. groot man, terwijl
hij voortdurend Ópen stond voor alle
mogelijke technische vernieuwingen,
welke vaag op een gelukkige gedachte
van hemzelf teruggingen, zoals de bouw
van de kunstmatige havens aan de kust
van Normandie bij de invasie in 1944.
Niet alleen in de tweede wereldoorlog
heeft Churchill een grote rol gespeeld,
ook zijn activiteiten in de eerste moe
ten niet worden vergeten, al was zijn
ambtsterrein toen beperkter. Hij reor
ganiseerde toen in korte tijd de vloot,
mede door zijn grote gave de juiste me
dewerkers te kiezen en die te overtui
gen van de juistheid van zijn visie. Dat
zijn plan om in de eerste wereldoorlog
de vijand, bij de Dardanellen aan te
vallen, is mislukt, is voornamelijk aan
tekort aan medewerking en onvoorziene
tegenslagen te wijten geweest.
dat jildt foar in gemeente, dat jildt ek
foar in provinsje. Oant hjoed ta wie it
yn Fryslan sa, dat neist de rykswegen,
allinnich gemeentelike wegen wiene, ai
droegen hja dan ek de namme fan se
cundaire, tertiaire of kwartaire wegen.
De provinsje joech allinnich subsydzje,
oan de bilangrykste seis 90%, mar mear
net. Om ta in nije wei to kommen, moast
de gemeente of de gemeenten it initiatyf
nimme, oars kaem der neat fan to rjuch-
te. Dizze figuer brocht mei, dat troch-
geande wegen easken, dat de gemeenten
meimekoar ta in plan en kostenfordie-
ling kamen. En dat Wie nou krekt sa’n
üngelokkige figuer. Hwant dêrby wie ït
logysk, dat elk fan dy gemeenten in part
fan de kosten droech, dy’t oerienkaem
mei de lingte fan it stik wei, dat yn dy
gemeente kaem to lizzen. Mar it bilang
fan dy wei wie lang net altyd dêrmei yn
oerienstimming. Sa is de wei fan Boal
sert nei Warkum fan great bilang foar
dy beide plakken, mar it greatste diel
rint troch de gemeente Wünseradiel, dy’t
der folie minder bilang by hat. It ge-
folch wie, dat dit plan jierren en jierren
op de tafels fan de gemeenten roun-
swurven hat en mar net ta ütfiering
komme koe. Soe oan dizze neidielige si-
tuaesje in ein komme, dan wiene der twa
dingen nedich.
Alderearst moast de provinsje ta it yn-
sicht komme, dat har eigen forantwur-
delikheit, as provinsiael bistjür, mei-
brocht, dat hja seis de bilangrike wegen
yn de provinsje op har noed nimme
moast. Dat is gjin gemeentesaek, dat is
provinsiale taek. In wei fan Ljouwert
nei de Südwesthoeke kin men net oer-
litte oan Menameradiel, Baerderadiel,
ANKERPLAATS BLIJFT
GEHANDHAAFD
Hjoed wurdt yn de Fryske Steaten in
agenda oan de oarder steld, dy’t fan
mear as gewoane bitsjutting is foar üs
gewest. It eigen provinsiael bistjür nimt
op in wichtich punt de leije seis yn han-
nen en toant dêrmei, dat it de groeijende
bitsjutting fan it gewestlike biwald ek
yn dieden omsette wol. Sünt de strakke
sintralisaesje, dy’t yn 1815 as reaksje op
in to greate gewestlike selsstan»ichheit,
yn it hiele regear trochfierd waerd, bi-
wizen jown hat fan ünfoldwaende rissei-
taten op it gewestlike niveau, hawwe
de klachten net fan 'e loft west. Al mear
en al twingender waerden de slimmen,
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindelcopen, Wonseradeel, Workum en
Hij was een man van grote visie. De
oorlog zag hij niet, zoals de Amerika
nen, als een zaak op zich zelf, welke
ten einde zou zijn met het verslaan van
de vijand. Hij begreep van hoe groot
belang het was hoe en vooral ook waar
men de vijand versloeg. In de tweede
wereldoorlog stuurde hij voortdurend
aan op een aanval vanuit de Middel
landse Zee, op wat hij „de zachte onder
buik van Europa” noemde. Zijn bedoe
ling was bij het einde van de vijande
lijkheden in 't centrum van Europa een
zo sterk mogelijke positie te hebben om
weerstand te kunnen bieden aan een
cpdringen van de Russische invloed.
Na de oorlog in eigen land verslagen,
bleek hij weer over een belangrijke po
litieke visie te beschikken. Vóór enig
ander erkende hij het faillissement van
het bondgenootschap met Rusland en
van hem, de meester van het kernach
tige woord, is al in 1945, in een rede
in de Amerikaanse staat Fulton, het
begrip van Ijzeren Gordijn afkomstig.
Hij riep de vrije wereld op zich te ver
zetten tegen de communistische expan
sie van zijn oorlogskameraad Stalin en
het is onmiskenbaar, dat zijn stuwende
Bolsward had maandagmorgen de twij
felachtige eer in het wekelijkse ram
penlijstje in de dagbladen bovenaan te
staan met het droeve record van drie
doden bij één ongeval.
Zondagmiddag om twintig over 3 werd
op de kruising Marnezijl een grote klap
gehoord. Een Wt de richting Workum
komende bestelwagen (Lloyd) bleek in
de flank te zijn aangereden door een
met vrij grote snelheid uit de richting
Afsluitdijk komende personenwagen,
bestuurd door de 23-jarige handels-on-
dernemer De Boer uit Dronten (Fievo-
polder).
De gevolgen waren ontzettend.
De twee volwassen inzittenden van de
bestelwagen de 46-jarige Gabe de Vries,
dy’t dit strakke sintralisaesjepatroan
oanfoelen.
Hwat hiene de legere organen as ge
meenten en provinsjes winlik jit yn to
bringen? Wiene hja net hurd op wei
marionetten to wurden fan de sintrale
oerheit, dy’t al mear macht en foech ta
har luts en de legere organen allinnich
mar mear by de ütfiering ynskeakele.
Hja mochten dan dwaen, hwat Den
Haech harren foarskreau, mar fan ei
gen initiativen en eigen forantwurdelik-
heit bleau in hiel lyts bytsje oer. Dizze
situaesje is jit net foroare, mar al ster
ker wurdt it forset, al lüder wurde de
stimmen, dy’t pleitsje foar mear jild,
mear foech, mear selsstannichheit fan de
legere organen. In soune opfetting fan
demokraty seit, dat it folk meiprate en
meikedize moat oer de dingen, dy’t har
bilang en bistean reitsje en hoe greater
it lichem is, hwat oer dizze dingen giet
en hoe fierder fan hüs, hoe lytser de yn-
floed fan it folk dêrop is. Grif sintrale
bilangen hearre oan de sintrale oerheit.
De post, it spoar, de greate wegen en
kanalen, it leger en de float en folie din
gen mear hearre der thüs. Dêrneist bin
ne der hiel hwat saken, hwerby in ryks-
wet nedich is om de rjuchtsekerheit en
in bipaelde uniformiteit feilich to stellen.
Tink mar ris oan it ünderwiis, de eksa-
mens, de rjuchterlike macht en folie oa-
ren. Mar oan de oare kant is it ek wier,
dat men de minsken net mear ófnimme
mei as needsaeklik. Hja moatte oer de
bilangen en saken, dy’t hja al dwaen
kinne, ek seis foech en forantwurdeli-
kens drage, oars makket men fan har
ren, passive en üntofreden minsken.
Seis dwaen, hwat hja seis dwaen kinne,
Eén van de grote mannen van de wereld is heengegaan. Na een ziekbed
ruim een week is Sir Winston Churchill zondagmorgen op 90-jarige leeftijd
overleden. Op 15 januari werd bekend gemaakt, dat hij na een verkoudheid
een hersentrombose had gehad.
Voor hem geldt het woord, met een kleine variatie, dat hij heeft gesmeed voor
de vliegers van de R.A.F., die in de zomer van 1940 in de Slag om Engeland
do aanvalskracht van de Duitse luchtmacht hebben gebroken: Zelden zullen
zovelen zoveel te danken hebben gehad aan één man. Sir Winston Churchill
Is de leider bij uitstek geweest in de oorlog tegen de Duitsers, voor wier agres
sieve bedoelingen hij al enkele, jaren voor 1939 voortdurend waarschuwde. Hard
nekkige vastberadenheid paarde hij aan een groot vermogen mensen tot het
uiterste te inspireren. Zijn grimmigheid, nooit van menselijkheid verstoken,
bracht moed in de vele sombere ogenblikken van de tweede wereldoorlog.
de oorlog: aan de regeringen van de
Verenigde Staten, Rusland en Frankrijk
zijn uitnodigingen gestuurd voor drie
vertegenwoordigers.
Sir Winston zal begraven worden op ’t
kleine kerkhofje van het dorp Bladon,
IJa km van Blenheim Palace, waar hij
het levenslicht zag. Zoals zijn wens
was, zal hij daar rusten naast zijn va
der, Lord Randolph Churchill en zijn
moeder. De begrafenis zelf zal zo een
voudig mogelijk verlopen en alleen bij
gewoond worden door leden van de fa
milie Churchill en enkele naaste vrien
den.
De kerkdienst, die geleid zal worden
door de dorpsdominee, zal tien minu-
dorpssmid te Molkwerum en zijn 45-
jarige echtgenote Renske Valk, werden
uit de wagen geslingerd en moeten vrij
wel op slag dood zijn geweest.
Groot was de ontsteltenis, toen men
achter in de verwrongen bestelwagen
bovendien nog het stoffelijk overschot
vond van het 6-jarig dochtertje Trijntje
(Tineke). Het was, zo bleek pas veel
later, nadat de slachtoffers waren ge
ïdentificeerd, het jongste dochtertje van
het gezin, dat 8 kinderen telde. Het
jongste meisje ging nog op de kleu
terschool.
Het valt moeilijk te reconstrueren hoe
het ongeval zich heeft toegedragen.
Gebleken is, dat de heer de Vries, die
reeds jaren autorijdt, met de situatie
ter plaatse voldoende op de hoogte moet
zijn geweest. Het was thuis nog een
onderwerp van gesprek geweest. Men
wilde n.l. een huisvriend, de heer Fran
kena, die kortgeleden in het verpleeg
huis Bloemkamp was opgenomen een
bezoek brengen. Men had nog overwo
gen welke weg te nemen, de route langs
de Rijksweg ofwel door de stad. Tot ’t
laatste moet zijn besloten.
Getuigen hebben gezien hoe de auto
heeft afgeremd alvorens de Rijksweg
over te steken. Waarschijnlijk heeft
men niet of te laat gezien hoe er van
links uit de richting Afsluitdijk
snel rijdende personenauto naderde.
Juist toen de Vries zijn wagen had op
getrokken en deze dus nog geen snel
heid had, werd de auto in de zij met
een hevige klap aangereden. De vraag
of de heer De Boer de maximum snel
heid van 80 km heeft overschreden, is
nog in onderzoek.
De stoffelijke resten zijn tragische
bijzonderheid overgebracht naar het
Verpleeghuis Bloemkamp, het doel van
de reis, dat men, toen het ongeluk ge
beurde, bijna had beieikt.
visie zowel de Marshallhulp als de
vorming van het Noordatlantisch bond
genootschap heeft bevorderd.
Het jaar daarop, in Zurich, bepleitte hij
de noodzaak van een aaneensluiting van
Europa en het opnemen van Duitsland
in de Westelijke volkerengemeenschap.
Het waren toen ketterse woorden, maar
ook deze visie is werkelijkheid gewor
den.
In dit korte bestek moeten wij veel ach
terwege laten uit dit lange leven van
intense activiteit. Hij is nog minister
van financiën geweest, hij is de bio
graaf geweest van zijn voorvader, de
hertog van Marlborough, hij heeft de
nobelprijs voor letterkunde ontvangen
voor zijn geschiedschrijving van de En
gelssprekende naties, hij was schilder
van niet geringe capaciteit.
De laatste jaren was zijn gezondheid
al sterk achteruit gegaan. Hij laat geen
leegte in functies achter, maar hij laat
een leegte achter in een wereld, die be
seft wat zij hem verschuldigd is ge
weest.
Van de koninklijke families worden be
halve prins Bernhard, koning Olav van
Noorwegen verwacht en koning Frede-
rik van Denemarken, teiwijl koning
Hoessein van Jordanië waarschijnlijk
ook naar Londen zal vliegen.
Het wordt niet uitgesloten g-eacht, dat
president Mikojan de Russische dele
gatie zal leiden.
Precies één uur na het overlijden van
Sir Winston Churchill begon de enorme
machinerie van de voorbereidingen voor
de begrafenis in werking te treden
en dat was mogelijk doordat nu al
negen dagen lang het einde werd ver
wacht. Begin vorige week begon men
de Sint Paul’s Kathedraal al in te
richten voor de uitvaart.
Zo groot is de toeloop die van officiële
zijde wordt verwacht, dat buitenlandse
regeringen via hun ambassadeurs te
horen hebben gekregen, dat slechts aan
één regeringsleider per land de gele
genheid zal worden gegeven de begra
fenis te volgen; behalve in het geval
van Sir Winstons grote geallieerden uit
premiers van bijna alle westerse en
Gemenebestlandcn.
ten duren en een sprekend, bijna
Churchilliaans contrast vormen met de
overweldigende praal van de staatsbe
grafenis, het officiële afscheid van de
natie, dat eraan vooraf zal gaan.
Vanavond zal de kist in alle stilte van
Hyde Park Gate worden vervoerd naar
de Westminster Hall.
Woensdag, donderdag en vrijdag zal de
kist worden opgebaard op de plaats,
waar koning George VI als laatste lag.
Daar houden dag en nacht leden van
de strijdkrachten de dodenwake,
wend geleund op hun wapens.
Zaterdag zal de kist, gedekt met de
Union Jack, op een affuit van de ko
ninklijke marine, door de straten van
Londen naar St. Pauls Kathedraal wor
den getrokken, waar de officiële rouw
dienst wordt gehouden.
Het Nederlandse motorvrachtschip
„Arendskerk” op weg van Antwerpen
naar Kaapstad getorpedeerd.
4
A
'i..
- V
IK
.Jivx, -A-. v„ ,,A
