Pim Mulier: honderd
jaar geleden geboren
Onbekenden executeren
ex-nazi
IB*
roar
Wonseradeels eerste ereburger
■B’?*
Fan de Martinytoer
Zilveren filmpjes
Kabinet
n
jKB
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
us hioed p
to sizzen
Hwat Hat (sjcibe
«WW8
DINSDAG 9 MAART 1965
ÏC-ie JAARGANG
No. 19
Bolswards Nieuwsblad
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Contractprijzen op aanvraag
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
Edel man.
PIET
Arrestatie.
Importeur.
Goed atleet.
en
De kans op vrede iets groter.
Elfstedenrijder.
Vreemde vliegtuigen boven Denemarken
Tj. de J.
Het brood wordt duurder.
Uitgave: A. J. OS1NGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Advei.entieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Schaatsenrijden kon hij ook best. Mulier
reed op 20 december 1890 op z’n eentje
de Elfstedentocht en liet in alle elf ste-
I’itblinker en
organisator.
Pim Mulier mag dan niet lang in Fries
land hebben gewoond, vergeten deed hij
zijn geboorteplaats Witmarsum niet. En
ook de kaatssport niet. Hij loofde Mu-
lier-wisselprijzen uit, werd beschermheer
van de kaats- en voetbalvereniging Wit
marsum.
Toen op 27 juni 1950 Wonseradeels
raad de heer W. J. H. Mulier benoemde
tot (de eerste) ereburger van Wonse
radeel en hij op 5 augustus van dat
jaar in zijn geboorteplaats Witmarsum
werd gehuldigd met die onderscheiding
deed dat de toen 85-jarige Pim Mulier
Ridder in de Orde van de Nederland
se Leeuw en drager van hoge sport-
onderscheidingen uit binnen- en buiten
land, o.a. van de Elfstedenvereniging
zichtbaar goed. Het muziekkorps Frisia
speelde een door de heer K. D. Anema
Ereburger van
Wonseradeel.
Een groep, genaamd „Zij die nooit
kunnen vergeten” heeft een 65-jarig ex-
lid van de Letlandse nazi-organisatie,
die met de Duitsers in Riga heeft sa
mengewerkt, Herbert Cukurs, „berecht
en geëxecuteerd”, zo heeft deze organi
satie schriftelijk medegedeeld aan twee
persbureaus in Bonn, aldus vermeldt
Het Vrije Volk.
Het in ontbinding verkerende stoffe
lijk overschot van de man is op aan
wijzing van de groep door de politie
gevonden in een koffer in ’n buitenhuiss
even buiten Montevideo.
ARTIS SCHENKT BLIJDORP
OERANG OETAN
Aanbesteding verbouw herv. school te
Wons. Er waren 30 inschrijvers. Laagste
was Gebr. Draisma, Piaam voor f 4183,-
Nog enkele fraaie orgels te huur f20,-
per jaar. Piano’s f 25,- per jaar.
Te huur Timmerzaak te Longerhouw,
eigen aan de Ned. Herv. Kerk. Huurder
moet zijn Ned. Herv. Rechtz. Voorwaar
den bij S. Wesselius.
Lijkverbranding wordt wettelijk toege
staan. Er zal echter slechts één ver-
brandingsinrichting worden toegestaan.
Door verschillende omstandigheden zijn
de prijzen van de turf met ingang van
heden gesteld op 7.50 per duizend stuks.
De Bolswardse brandstofhandelaren.
Miltvuur geconstateerd bij veehouder D.
van der Woude te Oosterlittens.
Eet nu kalfsvlees. 3 pond voor 1 gulden.
Slagerij A. Swart.
Oppositie.
Nam notitie.
Klare wijn voor Vondeling.
Toe dan heren
Ga tracteren
uw gedrag is zonderling.
Hó eens even
Niet weerstreven.
Geen geheim voor Geertsema.
Toxopeüs
Deelde ’t mee dus
Wijs nooit de verkeerde na!
Heus Marijnen
Kunstig lijmen.
Lijkt nog een zeer zwaar karwei.
Wil ’t niet lukken.
Laat de stukken.
Haal Verolme er eens bij!
Wie wil scherven
Van mij erven?
Eik weet, het adres is Bot
niks gedaan zo.
Kom pak aan nou.
En vul zelf de TV-pot.
Abonnementsprijs f 2 40 per kwariasd
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Twivel
is it bigjin fan de wiisheit
2e week maart 1940
'I
1
Lang bleef de heer Mulier nooit op een
voorzittersstoel zitten. Zijn onrustige
natuur stond hem eenvoudig niet toe
zich in iets te laten vastroesten. Tijdens
het op gang brengen van het ene, wa
ren zijn gedachten al weer bij wat an
ders. Hij wierp zich op de atletiek en
richtte de K.N.A.U. op, importeerde
hockey, cricket, lawntennis en bandy
(een voorloper van ijshockey), organi
seerde de eerste Vierdaagse Wandel-
marsen, bepleitte sport in leger en li
chamelijke opvoeding op de scholen.
Het wonderlijke is dat deze organisator
van formaat zelf een uitblinker was
in de sport. Een veelzijdig talent, met
een brede en vooruitziende blik. Als
volbloed-amateur liet hij 80 jaar geleden
al een waarschuwend geluid horen tegen
kunstvoorwerpen als prijzen in de sport.
gecomponeerde Pim Muliermars. Ook
op andere wijze zal in Friesland zijn
naam blijven voortleven, één van de
oudste veefokkers gaf de naam Mulier
aan zijn bedrijf.
Van de huldiging in Witmarsum met
toespraken van leidende figuren in de
sport, herinneren wij ons het volgende
voorval. Een tijdgenoot sprak Mulier
toe, de heer Straatsma.
Even, heel even maar, moest de 85-
jarige Pim Mulier nadenken: „o, ja van
de korte baan”. Hg had op hoge leeftijd
nog een sterk geheugen.
Uit de hierboven opgesomde activitei
ten, welke beslist nog geen volledig
beeld geven van wat hij allemaal deed,
zou men misschien kunnen conclude
ren, dat Pim Mulier niets anders heeft
gedaan dan sport beoefenen en organi
seren. Niets is echter minder waar. Hij
was journalist (een deel van zijn leven
bracht hij in het voormalige Nederlands
Indië door, als hoofdredacteur van de
Deli Courant), talenkenner bij uitstek,
tekenaar, novellist, begaafd amateur-
schilder en kunstverzamelaar. Een won
derlijk veelzijdig mens.
De politie van Montevideo heeft intus
sen een 32-jarige Griek, Dionisio Mavri-
dis, gearresteerd. Deze zou als tussen
persoon zijn opgetreden voor een on
geveer 40-jarige onbekende die het bui
tenhuis heeft gehuurd waarin het stof
felijk overschot is gevonden.
Buren hebben onlangs mensen in dit
huis gezien en een groene Volkswagen
die er buiten was geparkeerd.
Op 10 maart a.s. zal het honderd jaar geleden zijn, dat in Witmarsum W. J. II.
(Pim) Mulier werd geboren, als zoon van Wonseradeels laatste grietman en eerste
burgemeester Tjepke Mulier. Toen Pim twee jaar was, vertrok het gezin Mulier
naar Haarlem en in die stada groeide hij op tot een zeldzaam veelzijdig en
begaafd mens. De sport interesseerde hem sterk, volkssport zag hij als een belang
van de eerste orde. Ook had hij de eigenschap onrustig te zijn, nauwelijks was
hij met iets klaar en Pim Mulier organiseerde goed, met de kunst nieuwe
ideeën op andere te kunnen overdragen of er stond al weer wat anders op
stapel. Door zijn veelzijdige belangstelling en een bruisende energie werd hij de
importeur van tal van takken van sport, dè „grote pionier van het eerste uur”.
En ook nog zelf een uitblinker in de sport.
hiele lanbou tokoart dien waerd. Dy bi-
driuwstüke, yn de tiid foar de oarloch
al grouwelich tokoart dien, krige nou
foar syn wichtichste produksjemiddel:
de pleats, mar in lyts diel fan hwat ne-
dich wie om dizze syn gerak to jaen. De
hierde boer hie der yn earsten gjin skea
fan, sa’t it like, de eigen boer wol en de
eigener it measte, mar meiinoar biseften
hja net genóch, dat troch dizze regeling
de lanbou yn syn gehiel al mear efterüt
sakke. Mei dat de ambachtslju en de ma
terialen foar timmerjen en fervjen fiks
omheech giene, waerd it praktysk ün-
mooglik it forwaerloazge ünderhald oan
de pleatsen to jaen en fan modernisea-
ren wie alhiel gjin sprake. De iennige,
dy’t hjir fan profiteard hat, wie de ne-
derlanske bifolking. Ommers dy krige de
agraryske produkten foar prizen, dy’t
ünder de kostpriis leine. En mei dêr-
troch koe de nederl. yndustry in Ont
wikkeling krije, dy’t mear as fantastysk
west hat. Yn Europa wie Nederlan it
goedkeapste eilan, hwer’t it libbensün-
derhald, troch dit systeem, folie leger lei
as yn üs buorlannen. Mar fan jier ta jier
waerden de boamen fan dizze opbloei,
de pleatsen, mear ütsloerd en mear for-
êldere. De eigner wie alhiel ünmach-
tich om syn bisit op peil to halden en de
hierder krige yn syn kostpriis ek net
mear as dizze, sabeare, hier. Yn 1950/’51
wie de molkpriis al oproun ta 21.19 dus
trije kear sa heech as doe’t de hieren op
dat peil fêststeld wie en doe earst mocht
er in bytsje by, sahwat sawn goune de
pounsmiet.
Der binne minsken, dy’t miene, dat de
hierdeboer fan dizze situaesje yn elts ge-
fal profiteard hat, mar dat is sa net.
Yn
mei alhiel oare prizen en priisforhaldin-
gen. Mar de nederlanske regearing, dy’t
foar de swiere taek stie in ütplondere
en totael forearme lan, mei tsien mil
joen ynwenners, op ’en nij oan wurk en
brea to helpen, keas in polityk fan bi-
hearske leanen en prizen. Oer it foar en
tsjin dêrfan wolle wy it nou net ha, it
wie in feit. Alle prizen en leanen moas-
ten fan it re’gear goedkard wurde en
en mochten net heger. Maximumprizen
dus! De lanbou wie ien fan de dingen,
dy’t tsjinje moast om de lju wer oan iten
to helpen, mar boppedat hja moast ek
tsjinje om it lan de devizen to jaen, dy’t
neist de Marshall-help, it lan der wer
boppe-op bringe moasten. Yn oerliz mei
de organisearre lénbou, earst yn de stif-
ting foar de L&nbou, letter yn it Lén-
bouskip, waerden de spulrigels fêststeld.
En hjir freegje ik bysünder oandacht
foar. Hja kamen oerien, dat de lanbou-
prizen basearre wurde soene op de kost
priis. De boeren soene har kosten werom
hawwe. Mear koene hja net fergje,
hwant rounom wie forlet fan alles en
nochhwat en it soe net kinne, sa sei
men, dat de boeren profitearje soene fan
de need fan de oaren. Akkoart, sei men.
Mar doe is der ien kapitale flater mak
ke, namlik dizze, dat hja akkoart gien
binne mei in kostpriisbirekken, hwerby
foar groun en gebouwen de foarskreaune
hier as grounslach tsjinje soe. Dy hier
lei op in tige leech niveau, sa’t wy de
oare kear oantoand hawwe. Hjir wie
dizze: 85 goune de h.a. foar in greid-
pleats, gebouwen derby ynbigrepen. En
meiiens naem de regearing it bislüt, dat
de hieren net omheech mochten, mar
bliuwe moasten op it peil fan maeije ’40.
Yn 1945’46 barden de boeren 12.77
foar de molke.
Dat wie it dübele fan ’39/’4O, hwant doe
wie it 6.18. Dat kaem omt daliks nei de
oarloch, de leanen en libbenskosten, de
masines en it foer, de kunstmest en it
ünderhdld ek it dübele of mear koste.
It jier dêrop wie it 12.95, doe 14.78, doe
18.28. De molkpriis wie doe dus trije
kear sa heech wurden, mar de hieren dy
stiene noch op 85 goune, hwant dy moch
ten net omheech. Dat dit skandelik ün-
rjucht wie foar de eigeners fan de pleat-
sen is düdlik mar foar folie minsken
wie it daliks net düdlik, dat dêrmei de
Amsterdam: De 5-jarige Said ja ziet
door zijn tralies nog de vertrouwde
omgeving van Artis, welke hij over
enige tijd zal ruilen voor die van Blij-
dorp. De directie van de dierentuin in
de hoofdstad heeft de Rotterdamse
diergaarde deze mannelijke mensaap
geschonken. De troep mensapen van
Blijdorp was de laatste maanden zeer
geteisterd door een tropische huidin-
fectle. Als alle infectlegevaar bezwo
ren is, vermoedelijk aan het eind van
dit jaar, zal Saidja Rotterdams inge
zetene worden
Hy krige ommers yn de produkteprizen
ek net mear werom as dy lege hier. En
hwat jit slimmer is, hy siet mei dat üt-
stelde ünderhald oanklaud. Hwant it is
net de lanhearre, dy’t op in wrakke büt-
hüssouder omskarrelt of dy lést hat fan
de lekkaezje, it is net de lanhearre, dy’t
mei biswitte lea fan ’t büthüs nei it hok
moat om de hokkelingen to fuorjen, de
keallen of de bolle to boarnen. It is net
de frou fan de eigner, dy’t sitten bliuwt
mei in damp hüs en holle keamers, dêr’t
it bihing fan de muorren rottet. Hoefolle
hierdeboeren hawwe yn de ófroune jier-
ren net seis dien, hwat hja omdöch oan
de eigner fregen of net freegje woene,
omt hja seis to goed wisten, dat dizze
hier soks net taliet. Né, it hat foar alle
partijen in hiele greate flater west, dat
hja de hier net opnomd hawwe yn de
normale produksjekosten. De hier hie
mei de oare kosten tagelyk en geleidelik
omheech moatten en de produksjeprizen
hiene dizze hegere hier, lyk as alle reële
kosten, forgoedzje moatten. Dan hiene
ek de groun- en pleatseprizen normael
de gong fan de tiid folgje kinnen en hie
de priisbihearsking bliuwe kind. It is net
wier, dat de hierdeboer bilang hie by
dizze lege hieren, likemin as by lege ar-
beidersleanen. De skromelike forwaer-
leazing hat foar allegearre greate skea
west en hat bihindere, dat wy nou oer
pleatsen en l&n biskikke kinne, hwermei
wy de Europeeske konkurrinsje moedich
yn ’e mjitte gean kinne. Dat de regea
ring dêrfoar blyn west hat, achtsje ik in
greate fout en in earnstige ünrjuchtfear-
dichheit.
in Brazilië, waar hij woonde, naar Mon
tevideo gevlogen. Hij nam een kamer
in een hotel, maar verdween dezelfde
dag of de daaropvolgende.
Cukurs was na de oorlog uit Duitsland
naar Frankrijk gevlucht, vanwaar hg
in 1946 met zijn vrouw en drie kinderen
naar Brazilië ging.
1 klos wit machinegaren, 1 klos zwart
machinegaren, 1 flinke grijze dweil, 1
mooie zijden sierdoek, 1 mooi rond ge
haakt kleedje, 1 mooie gestipte zijden
sjaal, 5 el grijze kousebandelastlek, 1
kaartje directoir elastiek, alles samen
tegen inlevering van deze bon voor een
bedrag van f 1,75 W. Muizelaar en Zn.
Witherenstraat 28 en 30.
Zeg, Marijnen,
is ’t te lijmen?
Ziet u nog een kleine kans?
Kom op heren,
ga ’t proberen.
Wie toont zich eens echt wat mans?
Bravo Schmelzer,
maak eens helder
Waar de breuk ’t gevaarlijkst dreigt
’t Is gebleken
(goed bekeken?)
Chef Marijnen hoort en zwijgt.
NEI TWEINTICH JIER
4.
1945 kaem einlings de frede en dêr-
Massief 14 karaats gouden trouw-
verlovingsringen, prijs vanaf f 6,Bij
aankoop van 2 ringen, 6 zilveren thee
lepeltjes cadeau.
den de tijden vastleggen. In het meren
gebied had hij een gids, een bakker
Tuininga, die op een gegeven ogenblik
zei: „jy moatte net sa duvels hurd
ride”. Pim Mulier kwam uit op 12 uur
en 55 minuten, een tijd, die pas in 1912
door de grote Coen de Koning zou wor
den verbeterd.
Mede door zijn propaganda gaf hij de
stoot voor de in 1909 gehouden eerste
officiële Friese Elfstedentocht. Drie
maal volbracht Pim Mulier deze ijs-
marathon, de laatste keer in 1917, toen
hij 51 jaar oud was. Van de I.S.U. de
internationale schaatsorganisatie, was
hij de eerste voorzitter. Zijn zwervers-
natuur voerde hem naar Lapland, om
daar skiën te leren. Een hele tijd trok
hij met de Lappen op.
Niet alleen met zijn enorme organisato
rische talenten en zijn voorbeeld diende
Pim Mulier de sport, maar ook met zijn
vaardige pen. Van zijn hand verschenen
de eerste drie in de Nederlandse taal
geschreven boeken over de sport: „Atle
tiek en Voetbal”, „Wintersport” en
„Cricket”.
De Mull)iers stammen uit Frankrijk,
waar zij in de 13de eeuw aanvoerders
waren van muilezelcolonnes, die kost
bare wijnen van Lille naar Parijs ver
voerden. Het waren edelmannen. Pim
Mulier had van zijn voorgeslacht dit
overgehouden, dat hij een edel man was
een vechter voor alles wat hij goed en
belangrijk achtte.
Zijn naam blijft onverbrekelijk verbon
den aafi de sport in Nederland. Jammer
is, dat het met een herdenkingsbijeen
komst op 10 maart 1965 en andere plan
nen om deze grote figuur uit onze sport
en ook bij de jeugd te laten voortleven,
een trieste zaak is geworden. In Haar
lem had een comité de plannen klaar
en men had redenen om op subsidie van
de N.S.F. te mogen rekenen. Maar die
kwam niet.
Pim Mulier won in 1878 bij de eerste
atletiekwedstrijd in Nederland zowel de
100 meter als de 2000 meter veldloop.
Ook op de lange afstand stond hij zijn
mannetje. In 1885 liep hij de 16 kilo
meter tussen de Haarlemsepoort in
Amsterdam en de Amsterdamsepoort in
Haarlem in 57 minuten rond, een record
dat lang heel zou blijven. Hij mag aan
geboren talent hebben gehad, zijn bij
zondere verrichtingen steunden (toen
al) op training. Mulier hield trainings
schema’s bij, tekende altijd afgelegde
afstand, gemaakte tijd en zijn lichame
lijke conditie aan. In alles .was hij zijn
tijd ver vooruit.
Hij voetbalde in H.F.C.’s eerste en ook
in het Nederlands elftal. Eenmaal moest
hij in de oranjeploeg op de hem vreem
de linksbinnenplaats spelen (meestal
stond hij midvoor of rechtsbinnen) en
faalde bij een dot van een kans om een
doelpunt te maken. Dat gebeurt nu nog
iedere week op de voetbalvelden, vaak
ziet men dan de spelers een gebaar ma
ken van: „Het was ook zo moeilijk, ik
kan het niet helpen”. Pim Mulier deed
het anders. De volgende dag trof men
hem aan op het Zandvoortse strand, zit
tend onder het bordje: „Hier worden
ezels verhuurd”.
en Wymbritseradeel.
Er was een groot gat in de rechterzijde
van het hoofd, er waren bloedspatten
op grond en muren en verscheidene ko
gels lagen op de grond.
In de koffer lagen ook de persoonlijke
papieren van Cukurs en een getikt uit
treksel van een boek over Neurenberg
betreffende massamoorden door SS-
commando’s.
De brief aan de persbureaus in Bonn
was geschreven als een wettelijk docu
ment en droeg als kop: „Het proces
en de executie van de oorlogsmisdadi
ger Herbert Cukurs”.
Er stond in dat Cukurs, die te Libau
in Letland was geboren, zich kort na
het aan de macht komen van Hitler
had aangesloten bij de nazi-partij Per-
konkrust (,Donderkruis’) van Letland
en de voornaamste medewerker was ge
worden van de stichter ervan, Victor
Arajs.
Na de verovering van Letland door de
Duitsers kreeg Cukurs persoonlijk het
toezicht op de uitvoering van de massa
moorden op meer dan 30.000 mannen,
vrouwen en kinderen, onder meer in ’t
getto van Riga. Hij spreidde hierbij een
uitermate grote wreedheid ten toon
en werd daarom, aldus de brief, „ge-
executeerd op 23 februari 1965”.
Volgens de mededelingen van de politie
is Cukurs op 23 februari uit Sao Paulo
Over Pim Mulier zou gemakkelijk een
krant vol ?ijn te schrijven. Het Haar
lems Dagblad dééd dat ook, een spe
ciale uitgaaf om deze grote figuur te
eren. Enkele gegevens daaraan ontleend
en gepubliceerd in de Friese Koerier
volgen hieronder.
Als kind was Pim Mulier een zwerver,
een zoeker. Vrijwel nooit was hij thuis,
de duinen trokken hem meer. Toen zijn
ouders met vakantie gingen, moest de
6-jarige Pim tijdelijk naar een kost
school in Noordwijk. Niemand in de
familie begeerde zo’n logé’tje, dat toch
altijd weg was. In Noordwijk zag de
jonge Pim Engelsen voetballen en dat
spel gréép hem meteen.
Zo werd Pim Mulier, 15 jaar oud en
juist in het gelukkig bezit van een
echte leren bal gekomen, de oprichter
en eerste voorzitter van de oudste voet
balvereniging in Nederland, de nu Ko
ninklijke H.F.C. Op zijn initiatief werd
later de (K.)N.V.B. opgericht en twee
maal was hij voorzitter van de lande
lijke voetbalorganisatie. Hij was niet
alleen importeur van sport, maar ook
exporteur. Zo bracht hij voetbal naar
Duitsland.
