Groots Historisch schouw-
van
spel bij de opening
Ayl va State’ Witmarsum
I
Kasteel werd bejaardentehuis
Voorheen heersen, thans dienen
J
Fan de Martinytoer
Nammedicht
Zilveren filmpjes
A. J. OSINGA
I
DINSDAG 11 MEI 1965
104e JAARGANG
No. 36
STREEKBLAD
Personiel A.J.O.
VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
by de 80e jierdei fan de hear
Fryske ütjower to Boalsert
8-5/65
llilllllllllilllllllllllllllillllllllllllllllllll^
Op dizze jubileumdei
Segen en foarspoed op Jou wei!
In lokwinsk rj’ocht üt it hert
Nei tachtich jier fan lok en smert
God mei Jo hoedzje dizze stoun
Ai lókt de dei nou nei de joun.
Al tachtich jier oanien
J immer oan de seine stien
us hjoed p
to sizzen
A
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Contractprijzen op aanvraag
a
Van Aylva’s en Aggema’s.
de
Krentenbrood.
Bezichtiging'.
Twee wapens.
zo
y
Toespraken en cadeaux.
Tj. de J.
Adv.n.entieprijs: 15 cent per mm
ingezonden mededelingen dubbel tarief
Abonnementsprijs f 2.40 pei kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
De kunst bigjint dêrre pas
dêr’t it nelbouwen ophaldt
Uitgave: A. J. OSINGA NV, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Edele berispte
burgervader.
Zuster Véronique stelde daarop voor,
dat de afbeelingen van dit wapen en het
wapen der Zusters een plaats naast el
kaar zouden krijgen in dit nieuwe ge
bouw.
„Ik richt een vlammend protest tegen
deze daad van onbeschaafde agressie.”
(Proclamatie van H. M. de Koningin).
„Nooit of nimmer zal onze regering met
de vijand onderhandelen” (mededeling
van het opperbevel).
Om al dizze redens soe it in frjemde yn-
druk meitsje as it produktskip foar ierd-
apels deselde wei opgie as yn ’62. Wy
wachtsje mei spanning óf, hwat der bar
re sil.
De greidboer hat fan datoangeande min
der risiko’s, mar dat hy ek net sünder is,
waerd ik gewaer, doe't ik okkerdeis de
boekhalding fan in greidboer biseach, dy
’t de léste trije jier gans lést fan abortus
Onder syn kij hawn hie. Nei in foarsich-
tige skatting hie him dy aeklike kwael
mear as tweintich tüzen goune koste en
is er ek nou noch lang net op in normale
produksje. En hwa ha de weinen mei
koal net sjoen, dy’t dizze winter oan de
kij fuorre binne. Dér bliuwt fansels ek in
blinders bytsje oer foar de Jorbouwer.
Yn de measte getallen komme dizze ri
siko’s net allegearre op ien holle del, mar
ik leau wol, dat der yn it algemien fierst
to min mei rekkene wurdt. Neist it for-
alderjen fan pleats en masine-ark, dêr’t
ek to min acht op slein wurdt, moat men
by in reële birekken ek in post opnimme
foar de bidriuwsrisiko’s, dy’t yn aller-
hanne foarmen treffe kinne. Docht men
dat net, dan is der gjin wjerstan as de
slaggen falie. En yn it boerebidriuw sitte
folie greate en lytse risiko’s, dy’t net
troch de oerheit dekt wurde, mar der de
boer seis foar stiet en ek foar stean bliu-
we sil, hoe’t de EEG en minister Bies
heuvel har bést ek dogge.
iten stel
let de bij
2e week mei 1940
olswards
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
mar fierwei de measten hawwe it nei-
sjen.
De eksport nei Dütsklan kin de lytse
foarried, dy’t der jit is, sa mar oan,
wylst ek België en Frankryk mei de
müle iepen rinne. Mar as der gjin wün-
ders barre, dan sille wy minstens jit seis,
sawn wike wachtsje moatte, foar’t hjir
yn Fryslan de nije pipers klear wêze kin
ne. De fraech komt op oft wy dit jier
wer in situaesje krije sille as yn ’62, doe
’t ek yn it foarjier de prizen gilns op-
rounen en de regearing yngriep mei de
eksportforgunningen ünder kontröle to
stellen. Der hat doe hiel hwat oer to
dwaen west. En dat is to bigripen, hwant
yn mannich jier giet in diel fan de ris-
pinge nei de kij omt der to folie binne en
dan is de skea foar de forbouwer.
As men ddn wol yngrypt, as de prizen
oprinne, dan krije de forbouwers in rare
smaek yn ’e müle. Binne dan allinnich
de skealike risiko’s foar *üs, sizze hja?
De ierdappel is gjin produk,t, dêr’t de
steat ste.un oan jowt en hja achtsje it
ünbillik, dat de lege prizen wol foar har
binne, mar de hege net. De forbouwers
hawwe seis ek harres wol dien om de
priisfal by to min ófset foar to kommen.
Sa lizze hja op eltse h.a. setters in hef
fing fan 200 goune om dêrmei in füns to
foarmjen, dy’t de oerstallige setters üt
de merk nimme kin. Forline jier hat dat
füns hiel hwat mear bitelje moatten as
dat er yn siet en sa is in fikse skuld ünt-
stien, dy’t nou wer goedmakke wurde
moat. Ek vn ’63 moast der gans jild by.
IT RISIKO BLIUWT
Der wie fan ’e wike in bouboer, dy’t syn
arbeider by it freegjen, hwat er dwaen
moast, sei: „Dat kin my neat skille, ast
hjir mar net foar de glêzen komst!”
Better as in lang forhael, lit dit feit sjen,
hoe’t op dit stuit de stimming is by de
bouboeren, dy’t nou al wiken wachtsje
op in omkear yn it waer, dat harren by
steat stelle sil de setters yn ’e groun en
it sied yn de fuorgen to krijen. It is hast
aide maeije en de measte setters stean
jit yn ’e skuon e of lizze to rotsjen en to
Radiomelding 9 uur: De bruggen over de
Maas en de IJssel zijn door onze troepen
vernietigd. In de richting van Arnhem
zijn de Duitse troepen tot 15 km van de
IJssel opgerukt. Landingspogingen van
parachutisten zijn mislukt. Frankrijk en
Engeland hebben hulp toegezegd.
Staande waren, al de aanwezigen ge
tuige van de binnenkomst van de ede
len. De beide pages Gosewyn en Wime-
ring kregen de opdracht, om hun fleren
te helpen bij het afleggen van hun man
tels.
Door de gevechten in Santo Domingo
is de voedsel- en watervoorziening ge
stagneerd. Amerikaanse militairen zijn
ingezet bij de rantsoenering
„Echte” edellieden hebben j.l. vrijdagmiddag een bezoek gebracht aan Witmar
sum, werden er op het gemeentehuis ontvangen, trokken op hun wandeling door
het dorp in hun historische kledjj de aandacht van menige inwoner, werden ver
welkomd door de jeugd en begaven zich tenslotte naar het mooie bejaarden
centrum „Aylva State”, dat deze middag officieel zou worden geopend.
Deze edellieden waren vertegenwoordigeers van aloude adellijke geslachten uit
Witmarsum, nameljjk de Van Aylva’s en de Aggema’s, die hier een reeks van
eeuwen geheerst hebben en nu hun slot gingen overdragen aan dienende Zusters
van Liefde uit Schyndel. Het was of de geest van lang vervlogen tijden rond
waarde, toe de edelen verschenen.
Eindelijk verschenen de edellieden op
het terrein van Aylva State, waarop de
burgemeester, gearmd met Zuster Ve-
ronique, algemene overste van de Zus
ters van Schijndel, zich naar de in
gang van het gebouw spoedde, om hen
met de grootst mogelijke hoffelijkheid
te begroeten.
VOEDSEL EN WATER VOOR
DOMINICANEN
tige glaswand in de kapel en boven de
tabernakel had gezorgd, verder de bur
gemeester, de adviesraad van Witmar
sum, haar medezusters, enz.
Zij sprak de wens uit, dat de, bejaarden
zich in dit tehuis zeer gelukkig moch
ten gevoelen.
In Eolsward behalve voor doktoren en
melkvervoer alle verkeer met motorrij
tuigen verboden. Elke uiting van vijan
delijkheid tegenover de bezettende macht
zal bestraft worden. Wie niet-Duitse ra-
dio-uitzendingen beluistert wordt be
straft. Hoe kalmer zich de burgerbevol
king gedraagt hoe beter voor de hele
samenleving. Een extra editie van de
Jongs Nieuwsblad verscheen (alleen in
Bolsward).
Hierna werd aan alle aanwezigen ge
legenheid gegeven het gebouw te be
zichtigen. Het bestaat in hoofdzaak uit
2 gedeelten, namelijk het kloosterge-
deelte, dat ’s morgens door Mgr. P. A.
Nierman uit Groningen was ingewijd
en dat omvat de zustervertrekken, zie
kenzaal, therapiezalen, prachtige kapel
enz.
Het overige gedeelte bestaat uit be
jaardenvertrekken, eetzaal, recreatie
zaal, bibliotheek, keuken. Men valt bij
de bezichtiging van dit hypermoderne
gebouw eigenlijk van de ene verrassing
in de andere.
In dit complex vindt men 43 éénper
soonsbejaardenvertrekken en 3 twee
persoons. Slechts wanneer de ruimte ’t
toelaat worden ook buiten de gemeente
Wonseradeel wonenden opgenomen.
Tot slot van de bijeenkomst werd door
alle bejaarden, die samen o. 1. v. mej.
Brems een koor vormen, gezongen:
„Dêr’t de dyk it lün omklammet” en
door alle aanwezigen het eerste couplet
van het Fries Volkslied.
Het ga dit huis, zo besloot hij zijn toe-
sparaak, gedurende een lange reeks van
jaren met Gods zegen zeer goed.
Vervolgens werd het woord gevoerd
door arch. S. Haarsma. Hij dankte de
bouwers, in het bijzonder da hoofdaan
nemer Ringnalda, wiens vakmanschap
gestaag doorwerken bij tegenslagen en
eergevoel, om iets goeds tot stand te
brengen, hij ten zeerste prees.
Hij dankte ook de zusters voor het in
hem gestelde vertrouwen. Het was een
feest, zo zei hij, deze opdracht uit te
voeren. Namens de bouwers bood hij
planten aan voor de bloembakken in
hal en eetzaal.
Namens de bewoners van het huis sprak
zei
van het
zeer
spruten yn ’e bakjes. Ek yn de polders
is men der net niei klear komd, alhoe-
wol de groun dêrre folie mear forneare
kin. Boer en arbeider stean machteleas
tsjin dizze wiete rite, hja moatte harren
bidarje en de kostbere dagen sinleas
foarbygean litte. Mocht it waer mei gau-
wens in kear nimme, dan komt alles ta-
gelyk op harren oansetten, de leanwur-
kers, dy’t op it heden mei har djüre ma-
sines en djüre wurkkrêften op har nel
len bite, wurde dan foar de ünmooglike
taek set har klanten del to bêdzjen. Bi-
nammen de boeren mei in mingd bidriuw
sitte der it raerste ta, hwant op de klaei
groeit it gers troch en komt de waermte
der yn, dan moatte hja ek dêrre alles ta-
gelyk. Dit bidriuwsrisiko dat der elts
jier wer oars ütsjocht, wurdt fakentiids
fierst to min rekkene en troch mannich
theoretikus oer ’e holle sjoen. Dizze witte
ntoai krekt to fortellen yn hoefolle üren
en minuten dit en dat dien wurde kin,
mar yn de praktyk wurdt de brij hiel
oars optsjinne. En as dan de arbeidsbi-
setting, sa as tsjintwurdlch mar al to
faek it gefal is, ta it uterste ynkrompen
is, dan stiet men foar in wanhopige si
tuaesje. De aide jirapels sille nou folie
langer brükt wurde moatte en mei dat
ek yn it bütenlan de situaesje mei it
waer min is, lüke de ierdapelprizen hurd
oan. De hiele hjerst en winter wie de
greathannelspriis 12-14 sinten de kilo,
mar nou wurdt foar de Bintsjes al 30
sinten bean. De inkelde bouboeren, dy’t
se biwarre hawwe, profitearje hjirfan,
Nederland in oorlog met Duitsland dat
op 10 mei vanaf 3 uur de nederlandse
grens, door vliegtuigen en troepen
schond.
mej. Brems, Sommigen ozer,
zij, viel het afscheid nemen
eigen huis en de eigen omgeving
zwaar, maar spoedig reeds bemerkten
we, dat de stemming in dit huis ook
bijzondera prettig. Alles is geriefelijk,
het eten is lekker, de verzorging is zo
goed.
Ze herinnerde aan een uitspraak van
H. M. Koningin Juliana: „We kunnen
veel, als we het samen willen.”
Zo is het ook hier. Door samenwerking
zal het tot ere van Aylva State en tot
heil van de bewoners een echt thuis
voor de bejaarden kunnen worden.
Als een symbool van trouw aan het
bejaardentehuis bood zij de Zusters ’n
Friese vlag aan en verzocht zij, deze
voorstaan naast de Nederlandse vlag
te willen gebruiken.
Zuster Véronique sprak tenslotte nog
een dankwoord tot architect, aanne
mers en onderaannemers, het echtpaar
Aalbers-Kollewijn, dat voor ’n prach-
Hierna volgde een nadere kennisma
king met.o.a. Pater van Straaten en de
echtgenote van de burgemeester.
De heer Van Aylva merkte op, dat de
burgemeester en diens echtgenote naar
zijn mening wel wat erg ver van el
kaar verwijderd zaten. In onze tijd hiel
den de mannen hun vrouwen liefst zo
dicht mogelijk bij zich, aldus de edele.
De burgemeester legde hem echter uit,
dat er sindsdien een emancipatie had
plaats gevonden en dat de vrouwen van
de 20ste eeuw ondernemender waren
geworden dan hun voorgangsters uit
vroegere eeuwen.
De heer Van Aylva sprak daarop als
zijn oordeel uit, dat door deze onderne-
minsgeest der vrouwen nooit meer
een gemeentebegroting sluitend te krij
gen was en dat de vrouwen allicht de
mannen van de 20ste eeuw geheel over
het hoofd zouden kunnen- groeien.
De heer Van Aggema mengde zich ook
in deze discussie en merkte op, dat het
de verdienste vooral van de boeren en
van de boerenadel was geweest, dat
vroeger de begrotingen steeds sluitend
waren.
De heer Van Aggema vertelde, dat zijn
gade stamde uit het geslacht der Van
Aylva’s. Wij woonden, zo zei hij, in
de Kampen, hadden er 185 pondemaat
land en hadden ook een onderaardse
verbinding tussen ons kasteel en dat
der Aylva’s, waar we in tijden van om
singeling met elkaar konden overleg
gen. Bij restauratie onlangs van de boer
derij, waar vroeger ons slot stond, zijn
nog tunnels ontdekt. Met veel plezier
hebben wij in onze tijd ook jachtfestij-
nen gehouden in de buurt van de Gou
den Halsband en kwamen dan ’s avonds
hongerig thuis. Dan konden we ons rij
kelijk te goed doen aan lekker eten.
De vroegere Witmarsumer schoolmees
ter Gysbert Japicx heeft het reeds ge
zegd, dat een mens van de liefde al
leen niet kan leven.
Daarom bood spreker nu de zusters een
groot krentenbrood aan, een geschenk
der beide edelvrouWen.
14 mei: Sedert zondag zijn de provincies
Groningen, Friesland en Drente door de
Duitse troepen bezet. De Grebbelinie
doorbroken. Duitse strijdkracht
den zich reeds in verbinding^rm
Rotterdam gelande parachutisten. Roo
sendaal bezet. Heel Luxemburg in han
den van de Duitsers. In totaal de laatste
dagen 1000 vliegtuigen van de geallieer
den vernietigd.
en Wymbritseradeél.
Namens .de genodigden hield na deze
openingsceremonie de heer D. G. van
der Werf van Bolsward, voorzitter van
de K.V.B. (Katholieke Vereniging Be
jaardentehuizen) een toespraak.
Dit prachtige gebouw, zei hij, is het
resultaat van jarenlang mooeizaam
werken. Uw bestuur zal blij zijn, dat
alles in dit gebouwd reeds zo goed func
tioneert en dat dit gebouw de toets der
vergelijking volledig kan doorstaan.
Spreker hoopte, dat de Zusters hier veel
geluk en voldoening zouden vinden en
dat de bejaarden altijd met de grootst
mogelijke liefde zouden worden ontvan
gen.
te hij; de singels zijn dichtgegooid, de
wilgen zijn omgehakt.
De heer Van Aggema troostte hem
echter met de woorden, dat op de plaats,
waar eens het oude slot stond, nu op
nieuw weer leven bloeit.
En, zo merkte één der adellijke gaden
op, liefde heeft thans de vroegere strijd
weten te verdringen. Dat geeft ons toch
weer moed, zei toen de heer Van Aylva,
die zich vervolgens richtte tot de Zus
ters.
In het huis van ons oude geslacht, zo
zei hij, wilt gij nu de liefde laten door
werken. En welk gevoel van heimwee
nu ook bekruipt, toch hebben wij eer
bied voor üw moed en uiten wij graag
onze waardering voor uw plannen. We
vragen U daarbij, om ons wapen, dat
alt(jd een democratische- inslag had, in
ere te willen houden.
Burgemeester Oosterhoff sprak daarna
de heer Van Aylva toe:
Het is ontroerend, om te zien, hoe U
afstand hebt kunnen doen van Uw al
oude bezittingen. Toch weten wij de
taakstelling, die zij uit Uw handen heb
ben overgenomen, veilig bij deze zus
ters. Hun wapenspreuk is: „Ora et La-
bora”, doch geloof gerust dat de wa
penspreuk: „De jeugd vindt een belo
ning in zichzelve”, eens toebehorend
aan de Van Aylva’s, geparenteerd aan
de Van Aggema’s, ook de Zusters aan
zal spreken.
De heer Van Ay Iva wilde hierop zijn
sabel opheffen, doch de burgemeester
heette hem: Laat uw sabelgekl etter
achterwege en wees met ons kinderen
van de vrede, gedenkend, dat in onze
grietenij deze week bevrijdingsfeesten
werden gevierd en wij een ereprijs heb
ben toegekend aan een praalwagen uit
één onzer dorpen, welke als opschrift
droeg: „Jongerein wol frede”.
Aan de Zusters van Schijndel werd ver
volgens door de heer Van Aylva een
schilderij aangeboden, waarop het vroe
gere wapen was afgebeeld.
Hwat hat Qabe Skroar
Aan hun luisterrijke komst ging in
recreatiezaal van het nieuwe bejaarden
centrum een toespraak vooraf van de
burgemeester van Wonseradeel, de heer
A. Oosterhoff, gericht tot de talrijke
genodigden. De burgemeester was van
ihet te verwachten bezoek der edellie
den volledig op de hoogte. Deze stoet
der historie is reeds onderweg, zo zei
hij; wellicht is ze al de plaats gepas
seerd, waar vroeger een prachtige op
haalbrug het oude dorp sierde.
Het gezelschap bestaat uit 7 personen,
te weten de heer Van Aylva en zijn
gade, de heer Van Aggema en zijn echt
genote, 2 pages en een heraut.
Het geslacht Van Aylva behoorde tot de
herenadel, waarom de slotheer veel Ne
derlands spreekt; het geslacht Van Ag
gema daarentegen sprak slechts Fries
en was van zuivere boerenadel.
Toen zij regeerden was het wel een heel
andere tijd als nu, aldus de burgemees
ter. Aan één hunner, die toen juist
zat te melken, werd eens gevraagd, of
hij zich niet beter bij het besturen der
gemeente kon bepalen, dan bij zijn vee-
derij; ’t antwoord was, dat hij vanaf
de „tuolle” het beste de gemeente kon
overzien.
Kom daar nu eens om, een boer en bur
gemeester tegelijk. Deze combinatie is
nu niet meer mogelijk en aan de burge
meester van Wonseradeel wordt hoog
uit nog gegund, dat hij de geiten mag
zien, die zijn overbuurman er op na
houdt.
Nadat gemeenschappelijk een kleine
verkwikking was gebruikt, verzocht de
burgemeester aan de edelen, om over
te willen gaan tot het plegen van de
openingsceremonie.
Twee schilderstukken waren inmiddels
bij de ingang van de zaal aangebracht,
waarvan één het vroegere Aylvaslot
voorstelde en het andere het tegen
woordige bejaardentehuis.
De vergelijking tussen beiden deed de
heer Van Aylva somber gestemd zijn.
De schone abelen zijn verdwenen, zucht-
aft
iW
i
