BOLSWARD WEER
EXPOSITIESTAD
Groene Kruis Arum besloot
tot nieuwbouw
roar
Het Stadhuis (van boven tot onder)
vol tentoonstellingen
Verloving
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Fan de Martinytoer
es
Zilveren filmpj
Va
DINSDAG 22 JUNI 1965
104e JAARGANG
No. 47
1 7
us hjoed p p
to sizzen
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
^5*
si
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Contractprijzen op aanvraag
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
Scheppend Ambacht.
Greate freugde.
De expositie.
PIET
De zin der historie.
De opening.
De directie.
Van Elcerlyc tot Alleman.
De opening.
Tl. de J.
Advertentieprijs: 15 cent per
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Uitgave: A. J. OSINGA N.V., Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:-
Marktstraat 13
Telef. 2451 - Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
De opening geschiedde op de raadzaal
in het raam van een muzikale omlijsting
ningen,
jurylid
allen”.
de
uit
yn ’e hannel brocht wurde koe. Net dat
de boeren sa optein wiene, lang net. De
opbringst wie wol bést, mar fierder seine
se, it wiene koalrapen, gjin deugd, gjin
smaek en soms ek jit fan dy harten der-
yn. Mar oant hjoed ta wurdt de Alpha
jit forboud. Jit mear is dat sa mei syn
Furore, syn Sirtema en inkele nije soar-
ten. It measte sukses hie Dr. Dorst mei
syn flaechssoart: de Concurrent, in wyt-
bloei-soarte, dat jierren lang de meast
forboude soarte wie yn Nederlan en ek
yn oare lannen opgong makke. In grea
te stipe wie syn wurk ek foar de sykte-
bistriding en de jirapelseleksje. Doe’t hy
de earfolle bineaming ta professor yn
Wageningen krige, hie hy de grounslag-
gen lein foar de heechweardige jirapel-
kultuer yn de Fryske bouhoeke. Dit
wurk is fuortset troch Ir. Trip en kriget
nou hjoed op Ropta-state in manske en
moderne oanpak. Fan hieler herte wolle
wy üs lokwinsken oanbiede oan de Fr.
Mij foar har initiatyf en romhertich sti-
mulearjen fan dit skoandere wurk, oan
de pioniers fan Tsjummearum en Semar,
mar binammen oan de man, dy’t hjoed
de feestrede ütsprekke sil, de hear Prof.
Dr. Ir. J. C. Dorst, dy’t sa’n machtich
oandiel hawn hat yn de opbloei fan de
setterkultuer by de Fryske bouboer. Syn
namme en wurk stiet hjoed to glanzgjen,
net allinnich op Ropta-state inar jit
mear op de wide ekers en fjilden fan de
tüzenen, tankbere bouboeren en gerniers
hwert hy sa fruchtber foar arbeide hat.
It sukses fan de trochsetters
bigjint dêrre, der’t de oaren mislearje
Het amoreus gerucht,
was niet meer van de lucht.
De mensen willen praten.
Tientallen candidaten,
zijn voor en na genoemd.
Een kroonprinses, omzoemd
door zwermen persmuskieten,
de nieuwtjesjagers lieten
haar geen moment met rust.
Welke vriend is gekust?
Ontsluier het geheim,
’t Blijspel van Drakenstein!
LEESGELDEN
BOLSWARDS NIEUWSBLAD
't Gerucht zou verder gaan.
Claus von Amsberg, een naam
van romantiek omweven
kwam centraal in het leven
der kroonprinses te staan.
De vreugde klonk spontaan.
Twee die in hartsverbinden
’t Geluk hopen te vinden.
Bloesems in zonneschijn
Het feest van Drakenstein.
Elk ziet verlangend uit.
Straks groene oranjebruid!
Kleurig lentefestijn.
Het paar van Drakenstein.
Abonnementsprijs f 2.40 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
DE FR. MIJ FORTSJINNET HJOED
IN MOAIJE DEI
Prinses Margriet siket hjoed ien fan de
meast noardlike plakjes op fan üs lan,
hja giet boppe-Dokkum nei Metslawier
om it nije kweekbidriuw fan de Fr. Mij
offisieel to lepenjen. It hat alle eigenskip
dat yn de greidhoeke de measte boeren,
dy’t dochs al kop en earen yn de ünge-
tiid sitte, hjir maklik oan foarby geane,
mar it soe folslein mis wêze, as wy by
dizze gelegenheit net ris de oandacht
fêstigen op it skoandere wurk, hwat de
aide Fr. Mij nou al 75 jier foar de bou
boeren dien hat. Ropta-state wurdt it
plak, hwert in modern kweekbidriuw
Verloving wordt een feit,
een volk toont zich verblijd,
vol dankbare erkenning,
twee vonden hun bestemming.
De kroonprinses, charmant,
hoop van het vaderland,
voelt juist in deze dagen
het innig welbehagen,
kind der natie te zijn.
De ster van Drakenstein.
net folie better, de Saeijers en de Giel-
tsjes leine al op 'e rêch en der kamen
nou oaren foar yn it plak: Earstelingen
(earste kringen seine de jirapelkenners)
Boargers en letter Reade Star en de
Wetten. Dy beide léste wiene winter-
jirapels fan béste kwaliteit en hawwe it
lang üthalden, mar moasten bilies jaen,
omt hja net immuun wiene tsjin de wrat-
sykte. Dat lykwols dat ütbouwen gjin
natuerforskynsel wie, mar in gefolch fan
Een overzicht van een „Mobiele woon
wijk” in Littleton in de Amerikaanse
staat Colorado, waar grote schade
werd aangericht door hoog water. De
zware woon-caravans werden kris kras
verspreid over het terrein door het ge
weld van de buiten zijn oevers getre
den rivier
Zo zijn in de afgelopen dagen allen weer aan hun trekken gekomen, de cultuur-
minnaars en de sportliefhebbers, heeft het oor en het oog het zjjne gehad, heeft
men tijdens een rustige wandeltocht kunnen genieten van de wjjdheid van het
Friese land en de rust van onze dreven of de opwinding kunnen ondergaan van
motorengeraas, is nationale kunst uit een verleden zowel als volkskunst uit het
heden aan bod gekomen.
Bolsward heeft een verscheidenheid aan kunst- en kultuuruitingen geëtaleerd,
die in de wijde omtrek zijn weerga niet vindt. Vooral de zomer-expositie „Van
Elcerlyc tot Alleman”, spiegel van het dagelijks leven in de Nederlandse schilder
kunst 15001950, is er één van uitzonderlijke kwaliteit, bovendien een rijke
verzameling die ook qua voorstelling een ieder zal aanspreken.
bezoeken reuma 54; Bejaardenzorg 255.
TBC: afgelegde bezoeken 64. Consulta
tiebureau zuigelingen Arum-Kimswerd
24 zittingen, 186 consulten, 21 zuigelin
gen. Achlum 24 zittingen, 180 consulten,
18 zuigelingen. Dit in samenwerking met
dokter Danes. Moedercursus door Zr.
Van der Sloot Arum-Kimswerd 15; Ach
lum 16 moeders.
De penningm., de heer H. Wijngaard, had
een voordelig saldo van f 1934,64. De
kascommissie, bestaande uit de heren A.
Roelofsen en J. Zantema te Kimswerd,
had alles uitstekend in orde bevonden.
Op deze vergadering waren mede aan
wezig de vroegere directeur van het
Prov. Friese Groene Kruis, de heer Th.
de Groot en Zuster Lingsma in algemene
dienst.
tect: bij verbouw f 55.000,bij nieuw
bouw f 111.500,Jaarlijkse exploitatie
van het gebouw bij verbouw f 4.700,
bij nieuwbouw f 6.700,welke bedragen
resp. ook als baten kunnen worden ge
raamd.
Verbouwing betekent een kostbare ver
andering, die gebrekkig blijft, omdat de
nodige ruimte ontbreekt en omdat het
bestaande gebouw niet ’n centrale stand
in het dorp heeft. Nieuwbouw is even
eens een kostbare zaak, maar het resul
taat zal zijn: een fris, royaal gebouw,
dat centraal in het dorp zal staan, na
melijk op het vroegere kerkhof van de
Ned. Herv. kerk, dat dan wordt her
schapen in een groot Dorpsplein.
Deze naam is besloten bij de gemeente
In. de ledenvergadering van de vereni
ging „Het Groene Kruis”, afdeling
„Arum-Achlum-Kimswerd” is met grote
meerderheid van stemmen besloten tot
nieuwbouw van het Groene Kruisgebouw
te Arum. Het plan om te komen tot ver-
of nieuwbouw, was al enige jaren een
zaak, die op de ledenvergaderingen wer
den besproken. Vorig jaar werd een'
commissie benoemd, die op de eerstvol
gende ledenvergadering 'n overzicht zou
geven van de kosten, financiering en de
exploitatie bij ver- en nieuwbouw. Deze
commissie bestaande uit de heren J. F.
Broos, S. G. Hiemstra, beiden te Arum
en Ir. G. J. A. Bouma te Kimswerd gaf
bij monde van Ir. Bouma een overzicht.
Totale kosten: volgens begroting archi-
3e week juni 1940
Rantsoenering van Textiel. De voorraden
zijn echter groot en ruim voldoende.
Rijkscommissaris Seyss Inquart wil met
kracht de werkloosheid bestrijden. De
lotsgemeenschap van Nederland met het
grote Duitse rijk schept hier ongekende
mogelijkheden. Verwacht wordt, dat ve
le Nederlanders van de hier geboden ge
legenheid gebruik zullen maken.
Sigarenwinkeliers maken goede zaken.
Distributie van kunstmeststoffen
De Führer van het Duitse Rijk heeft te
kennen gegeven, dat hij geen enkele aan
slag op het Nederlandse volkskarakter
voornemens is te doen, integendeel, dat
hij hetzelve in zijn gevoeligheden zal ont
zien.
Het doel van Duitsland in deze oorlog is
het herstel van de vrede, aldus de Führer
Orleans door de Duitsers bezet. Duitse
troepen bezetten de Zwitserse grens.
Lithauen, Estland en Letland door de
Russische troepen bezet.
Zonder overdrijving kan worden gezegd,
dat de tentoonstelling, die thans is ge
opend (met klinkende namen als van
Jan Steen, Isaac ïsraëlg en Breitner)
een hoogtepunt vormt in de reeks van
19 na-oorlogse tentoonstellingen, die nu
reeds werden gehouden. Een expositie,
die „alleman” Aanspreekt bovendien.
bipaelde sykten, dat der mear as twein-
tich sykten en kwalen ünder de jirapels
tahouden en dat dizze kwalen op aller-
hanne wizen bistriden wurde moasten,
sjoch, dér moast men yn de tweintiger
jierren by de measten jit net mei oan-
komme.
Dy jongkeardel üt Wageningen hat
alderearst mei dit alles oan it neisneu-
pen west, hy sammele alle öfwikingen op
it kweekfjild, hy gie de sike planten se-
kuer nei, hy seach nei de wize fan bi-
smetten, nei de erflike side fan de kwael,
hy experimentearde en ündersocht mei
praktykerfaringen en nei koarte jierren
wist elk, dy’t hwat mei jirapelteelt to
meitsjen hie, him to finen. Op in kear
foun ik tusken Mirns en Bakhuzen yn in
jirapelfjild, in plant mei slim ófwikende
blêdden.
Ir. Dorst wie as in bern sa bliid, hwant
sa’n eksemplaer hie hy jit net. Fansels
krige hy doe in pear fan dy ierdapels.
Mar tagelyk wie Dr. Dorst fan ein set
mei seis jirapelsied to winnen fan kru-
singen en nei nije soarten to sykjen. En
it wie in greate dei, doe’t hy yn 1925 sa
fier wie, dat syn earste soart, de Alpha
Evenals de dagbladen en andere
nieuwsbladen zien ook wij ons
genoodzaakt onze abonnements
gelden iets te verhogen, wegens
de steeds doorgaande sterke stij
ging van de externe kosten.
Met ingang van 1 juli zal het
leesgeld bedragen, zonder incasso
kosten, per kwartaal f 2,65, per
halfjaar f 5,30.
De zeer verhoogde incassokosten
kunnen onze post-abonnees zich
besparen door het leesgeld voor
het komende halfjaar, 5. f 5,30 te
storten op gironummer 887926 ten
name van N.V. A. J. Osinga, Bols-
ward, met vermelding „leesgeld
B. N.” en zulks tot 8 juli a.s.
Wonseradeel. Tevens zal er dan denkelijk
een parkeerplaats, een muziektent en
wat dies meer zij, komen.
Het zal ’n prachtig geheel worden, dank
zij de medewerking van de gemeente en
de Ned. Herv. Kerk. De kerk blijft ech
ter het middelpunt. Een mooiere plaats
voor het nieuwe Groene Kruisgebouw is
nauwelijks denkbaar, aldus de commis
sie. Na een uitvoerige bespreking door
de aanwezige leden werd dus besloten tot
nieuwbouw. De commissie zal alles ver
der behartigen, terwijl aan deze com
missie nog zijn toegevoegd de heren A.
Anema en S. L. Hilarides te Arum en E.
Vrieswijk en P. Miedema te Achlum.
Deze ledenvergadering stond onder lei
ding van de heer G. Aalsma te Achlum,
die zich als een prima voorzitter ont
popte.
Wegens bedanken van dokter D. Danes
als voorzitter, sprak de waarnemend
voorzitter Aalsma de scheidende voorz.
die deze functie vanaf 1937 had vervuld,
hartelijk toe, dankte hem voor het vele
werk voor het Groene Kruis verricht en
bood een boekenbon aan. Dokter Danes
is medisch adviseur van de vereniging
gebleven. De heer S. de Haas te Kims
werd werd herkozen als bestuurslid, ter
wijl voor dokter Danes, de heer N. Sinne-
ma werd gekozen.
Uit het jaarverslag van de secretaris,
de heer B. Brouwer bleek, dat de wijk
verpleegster, Zuster M. C. Bouhuys 1315
verpleegbezoeken had af gelegd; overige
bezoeken 248. Het aantal adviezen be
droeg 44. Zuigelingenzorg 110. Aantal
bezoeken voor hulp en voorlichting 416.
Huisbezoeken kleuterzorg 22. Huisbe
zoeken reumabestrijding 79. Kankerbe
strijding 12; Bejaardenzorg 167. Verpl.-
Vrijdagmiddag werd in de Vierschaar de
officiële opening gehouden van de ten
toonstelling Noordelijk Scheppend Am
bacht, die gedurende de zomermaanden
in de raadskelder (dus onder het stad
huis, ingang door het poortje onder het
bordes) wordt gehouden.
Dit is een gratis toegankelijke verkoop-
expositie, waarbij kijken overigens al
lerminst verplichtingen geeft.
Er is werk, vaak van bijzonder goede
kwaliteit, van een 27 leden van de Ver
eniging Noordelijk Scheppend Ambacht
in de grootste verscheidenheid, bijv,
houtwerk, aardewerk, smeedwerk, knip
werk, beeldhouwwerk, weefwerk, boet
seerwerk enz., maar allemaal ontstaan
uit werk, n.l. handwerk en niet uit fa
briekmatige produktie, al is natuurlijk
het aardewerk een grensgeval.
Tevens zijn op deze tentoonstelling,
die bijzonder sfeervol is, een drietal
gasten, n.l. mevr. Suze Belkhout (die
het beeldje van Bart je schiep), met ge
boetseerde beeldjes, de heer Laupman
met een torso en dierfiguren in tropisch
hardhout en mej. Marijcke Visser met
diverse sieraden.
Wat het werk van de leden betreft, trof
ons vooral het houtwerk van vader en
zoon Piersma uit Heeg. Bolsward is op
deze tentoonstelling vertegenwoordigd
met werk van mevr. Van der Meer
Van der Klei (wandlappen, poppen).
Deze voorbeelden van ambachtskunst
zijn veelal als hobby ontstaan en dus
danig laag geprijsd, dat meermalen de
vele uren er aan besteed, niet zijn ver
disconteerd.
bekend als
„Eén tegen
verhouding van de sexen; anders het
vertrouwd zijn met de dood.
De technische outillage heeft onze we
reld pijlsnel veranderd. Geschiedbeoefe
ning is niet veel onthouden, maar juist
veel vergeten.
Willen wij een analyse geven van de
antieke mens, dan moeten wij beden
ken, dat hij er een was niet van onze
wereld, maar een zonder technische
voorzieningen, iemand in een geheel an
dere verhouding tot de tijd. Als wij een
tentoonstelling als deze bekijken en we
luisteren, dan kunnen we de echo van
de t(jd opvangen.
waarbij mevr. J. Kueter-Zwager clave-
cimbelspel gaf uit de 4 eeuwen, die de
tentoonstelling omspant.
In zijn openingswoord kon burgemees
ter een speciaal welkom heten aan
„mijnheer de minister” (minister Von
deling wil liever geen excellentie he
ten), Gedeputeerde P. van der Mark,
vertegenwoordigers van het provinciaal
bestuur en prof. dr. H. Baudet uit Gro-
Bolswarders
het t.v.spel
Bolswards Nieuwsblad
en Wymbritseradeel.
Prof. Baudet hield hierna een filosofi
sche beschouwing over het verleden. Er
is momenteel veel belangstelling voor
de historie, maar onze verhouding tot
het verleden is anders geworden, aldus
spreker.
Wij gaan minder vergelijken. Het
woord ouderwets is niet enkel meer sy
noniem voor deugdzaam. Men stelt het
verleden minder dan voorheen als voor
beeld. Het vooruitgangsgeloof is geen
overwonnen tijdperk, maar anders ge
richt.
De grote technische ontwikkeling ver
bluft ons. De waarde van de historie
zien wij relatief. Wij stellen onze vra-
Nadat de heer P. Atema van Sneek
als voorzitter het welkom had geroe
pen, werd de tentoonstelling door bur
gemeester Geukers geopend.
Hij noemde het zielig bij het geven van
attenties of het kopen van souvenirs,
steeds tot fabriekmatige produkten te
moeten vervallen, die geen eigen ka
rakter hebben.
De heer Sjoerd Leiker hield daarna,
als artistiek adviseur, een beschouwing
over de ambachtskunst. Stelt men bij
schilderijen vaak de vraag: wat stelt
het voor? bij dit werk vraagt men:
waar dient het voor? Het zijn meren
deels gebruiks- en siervoorwerpen. De
vereniging telt momenteel een 50 leden.
Mede tengevolge van de gestegen wel
vaart neemt de belangstelling voor de
ambachtskunst toe. Temidden van de
massa-artikelen verlangt men naar 't
bezield produkt, dat enig in zijn soort,
dus uniek is. De gemaakte werkstukken
zijn niet bestemd voor het museum,
maar voor de huiskamer.
mei alles hwat dêrta biheart, nou fuort-
oan syn wurk dwaen sil: Soargje foar
nije en bettere soarten setters en sied.
Mei dit wurk is de Mij nou al 75 jier
dwaende, mar sünt 1921 op in hiel by-
sündere en doelbiwuste wize. Hwant mei
alle weardearring foar de hearen Koning
en De Vries, de pioniers fan de earste
ure, is dit wurk dochs winlik foar it
earst breed en wittenskiplik opset, doe’t
de jonge Dorst üt Wageningen helle
waerd om hjir ünder it patronaet fan de
Mij mei syn libbenswurk to bigjinnen.
Krekt fan de kollege-banken bidarre hy
op it saneamde kweekfjild to Ingelum,
in hoeke bou mei in skuorre foar it bi-
warjen fan ark en settersguod. Hindrik
van der Wal wie syn arbeider, in gouden
fint, dêr’t hy it tige mei troffen hat.
Mar fierder wie it foar him en de Mij-
bistjürders frijhwat tsjuster hoe en
hwermei hy wurkje soe.
Hy krige de konsignes mei, dat hy earst
mar ris goed yn de bouhoeke rounsjen
moast en neigean hoe’t hy de bouboeren
helpe koe. De kweek fan nije soarten
stie jit yn de berneskuon, de kennis fan
sykten en kwalen wie tige bihyplik, de
boeren en gerniers wiene meast alle-
gearre praktici, sünder mear. Oer de
jirapelteelt hiene hja noch de Aide bigri-
pen. Nije soarten hiene de earste tiid wol
bettere opbringsten, mar der siet gjin
deugd yn en der wie gjin smaek oan.
Letter waerd dat better, mar dan smie-
ten hja ek wer minder op en nei in tal
jierren rekke eltse soart ütboud. Der wie
neat oan to dwaen, dat siet yn de natuer.
De Munstersen wiene safier, de Bravo's
gen aan de historie ook anders. Wij
willen de mens van vroeger ontdekken.
Ons geschiedenisonderwijs werd ge
markeerd door die van staatkundige
documenten.
Dit was niet alleen vervelend, maar in
zekere zin ook nutteloos. Wij willen nu
devreugde, het geluk en het leed van
de mens van vroeger kennen.
Deze waren geheel anders dan de
onze. Dood en ziekte waren geregelde
gasten. Van de 18 kinderen (geen zeld
zaamheid deze grote gezinnen) stier
ven er soms 15 jong. Toch konden deze
mensen nog leven en vrolijk zijn.
Hoe kon dit?
Documentengeschiedenis helpt ons hier
weinig. Wij moeten nieuwe bronnen
zoeken en deze vinden we bijv, in de
kunstgeschiedenis, vooral als wij zoe
ken naar de uitbeelding van het dage
lijkse leven, zoals op deze tentoonstel
ling.
Het menselijke blijft daarbij subtiel en
moeilijk te doorgronden. Het denksy
steem en gevoelspatroon was anders.
Anders ook de geloofsbeleving en de
HOOG WATER IN COLORADO
Minister Vondeling, dy’t spriek as Ald-
foarsitter fan de Fryske Akademy, en
de ütstalling iepene, die dat yn it
Frysk.
Hy neamde it elke kear wer in freugde
yn Boalsert fan de gastfrijens to ge-
nietsjen en ynheakjend op wurden fan
de greatste Boalserter boarger Gysbert
Japiks hope hy dat hjir gjin sprake
wêze soe fan dübelhertichheit en (mei
de wurden fan de 12e psalm) dat hjir
op dizze ütstalling net sein wurde koe
„elk skildert wyt syn swart”.
Elcerlyc hat yn syn libbensgong de
wrakseling kennen mei de dea. Op freon
noch famylje koe hy mear rekkenje,
allinne mar stipe fine by de deugd.
Mar elcerlyc is hjirre alleman, eltsen-
ien, everyman, jedermann. Lit alleman
fan dizze ütstalling genietsje, de bak
ker en de boer, de boarger en de büten-
man, dan sil it greate, dat hjirre birikt
wurdt, hielendal slagje.
De schilderijententoonstelling in’t stad
huis zelf, hoewel van geheel andere al
lure, staat toch in één opzicht in nauwe
relatie met de voor de huiskamer be
stemde ambachtskunst, immers hier
vindt men een galerij van werken, ont
leend aan het dagelijkse leven, waarbij
juist de huiskamer zo’n grote rol
speelt.
Deze tentoonstelling is niet alleen voor
de minnaars van schilderijen om van
te smullen, maar ook van cultuur-his-
torische waarde, immers men vindt er
tal van gebruiken en gewoonten uit
vroegertijd op afgebeeld. Reeds het
doorbladeren van de prachtig, rijk ge
ïllustreerde catalogus is een genoegen
op zich zelf, al kan het zwart/wit het
niet halen bij de kleurenweelde van doek
en paneel. Het prettige is, dat deze ex
positie geen kennis van de schilder
kunst veronderstelt, maar dat inderdaad
„alleman” er iets van zijn gading vindt.
De tentoonstelling is „nijsgjirrich” in
meer dan één opzicht.
L&...
L
mm
