Vragen over het verleden
niet ontweken
Koningin Juliana denkt nog
niet aan afstand
E
I
tea
K
p
I
1
ift li;
lllllllllllllllllilllllllllllllllliilllllllllillllll
RW
■ai
I
Fan de Mar tiny loer
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Ilindeloopen, Wonseradeel, Workum en
rft W
tO
-
fHlii
w
J
WW
104e JAARGANG
DINSDAG 29 JUNI 1965
No. 49
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Contractprijzen op aanvraag
W ymbritseradeel.
HWAT KANT GIET IT SKIELIK UT
Tj. de J.
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Abonnementsprijs f 2.65 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Uitgave: A. J. OS1NGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tclef. 2451 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Aldergeloks giet it de léste dagen mei it
waer hwat better, mar forline wike like
it by tiden sa, as soe de hiele kostlike le
sné op it Ian forwurde. Lit üs mar hoop
je, dat it bettere waer hwat trochset,
dan kin der jit folie goed komme. Sa’n
üngetiid kin soms iykje oft de minsken
it nou wol yn ’e macht hawwe mei har
masines, har pick-ups, har heafentila-
toren en traktoren, mar as it waer tsjin
is, dan stiet men mei al syn reau dochs
machteleas. En mei min waer lijt it guod
op it Ian as in putheak en rint de foer-
Het is voor mijn man en mij een grote
vreugde U nu zelf de verloving aan
te kondigen van onze dochter Beatrix
met de heer Claus von Arnsberg.
KONINGIN JULIANA kondigde de ver
loving aan met deze woorden:
Wij zijn heel gelukkig, dat ze deze keus
heeft gedaan, die de keus van haar
hart is. In menselijk opzicht menen wij,
dat die een uitstekende is. De keus van
het hart was wederkerig vrij gauw ge
maakt. Beide hebben die evenwel zorg
vuldig getoetst met het verstand en het
1955
1958
1961
1964
Vervolgens werd gesproken door PRINS
BERNHARD, die zei:
Het is m(j een genoegen, om U van
daag hier onze a.s. schoonzoon, de heer
Claus von Arnsberg te kunnen voor
stellen en ik hoop, dat U hem met even
veel sympathie en op dezelfde wijze
zult ontvangen als U indertijd mij hebt
ontvangen. Ik ben er van overtuigd,
dat Claus zich hier spoedig thuis zal
gaan voelen, want zijn hele streven is
daarop gericht. En ik verwacht, dat
hij in de loop der jaren evenveel liefde
en sympathie voor ons land en volk zal
gaan voelen, als ik die voel. Ik denk,
dat hij niet erg veel tijd nodig zal heb
ben om zich hier in te werken, want
hij is een bijzonder harde werker. En
er is in ons land zoveel belangrijks te
doen, dat hij zeer zeker spoedig een ac
tieve werkkring zal vinden en een eigen
positie zal kunnen opbouwen.
U hebt allen gehoord, dat Beatrix en
Claus in elkaar de meest ideale levens-
Aldeskoat gans ütwreide. Ek hjir jildt
de hurde ekonomyske wet: groelje of
fordwine. Mei it oanfierapparaet fan de
greate droegerijen kinne hja in folie
greatere krite bistrike en ek op in stuit
mear forwurkje. Inkelde droegerijen sa
as Warkum dogge dêrneist ek hiel hwat
troch it droegjen foar de hannel, binam-
men mei lucerne. Op him seis is dat in
tige weardefolle oanfolling, mar de kon-
kurrinsje is op dit gebiet tige sterk, bi-
nammen üt it bfitenlan. En dat makket,
dat men de easken hoe langer hoe heger
opfiert. Hja freegje nou gardnsjes om-
trint it caroteengehalte, mar ek jit oan-
geande haldberheit yn de winter. Dêr-
foar moatte spesiale apparaten oanskaft
wurde en giet men hoe langer hoe mear
ek oer om hjirfoar koelynrjuchtingen to
meitsjen. En ek hjir kinne allinnich de
greatere droegerijen de kostbere nije yn-
festearingen dwaen, de lytsen is dérfoar
it risico to great.
It wol üs foarkomme, dat it net ftn-
mooglik is, dat de droegers al mear har
plak yn de moderne buorkerij ynnimme
siile. Hwant allinnich lans dy wei bliu-
we de kostbere fiedingsstoffen fan it
gers sa folslein mooglik biwarre. En it
riskante waer yn üs kontreijen makket
mannich jier de forliezen fierst to great,
wylst oan de oare kant de kosten fan it
hea- en kuilwinnen alle jierren oprinne.
Sa wurket de tiid de groei fan de droe
gerijen yn ’e hAn, mits hja deryn slagje
by dizze prizen in prima produkt to le-
verjen. En dér liket it wol op!
11,56;
10,70;
10,02;
12,68;
9,56;
11.03;
VERLOVING PRINSES BEATRIX
Gistermiddag tegen één uur werd het opvallend stil in de straten. Schier heel
Nederland en miljoenen daarbuiten wachtten in spanning op de afkondiging
van de verloving van Prinses Beatrix met Claus von Amsberg en op de eerste
kennismaking. Begunstigd door het schijnen van een vriéndelijk Oranjezonnetje
en de intervieuws, waarbij pijnlijke
ongedwongen familiegebeuren, dat veel
werd liet na de officiële bekendmaking
vragen niet werden ontweken, een erg
sympathie voor het jonge paar wekte.
teit fan de droegers is folie greater wur-
den en de masines wurkje folie ekono-
mysker as earst. De gefolgen binne net
ütbleaun. Nel it djiptepunt yn 1959 doe’t
hja ünder de 40.000 tonne bleaune, is de
opgong düdlik to sjen. Yn 1960 wie it
55918 ton, yn 1961 al 61573 ton, yn 1962:
63381 ton; yn 1963 ek 63381 ton mar yn
1964 kaem men op 74132 ton droech pro
dukt.
Dêrfan wie likernóch 10% droech hea, it
oare wie droech gers of lucerne. Ekono-
mysk stean dizze droegers alle jierren
sterker, hwant by de oprinnende molk-
prizen bitsjutte de droegerskosten in al-
oan lytser persintaezje. Sünt 1953 is de
molkpriis fan 24 bp 34 sinten komd. Yn
1953 wie de opbringst fan ien mingel
molke amper genöch om twa kilo droech
gers to krijen, mar nou yn 1965 kin de
opbringst fan ien mingel molke mear as
trije kilo droech gers opbringe. As men
dan bitinkt, dat mei droech gers in fiks
stik foerwaerde en caroteen biwarre
bliuwt, dy't oars forlern giet, dan is it
net slim to bigripen, dat de droegerijen
wer mear en mear populair wurde. Dat
wol lykwols net sizze, dat er rounom nije
droegers by komme. Ek op dit terrein
spilet de konsintraesje har rol. De lyt-
se droegers hawwe wol goed wurke, sa-
lang hja yn technysk opsicht meikomme
koene, mar doe’t de needsaeklike mo-
demisearing foar de doar stie, wie der
gjin genöch reserve kweekt en moasten
hja bilies jaen. Sa is yn 1964 ien fan de
earste droegerijen, yn Steggerda likwi-
deard, mar yn datselde jier binne de
droegerijen yn Gaesterlan, Eastersê en
Officiële verlovingsfoto van II.K.H.
Prinses Beatrix en de heer Claus von
Amsberg
(Opname: Max Koot)
Bolswards Nieuwsblad
partner hebben gevonden. En ik per
soonlijk kan alleen maar zeggen, dat
ik mij geen beter mens als man voor
mijn dochter zal kunnen indenken.
CLAUS VON AMSBERG sprak (nog
wel in het Nederlands): Ik ben blij, dat
ik mij zelfg aan U mag voorstellen als
de verloofde van prinses Beatrix. Ik
ben mij wel bewust van uw gevoelens
en van de moeilijkheden, die hier voor
velen van U aan verbonden zijn, na
wat in het recente verleden gebeurd is.
Ik begrijp en respecteer dit. Maar ik
zal mijn best doen en proberen Uw ver
trouwen te gewinnen. Ik wilde mij graag
in het Nederlands tot U richten, maar
geweten en dat heeft hen veel tijd ge
kost.
Hoewel Claus, zoals ook zijn familie,
volstrekt tegen het Nazi-regiem ge
kant is geweest, waren beide jonge
mensen, evenals wij zelf, zich heel dui
delijk de twijfels en zelfs de weer
standen bewust, die hun verloving bij
menigeen kon oproepen, in het bijzon
der bij hen, die de oorlog hebben door
leefd. Toch hebben ze uiteindelijk ge
meend, de bezwaren niet te mogen laten
opwegen tegen hun liefde. Ze weten
immers vooruit te moeten zien. Ze
zijn zich bewust van de opdracht, te
streven naar een toekomst van begrip
en samenwerking.
Ze willen hun leven richten op een sa
menleving, die steeds positiever naar
een Europees en een wereldverband toe
groeit.
We verwachten, dat onze a.s. schoon
zoon door zijn persoonlijkheid voor Bea
trix een grote steun zal zijn in haar
vaak veeleisende leven. Ook dan, wan
neer ze eens geroepen wordt, mij op te
volgen, naar we hopen pas in verre toe
komst.
Dat het voor Claus een hele moeilijke
beslissing was, z'n zelfgekozen werk
en z’n levensbestemming te gaan aan
passen aan de levensopdracht van Bea
trix, zal iedereen begrijpen en ook dat
het een diepgaand besluit vergde zich
om te schakelen op ons land en ons wel
en wee.
Ik verwacht, dat hij spoedig nuttig en
boeiend werk zal vinden in ons midden.
Kortom, als ouders hebben wij echt het
vertrouwen dat de verbintenis van deze
2 mensen in alle opzichten gelukkig
zal zijn, het zal goed worden.
Hierna werd het Wilhelmus gespeeld
en hield minister-president Cals een
toespraak.
Miljoenen ogen in binnen- en buiten
land waren op hem gericht, toen wel
het t.v.-beeld, maar niet het geluid
doorkwam.
De techniek moge dan wonderen ver
richten, op dit kritieke moment werd
even ervaren, dat zij niet almachtig is.
De minister-president wist op charman
te wijze zijn verontschuldigingen aan
te bieden om hierna in welgemeende
woorden de gelukwensen van het Ne
derlandse volk aan te bieden.
helaas heb ik het in deze korte tijd nog
niet goed genoeg kunnen leren. Ik hoop
dat ik dat gauw zal kunnen doen.
KONINGIN JULIANA zei hierna:
Ik heb niet veel toe te voegen aan wat
ik zo net heb gezegd. Ik ben er van
overtuigd, dat zoals wij hem hebben
leren kennen, Claus een grote steun
voor Beatrix zal zijn en een waarde
volle nieuwe inbreng in de familie. Want
hij heeft zijn eigen belangstelling, een
brede belangstelling, waar wij heel blij
mee zijn.
telt, maar de gezindheid van het hart
moet hier de doorslag geven, meende
Claus.
Prinses Beatrix ging nog nader in op
de bezwaren, die bij vele Nederlanders
leefden in verband met hun verloving.
„De hele tijd hebben we ons afge
vraagd, of we dit wel mochten doen
en wat het zwaarste woog, hebben we
bewust onder ogen gezien. Wij hebben
eerbied voor de gevoelens van mensen,
die dit moeilijk kunnen verwerken. Juist
omdat ik de oorlog slechts aan de bui
tenkant heb meegemaakt, respecteer ik
misschien deze dingen nog meer bij an
dere mensen, die alles aan den lijve
hebben ondervonden.
Desondanks geloven we, dat we leven
in een nieuwe wereld en dat we ons
eigen leven samen moeten opbouwen in
de toekomst.”
Skieën (hoewel hij nog wel veel er van
moet leren, om niet zijn benen te bre
ken), golfspelen, tennis, zwemmen, wa
ren zoal de takken van sport, die Claus
beoefende. Verder heeft hij liefde voor
klassieke muziek en goede jazz, dans,
ballet, bridgen en schaken.
Op de vraag of het verloofde paar nu
ook spoedig gaat trouwen, antwoordde
prinses Beatrix:
Dit jaar nog niet. Ondeugend merkte
ze op, dat de tuin van Drakenstein wel
dichter beplant zal moeten worden, als
ze daar zouden gaan wonen.
Claus von Amsberg zei over zijn toe
komstige werkzaamheden nog niets kon-
kreets te kunnen zeggen. De eerste
maanden zal ik het land proberen te
leren kennen. Thans vervult hij nog zijn
werkzaamheden in Bonn, waar hij mo
menteel verlof geniet.
Beatrix hoopte, zo zei ze tenslotte, sa
men met haar man ook Suriname te
kunnen bezoeken, een bezoek, dat naar
haar mening, ongetwijfeld verrijkend
zou kunnen zijn.
waerde hurd tobek. It is dêrom neat gjin
wünder, dat men yn sokke omstannich-
heden jit ütkomst siket by de droegerij.
Yn de oarloch is dy opkomd, doe’t it mei
de foerfoarried tige min like en it soe,
miende men wol in oarlochsberntsje bliu-
we. Mar dat is dochs oars ütpakt. Ek
nei de oarloch binne de measte droegers
trochgien en it soe my gjin nij dwaen
as hja geleidelik oan jit mear ta ünt-
wikkeling komme.
Grif, hja hawwe it net maklik hawn in
jier-mannich en it hat efkes like oft hja
fan ’e baen reitsje soene. Yn 1959 wie
de produksje fan de koöperative droege
rijen sakke oant 39192 ton droech gers,
hwerfan 3000 ton droech hea, mar nei
dat jier sjogge wy wer in oanmerklike
opgong. De droegerijen hawwe yn dizze
kritike jierren ek net stilsitten. Hja
waerden ferge op har bisteansrjucht en
hja hawwe field, dat derby alle prikken
yn it wurk steld wurde moasten om dat
to biwizen, Wolnou, dêryn binne hja
slagge. Alderearst troch de ünkosten
foar it droegjen leech to halden. Sünt
1953 wiene de totale kosten fan it droeg
jen sa: 1953: 12,62; 1954: 13,56;
12,03;' 1956: 11,56; 1957:
11,07; 1959: 10,70; 1960:
9,91; 1962: 10,02; 1963:
10,47.
Dy’t nou efkes tinke wol oan algemiene
priisforhegingen yn dizze jierren, moat
wol meistimme, dat de droegerijen fiks
hwat presteard hawwe. Dêrby hawwe
hja de service ütwreide en wurdt it gers
helle en wer thüs brocht. De organisaes-
je is folie effisiënter wurdent de kapaci-
Intervieuw.
Door de radio- en t.v.-reporters werd
aan de jongverloofden gevraagd:
Waar en wanneer heeft de eerste ont
moeting tussen jullie beiden plaats ge
had?
Beatrix; Voor het eerst bewust hebben
wij elkaar gesproken verleden jaar juni
bij een neef vlak bij Keulen tijdens
een diner. Bij een huwelijk vóór die tijd
waar wij beiden wel aanwezig waren,
hebben wij elkaar helemaal niet ge
zien.
Claus von Amsberg vertelde hierna,
dat hij de laatste tijd verschillende be
zoeken had gebracht aan Nederland
en ons land, uiterlijk rn zijn schoonheid
reeds vaag had leren kennen.
Facetten van het maatschappelijk le
ven, waarvoor hij belangstelling had,
waren sociologie, politiek, kunst en so
ciale wetenschappen.
Verder was de ontwikkelingshulp een
speciaal terrein waarmee hij bezig was
geweest, die welke verleend moet wor
den aan Afrika bezuiden de Sahara in
het bijzonder.
Evenalg zijn a.s. schoonouders is hij
Tanganjika-kenner bij uitstek; immers
zijn jeugd bracht hij er reeds door.
Doordat hun beider verstandhoudingen
te vroegtijdig naar hun zin aan de bui
tenwereld bekend werden, hebben de
zaken rond hun verloving, zich in ver
sneld tempo afgewikkeld, aldus Prinses
Beatrix.
Over zijn tijd, doorgebracht in de Hitler-
jugend, en de Duitse weermacht, had
Claus nu een zeer bepaalde mening, zei
hij. „Het was een zeer ongelukkige pe
riode in onze geschiedenis, die wij niet
kunnen uitwissen, die wij niet mogen
vergeten. Wij moeten deze periode op
nemen in het geheel van onze geschie
denis en met onze vrienden overal in
Europa er naar streven dat misdaden,
toen gepleegd, zich niet weer herhalen.”
12 a 13 jaar was hij, toen hij uit Tan-
ganjika naar Duitsland ging. Op school
werd niet bijzonder een anti-semitische
geest gepropageerd. Wel was hij in
verbinding gekomen met de anti-semi
tische beweging, die toen door de re
gering in scène werd gezet. Nooit ge
weten heb ik, aldus Claus, waarom
men een Jood om zijn joodzijn slecht
zou behandelen. De jodenvervolging heb
ik steeds afgewezen.
In Italië in Amerikaanse gevangen
schap, heb ik een film gezien over het
Duitse concentratiekamp. Mijn kame
raden en ik waren geschokt, want we
wisten niet, dat het zo erg was ge
weest.
Aan de 4 en 5 mei-herdenkingen in ons
land zou hij ten volle mee kunnen doen.
Ook in Duitsland worden dit soort her
denkingen gehouden. Niet de nationali-
Wandeling.
Na een intervieuw voor de B.B.C. volg
de een wandeling in de achtertuin,
waarbij uit de aard der zaak veel foto’s
werden gemaakt.
Een ware heksenketel werd het echter
pas, toen het jonge paar in een open
auto stapte met Claus aan het stuur
en men even de paleistuin vóór ver
liet om zich op de grote weg te bege
ven. Van inrijhek tot inrijhek, een 100
meter, had men bijna een kwartier werk.
Laaiend was het enthousiasme tijdens
de wandeling in de voortuin. Het „Oranje
boven” en „Lang zullen zij leven” klonk
boven het lawaai en geroep uit.
Het paar maakte, stralend van geluk,
een sympathieke indruk.
Het hart had gesproken, dit was aan
alles te merken en vele aanvankelijke
reserves zullen plaats maken voor war
me genegenheid.
Vooral zal ons volk het gewaardeerd
hebben, dat de kwestie van het ver
leden niet werd omzeild, maar met na
druk ter sprake was gebracht.
Het paar leve nog lang en gelukkig!
,:.z -
'A.:< S -ïtV: v’
i
z
