Het levenswerk
van
Jan Bruinsma
/i
o
ifc
I
roar
n
Sr
DE KUNST VAN HET WERKEN
Heamiel
Dansschool in andere
handen
es
e
Zilveren filmpj
üs hjoed p p
to sizzen
Fan de Martinytoer
ibSI
DINSDAG 6 JULI 1965
104e JAARGANG
No. 51
•r
lï-
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
u 9
1
f
w
TT
'W
BS!
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Contractprijzen op aanvraag
Jobstijdingen.
De zon breekt door.
PYT
Hoe het begon.
Aan tie inwoners van Bolsward en wijde omgeving,
Uiterst modern.
De Zomer-commissie Bolsward.
Alle duiven moeten binnen blijven.
DER SIT JIT GJIN SKOT VN!
0—
Keihard werken.
ren
Tj. de J.
IA’
Uitgave: A J. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
gracht dwars door zijn bedrijf zou wor
den gegraven. En dat op een moment,
dat de resultaten van zijn eerste selec-
tiewerk, met zoveel moeiten en zorgen
in alle stilte voorbereid, bekend zouden
worden.
dit
mar
werkelijk geen recht stuk aan zat.
Toen hij de bodemkaart bestudeerde,
om te zien of er nog iets van te maken
was, zag hij, dat zijn toekomstige be
drijf in het „bruin", in plaats van in het
„groen” kwam te liggen, hetgeen bete
kende: praktisch waardeloos. Maar wat
moest hij? De zaak opgeven en wat
anders beginnen? „Dat nooit”, zeiden
zijn vrouw en hij en met veel schuld
en veel zorgen begonnen ze opnieuw.
PRINSES BEATRIX EN VERLOOFDE
IN DUITSLAND
Afscheid Ds. A. D. Wumkes als herv.
pred. van Burgwerd. Intrede Ds. Siccama
als herv. pred. te Arum.
Overvloed maakt rooiverbod voor aard
appelen noodzakelijk.
600 Hollandse kinderen voor een vacan-
tie naar de Duitse Ostmark vertrokken.
De uitnodiging geschiedde uit dankbaar
heid voor de gastvrijheid van Nederland
na de le wereldoorlog.
Inwijding van het gerestaureerde orgel
in tie Herv. kerk te Arum.
In echte optimist seit noch:
ik moat wol op in béd fan roazen lizze
ik fiel toarnen yn myn fleis
It tij Is gans forroun
Waerd froeger it hea woun
Dan gong ’t mei mannemacht
Oant jouns in ure of acht
Jongfeinten pripten woest
De foarke yn ’e fust
Stikken meast swier en tsjok
De weidloeger krige ’t drok
De iene woe de oar yn ’t foar
Elk sette him toskoar
Froulju en greate bern
Oeral yn ’t lan to sjen
’t Iten gong like flot
fiif dagen postroupot
Mar d’ein fan üngetiid
Stimde de wrotters bliid
Hwant it wie fêste wet
Dan waerd it heamiel set
It tij is gans forroun
Folk wurdt der net mear foun
De boeren rédde ’t nou
Trochstrings mei In leanbidriuw
In sleepke en in hijs
Waerd stadichoan aid nijs
Pick up hat ’t heechste rjocht
De pakjes komme foar ’t Ijocht
Nei boppen, gjin maleur
Elk nimt In transporteur
De skuorre rekket fol
En as ’t hwat slagje wol
Is ’t saekje fluch oan kant
Moai wy ha it wer hawnt
It is üt mei de pret
Der wurdt gjin heamiel set
It tij is gans forroun
Skik by, woansdeitojoun
Boalsert ropt, gasten kom
Wy parte dochs ’t heamiel om!
Abonnementsprijs f 2.65 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Prinses Beatrix en haar verloofde, de
de heer C. v. Arnsberg zijn vrijdag naar
Uelzen bij Hannover gevlogen voor een
bezoek aan de moeder van Claus von
Arnsberg, mevrouw Goesta von Arns
berg, die wegens een verkeersongeval
in het ziekenhuis is opgenomen. Foto:
Op de militaire vliegbasis Celle werd
’t paar met bloemen verwelkomd door
een oom van de heer Von Amsberg,
Julius von dem Bussche (links)
llllllllllllllllillllll!llllllllllllllllllllllllllll
lolswards Nieuwslik
W ymbritseradeel.
de jonge
van huis
bakermat
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
noeming tot chef van Naaldwijks proef
tuin. Alhoewel hij er veel heeft opge
stoken, werd deze functie geen succes.
Na twee jaar werd hij op staande voet
ontslagen, omdat hij het met de direc
teur niet eens kon worden over de aan
pak van de tomatenselectie. Praktijk en
theorie botsten hier. De praktijkman
moest voorlopig het loodje leggen.
Nu ben ik er blij om, aldus Bruinsma,
dat het zo gelopen is, maar in de crisis
jaren op straat te worden gezet, voor
al als ja pas getrouwd bent, valt niet
mee. Maar met zijn Friese stijfkoppig
heid wil hij niet toegeven en dan begint
de ondernemersrol te spelen. Met f 3000
eigen gespaard geld en met f9000,
geleend geld, durft hij het aan in 1936
in Monster een bedrijf te kopen. Met
van 's morgens vier uur tot ’s avonds
acht uur werken hadden zijn vrouw, die
er ook haar schouders onder zette, en
hij een gezinsinkomen van f 13,per
week. Later verdienden zij samen wat
meer, maar toen hij in 1940 onder de
wapens werd geroepen, moest er een
knecht op het bedrijf komen, die f 19,
per week moest hebben.
De spoeling werd nog dunner. De ramp
werd echter groter, toen de Duitsers
hem kwamen vertellen, dat er een tank-
Echter: zijn zorgen waren te groot om
het werk voort te zetten. In één week
moest hij het bedrijf met al z.jn glas
en opstallen hebben verhuisd. Met
paard en wagen werd het gehele ge
doetje naar elders in het Westland ge
reden, Hij zou juist met de opbouw
beginnen, toen hem werd meegedeeld,
dat er een weg door dit gebied zou ko
men te lopen.
Als een tweede Job zat hij even bij de
pakken neer, vooral toen hij hoorde,
dat hem een stuk grond in Naaldwijk
was toegewezen, waar de kokmeeuwen
vanwege de lage waterstand op zwom
men, waar veel beton op lag en waar
Naar wij veernemen heeft de heer P. J.
Heeringa, die vele jaren aaneen in Bols
ward een dansschool exploiteerde, en
ook buiten Bolsward zeer veel cursrus-
sen gaf, zijn dansschool overgedragen
aan de heer Vieberink te Leeuwarden,
die zich in Bolsward hoopt te vestigen.
Het werk werd zelfs zo omvangrijk
tot nu toe heeft hij 25 nieuwe tomaten
rassen en 5 nieuwe komkommerrassen
op zijn naam staan dat hij een aca
demicus moest aantrekken. Eén van de
medewerkers van het instituut van dr.
Banga, dr. ir. Jensma, een zoon van een
Friese tuinder, helpt hem bij het selec
tie- en kwekerswerk. Daarna, als deze
na een aantal jaren een functie elders
„Met een hormonenpreparaat ontwik
kelen wij op een vrouwelijke komkom-
merplant mannelijke bloemen,” vertelt
ons, alsof het de gewoonste zaak van
de wereld is, de eigenaar van het we
reldvermaarde selectiebedrijf in Naald
wijk, de heer Jan Bruinsma.
„De kunst van het kweken ligt niet in
het scheppen van nieuwigheden op zich
zelf. Zij ligt aldus onze zegsman, aan
wiens bedrijf wij onlangs een bezoek
brachten, in het intuïtief kiezen van
ouderrassen of uitgangsmateriaal, waar
uit gunstige erfelijke combinaties te
voorschijn kunnen komen.
Uit ons gesprek is wel komen vast te
staan, dat degenen, die zich met dit
soort arbeid bezig houden, bijzondere
eigenschappen moeten bezitten. Zij die
nen uitnemende kenners te zijn van het
levend materiaal waar zij mee werken
en dat is bepaald geen kleinigheid. Boer
en tuinder stellen eisen ten aanzien van
grond, klimaat, bedrijven en ziektere-
sistentie van rassen. Bij de consument
speelt niet alleen de smaak, maar ook
het gemak een belangrijke rol, en bij
de industrie moet o.a. aan verlangens
worden voldaan ten aanzien van houd
baarheid en mechanisatie.
De idealen, dy’t by de propaganda foar
in Jeropeeske mienskip de lju foar eagen
stiene, wiene op it foarste plak in ein to
meitsjen oan de fierst to sterke nasjonale
autarchyske steatshüshaldingen.
As wy meimekoar dwaen soene,, dan
koe elts lan dat dwaen, hwert natuer
en minske it meast en bést geskikt foar
wiene. Troch in frije hannel koe dan elk
profiteare fan de folie bettere arbeids-
fordieling 1 en soe de wolfeart fan alle-
gearre greater wurde.
De E.E.G. wie op it foarste plak it ide-
ael fan ekonomen, dy’t de reusachtige
Pas na de oorlog gaat de zon wat door
breken. Zijn kwekers- en selectiewerk
gaat vruchten afwerpen. Het eerste
nieuwe tomatenras, Bruinsma genaamd,
wordt door zijn collega’s uit de omge
ving gewaardeerd.
Het bleek echter, dat hij te veel op de
vorm en de opbrengst had gelet, zodat
de meeldauw weer spoedig in zijn pas
ontwikkelde tomaat gaat binnendrin
gen.
Dan hoort hij van de Directeur van het
Instituut voor Veredeling van Tuin-
bouwgewassen in Wageningen, dr. Ban
ga, dat er dank zij inteeltkruising (Hy
bride) in Amerika een ras bestaat, dat
vrij van deze ziekte is.
Hij gaat met dit nieuwe ras aan het
werk. en het gelukt hem.
Het getij keert. Hij komt met de z.g.
Single Cross op de markt. Niet alleen
uit Nederland, maar uit geheel Europa
komen de aanvragen binnen naar het
zaad van dit produkt, dat ziektenvrij
was en een mooie gave tomaat oplever
de. Omdat hij de teelt geheel in eigen
hand moest houden moest Bruinsma
gaan uitbreiden.
brocht, mar yn alle dielnimmende lan-
nen forsterke.
Men sjocht dat mei de minen, men sjocht
dat ek mei de lan- en tünbou. It gefolch
dat net ütbliuwe kin, is, dat de ymport
üt de net-E.E.G.-lannen, op dy gebieten,
biswierllker makke wurdt. De ünderünt-
wikkele lannen krije jit noch minder foar
har produkten en Amerika sit mei ün-
geduld to wachtsjen op de ünderhanne-
lingen fan de Kennedy-rounte, hwerby
syn plak as graen-ymporteur in wich-
tich punt wêze sil. Frankryk wol dizzë
forbreding perfoarst net, de fiif oaren
geane him al fierst to fier en it sil it
uterste fergje fan de trochsetters om
him yn it gareel to hélden. Couve de
Murville hat easke, dat men oant 1970
ta wachtsje soe mei de foarming fan de
mienskiplike financiering fan de E.E.G.
saek en hy hat drige, dat de mienskip
kapot wêze soe as de oaren it trochsette
soene. Yn Brussel is men lilk by mekoar
wei roun.
aanvaardt, komt een Westlandse Wage-
ninger hem bijstaan. Met in totaal veer
tig man personeel, dat in de drukste
periode tot 100 mensen oploopt bijv.
Engelse meisjes die hier in hun vakan
tie wat komen verdienen wordt de
zaak, die met moeiten en zorgen is op
gebouwd, rondgezet.
Jan Bruinsma heeft nu een uiterst mo
dern bedrijf waarin alles wat geautoma
tiseerd kan worden, is geautomatiseerd;
temperatuur regelen, luchten, regenen,
bemesten, stoken en noem maar op. Dat
alles wordt met knoppen geregeld van
uit één centraal punt. Niet minder dan
a’/a h.a. van zijn bedrijf is met glas
bedekt. Daarvan is 4 h.a. verwarmd.
Wanneer men dan nog weet, dat één
vierkante meter kase, geheel geauto
matiseerd en verwarmd, zo’n veertig
gulden aan investering vraagt, komt
men voor dit bedrijf aan een totale
investering van zo’n kleine twee miljoen
gulden. En dan te weten, dat dit super-
bedrijf, waar autoriteiten uit binnen- en
buitenland aan de lopende band komen
kijken, metterdaad in het zweet des
aanschijns stukje voor stukje is opge
bouwd.
De automatic is thans zo ver doorge
voerd, dat de heer Bruinsma van ach
ter zijn bureau op een afstand van 1 Is»
km via een controle-apparaat kan zien
hoe het met de temperatuur staat in
kas 1 tot en met 12. Zit er bijv, in kas
7 iets fout, dan behoeft hij op het be
drijf maar iemand per telefoon op te
roepen en de zaak kan weer in het
Beroepen te Oudeschoot Ds. P. Boerma,
pred. bij de Ver. voor Evangelisatie te
Bolsward.
De Engelse bombardementen maken op
de Duitsers slechts de indruk van een
erbarmelijk geknoei en maken niet de
minste indruk.
le week juli 1940
Hoe is nu deze Jan Bruinsma (54) zo
als iedere tuinder in Nederland en de
mensen van de wetenschap hem alle
maal noemen, tot dit zo bijzondere be
roep gekomen en waar heeft hij zijn
vermaardheid over de gehele wereld aan
te danken? Dit succes is in drie woor
den samen te vatten: ondernemersgeest,
doorzettingsvermogen en kwekersaan-
leg.
De geschiedenis van Bruinsma begint
in het Friese plaatsje Arum, gelegen
tussen Harlingen en Bolsward.
De vader van de heer Bruinsma was
een gardenier. Dat wil zeggen, dat hij
zelf geen boerderij bezat, maar land van
een boer pachtte. Daar kweekte hij
aardappelen op, die vanwege de uitste
kende kwaliteit als pootgoed bij de boer
hoog stonden genoteerd. Dit was te dan
ken aan het selectiewerk, dat de oude
heer Bruinsma toepaste. Onze zegsman
heeft de grote toewijding voor de plant
dus niet van vreemden.
Daar de jonge Bruinsma op school te
Arum een goed leerling was, meende
vader, dat zijn zoon na de lagere school
moest doorstuderen. Bruinsma jr. wilde
echter niet. Toen hij in 1924 zijn 13-
jarige leeftijd bereikte en niet langer
leerplichtig was, verliet hij de school.
Voor het bedrijf van zijn vader voelde
hij niet veel, omdat niet de aardappelen,
maar de groententeelt onder glas en de
fruitteelt hem aantrokken.
Het feit, dat in die dagen in Arum een
tuinbouwvoorbeeldbedrijf aanwezig was
zal er ook niet vreemd aan zijn geweest,
want als kind had hij het werk hier
nauwkeurig gadegeslagen.
Op 17-jarige leeftijd trok
Bruinsma, die nooit eerder
weg was geweest, naar de
van de tuinbouw: het Westland.
„Ik kom er eerlijk voor uit, maar ik
heb in die tijd 's avonds als ik na
een vermoeiende daktaak in bed lag wel
eens een brok in mijn keel moeten weg
slikken. Als enig kind thuis, ver weg
van ’t beschermende huisgezin, ver weg
van het vertrouwde Friesland, viel m’n
vertrek naar de Far West niet mee.
Ik had echter zelf gekozen en wilde me
niet laten kennen. Maar de twee keren,
dat je per jaar naar huis ging, waren
toch wel hoogtepunten.”
Hoe’t dizze saek nou ek rinne sil, ien
ding stiet fêst, namlik, dat it lan, dat
syn produksje-apparaet sa ekonomysk
mooglik makket, de béste kansen ha sil.
En dêrom liket my de holding fan üs
nederlanske minister to foarsichtich en
to wifeljend. By Marijnen wie dat tige
düdlik.
Op minister Biesheuvel hiene wy alle
hoop, binammen doe’t by de léste stim-
merij de agraryske bidriuwstüke de
heechste prioriteit ha soe, sa as ünthjit-
reine worden gebracht. Ondanks me
chanisatie en automatisering blijft het
selectie- en kwekerswerk doorgaan.
Naast meeldauw, komen er nieuwe ziek
ten voor. Door de geweldige intensive
ring van de tuinbouw kunnen deze
kwalen zich snel uitbreiden. Mensen als
Bruinsma moeten dan weer op zoek
naar resistente rassen. Dat kan vlug
gaan, maar het kan ook tegen zitten.
Elk verbeterd ras kan, voordat het in
circulatie komt, zo’n miljoen tot ander
half miljoen gulden vergen. Zijn afne
mers in Engeland, Frankrijk, Amerika,
Griekenland, Israël, Zuid-Afrika, Bul
garije, Rusland, Chili, Rhodesië, Iran,
Canarische Eilanden noem maar om,
trekken geregeld aan de bel om hun
problemen opgelost te krijgen.
Bezoekt men het bedrijf, dan kan men
de vreemdste rassen aantreffen, omdat
andere landen weer andere eisen stel
len.
Wij zijn ons ervan bewust slechts een
vogelvlucht-opname van Bruinsma te
hebben gemaakt. Over het leven van
deze dynamische man en zijn belevenis
sen zou een boek te schrijven z(jn.
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Ilindeloopen, Wonseradeel, Workum en
Van 13 tot en met 17 juli wordt dit jaar in de Houtrusthallen te Den Haag de
internationale tuinbouwbeurs „Wéhaté” gehouden. Zeventien jaar geleden werd
deze voor het eerst door enkele Naaldwykse tuinders georganiseerd. In de loop
der jaren is dit gewestelijke evenement uitgegroeid tot een beurs van wereld
faam, omdat er nergens een dergelijke gespecialiseerde commercial fair voor de
glastuinbouw is te vinden. Voor een belangrijk deel is deze uitschieter te danken
aan de man, die na de oorlog zelf In z(jn zaken succes heeft gehad, de secretaris
van deze beurs, namelijk de heer Jan Bruinsma uit Naaldwijk, die, afkomstig
uit Arum, in Holland zich een wereldnaam heeft gemaakt. In het tijdschrift
19nu, dat ons werd toegezonden, lazen we een lezenswaardig artikel over
hem van de hand van Bas Bocrsen, dat wij U niet willen onthouden.
en healwize biskerming fan it eigen pro
duksje-apparaet bistrieden. Fuort mei
de grinzen, frije hannel en in frije merk
foar 150 miljoen Jeropeanen. De pres-
taesjes sille fansels ütmeitsje hwert de
produksje it béste en goedkeapste plak
fine kin en elts sil him talizze op syn
eigen spesialiteiten.
De seis E.E.G.-partners seagen
ideael net allinnich foar harsels,
winlik foar de hiele wrald, mar hja
woene net wachtsje op in wréldorgani-
saesje en namen de foarstap, lykwols
mei de fêste bidoeling elk yn it boat to
nimmen, dy’t meifarre woe. Dizze üt-
sette koerts waerd troch üs lan tige en
thousiast bigroete en fan de earste üre
óf hawwe üs béste mannen hjirfoar yn
’e skrep west. Ik neam allinnich mar:
Dr. Linthorst Homan en Dr. Mansholt,
mar ek Marijnen en Biesheuvel stean of
stiene foaroan op de barricade fan de
E.E.G.
Lykwols docht alle dagen mear bliken,
dat lang net alle meidoggers it liedende
prinsyp as wichtichste bisjogge. It na
sjonale bilang, de gefolgen foar de ei
gen yndustry, lanbou en forkear sprek-
ke by harren earst. Hja wolle wol win-
ne, mar neat kwyt. Hja wolle wol üt-
wreide mar nearne ynkrimpe en sa wur
de hyltyd kompromissen makke, hwer-
troch de oarspronkelike bidoelingen for-
blikje.
Hast eltse kear bitsjutte de regelingen
in tajaen oan de swakste partner, sadat
dizze ek jit meikomme kin. Mar dêrtroch
wurdt de priis to heech steld en de pro
duksje net nei it gunstichste gebiet
Zijn eerste Westlandse werkgevers wa
rnet gemakkelijk voor zich zelf,
maar ook niet voor hem. Als hij zo’n
veertien tot zestien uur per dag had
geploeterd voor ’n f 17,per week en
hij durfde ’s avonds de baas te vertellen
dat hij eigenlijk nog wel wat zou wil
len voetballen, dan zei deze: „Dan ben
je nog niet moe en kan je nog wel wat
doorwerken.”
Tweeëntwintig jaar oud volgt zijn be
ten waerd. Hwer blykt dat nou üt?
It is wier, men is mei it Sanearingsfüns
oan ’e gong. En it is foar dy bijierre lyt-
se boerkes in skoan ding, dat hja kreas
de ein bisile kinne. Dat is yn sosiael op-
sicht in treflike saek, mar helpt de bi-
steande bidriuwen fierder net.
It léste nijs is nou wer, dat ek boerkes
fan 50 jier dit eardere pensioen oan-
freegje kinne en dat de noarm fan har
ynkommen, dy’t 6500,yn it jier wie,
nou forhege is oant 8000,Dat is moai
en ik gun it harren graech, mar dit helpt
de tsientüzenen boeren neat, dy’t troch-
wurkje wolle en net ophalde.
Hwer bliuwe de maetregels fan it Unt-
wikkelingsfüns, hwer bliuwe de moder-
nisearingen en de nijbou, hwer bliuwe de
rinte-subsydzjes om dit op gong to brin-
gen. Hwer bliuwe de fêstigings-easken
om foar to kommen, dat ünbikwame of
üngeskikte lju op en nij mei in bidriuw
bigjinne
Hwer bliuwe de maetregels om de frij-
willige ruilforkavelingen üt ’e modder to
heljen? En sa kin men trochgean. Dy
E.E.G. moat men goed yn ’e gaten hél
de, mar ünderwilens bileaven net stil
sitte. Fikse, goed outillearre bidriuwen,
mei prima wetterbihearsking, moderne,
effisiënte gebouwen en goed ünderleine
bidriuwslieders dér sit üs nasjonale krêft
En dér moatte organisaesjes en regea-
ring de boeren by helpe, dan kinne hja it
Ongewisse, ynternasjonale spul mei in
gerest herte meispylje. Der moat nou
einlings ris skot yn komme!
Morgen zullen de traditionele heamielfeesten weer beginnen en
gedurende vier dagen zal het jaarlijkse feestgedruis niet van de
lucht zijn.
Stad en platteland zullen zich in Bolsward weer samen thuis
voelen en samenspontaan meehelpen om het feest te doen slagen.
Gaarne doen wij een beroep op aller medewerking, welke in velerlei
vorm kan worden gegeven, o.a. door het uitsteken van de vlaggen,
het bezoeken van de diverse evenementen, het opvolgen van verzoe
ken van organisatoren en politie, het hartelijk tegemoet komen van
onze gasten en aldus het scheppen van een sfeer, feestend Bolsward
en omgeving waardig.
Wij roepen U allen een hartelijk welkom toe en wensen U prettige
feestdagen.
4
•s
I'»
V
Hwat hat
I w-
IJ.
JT>’
- s
J1
1
