Amerikaanse
Vietnam
zorgen
om
Positiestrijd minister Luns
en
hark
1
roar
en
sjoch
Betrekkingen tussen U.S.A.
Frankrijk verslechterd
i
mA
L
Gouden filmpjes
Openluclitbal
w 1
f
h O
X
i 4
f 7
►/I
VRIJDAG 30 JULI 1965
104e JAARGANG
No. 58
us hjoed p p
to sizzen
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Hwat hal (jjClbc
Ér
fej O
i
4 -JO
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Contractprijzen op aanvraag
IV' ymbritseradeel.
DE OORLOG IN VIETNAM
am-
Op
van
Onder-ministers.
Pierrelatte.
Tot ziens, dit was Hark en Sjoch.
Advertentieprijs: 15 cent per mm
.Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Uitgave: A. J. OSINGA N V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
de
de
jagers
enkele
Franse
zóne,
van
Dat
was
Abonnementsprijs f 2.65 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
As immen in nij hüs boud
jowe de freonen de ruten
Laatste week juli 1915
E. J. J. Homan, Herv. predikant,
Een klein Vietnamees meisje klampt zich vast aan haar grootmoeder, ter
wijl Amerikaanse mariniers een dorp uitkammen bij de vliegbasis Tsjoe-Lai.
BÜ deze operatie zouden 25 Vietcong-strjjders worden gedood en 33 gewond
in de oppositie was, te veel aanvallen
gedaan op het beleid van deze bewinds
man.
Nu Luns al een nederlaag heeft gele
den, doordat de socialist Van der Stoel
op zijn departement tot staatssecretaris
is benoemd, zal hij zeker niet bereid
zijn aan andere verlangens en zeker
niet aan die van de socialistische col
lega Den Uyl toe te geven. Het moet
nu maar eens buigen of barsten worden,
schijnt hij in de senaat gezegd te wil
len hebben.
Bolswards Nieuwsblad
terne strijd binnen het kabinet, wat de
Nederlandse houding moet zijn ten aan
zien van de Franse Euromarkt-wensen.
Een deel van het kabinet, onder aan
voering van vice-premier en minister
van landbouw Barend Biesheuvel wil
tot elke prijs verstarring of vertraging
in de Europese ontwikkeling voorko
men en desnoods een beetje naar de
Franse pijpen dansen. De rest, onder
De Amerikaanse minister van defensie McNamara, en de nieuwbenoemde
bassadeur van de Verenigde Staten te Saigon, Cabot Lodge, hebben een oriëntatie-
bezoek aan Zuid-Vietnam gebracht en vervolgens van hun bevindingen verslag
uitgebracht aan president Johnson. Uit recente uitlatingen van McNamara bljjkt
duidelijk, dat de Zuidvietnamese autoriteiten en de Amerikanen zich voor zeer
grote proölemen gesteld zien, die Washington tot rigoureuze maatregelen op
militair terrein dwingen. Welke die maatregelen zullen zijn is nog niet bekend,
maar de eerste stap zal waarschijnlijk zijn het opvoeren van de sterkte van de
Amerikaanse strijdkrachten in Zuid-Vietnam tot 100.000 man, waardoor de hui
dige sterkte meer dan verdubbeld zal worden.
Opnieuw heeft minister Josef Luns, de ervaren bewindsman van buitenlandse za
ken, voor een verrassing gezorgd. Den Haag was er vol van. Daar waagde plotse
ling onze meest populaire minister het, om over aftreden te spreken. O, zeker,
hij deed het zeer subtiel en voorzichtig en hij trok zijn woorden kort daarop weer
in. Maar zo gaat dat nu eenmaal in het politieke spel. Plotseling realiseerde men
zich, dat de minister, die nu al zoveel jaren ons land met niet te miskennen suc
ces een plaats moet geven in de internationale ontwikkelingen, best wel eens weg
kan gaan. „De heer De Niet kan gerust zijn, eens zal ik van het politieke toneel
verdwijnen, misschien reeds eerder dan zelfs hij verwachtte en hoopt,” zei mi
nister Luns letterlijk in de Eerste Kamer. En de residentie gonsde direct van ge
ruchten. Minister Luns had zijn moment subliem gekozen. De Tweede Kamer is
op reces, alleen de Eerste Kamer, aan de andere kant van het Binnenhof, doet
nog wat bedrijvigheid in deze zomerweken. Niemand is voorbereid op echt be
langrijke zaken. En dan komt de minister van buitenlandse zaken met zo’n ant
woord op een aanval van de socialistische senator, de heer De Niet. Dat valt dan
dubbel zo zwaar. Vooral ook omdat de aanvallen van senator De Niet, in het
dagelijks leven burgemeester van Wageningen, op minister Luns een jaarlijkse
traditie zijn, waar niemand zich nog druk over maakt. Behalve dan ditmaal, zo
leek het, de minister zelf.
Wegens de door weersomstandigheden
slechte gesteldheid van het terrein zul
len de behendigheidswedstrjjden van de
Buurtvereniging „De Blauwpoort” niet
doorgaan. Naar wij vernemen, zal za
terdagavond wel het groot openlucht
bal worden gehouden. Dit vindt plaats
op het sportterrein het Oordje, op een
gladde dansvloer, met muziek van de
bekende „Starfighters”. Het zal de eer
ste keer zijn dat er een openluchtbal in
Bolsward gehouden wordt.
De pot is leeg schreef de provincie,
die subsidie had beloofd voor dit
karwei. Er werd geduld gevraagd
tot er weer wat in zit, het kan wel
1966 worden.
Nog meer borden kreeg Bolsward.
Bij de bruggen staat nu aangegeven
wie eerst mag en wie moet wachten.
De bruggen breder maken zou veel
radicaler oplossing zijn, maar dat
„kin de brune net lüke.”
Hij moest daar wel een bedoeling mee
hebben. De achtergrond was snel ge
vonden. De minister had een zet ge
daan, die, zoals schakers het zo voor
treffelijk zeggen, de positie moet ver
sterken. Minister Luns heeft het deze
maanden zwaarder dan ooit. Er zouden
inderdaad wel eens gronden kunnen
zijn, waarop hij uit de regeringsboot
kan stappen. Allereerst is daar de in-
Over de ratten van „De Pólle” ge
sproken. ’t Moeten je naaste buien
maar wezen, aldus schrijft ons een
lezer (Marneweg 7). Ze spelen des
avonds als jonge konijnen in je tuin
en dansen ’s nachts de horlepiep op
zolder, 'k Kan zj niet meer wegden
ken uit mijn leven, ’t Zou zo stil
zijn!
Arm Arum? Dinsdagmiddag dansten
de Boalserter Skotsers in Arum. Or
ganiserend comité en publiek waren
zeer tevreden. Minder gastvrij wa
ren ze in café „De Gekroonde
Leeuw.” Toen de Skotsers zich daar
van een „frisdrankje” wilden voor
zien, werd dit niet op prijs gesteld
en is men van liever lede gauw naar
de Hanzestad teruggekeerd, waar bij
velen de koffie al een heerlijke geur
verspreidde.
Doet u mee? Op 21 augustus is er
de jaarlijksezwemrace van Kornwer-
derzand naar Harlingen. Kan best
leuk zijn, maar pas op voor de haai
en. En u moet wel over enig uit
houdingsvermogen beschikken.
Was financieel expert bij
mijnen. Is staatssecretaris
ciën belastingen
C. Egas (51) pvda. Was
Tweede Kamer. Nu op i
creatie en maatschappelijk werk.
Ir. S. A. Posthumus (55) pvda. Was
lid van de Tweede Kamer en het Euro
pees parlement. Is vervoersdeskundige
en daarom nu op verkeer en waterstaat
(internationale vervoerszaken).
Mr. M. van. der Stoel (40) pvda. Was'
Eerlijkheidshalve moeten we mee
delen, dat Salvis ook zijn goede kant
had. Toen zijn vader en moeder te
Bolsward de pestziekte kregen (in
1666) kwam hij thuis om hen te
verplegen. Zij stierven. Salvis raakte
besmet en stierf ook. Wel tragisch.
Alle 5 andere kinderen waren ook
al gestorven. Gysbert Japiks ge
slacht stierf in de rechte linie uit.
Een dagelijkse leugen lezen wij tel
kens weer voor het raam van een
waarheidslievend schoenhersteller
aan de Hoogstraat. Er staat nl.:
Vanaf heden ’s middags gesloten.
Maar het was gisteren ook al zo en
eergisteren, ja al een paar weken.
Dat heden klopt niet, baas!
In Wommels wordt het kerkdak ge
restaureerd. Het duurt lang, maar
het is toch de bedoeling dat na de
bouwvak eindelijk de leerdekkers
zullen komen.
gestationeerd
ningsvliegtuig door
werd onderschept, toen
vluchten uitvoerde boven
atoomcentrum Pierrelatte,
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeïoopen, Wonseradeel, Workum en
aanvoering van minister Luns, wil het
been stijf houden.
Een tweede gevecht waarin minister
Luns terecht is gekomen is de vraag,
welk ministerie de buitenlandse eco
nomische betrekkingen moet verzorgen.
Minister Luns wil deze taak van mi
nister Den Uyl overnemen omdat, naar
hij meent, dit sneller tot een gecoördi
neerd beleid inzake de EEG kan voeren.
Maar minister Den Uyl is niet bereid
zo maar zonder slag of stoot deze be
langrijke afdeling aan „b.z.” af te
staan. Hierbij speelt natuurlijk mee, dat
minister Luns en de socialisten geen
vrienden van elkaar zijn. De Partij van
de Arbeid heeft daarvoor, toen zij nog
Aardig straattafereel. Woensdag
middag danste er in de Hid Hero-
straat een groepje jonge dames. Ze
waren bezig aan êen puzzletocht
waarin als opdracht voorkwam: zoek
in Bolsward de voorzitter van de
Skotsploech op en vraag of hij jullie
een volksdansje wil leren, wat bij
de finish door jullie groepje gedanst
moet worden. Het lukte alles won
derwel.
ten Parijs is gevestigd. Maar nadat de
Amerikanen hun verontschuldigingen
hadden aangeboden, lieten de Fransen
weten, dat zij het incident als gesloten
beschouwden.
Intussen is nog niet duidelijk, waarom
de bewuste vlucht werd uitgevoerd. Er
is de veronderstelling geuit, dat de
Amerikanen met deze vlucht de Fran
sen hebben willen tonen, dat hun lucht
verdedigingssysteem niet deugt en dat
alleen daarom al hun onafhankelijke
kernwapen weinig militaire waarde
heeft, maar het is volslagen onaanne
melijk, dat De Gaulle door een derge
lijk incident ertoe zou kunnen worden
geprest zijn militaire concepties te her
zien en zijn onafhankelijke koers bin
nen de door Washington gedomineerde
NAVO te wijzigen. Ook de veronderstel
ling, dat de Verenigde Staten zich door
middel van deze fotovlucht op de hoog
te wilden stellen van de stand van za
ken in Pierrelatte lijkt weinig plausibel,
aangezien Washington dergelijke ge
gevens onopgemerkt zou kunnen ver
werven door gebruikmaking van de op
zeer grote hoogten vliegende U-2 vlieg
tuigen, toestellen, die de afgelopen ja
ren o.a. boven Russisch grondgebied in
actie zijn geweest.
Burenruzie.
De Eerste Kamer hééft deze week de
ratificatie (bekrachtiging) goedgekeurd
van een verdrag met West-Duitsland
dat een stukje bepaalt van de grens op
het zogenaamde „continentale plat.”
Veel gesproken werd er niet, het onder
werp is eigenlijk nog niet rijp voor een
behandeling in het parlement. Neder
land en West-Duitsland kijven nog al
tijd over een definitieve afbakening van
de grens. Het continentaal plat is dat
deel van de Noordzee-bodem, dat niet
dieper is dan honderd meter (dus vrij
wel de hele zee). Volgens een in 1952
in Genève gesloten verdrag heeft elke
kuststaat het recht op de olie- en aard
gasvoorraden, die onder die bodem aan
wezig kunnen zijn. Het „plat” werd
verdeeld volgens het beginsel van de
gelijke afstanden. Om een voorbeeld
te nemen: tussen de kust van Engeland
en van Nederland is een rechte lijn
getrokken, die precies op de helft werd
doorgeknipt. De ene helft van de Noord-
zeebodem werd daardoor Engels, de
andere, precies even groot, Nederlands.
Het verdrag bepaalt echter, dat van
deze grondregel „bij bijzondere omstan
digheden” kan worden afgeweken. De
grens wordt dan tussen de desbetref
fende landen via onderhandelingen en
een verdrag aangegeven.
Dat is nu het geval met Duitsland. Bonn
wil een groter stuk van de Noordzee,
dan waarop de Bondsrepubliek volgens
het verdrag van Genève recht heeft.
Het meent dat hier bijzondere omstan
digheden gelden (een grillig verloop
van de Duitse kustlijn, het grotere ach
terland). De Nederlandse regering is
het daar niet mee eens en wil de in
het verdrag vastgelegde grondregel
(vanaf de kust een rechte lijn trekken
en dan door tweeën knippen) volgen.
Het verdrag dat nu met Duitsland is
gesloten en dat deze week in de senaat
kwam, regelt slechts een klein stukje
van de grens, dat bij de Eemsmonding.
Het betekende een Nederlandse over
winning omdat het begrip gelijke af
standen hierbij grotendeels werd ge
volgd. Hoe het met de rest zal gaan
valt niet te voorzien. Daarover worden
nog keiharde onderhandelingen ge
voerd. Tot voor kort leek deze buren
ruzie geen enkele betekenis te hebben.
Nu er echter zoveel aardgas in het aan
grenzende Groningen is gevonden gaat
het om miljoenen. En daar kun je wel
een mond voor opzetten.
De reeds gespannen betrekkingen tus
sen de Ver. Staten en Frankrijk zijn de
afgelopen dagen tijdelijk nog verder
verslechterd door een incident, waarbij
een op een Amerikaanse basis in West-
Duitsland gestationeerd fotoverken-
Franse
het
het
een
die door de Fransen tot verboden ge
bied is bestempeld. Volgens de Fransen,
die van de Amerikanen de desbetref-
Tweede Kamerlid. Nu op buitenlandse
zaken.
Drs. Th. J. Westerhout (43) pvda. Was
Tweede Kamerlid en wethouder van
Middelburg. Op binnenlandse zaken
en
binnenlandse
ambtenaren-aangelegenheden
J. J. F. Borghouts (55) kvp. Was ko
lonel bij de luchtmacht. Onder-minister
voor de luchtmacht.
G. H. J. M. Peijnenburg (45) partijloos.
Was plaatsvervangend secretaris-gene-
raal op defensie. Staatssecretaris voor
de landmacht.
Dit zijn de nieuwe gezichten. Gebleven
Zijn: mr. L. de Block (60) kvp, op bui
tenlandse zaken (Europese problemen);
Mr. J. H. Grosheide (34) arp, onder
wijs en wetenschappen; drs. J. A. Bak
ker (44) arp, economische zaken (mid
denstand); A. van Es (42) arp, defensie
(marine); dr. A. J. H. Bartels (49) kvp,
sociale zaken (volksgezondheid); dr. J.
F. G. M. de Meyer (50) kvp, sociale
zaken.
Ds.
sedert 1892 te Witmarsum, herdacht z’n
30 jarig ambtsjubileum.
Te Bolsward wil men een harddraverij-
vereniging oprichten. Oprichtingsverga
dering 10 aug. in Den Hof van Holland.
Ingekomen personen te Bolsward: S.
Haarsma, schoenmaker van Waspik; A.
Alt van Harlingen; J. Tichelaar, koper
slager van Oldeboorn; T. van Wieren,
electriciën van Leeuwarden; B. J. Velt-
man van Jutphaas; C. R. v. d. Oever v.
Bussum; S. D. Duran, los werkman van
’s-Gravenhage; D. Horjus van Makkum.
Tijdverdrijf. „Pas op, hier kunnen
stenen vallen”, staat te lezen bij een
huis aan de Grote Dijlakker. De
heer des huizes werkt in een tim
merbedrijf en voor een goede bouw
vakker is het repareren van het dak
van eigen huis in deze „zomer”-
vakantie een aardig en nuttig tijd
verdrijf.
Per fiets. Om zijn pasgeboren klein
zoon, het zoontje van de Bolswarder
bloemist F. A. C. Brandsma, te zien,
kwam opa Brandsma, 61 jaar oud,
per fiets uit Sliedrecht naar Bols
ward. De afstand is 260 kilometer,
’s Nachts 2 uur vertrok hij, 's mid
dags tegen 4 uur zag hij zijn harte-
wens vervuld.
Vergissen is menselijk maar het
was toch wel een vreemde gewaar
wording toen een Bolswarder mèlk-
tapper karnemelk verkocht inplaats
van melk. De goede man wist niet
beter, de fabriek had het hem zo
geleverd.
Een domineeske was een der eersten
die het ontdekte. Ze wilde pap ko
ken. Het leek wel zure pudding. Zij
naar de melkboer: Wat heb je me
nu geleverd! De melkboer is toen
zijn straatje nóg eens rond geweest
om zijn waar te ruilen.
Jammer. Door de striemende regen
vlagen zijn verschillende zwaluw
nesten losgeweekt en naar beneden
gekomen, juist vóórdat de jongen
konden uitvliegen. Ze werden nu een
prooi van de katten of stierven er
gens eenzaam en verkleumd de hon
gerdood.
Was het zo erg met de zoon
Gysbert Japiks, vroeg iemand,
had ik niet gedacht. Ja, het
erg. En werd nog erger. Van Rien
ging hij naar Ameland en maakte in
korte tijd f 1634.schuld. Gysbert
(zijn vader) verdiende per jaar
f 247.als schoolmeester en f 40.
voor het voorzingen. Reken maar
uit.
Krachtmeting in Griekenland.
In Griekenland wacht men met span
ning op de krachtmeting in het parle
ment tussen premier Athanassiades-
Novas en de onlangs door koning Con-
statijn als premier uitgerangeerde Pa-
pandreoe. Novas heeft een kabinet sa
mengesteld, dat grotendeels bestaat uit
figuren uit Papandreoes partij, de Unie
van het Centrum. Hij tracht in deze
partij, die een meerderheid heeft in het
parlement, zoveel mogelijk steun voor
zijn regering te winnen, maar Papan-
dreoe is er en naar het schijnt niet
geheel ten onrechte van overtuigd,
dat de afgevaardigden van de Unie de
„verraders” een nederlaag zullen bezor
gen.
Het aan de kant zetten van Papan-
dreoe heeft, zoals algemeen was ver
wacht, tot reusachtige straatdemonstra-
ties geleid, waarin het weer aan de
macht komen van de tachtigjarige po
liticus werd geëist en waarin af en toe
ook de roep om een volksstemming over
het voortbestaan van de monarchie
doorklonk. Papandreoe zelf heeft ech
ter de monarchie niet tot inzet van de
politieke strijd gemaakt. Hij heeft in
tegendeel bij herhaling verzekerd, dat
er tussen de koning en hem geen per
soonlijke moeilijkheden bestaan. Intus
sen, wordt echter achter de schermen
gewerkt aan een compromis-oplossing
van de crisis, waarmede een definitieve
breuk in de Unie van het Centrum zou
kunnen worden voorkomen. Er wordt
gedacht aan de vorming van een rege
ring onder Stefanopoelos, die in de re
gering van Papandreoe vice-premier
was.
Stefanopoelos wordt de aangewezen
figuur geacht om de betrekkingen
tussen de koning en de leider van Grie-
kenlands grootste politieke partij te
herstellen en het land veilig weg te
loodsen uit deze crisis, die de georden
de samenleving ernstig in gevaar zou
kunnen brengen.
fende film opeisten en kregen, werden
er van het atoomcentrum 175 foto’s ge
maakt. Aanvankelijk werd de indruk
gewekt alsof Frankrijk, dat officieel
bij de Ver. Staten protesteerde, de kwes
tie hoog opnam. In Franse regerings
kringen liet men zelfs doorschemeren,
dat de regering om herhaling van der-
gelijke incidenten te voorkomen, wel
eens zou kunnen besluiten tot het ver
wijderen uit Frankrijk van het hoofd
kwartier van de NAVO, dat even bui-
Intussen hebben de Amerikanen hun
pogingen om ep het diplomatieke vlak
een uitweg uit de Vietnamese crisis te
vinden, voortgezet. Averell Harriman,
president Johnsons reizende ambassa
deur, heeft tijdens zijn „vakantie” in
Moskou urenlang overleg gepleegd met
de Russischè premier Kosigin, waarbij
o.m. de kwestie-Vietnam uitvoerig ter
sprake is gekomen. Dit overleg heeft
nogal wat argwaan gewekt in Bonn,
dat nu eenmaal bij elk .Russisch-Ameri
kaans onderonsje vreest er op de een
of andere manier de dupe van te zullen
worden. Ditmaal bestond bij de West-
duitsers de vrees, dat de Amerikanen
bereid zouden zijn de plannen voor een
kernstrijdmacht van de Noordatlan-
tische Verdragsorganisatie op te geven
in ruil voor Russische concessies in de
kwestie-Vietnam of Russische mede
werking aan de totstandkoming
een verdrag inzak? het tegengaan van
de verspreiding van kernwapens. Een
kernstrijdmacht van de NAVO zou
West-Duitsland medezeggenschap kun
nen geven bij de planning van de
nucleaire strategie van het westelijke
bondgenootschap en leidende West-
duitse kringen hebben juist de laatste
weken weer eens met nadruk te kennen
gegeven, dat Bonn vast Van plan is een
deel van de nucleaire verantwoordelijk
heid binnen de NAVO te dragen. Harri
man is op last van president Johnson
na zijn bezoek aan de Sovjet-Unie naar
Bonn gereisd om de Westduitsers ge
rust te stellen, maar het is nog niet
duidelijk of hij in die opzet volledig is
geslaagd.
Op 4 augustus 1865, dus volgende
week precies 100 jaar geleden, werd
het 25-jarig bestaan van de Joodse
kerk te Bolsward feestelijk gevierd.
Na de laatste wereldoorlog is de
Joodse gemeenschap voor Bolsward
geheel verloren gegaan. Rest alleen
nog het Joodse kerkhof, dat erg ver
vallen is.
lid van de
cultuur, re-
Met het instituut van de staatssecreta
rissen heeft Nederland een zeldzaam
politiek systeem. Een staatssecretaris
hier is heel wat anders dan bijvoorbeeld
een „secretary of state” in Engeland.
Hij is lid van de regering en is het
toch weer niet. Zo heeft hij een zekere
politieke bevoegdheid (onder verant
woordelijkheid van zijn minister), maar
mag in de ministerraad, die hij wel
mag bijwonen, niet meestemmen.
Over zijn plaats in ons staatsbestel
zijn al vele ingewikkelde staatsrecht-
beschouwingen geschreven. En men is
er nog steeds niet uit. De laatste ja
ren neigt men er ook steeds meer toe
hem maar gewoon onder-minister te
noemen. Dat klinkt veel simpeler en
omschrijft ook beter zijn positie. Dat
hij een zekere politieke betekenis heeft
blijkt wel uit de strijd, die tot na de
formatie van de regering-Cals voort
duurde over de bezetting van de diver
se staatssecretarissen. Er zijn zelfs ge
heel nieuwe posten gemaakt om elke
partij voldoende tot haar recht te laten
komen.
Met de benoeming van het 40-jarige
socialistische Tweede Kamerlid mr. M.
van der Stoel tot staatssecretaris voor
buitenlandse zaken (internationale or
ganisaties) is de kogel nu eindelijk door
de kerk. Het kabinet-Cals telt nu der
tien staatssecretarissen, méér dan er
ooit in een regering geweest zijn. De
verdeling is als volgt: kvp 5, pvda 4,
arp 3, terwijl één van de onder-ministers
partijloos is (de heer Peynenburg,
landmacht).
Nu ze allemaal bekend zijn, hier het
lijstje van de onderministers in de re
gering-Cals:
Dr. W. L. G. S. Hoefnagels (36) kvp.
de staats-
van finan-
Se
h S
i
fa A
