Van modern wegenplan kan ook
land nog leren
ons
ek decor foar Fryske skriuwers
Boalsert nou
SSg
O
W’
.8
I H
p 4
I
I
DINSDAG 3 AUGUSTUS 1%5
104e JAARGANG
No. 59
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Teije Brattinga skreau aparte novelle
Fan de Martinytoer
Depresjes
Zilveren filmpjes
us hjoed p p
to sizzen
Hwat hat Qabe Skroar
i
Autostrada del Sole schept zonnig klimaat voor Italië’s economie
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Contractprijzen op aanvraag
1
Economische expansie.
TEIJE BRATTINGA
Nederlandse Unie opgericht.
Tj. de J.
PYT
x
oer
rol en mar inkelde gedichten wlene der
Boalsert tin siedde to wezen.
VIERDAAGSE
De laatste meters naar het begeerde
kruisje: met bloemen in de hand en
de paraplu op maar die was
de laatste dag niet voor de regen maar
voor de zon!
De grote aanval op Engeland reeds be
gonnen.
Café’s mogen voortaan per kop slechts
2 suikerklontjes geven. De spijslijst moet
versoberd.
De aanleg Rijksweg Bolsward-Harkezijl
wordt opnieuw ter hand genomen.
Bij de komende gedenkdagen van het
koninklijk huis mag geen oranje worden
gedragen.
Uitgave: A J. OSINGA NV, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
en van Florence naar de Middellandse
Zee, zijn inmiddels al opengesteld voor
het verkeer. Zonder twijfel zullen deze,
alsmede de internationale verkeerswe
gen door de Alpen en de verbinding met
de Mont Blanctunnel, welke onlangs ge
reed kwam, verstrekkende gevolgen heb
ben voor Italië’s economie.
offere hiene. De forbouwers fan poat-
jirapels stoarte 200 goune foar eltse h.a.
om dêrmei de priisrisiko’s op fange to
kinnen. Dat dogge hja net om ’e nocht,
mar omt hja miene, dat it bidriuwsrisiko
by de ündernimmer thus heart. Bran,
stoarm, sykte en Ongemakken geane nou
ien kear mei yn it libben. Forsekering is
it seis dragen fan dizze risiko’s, hwant
men offert der elts jier in grou stik jild
foar. Prinsipieel, mien ik, is it risiko fan
in bidriuw foar de ündernimmer. En de
ündernimmers meimekoar moatte dizze
risiko’s troch forsekeringen en mienskip-
like aksjes sa lyts mooglik meitsje. Mar
dan heart hjir in wichtige opmerking by.
Dan mei dy oerheit ek gjin prijsregelin
gen oplizze, dy’t foar dit bidriuwsrisiko
gjin reedlike forgoeding ynhalde. En dat
is de greate grief fan it LAnbouskip, dat,
by de molkpriis bygelyks, wol de nor
male kosten opnomd wurde, mar gjin
reedlik bidrach foar de folie risiko’s dêr’t
in buorkerij oan bleat stiet.
Dat is de prinsipiële fout fan de kost-
priisbirekkens. Mei moai waer en lange
dagen komt it wol üt, mar in droech of
in wiet jier set de lju daliks yn de ün-
derklean. It bidriuwsrisiko heart by de
ündernimmer, mar yn de prizen moat
dan ek in bidrach sitte, dêr’t dat risiko
üt bitelle wurde kin. Dan hat men rjucht
fan praten. Mar nou bliuwt it in ünop-
losbere puzzel, hwa’t de skea fan it wan
tij drage sil. En de oerheit kin hjir net
foar wei.
It is net om ’e nocht
Badgasten sitte gesjocht,
Kampeerders, mankeminten.
Nimmen fynt syn gerak,
It allerminste plak
Biede de ütsette tinten
Komt der dan noait in ein
Oan kjeld en wyn en rein,
Haldt de sinne fakAnsje?
Sa suchtet jong en Aid
Gjin ïjochtglimp wol de wrAld
Ek mar ien dei oerglAnzgje.
Depresjes foar en nel.
Rukke oan üt ’t westen wel
Bliuwe konstant yn oantocht en
depresjes tagelyk
fan de wrAldpolityk
jow üs de nijsbirjochten.
Driigjende oarlochsflam
Amearika-Vietnam
Oeral in kAlde simmer
Tichtby, gjin sinnich blau
De depresjes fier öf
Bringe fortriet, helte slimmer
Abonnementsprijs f 2.65 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Finsters yn ’t seil
gatten yn ’e pong
le week augustus 1940
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
De weg heeft namelijk een grote in
vloed gehad op de economische ontwik
keling van de zesendertig provincies
waar de route doorheen loopt. Steden en
dorpen, waarvan men nauwelijks het
bestaan wist, zijn tot ongedachte bloei
gekomen. Dit wordt onder meer bewe
zen door de stijgende prijzen van de
grond.
In Pian del Voglio, enkele jaren terug
een eenzaam oord in de Apennijnen,
kostte niet lang geleden de grond negen
cent per vierkante meter. Deze prijs
is thans twintig maal zo hoog.
Halverwege de route Bologna en Flo-
op wiisd, dat de wetterlfüshAlding yn dy
kontreijen net yn oarder is, dat it brea-
nedich is, dat men mei DütsklAn ta oer-
ienstimming komt oer in goede wetterbi-
hearsking, dat men yn Oerisel wetter-
skippen meitsje moat en gemalen, dy’t
de natuer better baes kinne. Yn oare
dielen fan it lAn bitelje eigeners en boe
ren hege wetterskipslêsten om sokke
rampen foar to kommen. Kin men nou
sizze, dat yn streken, dêr’t men dit net
dien hat, de oerheit mar ikomme moat
om de skea to forgoedzjen
In pear moanne lyn fleagen de jirapel-
prizen omheech, omt men miende, dat
der fierst tomin jirapels wêze soene. De
regearing joech al tastimming om de
easken foar konsumpty-jirapels leger to
stellen, hja joech permisje om jirapels
üt Poalen en Egypte hjir yn to fieren en
men róp al wer om maksimumprizen.
En hoe pakte it üt Wylst it earste skip
üt Poalen mei jirapels yn Harns oan-
kaem, sakken de prizen yn ien klap nei
ünderen. De priis fan 30 en 35 st. de kilo
plofte op in dübeltsje en de léste Aide
jirapels wiene seis foar féfoer net mear
to forkeapjen. It Poalske skip yn Harns
is net iens lost, hünderten keaplju kri-
gen in strop fan tüzenen en tsientüzenen
gounen, guon gean der finael mei om
hals. Moat de oerheit hjir net helpe
Hwa stiet foar de risiko’s fan in ünder-
nimming, de ündernimmers seis of de
oerheit? Jierren lang hawwe de greid-
boeren bitelle foar de abortusbistriding
nei’t hja earst foar de T.B.C.-bistridlng
Natuurlijk is een wegennet dat aan de
hoge eisen van onze tijd voldoet op
zich zelf reeds van grote economische
betekenis voor elk land, een onderwerp
waaraan de laatste tijd in de internatio
nale pers veel aandacht wordt besteed.
Hierover kan ook met betrekking tot
de aanleg van de Autostrade del Sole”
nauwelijks misverstand bestaan. Toch
heeft deze weg nog een ander doel be
reikt dan het verminderen van de vroe
ger anderhalve dag durende reis tot een
die slechts negen uur in beslag neemt.
De lêsfe tiid is dit hurd oan it for-
oarjen. Net allinne komt der yn Boal
sert fierwei de greatste helte fan alle
Fryske boeken fan 'e parsen, Boalsert
hat ek wer syn Fryske auteurs. Hwat
de dichtkunst oanbilanget is dit lüd
noch biskieden.
Teye Brattinga makke namme mei oer-
settingen fan geastlike lieten en skreau
ek in mannich oarspronklike fersen.
In Frysk dichter, dy’t him de léste
jierren net safolle mear hearre lit, mar
dêr’t wy noch altyd in bondeltsje fan
forwachtsje, is Johs. Couperus, dy’t yn
de Tsjerne dochs wol wurk skreaun hat,
dat to goed is om dêrre bidobbe to bliu-
wen.
Truug Boersma liezen wy ek wol ge-
foelige fersen fan, wy hoopje dat dy,
nou’t se in Frysk diploma helle, dochs
binammen trochsette sil.
Hwat it proaza oanbilanget, komt Boal
sert mear bislein op it iis. Frou Dj.
Weening-Meijer, nou op ’e Harkema, hat
to Boalsert de grounslach lein foar har
bikende trilogy Loslitte-Pleisterplakken-
Aanbeveling gem. secretaris voor Won-
seradeel 1. F. Hofman, secr. gem. Norg;
2. A. Oosterhoff, hoofd-commies Kollu-
merland en Nieuw Kruisland.
en it üngemak kin men it gau iens wur
de, dy is tige great en gjin reedlik mins-
ke kin dit sünder bigreatsjen oansjen.
Mar as dan de fraech steld wurdt, hoe’t
dizze skea opfongen wurde moat en
troch hwa, dan is men it fuort net iens.
Hwant dan komt men op in tige wichtige
en prinsipiële kwestje, dy’t jit altyd tus-
ken beiden litten wurdt en hwertroch
men yn sokke omstannichheden nea wit,
hwat nou lyk en rjucht wêze soe. Moat,
sa as mannichien bipleitet, de oerheit fan
wegen komme en de skea foar in diel of
alhiel forgoedzje Of moat de oerheit
de lju, dy’t troch dizze skea om hals
driigje to gean, helpe mei rinteleaze lie-
ningen, sa as bipleite wurdt? Sa ja, hoe
moat it dan mei de lju, dy’t like folie
skea hawwe, mar finansieel dat drage
kinne? Gean dy dan foarby? En hwat
sil dan de halding wêze moatte fan dy-
selde oerheit foar aldejingen oer, dy’t ek
greate skea hawwe fan dizze ütsünder-
like simmer, sa as de seizoen bidriuwen
oan sé, de boateforhierders, de ysko-
mannen, de fabrikanten fan frisdranken
en hünderten oaren Is de oerheit it li-
chem, dat de bidriuwsrisiko’s drage moat
as, dy forkeard ütfalle? Hwer hAldt dat
dan by op en hwer bigjint soks. Men kin
hjir maklik greate wurden oer loslitte,
mar bisteklik praet en goed trochtochte
idéen bringe jo wol ta it ynsicht, dat hjir
in uterst slimme fraech oan de oarder
steld is.
Nim nou it gefal fan dy ünderstrüpte
lannen yn Sallan. Hoe lang is der al net
Boalserter formidden foar üs, in lytse
roman, winliken mear in novelle fan
amperoan 100 biprinte siden. It is „As
in skaed" fan Teije Brattinga, dy’t al
earder de roman „De stadige leafde fan
Fetsje” skreau.
De lokale sfear fan dit nije boek sil
de Boalserters wakker oansprekke. In
Aid minske, earder boerinne oan de
Kleasterfeart, sit nou op har keammer-
ke yn in tohüs op ’e hoeke Koumerk-
Greate Dylakker, in tohüs mei in stjer
der boppe, net dy fan Bethlehem, mar
fan de earder moalsaek dêrre (panear-
moalfabryk) fan P. J. de Boer, letter
nei Australië forfearn.
De boerinne Christine Aquina, oertinkt
har libben en skriuwt dat op.
Al skriuwendewei kriget se op it lést
in hertoanfal en sa wurdt se foun. Har
dochter, earst striptease-dounseres, doe
kleastersuster, skuort har iepenhertige
oantekens stikken, mar Teije Brattinga
forfeit üs krekt hwat se skreaun hat.
Hy is ek de taskóger, dy’t de deiboek-
fragminten oan elkoar praet.
It boek lit jin hiel sterk tinke oan „De
grote zaal” fan Jacoba te Velde.
Ek dizze deiboekfragminten, ek dêrre
in biwust talibjen nei de dea, ek dêrre
in great pessimisme en soms suver sy-
nisme, ek dêrre de deiboekfragminten
ünderbrutsen, mar dan troch de doch
ter.
As Teije Brattinga dit boek, dat wrald-
forneamd is en yn mear as 10 talen
oerset, nèt lézen hat, is de oerienkomst
deg to mear frappant. Haf er it wöl
lézen, dan is it noch gjin flagraet.
Dêrta is de sfearbiskriuwing to eigen.
Teije Brattinga lit de boerinne earne
sizze, dat se net wer neilêst hwat se
ienkcar skreaun hat. Soe dat ek mei
dit boek sa gien wêze? Tael en styl
hiene wol hwat better forsoarge wêze
kinnen. Spitich, hwant de skriuwer hat
it formogen de dingen origineel en mei
in persoanlike visy sizze to kinnen. As
er it oer it tsjerkhöf to Hartwert hat,
seit er b.g.: „De libbenen fan Hartwert
hawwe de deaden as forgetten gasten
om ’e doar.”
Efkes letter; „Oer it ginnerael is de dea
in stadige sloper, dy’t gjin haest hat”
en „Wy libje rêstich om rêstich to stjer-
Tünbou krijt it to kwea
Forlies troch wetterskea
De boeren binne oanlotte.
't LAn to dridzich foar ’t fé
Neiwoun hea swart op 't swé
Is fierhinne forrotte.
De Bilt seit: 't is apart
In sinneskyn tokoart
Oant nou ta, hündert üren.
Yn gjin twa hündert jier
Sa wiet, sütrich en skier
Nea leger temperatüren.
HWA BITELLET DE SKEA
Oan in bidriuw, dat sa sterk mei de na
tuer forboun is as it boeren- en tünders-
bidriuw, sitte dêrtroch bilangrike risi
ko’s. Dat is de hurde les fan it jier 1965,
hoe ’t it nou fierder mei it waer ek kom
me wol. Op mannich plak is de rispinge
al forlern, op folie plakken stiet de skea
wol fêst, mar de omfang sil jit in stik
ófhingje fan it waer, dat komt.
Om Raalte hinne stiene 12000 h.a. ünder
wetter en dat yn de tiid fan de haeiinge,
der liket it dus pürmin. Né. oer de skea
De heer Rost van Tonningen, aangesteld
als commissaris voor de S.D.A.P.,
R.S.A.P. en C.P.N. Op deze commissa
ris gaan terstond alle rechten en vol
machten van deze partijen over.
Tweemaal bleven we in onze serie vakantie-artikels in eigen omgeving, n.I. bjj
de beschrijving van de Friese wegenroute en de Friese merentocht. We zouden
nog dichter bij huis kunnen blijven, n.I. door de aandacht nog eens per hoofd
artikel te vestigen op de tentoonstelling van Beeldende Kunst, die ook dit jaar
weer zo succesvol in Bolswards raadhuis wordt gehouden.
Verstoken van zon als we verleden week bleven, gestriemd door regenvlagen en
gejaagd door stormwinden als we werden, hebben wij voor het schrijven van
dit artikel het oog gericht op het zonnige zuiden, om U iets te vertellen van de
„zonneweg’’, de autostrada del Sole, die, als U over een eigen wagen beschikt,
uitgekeken bent in eigen land en wilt genieten van. warme oorden, kan voeren
naar het verre, maar toch voor elke automobilist in onze tijd bereikbare Italië.
Rjochte Paden, dy’t noch altyd frege
wurdt.
Boukje Fokkema, nou to Ljouwert, liet
in opmerklik lüd hearre mei har koarte
forhalenbondel „Bisiden de wei”,
Mefrou Schuurmans-de Boer fan Lyts
Merwert oan ’e Mearnewei, oppenearre
har binammen as skriuwster fan beme-
teltsjes, dy’t geregeldwei foar de RONO
to biharkjen binne en de beide „boere-
romans „De ienlike wei” en „Rom-
sicht” fan mefr. G. Lootsma-Smidstra
hearre net allinne ta de meast lézen
boeken, mar waerden troch de lêzers bli-
kens in enquête ek heechoan op ’e boe-
kelist set.
Mar hwer’t wy yn dit artikel binam
men op wize wolle, binne de boeken,
dy’t net allinne troch Boalserters
skreaun binne, mar ek yn Boalsert
spylje.
It earst moat neamd wurde (kronolo-
gysk dan) de koartswilige roman „It
Bigoun op Bolletongersdei”, dy’t foar
in part ek as forfolchforhael yn dit
blêd stien hat en dy’t it libben en bi
nammen de tükelteammen yn dat libben
biskriuwt fan in Boalserter suvelstu-
dint.
In berneboek, jongereinboek suver, dat
op Boalsert ynspirearre is en by de
measte stêdgenoaten noch net genöch
bikend is, is it debüt fan mefr. A. van
der MeerVan der Klei: „It heamiel
fan Omke' Romke”.
Hat men yn reinige fakAnsjedagen 'for-
let om ris spontaen en hertlik to laitsjen
dan moat men dit boek léze, kostelik
fan humor as it is. Moai binne ek de
eigenmakke tekeningen.
En nou leit der al wer in boek oer in
Gedurende de zomer van het vorige
jaar kwam het laatste deel van de
„Autostrada del Sole”, de’autoweg van
de zon, gereed en werd op vijf oktober
door de Italiaanse premier Aldo Moro
officieel geopend.
Deze daad was niet alleen het symbo
lisch einde van de eerste fase van het
bouwplan dat Italië op het gebied van
verkeerswegen wil verwezenlijken in de
komende jaren, doch het was tevens
het begin van een nieuwe ontwikkeling
in Italië’s economie.
In 1956 begon men met de voorberei
dingen van deze zevenhonderdvijfen-
vijftig kilometer lange autosnelweg,
waarvoor men zowel in de Verenigde
Staten als in Duitsland ideeën opdeed.
Nauwelijks twee jaar later, in decem
ber 1958, waren de eerste honderdtien
kilometer snelweg gereed, waarmee Mi
laan en Parma met elkaar waren ver
bonden. Zes jaar daarna was de „Auto
strada del Sole” geheel klaar. Dat was
hoogst noodzakelijk, want tijdens de
bouwperiode steeg het aantal auto’s in
Italië van een miljoen tot vierenhalf mil
joen. Momenteel, aldus „Het Beste” van
augustus, zijn vijf belangrijke Italiaanse
steden: Milaan, Bologna, Florence, Ro
me en Napels door middel van een vier
entwintig meter breed asfaltlint gemak
kelijk bereikbaar geworden.
Deze weg, waaraan tienduizend arbei
ders en zevenhonderd ingenieurs heb
ben gewerkt en waarvoor een bedrag
van twee miljoen gulden per kilometer
nodig was, heeft de tijd, die vroeger
voor het rijden van bepaalde bergtra-
jecten drie uur in beslag nam, vermin
derd tot vijftig minuten. Niet alleen
voor personenvoertuigen, doch ook voor
het wegtransport betekent dit natuurlijk
een belangrijke verbetering, ondanks ’t
feit, dat de automobilist tolgeld moet
betalen, hetgeen neerkomt op een ge
middeld bedrag van drieënhalve cent
per kilometer. Dit financiële offer blijkt
een
dan
want
ren” en „It is de poel net, dy’t nei de
hirnel langjen docht”.
Faek is de visy hwat wrang en bitter,
komselden blier: „in kostskoalle is in
wreed bidriuw” en „frijfammen bliuwe
komselden normael”.
Oer it boek leit in iepenhertige twivel
oangeande it tradysjonele leauwen, in
twivel dy’t soms aerdet nei in krityk,
dy’t wolris skokjend wurkje kinne soe
"op mannich fromme siel b.g. „In pear
(bern) is wol aerdich, al soe it mei ien
ta kinne, in soad is oars neat as lést”
en by it bitsjinjen fan in slimme sike:
„dy fortoaning mei de preuveljende pa
ter yn it brune haby’t. de pearse stola
as in hoarntou om ’e nekke. Ik hie in
wearre yn dy poespas, mar it hearde
der by, by it deagean. Boppedat wach-
te üs de klucht fan de pauselike seine
noch”.
Hoe dan ek, it boekje sil syn wei wol
fine. It tige moderne omslach is fan
de Boalserter Murk Kuipers.
minder grote belemmering te zijn
de ontwerpers hadden gedacht,
dagelijks maken zestigduizend
voertuigen van de autostrada gebruik:
twintig procent meer dan aanvankelijk
was geraamd.
rence worden door de liefhebbers van
natuurschoon en frisse berglucht, zo
merhuisjes gebouwd. Verderop, in het
eens verhaten Orvicto, moeten de obers
in de plaatselijke restaurants elk week
einde het bordje „alle tafels bezet” voor
het raam plaatsen.
Ook in Frosinone, de eerste stad in het
lange tijd verarmde Mezzogiorno, die
men langs de weg naar Napels tegen
komt, is het een en ander veranderd.
Er wordt druk gebouwd; zowel huizen
als kantoorgebouwen hebben het profiel
van de stad gewijzigd. De twintig fa
brieken, die ter plaatse uit de grond
zijn gestampt, vervaardigen de meest
uiteenlopende produkten, variërende
van matrassen tot helicopters.
De plaatselijke Kamer van Koophan
del is zich er wel van bewust geworden,
dat door de nieuwe weg de Noord-Itali-
aanse markt thans „naast de deur”
ligt.
Het nieuwe Italiaanse wegennet, waar
van de „weg van de zon” de ruggegraat
is, zal, wanneer het is voltooid, een ge
zamenlijke lengte hebben van vijfdui
zend kilometer. Verscheidene vertakkin
gen en zijwegen, zoals die van Milaan
naar Venetië, van Napels naar Salerno
1 f; J,-'
Earlik, wy hawwe wolris hertsear hawn fan Dokkum, hoe’t dat foarm en stal
krige yn mannich Frysk boek, binammen yn dy fan Nyckle Haisma (Peke
Donia), Abe Brouwer (Siderius de Granaet), Nynke fan Hichtum (De jonge
priiskeatser), ensfh.
Dêrfoaroer kaem Boalsert mar hwat keal wei. Seis Gy^bert Japiks skreau net
Boalsert, yn de romanliteratuer spile Boalsert mar och sa’n biskieden
oan wijd, ja, ek de skriuwers liken yn
Bolswards Nieuwsblad
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaardcradeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbrilseradeel.
-lu.— -r-x. -
Ai.
