EINDE GEKOMEN AAN HET
AUSCHWITZPROCES
vrijwilligerscorps Vietnam
Geen plan
voor
en
i
hark
sjoch
O
■i
I
Amerikaans succes in Vietnam
(jabe Skrocir
te
fest
Hifi
te
VRIJDAG 27 AUGUSTUS 1965
104e JAARGANG
No. 66
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Hwat hat
4
Gouden filmpjes
us hjoed p p
to sizzen
O
a >3
te 1
-.
-te
-
- te y© f
i
■I
Bolswards Nieuwsblad
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Contractprijzen op aanvraag
I
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderad.ee!, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
Nasser in de klem.
Auschwitz.
Frijgesellen Rinkelbellen
Advertentieprijs: 15 cent pet mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
De Amerikaanse Kapitein ter Zee
Bond (r.) bespreekt de plannen voor
het 45-daagse onderwaterexperiment
van de V.S. met Schout bij nacht Re
vering Smith (1.) en astronaut-aqua
naut Scott Carpenter te San Diego.
Carpenter zal 30 dagen onder water
blijven, gedurende welk verblijf hij zal
trachten een radiogesprek te voeren
met Cooper en Conrad in hun gemini
5 cabine
Uitgave: A J. OS1NGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Adenauer, de vroegere bondskanselier,
heeft het wel zeer bont gemaakt door
het Amerikaanse voorstel, dat de Duitse
tenen nog zo ontziet, te vergelijken met
het plan-Morgenthau, dat in het laatst
van de oorlog in Amerika enige aanhang
had gekregen. Volgens dit plan zou van
Duitsland een ongevaarlijke, agrarische
staat moeten worden gemaakt. Op den
duur, zo betoogde hij, zou het onthouden
van kernwapens aan landen, die dat
nodig hebben, de overgave van Europa
aan de Russen betekenen. Bonn heeft
zich overigens van deze felle uitbarsting
van Adenaiier gedistancieerd.
Tegenover de ingang van de begraaf
plaats vond een bejaarde lezer, zoals
hij schrijft, na een vermoeiende wan
deling een mooie witte bank. Hij heeft
er heerlijk gerust en was er erg dank
baar voor
Wat de vier witte tegels in het trot
toir hoek Hid HerostraatGasthuis
singel betekenden, wist de koster
van de gereformeerde kerk ons niet
te vertellen. Samen kwamen we tot
de conclusie, dat ze aangeven waar
men wél en waar men niet mag par
keren. Ze liggen n.l. een 10 meter uit
het kruispunt.
Het aantal honden bedraagt In Bols
ward 207. Tenminste zoveel zijn er
bij de belasting aangegeven. Telde u
er meer, dan zijn die clandestien.
Drietalig was dinsdag de raad in
Bolsward. De taal van Gysbert, die
van Vondel en die van Goethe. Er
waren nl. Zwitserse gasten op de tri
bune. Zij werden toegesproken in hun
memmetael.
Hij was er, nl. de elfstedenrijder te
paard. Nog dezelfde avond dat we
hem aankondigden spande hij uit bij
de heer Agricola, ook een echte paar
denvriend.
godsdienstoefening is openbaar. Zo
ergens dan geldt hier het: Hoe meer
zielen hoe meer vreugde.
De bedoeling is, dat de bezoekers hier
worden beziggehouden door middel
van voorlezen. Het bestuur hoopt, dat
hiervoor belangstelling zal blijken te
in de gaskamers hebben gevonden. Het
proces is zorgvuldig gevoerd volgens de
regels van de rechtsstaat, waarin het
persoonlijk aandeel van elk der verdach
ten zorgvuldig moest worden bewezen.
Zorgvuldig wikken en wegen van de
rechtbank bracht voor zes van de ver
dachten levenslange dwangarbeid, elf
anderen werden veroordeeld tot straffen
variërend van 3 jaren en vier maanden
AMERIKAANS
ONDERWATER-EXPERIMENT
Niet-Hervormden vroegen ons of zij
ook mochten komen. Natuurlijk. Elke
Feestavond In de Doele aangeboden door
de Harddraverij-vereniging met de be
kende declamators Krips en Molenaar.
Abonnementsprijs f 2.65 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
4e week augustus 1915
zijn, zodat er op deze manier voor elk
wat wils zal komen.
Dunnetjes over. Zeven jaar geleden
verloor de heer O. Quarré uit de Ger-
ben Wopkesstraat te Bolsward zijn
verlovingsring. Het huis werd met
bezemen gekeerd, echter zonder re
sultaat. Dezer dagen vond men de
ring terug op het erf in de modder.
Het verlovingsfeest werd nog eens
(dunnetjes) overgedaan.
Scooter werd vermist. De heer D. Tol-
sma van Arum, die in Bolsward
werkzaam is, had zijn scooter hier
staan. Toen hij deze moest gebruiken
was het vehikel verdwenen, zodat
aangifte bij de politie werd gedaan.
Het bleek, dat twee Leeuwarders J.
B. en W. J. de schuldigen waren. Ze
hadden meer diefstallen op hun ge
weten.
richting van een vrijwilligerskorps voor
Vietnam. Hij heeft destijds ook een rol
gespeeld bij de training van. het Korea-
detachement.
Minister de Jong zegt nu, dat hij in
elk geval niemand opdracht of toe
stemming heeft gegeven voor een ge
sprek met kapitein Ulrici over zo’n Ne
derlandse groep vrijwilligers voor Viet
nam. De minister weet ook niet wie dan
wel met Ulrici hebben gesproken, voegt
hij er aan toe.
De officiële houding van de Nederland
se regering is om alleen (financiële)
ontwikkelingshulp te verlenen aan lan
den in zuid-oost-Azië. Amerika heeft
al verscheidene malen om militaire
hulp gevraagd, te verlenen in de vorm
van bijvoorbeeld adviseurs, die in de
achterhoede opereren. De Nederlandse
regering heeft al deze verzoeken tot nu
toe van de hand gewezen. Voor een wij
ziging van dit beleid zou toestemming
van de Tweede Kamer nodig zijn. Als
Ulrici volhoudt, dat hij inderdaad door
actief dienende militairen is benaderd,
dan zou dat alleen op eigen initiatief
van die militairen zelf kunnen zijn. Dat
is een rol, die militairen zich zelf niet
kunnen toedelen. Zij behoren de beslis
singen van de politici af te wachten.
Doen zij dat niet, dan zijn ze in ern
stige overtreding van de parlementaire
spelregels.
Wat dit betreft had minister De Jong
dus wel wat uitvoeriger in zijn antwoord
kunnen zijn. Hij had tenminste een on
derzoek moeten laten instellen naar de
vraag of inderdaad actief dienende of
ficieren bij het plan zijn betrokken en
hen daarna op hun verantwoordelijk
heid moeten wijzen. Het antwoord „ik
weet niet met wie Ulrici heeft gespro
ken” gaat wat al te gemakkelijk langs
de zaak heen.
de Kamerlid, de heer Bruggeman.
Deze afgevaarigde had vragen gesteld
naar aanleiding van de berichten over
oud-commando-kapitein Ulrici, beheer
der van een zwembad bij Doqrnwerth
(Arnhem). Deze zou door militaire
autoriteiten zijn benaderd voor de op-
Verzoeknummers zullen worden ge
speeld op het laatste orgelconcert van
dit seizoen. Nog nooit was de be
langstelling zo groot als verleden
dinsdag. Er waren zelfs geen stoelen
genoeg. En dan te bedenken, dat ie
mand vol minachting deze concerten
betitelde als „muzikale lolly’s.
Wie is dader? Vrijdag 20 augustus jl.
werd op de parkeerplaats van het
Marktplein, tussen 11-12 uur, een
Opel aangereden, die lichte schade op
liep. Van de dader geen spoor.
De politie heeft de zaak in onderzoek.
Getuigen, zijn in deze zeer belangrijk
en daarom worden tips gaarne door
de politie in ontvangst genomen.
Het bestuur van de Bejaarden-So-
citeit vestigt de aandacht van bezoe
kers van de belaarden-societeit er op
dat dinsdagmiddag op dezelfde wijze
zal worden georganiseerd, zoals dit
tot nu toe werd gedaan.
De donderdagmiddag krijgt een enigs
zins ander karakter, weliswaar is er
dan gelegenheid voor diegenen welke
gezelschapsspelen willen beoefenen,
maar een apart zaaltje wordt inge
richt voor leeszaal.
Na twintig maanden is er een einde ge
komen aan het proces-Auschwitz in
Frankfurt, waarin twintig bewakers van
dit Duitse vernietigingskamp terecht
stonden voor hun rol bij de massale
moord op de miljoenen, die er de dood
Voor het eerst sinds lange tijd heeft do Vietcong, de communistische militaire or
ganisatie in Zuid-Vietnam, een flinke nederlaag te incasseren gekregen. Na ge
vechten van enkele dagen hebben Amerikaanse mariniers en luchtlandingstroepen
aan de kust van Midden-Vletnain een concentratie van ongeveer 2.000 strijders
isn de Vietcong weten in te sluiten, zonder dat de Vietcongstrjjders, zoals tot nu
toe gebruikelijk, als sneeuw voor de zon verdwenen
Er werden bijna 700 doden op het slagveld geteld en velen zijn gevangen genomen.
Deze succesvolle actie van de mariniers heeft een diepe indruk gemaakt in de
Verenigde Staten, waar sommigen zich afvragen of er misschien een ommekeer
gaat komen in de eindeloze oorlog, nu de Amerikaanse troepen in steeds grotere
getale zich in de strijd gaan mengen.
De 39-jarige mevrouw Haja van SomerenDowner, van de v.v.d.-fractie, in de
Tweede Kamer, is het eerste kamerlid, dat tijdens haar kamerlidmaatschap moe
der is geworden. In Amsterdam heeft zij het leven geschonken aan een wel
gedane zoon, Bart Jeroen (blauwe ogen, zes pond). Alle kamerleden hebben
mevrouw Van Someren bloemen of een ander presentje gezonden. Ook de
regering liet van zich horen. Mevrouw Van Someren mag dan lid van de oppositie
zijn, de tegenstellingen gaan in Nederland niet zo ver, dat daardoor de persoon
lijke verhoudingen in het gedrang komen.
Mevrouw Van Someren kreeg grote bekendheid door haar actieve deelname
namens de liberale fractie in de vele, vele debatten over het omroepbestel. Zjj
zal lid van de Tweede Kamer blijven en zoveel mogelijk haar werk als afgevaar
digde doen. Maar Bart Jeroen zal toch de eerste plaats voor zich opeisen. Geluk
kig voor mevrouw Van Someren is de radio- en t.v.-kwestie inmiddels opgelost.
Op de jaarlijkse paardenmarkt te Bols
ward waren ruim 100 paarden aange
voerd. De prijzen liepen tot f 400,dit
is gemiddeld f 140,meer dan het vo
rig jaar.
Te water. De heer C. Bosma van
Arum had een zak aardappelen ach
ter op de fiets en toen hij bij de dam
kwam bij het sportterrein gleed de
zak aardappelen te water met Bos
ma er bij. Er was spoedig hulp aan
wezig, nl. de naburig wonende heer
H. Visser.
De sigaar. Een mevrouw, die alles
had gezien, meende dat Bosma met
zijn duik een stekelbaarsje in de mond
had gevangen; het bleek echter, dat
de dreinkeling de sigaar nog aan had.
Met een nat pak, plus de schrik, plus
de sigaar keerde Bosma huiswaarts.
Een beetje de sigaar was hij wel.
Fris was anders. Met een auto uit
1924 reden opvoeders van het Jor-
werder openluchtspel door de tuin
van notaris Van der Hem naar de
zelfvervaardigde bergen in de tuin.
Het oude ding zette de tuin vol stin
kende uitlaatgassen. Maar een paar
tellen later waren de inzittenden in
de bergen en hun eerste uitroep was,
geheel volgens de tekst: Wat ruikt
het hier toch heerlijk fris!
Tot 'ziens, dit was Hark en Sjoch.
Kernwapens.
Ook de Nederlandse regering meent,
dat een verdrag voor de niet-verbrei-
ding van kernwapens geen voorrang
verdient boven alle andere nucleaire
vraagstukken binnen het Navo-bondge-
nootschap. Premier Cals heeft dit, in
naam van minister Luns (Buitenlandse
Zaken) geantwoord op schriftelijke vra
gen van het socialistische Tweede Ka
merlid, de heer Ruygers. De regering
meent dat de totstandkoming van een
internationaal verdrag inzake de niet-
verspreiding van kernwapens waar
voor Engeland een ontwerp heeft inge-
diend urgent Is. Maar deze urgentie
houdt niet in, dat zij aan een dergelijk
verdrag prioriteit toekent boven moge
lijke nucleaire arrangementen binnen de
Navo. De regerig kent evenzeer grote
urgentie toe aan het bereiken van doel
treffende regelingen voor ’t vraagstuk
van de nucleaire zeggenschap in de al
liantie.
Premier Cals wil hiermee zeggen, dat
ook via dergelijke regelingen voorko
men kan worden, dat andere Navo-lan-
den dan Amerika, Engeland en Frank
rijk atoomwapens gaan maken.
Als deze partners immers medezeggen
schap krijgen in hef beheer over een
gezamenlijke kernmacht heeft het voor
hen geen zin meer zelf alle kostbare
moeite te doen om eigen kernwapens te
maken. Het zou onjuist zijn om nu een
voorkeur uit te spreken voor één van
beide mogelijkheden. Terecht heeft de
minister-president dat dan ook niet ge
daan.
Onkosten.
De verhoging van de onkostenvergoe
dingen voor de Kamerleden, die minis
ter Smallenbroek (Binnenlandse Zaken)
heeft voorgesteld, heeft nogal wat reac
ties opgeroepen. Heel wat ingezonden-
stukken-schrijvers zijn weer in de pen
geklommen. Het merendeel protesteert.
Minister Smallenbroek wil de diverse
vergoedingen (reiskosten, onkosten voor
verblijf, telefoon, vaklitteratuur, enz.)
met een kwart verhogen, met terug
werkende kracht tot 1 januari van dit
jaar. Het maximum bedrag voor een
kamerlid (inclusief de tienduizend gul
den extra voor de leider van een grote
fractie) komt door deze verhogingen op
ruim dertigduizend gulden per jaar.
Eén van de briefschrijvers zegt: „Ik wil
niet zeggen, dat een kamerlid geen be
hoorlijke honorering voor zijn werk toe
komt. Ik krijg echter wel eens de in
druk, dat de heren zich drukker maken
over onnozeler dingen (verhoging van
porto en benzine) en de wezenlijke din
gen over hun kant laten gaan.
Er Zijn in deze zogenaamde welvaarts-
t(jd altijd nog mensen die met belang
rijk minder dan het sociaal minimum
moeten rondkamen. Als de kamerleden
de verhoging van hun vergoeding zelf
gaan behandelen, komt het meestal wel
’.•oor elkaar. Maar als het gaat om de
«erhoging van lage lonen moet er altijd Entree 2ö ct. per persoon.
tot veertien jaren, terwijl voor drie vrij
spraak volgde.
De reacties op deze vonnissen zijn zeer
uiteenlopend. Bevredigend acht niemand
hen: Het Franse blad Le Monde spreekt
van een bagatel voor massamoord, in di
verse Duitse kranten overheerst de vol
doening, dat de rechtsregel van de
rechtsstaat zo zorgvuldig gehandhaafd
zijn.
Nieuwe regering in Griekenland.
In Griekenland is nu een nieuwe rege
ring beëdigd, maar op het ogenblik van
schrijven heeft het parlement zich nog
niet uitgesproken over het vertrouwen.
De koning heeft Tsirimokos, minister v.
binnenlandse zaken onder Papandreoe,
bereid gevonden premier te worden. Tsi
rimokos heeft zich begin vorige week,
samen met Stefanopoelos, van Papan-
dreoes centrum-unie afgescheiden en
hoopt voldoende afvalligen van deze par
tij mee te krijgen om met de conserva
tieve radicale unie een meerderheid te
vormen, waarop hij kan steunen. Maar
dat zal toch minder gemakkelijk zijn,
want Tsirimokos, die tot de linker vleu
gel van het centrum behoort, en eigen
lijk een sociaal-democraat kan worden
genoemd, wekt bij de conservatieven
felle weerstanden op, zodat hij in die
hoek op tegenstemmers of onthouders
moet rekenen.
Zou hij ten val komen, dan lijken ver
kiezingen de enige uitweg, een uitweg,
waarop Papandreoe al van het begin af
aan heeft gewezen. Papandreoe heeft de
laatste dagen niet stilgezeten. In het
Noorden van het land heeft hij uitge
strekte tochten ondernomen om de be
volking zijn standpunt uiteen te zetten,
hetgeen in vele gevallen op geestdriftige
betogingen is uitgelopen.
Zo’n hoffelijke schorsing als dinsdag
avond te Bolsward zal in een raad
weinig voorkomen: de mannelijke le
den kregen gelegenheid hun vrouwe
lijk medelid de hand te schudden ter
gelegenheid van haar verjaardag. Er
waren bloemen, feestgebak en een
heildronk.
Nasser zit In Jemen lelijk in de knel.
Zijn 50.000 soldaten komen daar geen
stap verder, in tegendeel, de troepen
van de Imam, die op steun vanuit Sa-
oedi-Arabië kunnen rekenen, winnen
voortdurend terrein. Hij heeft de keuze
de oorlog uit te breiden, zoals hij vorige
maand al gedreigd heeft. Dat betekent
oorlog met Saoedi-Arabië, nog meer
troepen naar het Arabische schiereiland,
vreedzame oplossing te vinden zonder
zijn gezicht te verliezen. Hij schijnt op
het ogenblik het laatste te hebben ge
kozen, want hij is naar Saoedi-Arabië ge
gaan voor besprekingen met koning Fei-
sal.
De kern van de zaak is in hoeverre Fel-
sal hem tegemoet wil komen om zijn ge
zicht te redden. Het schijnt, dat de ko
ning blijft vasthouden aan de eis van de
royalisten, dat de Egyptische troepen
het land moeten verlaten vóór een beslis
sing kan worden genomen over de toe
komst van het land.
eerst veel gestudeerd en gedacht wor
den.”
Het is een voor de hand liggende
klacht. Maar men moet toch bedenken,
dat de vergoeding, die Nederlandse par
lementariërs krijgen, nog altijd lager
is dan die van heel wat van hun Euro
pese collega’s om over Amerika maar
niet te spreken terwijl zij ook over
minder faciliteiten geschikken. Zo heb
ben bijvoorbeeld alleen de fractieleiders
een secretariaat.
Het zou te hopen zijn, maar nuchterder
waarnemers wijzen er op, dat bij Tsjoe-
lai, waar deze slag is geleverd, bijzon
dere omstandigheden hebben meege
speeld. Door onverklaarbare oorzaak
heeft de Vietcong zich laten verrassen
met de rug tegen de zee. Hebben zij de
Amerikanen onderschat of was het ver
rassingselement te groot? De kust
strook werd bovendien afgeschermd door
een bergrug, zodat de Vietcong in een
soort ketel zat, waarin hij gemakkelijk
te bestoken was met vuur vanuit zee en
lucht.
Het beste dat men van deze- episode kan
verwachten is, dat de communistische
leiding gaat beseffen, dat het Amerika
ernst is met deze oorlog, dat de Ameri
kanen ook zelf zullen vechten met bijna
al hun mod. hulpmiddelen. Hieruit zou,
naar men hoopt, een wat grotere bereid
heid kunnen ontstaan om met een com
promis genoegen te nemen, nu men kan
beseffen, dat men de Amerikanen niet
uit het land kan wegvagen.
Te optimistisch.
Vooreerst lijken deze Amerikaanse ver
wachtingen wat optimistisch. Men kan
wel verwachten, dat de leiding van de
Vietcong voortaan zorgvuldiger zal ver
mijden op grote schaal contacten met
de vijand te hebben. Het zal een oorlog
van talrijke locale incidenten blijven,
vooral in die streken, waar de arm van
de Amerikanen het minst ver reikt, na
melijk meer in het binnenland. Zo werd
de voldoening over de Amerikaanse
overwinning wat getemperd door de ge
slaagde communistische aanval op een
belangrijk strategisch centrum op de
grens met Laos. Ook in de delta van de
Mekong komen talrijke incidenten voor.
Kunt u nog zingen, zing dan mee.
Vanavond half acht wordt ieder die
de T.V. kerkdienst van a.s. zondag in
de Martinikerk wil meemaken ver
zocht in deze kerk te komen zingen.
De liturgie wordt een keer doorgeno
men. Het mag niet mis gaan. -
Ontwapening.
Al enige tijd is in Genève de ontwape
ningsconferentie van de Verenigde Na
ties weer aan het vergaderen. Hieraan
nemen zeventien landen deel, het acht
tiende, Frankrijk, toont geen belang
stelling, nu het voornamelijk gaat om
het streven de verbreiding van kernwa
pens onder meer landen dan de huidige
bezitters tegen te gaan.
Van Russische zijde wordt voortdurend
een vrij felle propaganda gevoerd tegen
de Amerikaanse oorlog in Vietnam, het
geen met’ de verhindering van de ver
spreiding van kernwapens weinig te ma
ken heeft.
Amerika heeft na lang overleg met z’n
bondgenoten nu een ontwerp-verdrag
voorgelegd, waarmee noch Rusland noch
zelfs Engeland het eens zijn. Engeland
wilde in het verdrag nadrukkelijk op
genomen zien, dat de huidige bezitters
van kernwapens hun vetorecht op het
gebruik zouden behouden, ook wanneer
zij deel zouden gaan uitmaken van een
grotere groepering. Engeland wil name
lijk bij verdrag verhinderen, dat er uit
een eventuele Atlantische kernmacht (’n
variant van de indertijd actuele M.L.F.),
een Europese groep zal groeien, die bij
meerderheid over het gebruik van het
wapen zou kunnen beslissen. Engeland
wil, met andere woorden, het Europese
kernwapen verhinderen, zoals Rusland
elke mogelijkheid wil voorkomen, dat
Duitsland zeggenschap over kernwapens
krijgt, hetgeen bij het Europese wapen
onvermijdelijk het geval zou zijn.
Amerika acht de kans groot, dat de si
tuatie zo blijft, dat het over een veto
recht blijft beschikken, maar wil toch
niet alle wegen afsluiten. Zoals Foster,
de leider van de Amerikaanse delegatie
zei: de mogelijkheid moet blijven bestaan
dat Europa wanneer het 'n federatie-
vorm, zoals de Verenigde Staten van
Amerika, heeft gekregen en wanneer
Engeland daarvan dan ook deel zou uit
maken over een kernwapen zou kun
nen beschikken. Maar dat zou geen ver
spreiding van kernwapens zijn, want
Engeland en Frankrijk beschikken er
al over.
Amerika wil deze mogelijkheid vooral
openhouden ter wille van Bonn, dat al
heeft gezegd een verdrag, dat de ver
spreiding van kernwapens verbiedt, niet
te zullen ondertekenen, wanneer niet
tegelijk voortgang wordt gemaakt met
de kernkwestie.
en Wymbritseradeel.
Vietnam.
De Nederlandse regering heeft geen
plannen tot oprichting van een vrijwil
ligerskorps voor de oorlog in Vietnam.
Minister Biet de Jong (defensie) heeft
dit geantwoord op schriftelijke vragen
van het pacifistisch-socialistische Twee-
7'
v.:
'te
4
v
te
- :-a
S’# 3-
■te
ter.?..
