prijzenslag
Opnieuw
van
een
minister Den Uyl
100 jaar Bolsward
ü'w
(gabe Sb
Nog meer buitenlandse arbeiders
roar
ivorden zal
het verleden ligt het heden
het nu wat
k
in
in
Fan de Marlinytoer
Zilveren filmpjes
■I
üs hjoed p
to sizzen 1
K J
DINSDAG 7 SEPTEMBER 1965
104e JAARGANG
No. 69
Verschijnt in: Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum
LI
V
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
r
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Contractprijzen op aanvraag
Buitenlands beleid.
GROOTSTE SCHIP IN EUROPOORT
Buitenlandse arbeiders.
Hwat haf
ar-
Verkeer (d).
De bevolking vlucht uit Londen.
„SLIM SPITICII!”
Tj. de J.
'1
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Geen verplaatsing van de Leeuwarder
veemarkt.
Uitgave: A J. OS1NGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
F. Oord, Nieuwe Turfmarkt te Bolsward
viert zijn 100e verjaardag. Hij werd ge
boren te Wolvega en bracht de jeugd
door in Echten. Hij was schipper van be
roep.
De oogst in Duitsland levert geen vrees
voor tekort.
De leden van de Tweede Kamer, die op
non-actief is gesteld zullen een wacht
geld krijgen van f 3000£per jaar.
Ilurde wyn
is in goede sliepdrank
2e week september 1940
Abonnementsprijs f 2.65 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Vrijdagochtend vroeg voer het tot
nu toe grootste schip de Europoort
in: het was de olietanker „Golar Nor”
(101.500 dwt) met een lading van
97.520 ton ruwe aardolie, op de foto
zien we de gigantische tanker aan de
kade
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin^
is, even goed als die tussen de ministers
Biesheuvel, Veldkamp en anderen en
mij. Het is overigens juist, dat het pro
bleem speciaal de ministeries van eco
nomische zaken en van buitenlandse za
ken beroert.
Tussen 'buitenlandse zaken en de an
dere betrokken ministeries zijn er prak
tisch geen moeilijkheden, zei minister
Luns letterlijk-. Dus tussen economische
zaken en B. Z. wél, voegden politieke
kringen in Den Haag er gnuivend aan
toe.
dochs wol slim, dat er ek nou jit fan it
Sanearings en Untwikkelingsfüns op dit
gebiet sa’n bytsje ütgiet.
It ütkeapjen fan aldere boerkes op in to
lyts spultsje is, sosiaei sjoen, goed wurk.
Dizze minsken, dy’t op it heden op sa’n
bidriuwke dochs gjin reedlik bistean
hawwe, kinne dêrtroch „forlost” wurde.
De groun, dy’t hja brükten, komt dan by
oare bidriuwen en dy wurde dêrtroch
hwat sterker. Ik haw der alle weardear-
ring foar, mar it is mar ien en jit in frij
kostber middel om de nasjonale bi-
driuwstüke fan de agrariërs hwat to su-
verjen. De measte bidriuwen hawwe hjir
lykwols neat oan en wachtsje mei ta-
nimmende üngerêstens op de middels,
dy’t de regearing brüke sil om de ünt-
wikkeling fan de bisteande bidriuwen op
gleed to helpen. Hoe nedich dat is, kin
elts bigripe, dy’t wit, dat de measte bi
driuwen, d.w.s. de gebouwen, al langer
as fyftich jier tsjinst dien hawwe. Al-
linnich hjir yn Fryslan binne hünderten
pleatsen in ieu Md en it seit him seis, dat
de ynrjuchting, sawol yn de efterein as
yn de foarein, net op dizze tiid birekkene
is.
Jierren fan oarloch en krisis binne oer
dizze gebouwen gien, de bidriuwsme-
thoaden binne foroare, de oantallen
melke-kij folie greater wurden, de eas-
ken fan molkwinning en hygiëne tanaem,
de mechanisaesje yn büthüs en skuorre
is komd, wetterlieding en elektrisiteit
waerden needsaeklik en om en troch dat
alles, slean eigner en boer hyltyd foar
Wegverkeer en wegenbouw zijn het aan
grijpendste en benauwendste probleem
in Nederland vanwege de dreigende ver-
keeerschaos, welke in ons land bepaald
niet is uitgesloten, zei minister Suur-
hoff deze week in Scheveningen. Nu is
iedere minister geneigd zijn terrein als
het meest belangrijke te zien, maar de
bewindsman van verkeer en waterstaat
heeft zeker gelijk als hij over „benau
wend” spreekt. Zelf wees hij er al op,
dat „elke dag de sinistere dood langs
de weg ons aangrenst”.
Een aantal factoren moet hierin verbe-
Nederland kan meer buitenlandse
beiders gebruiken dan er nu al zijn. De
schatting, dat er dit jaar tienduizend
kunnen bijkomen (gemaakt door de
E.E.G.) is niet zo gek. Vorig jaar al
nam het aantal buitenlandse arbeiders
met ruim achtduizend toe. In totaal
werken in ons land ongeveer vijftigdui
zend buitenlandse arbeiders.
Minister Den Uyl heeft dit, mede na
mens de ministers Veldkamp (sociale
zaken) en Vrolijk (cultuur, recreatie en
maatschappelijk werk), geantwoord op
schriftelijke vragen van de pacifistisch-
socialistische Tweede Kamerleden, de
heren Slotemaker de Bruine en Burg
graaf.
De metaalnijverheid heeft nog de meeste
buitenlandse werkkrachten in dienst -
vijftienduizend. Dan volgen de textiel
nijverheid (vijfduizend) en de exploita
tie van delfstoffen (vierduizend). De
regering meent, dat de buitenlandse ar
beiders geen nadelige invloed uitoefenen
op onze betalingsbalans, zoals bijvoor
beeld in Zwitserland, waar de regering
tot drastische maatregelen overging om
het aantal buitenlandse werknemers te
beperken.
De beide Kamerleden, die de aantrek
king van buitenlandse arbeiders kenne
lijk als een soort ontwikkelingshulp wil
den zien, vroegen of het niet beter
was, dat de investeringen, die de Ne
derlandse bedrijven nu in eigen land
moeten doen om de buitenlandse werk-
preken en een voorwoord door Ds. M.
E. van der Meulen te Bolsward (de la
tere schrijver van het boek over de
kunstgeschiedenis van Bolsward).
1864. Op Nieuwjaarsdag, alweer bij
dezelfde uitgever: „De bidragen perfes-
ter of de bikearde prükmakker”, klucht
spel fan J. A. Schoelier te Makkum.
Op 14 jan. volgt een belangrijk zaken
nieuws. Op die datum werd een ven
nootschap aangegaan tussen Douwe en
Hendrik van den Oever te Bolsward om
aldaar Fries aardewerk te fabriceren.
Op 18 febr. meldt de Bolswardse- Cou
rant een bericht over een wedstrijd in
turfrapen van 26 arbeiders, een spel,
dat we nergens elders tegenkwamen.
Op 16 maart wordt te Bolsward een
liberale kiesvereniging opgericht met
30 leden. Vermoedelijk is verleden jaar
vergeten dit jubileum te vieren.
1865. Op 4 aug. werd het 25-jarig be
staan der Joodse kerk te Bolsward fees-
in reedlike rinte. En koe men nou mar
sizze, dat hja beide mei dit bidriuw der
geleidelik better foar kamen to stean,
mar it is krekt oarsom. Hja sakje troch
de jierren hinne, omt allinnich it aller-
needsaeklikste dien wurde kin en de eas-
ken folie hurder geane as de forbetterin-
gen dy’t mei safolle offers ta stan brocht
wurde. Hja reitsje aloan fierder efter.
De flok fan it boerebidriuw is al ge
slachten lang, dat der fierst to min rek-
kene wurdt foar rinte, öfskriuwing en
modernisearing fan de bidriuwsgebouwen
Dêrfan wurde eigner en boer beide de
dupe. En men moat greate biwündering
en weardearring hawwe foar dy eigners
en boeren, dy’t har mienskiplik bidriuw
dochs op de hichte fan de tiid bringe
doarre. Dat kin allinnich as de eigner
mei och sa’n lege rinte genoegen nimme
wol en de boer syn oerfortsjinne lean of
dat fan syn bern hjirfoar brükt.
Mar it is slim dat it sa moat. Wy hiene
sa’n hoop hawn, dat de nije minister fan
lanbou fan wegen komme soe mei syn nij
untwikkelingsfüns, mar jammergenöch
is der noch neat fan to sjen. Hwat üs
buorlannen nou al jierren mei gong dog-
ge, hwert hja greate bidragen foar bi-
skikber stelle, omt hja sjogge, dat dit
foar de takomst ünmisber is, dat lit üs
regearing mar oer oan boer en eigner.
Towyl hja witte, dat it ünmooglik is om
by dizze prizen dizze taek üt to fleren.
Hoe lang sil dizze ünekonomyske en ün-
soasiale situaesje jit duorje?
krachten te kunnen onderbrengen, niet
beter in het land van de arbeiders zelf
kunnen worden gedaan. Met andere
woorden; of zij hun bedrijf niet beter
naar het buitenland kunnen verplaatsen.
Terecht wijst minister De Uyl dit af.
Een dergelijke verplaatsig kan maar zel
den economisch verantwoord Zijn. Bo
vendien is ook de tewerkstelling van
buitenlandse arbeiders in Nederland
dikwijls een bijdrage tot verhoging van
de welvaart in hun geboorteland. De
in Nederland opgedane ervaring en
scholing stellen hen in staat in eigen
land een hogere productiviteit te berei
ken. Bovendien worden door de buiten
landse arbeiders relatief hoge bedragen
naar hun vaderlanden overgemaakt,
antwoordt de minister.
1870. Op 10 oktober houdt de bekende
Ds. Cloos van Amstel, de latere „vader
van de doleantie” de feestrede op het
eerste jaarfeest van de Chr. school te
Bolsward, die dus in 1969 100 jaar be
staat.
bilangrike ekstra-ütjeften. Mei dat de
materialen en de leanen fan de faklju
stikken heger wurden binne, kneppelt
dat oan. Men soe forstomd stean as men
ris seach, hwat party boeren en eigners
hjiroan to’n koste lizze. Dizzer dagen
wie der wer ris sa’n gefal, hwerby in
listke oerlein waerd fan de kosten yn de
léste tsien jier op in aide pleats.
In pleats, dêr’t jit allerhanne billike
winsken oerbliuwe, hwert de koken in
great hok is,ade keamers mei bedsteden,
ferve üt it jier nul, gjin brünmuorre, gjin
kealleboks, gjin masineberging, in fierst
to lytse jarrekolk, in to lege souder, to
smelle doarren en to hege stallen.
Mar lykwols liet de rekkenlist sjen: sa
folle tüzenen foar in stik oan it büthüs,
in pear tüzen om it elektrysk oan de
pleats ta to bringen, safolle foar de bin,
nenleiding, safolle foar in smelle reed
nei de pleats, seistüzen goune foar it op-
meitsjen fan it dak oan de westkant, sa
folle foar it bütenomfervjen en nou wer
safolle foar it oanlizzen fan de wetterlie
ding, mei jierliks in fêste bydrage as ga-
r&nsje.
Meimekoar hie de biwenner yn de léste
tsien jier mear as trifichtüzen goune
foar syn diel bitelie, wylst de eigner ek
jit mear as tsientüzen goune foar syn
rekken nomd hie. En as men alles bi-
seach, wie it jit in ülde en üngeryflike
pleats mei in wente, dêr’t net folie goeds
fan to sizzen wie. Beide partijen haldt it
de noppen fan ’e klean de hierder ünt-
nimt it syn winst, de eigner ünhaldt it
Minister Luns (buitenl. zaken) heeft
nu zij het met een omweggetje
toegegeven, dat hij moeilijkheden heeft
met minister Den Uyl over het beleid
ten aanzien van de Europese Economi
sche Gmeenschap.
In een interview vertelde hij, dat de
moeilijkheid niet zozeer schuilt in de
vraag wie verantwoordelijk is voor het
buitenlands economische beleid, maar
dat het gaat om de coördinatie van dat
beleid, om de vraag welk departement
voor die coördinatie moet zorgen.
Veel hangt af van de persoonlijke ver
standhouding tussen de ministers. Ik
stel met voldoening vast, dat die tus
sen collega Den Uyl en mij uitstekend
Na een zeer lange pauze is thans In de
vacature Ds. C. A. Paap ais predikant
in de 2e predikantsplaats bij de Herv.
gemeente beroepen Ds. W. C. Heyboer
te Ouwerkerk.
telijk gevierd. De synagoge stond in de
Kerkstraat, thans pakhuis.
1866. Op 1 febr. verscheen bij B. Cu-
perus te Bolsward het „Verslag van de
toestand der gemeente Wonseradeel in
1865”. Dit verslag zouden we gaarne
geheel of gedeeltelijk willen publiceren.
Wie beschikt er over? Het gemeente
archief te Witmarsum misschien?
Op 23 dec. verscherpen er weer twee
leerboeken te Bolsward, n.l. Doet het
goede, leesboekje door F. J. Tuininga,
H. d. S. te Oosterwierum en „Eerste
Honderdtal rekenvoorstellen voor exa
mens”, door G. Fokkens, H'. de S. te
Bolsward.
1867. Alweer een Bolswards boekje:
„Opwekkend woord tot Neerl. volk”,
door Ds. M. E. van der Meulen.
1868. Op 4 maart wordt door B. en W.
op afbraak verkocht het schoolgebouw
„de Kapelle” genaamd, aan de Kerk
straat te Bolsward. Wordt hier wel
licht de voormalige Kapel v. d. H. Geest
gebouwd over het water van de Kapel
straat bedoeld?
Op 31 juli van hetzelfde jaar schrijft
het schoolhoofd G. Fokkens opnieuw
een leesboek, nu voor de hoogste klas
sen der lagere school en op 2 oktober
verschijnt opnieuw bij Cuperus: „Een
blik in het reizigersleven” van J. K. de
Regt.
1869. Op 23 febr. worden verpacht 2
nieuw barges, bestemd voor de dienst
van het trekveer Bolsward-Workum.
Op 18 maart verschijnt er een opmer
kelijk Fries vers in de Bolswardse Cou
rant. Het is van J. K. Holkeboer te
Stavoren en luidt: Oan de Rederikers-
keamer Gysbert Japicx en oan M. G.
Bontjema' yn it bysonder üt namme fan
de 9 widdouwen en 23 wezen op Ter
schelling.
In dezelfde courant verschijnen tussen
15 en 26 aug. opstellen over de waarde
van de handwerkstand, over arbeidslo
nen en loonsverhoging (ook toen reeds
actueel!) en op 19 aug. van de hand
Bolswards Nieuwshlat
en Wymbritseradeel.
1871. In mei schrijft F. A. van der
Meulen te Makkum in de Bolswarder
Courant twee verzen, getiteld: „Af
scheidsgroet van de oude Vallaatsbrug
te Makkum” en „Zwanenzang van de
oude Makkumer Marktbrug bij haar
vertrek naar het asvat”.
1872. Op 22 jan. aanbesteed het amo-
veren en herbouwen van een gedeelte
van het diaconiegesticht of z.g.n. Con
vent te Bolsward. (Het gedeelte aan
het Hoog Bolwerk, een steen in de
muur spreekt er nog van).
1873. Veel Duitse hooiers In Bolsward.
Te Bolsward wordt door Ds. Garrelz
uit Vollen (O.Friesland) een preek in
het Duits gehouden (naar wij menen te
weten in de Broerekerk).
Op 5 nov. volgt de inwijding van een
nieuw orgel in de parochiekerk van St.
Franciscus te Bolsward.
1874. Verschenen; Onze pater Frede-
ricus Stephanus Kraayvanger, voorma
lig R. Katholiek priester te Bolsward,
geschetst door W. R. Poolman, prijs
f2,20. Red.: wie is nog in het bezit
van dit boekwerk?).
1875. Op 11 sept. een perceel terpgrond
van de stelphuizinge verhuurd aan Jan
Klases Feenstra, gelegen aan de Bols-
wardervaart bij Vijfhuis, is gedeeltelijk
af gegraven.
1876. Ds. M. E. van der Meulen uit
Bolsward spreekt te Leeuwarden voor
de afschaffing van de sterke drank,
waarbij 130 a 140 mannen en vrouwen
tegenwoordig zijn.
Op 17 mei van datzelfde jaar volgt het
bericht over een zaak, die van groot
belang is geweest voor „het uiterlijk”
van Bolsward. Op die datum heeft nl.
de verkoop plaats van de bovengrond
van het gedeelte bolwerk vanaf de
Blauwpoort tot voorbij de Zandster-
poort.
Als over drie weken de ministers met hun nieuwe begrotingen komen, zal die
van minister Den Uyl (economische zaken) wel bijzondere aandacht krijgen. De
bewindsman zal in zijn begroting uitvoerig moeten vertellen hoe hij denkt over
het verloop van de prijzen in Nederland. Dat is vandaag de dag geen gemakke
lijk onderwerp. Ook politiek bezien is het een interessante zaak. Het in de hand
houden van de prijzen is zelfs, zo op het eerste gezicht, een van de voorwaarden
waaraan dit kabinet moet voldoen.
Der wiene de léste tiid lüden oer in op
komst wêzende nije regeling foar mo
dernisearing en nijbou fan pleatsen. It
hjitte, dat yn Den Haech plannen wiene
om dêrmei ünder bipaelde foarwaerden
in bigjin to meitsjen. Lykwols by yn-
formaesje, sawol by de Rykslanboukon-
sulint as by de direksje fan de Kultuer-
technyske Tsjinst, blykte der neat fan
bikend to wezen en dus hawwe it jam-
mergenóch „winskdreamen” west. It is
tering brengen, vertelde de minister
op een congres van wegenbouwers. Na
tuurlijk, de wegenbouw, die moet zor
gen voor een goed verkeersnet, waar
langs het verkeer vlot kan worden af
gewikkeld. Een goede verkeerswetge-
ving. Maar ook en vooral een goed
verkeersgedrag van de weggebruiker.
„In het verkeer moesten de mensen
eens minder op hun recht en meer op
hun remmen gaan staan,” verklaarde
de minister.
De regering zal alles doen om het ver
keer zo tgoed mogelijk te begeleiden.
Het bedrag, dat jaarlijks aan de wegen
bouw zal worden uitgegeven, stijgt aan
zienlijk. Volgend jaar meer dan 300
miljoen gulden, tegen 170 miljoen vorig
jaar. De provincies en gemeenten krij
gen een ruimere financiële armslag om
plaatselijk wat aan de wegen te kunnen
doen. Het zal echter weinig helpen, als
de mentaliteit van de weggebruiker
niet ook beter wordt, aldus het pleidooi
van de minister. Het zou anders op de
wegen toch verkeerd blijven gaan.
Op 3 april een voor onze lezers wel erg
belangrijk bericht: Verschenen bij B.
Cuperus Azn. no. 1 van de Bolsward-
sche Courant.
Dezelfde uitgever komt op 10 oktober
met de Folksfreon foar it Fryske folk,
fan Johannes en Friso ünder meiwur-
king fan oaren, hweründer W. Dijkstra
en T. G. van der Meulen. 72 blz., 30
cent.
Bij deze actieve toen dus ook al Friese
uitgeverij verschijnt nog in hetzelfde
jaar (op 2e Kerstdag, 26 dec.!): „In
profeet yn syn eigen lan” in tekening
fan Johannes. 50 cent. (Wie bezit deze
uitgaven nog Wij hebben er veel be
langstelling voor).
1863. Op 8 mei verscheen bij B. Cu
perus te Bolsward: „Fleur by ’t wurk”
sankjes foar warpere minsken. 30 ct.
(zie opmerking hierboven).
Op 26 juni verschijnt een heel ander
werk bij dezelfde drukker, n.l. een 4-tal
van M. G. Bontjema een novelle: „Vóór
de Kermis”.
Op 13 sept. spreekt de bekende predi
kant Ds. C. S. Adema van Scheltema
in de Doopsgezinde kerk te Bolsward
voor de afschaffing.
In hetzelfde jaar krijgt nu ook de pa
rochie van St. Martinus te Bolsward ’n
nieuw kerkgebouw. Het wordt op 16
sept. aanbesteed. Architect is P. J. H.
Cuypers te Amsterdam, opzichter Pe
ters, bouwkundige te Bolsward.
Immers, onder het kabinet-Marijnen
was het de socialistische oppositie, die
voortdurend klaagde over het duurder
worden van het dagelijks levensonder
houd en eist, dat de regering hieraan
iets zou doen.
Nu de socialisten regeringsverantwoor
delijkheid hebben, kunnen zij de duurte
moeilijk over zich heen laten gaan.
Minister Den Uyl heeft nu, nog voor
de Kamer van vakantie terug is, een
voorproefje gegeven van hetgeen hij al
lemaal van plan is.
Op een persconferentie in Nieuwspoort,
journalistiek aanhangsel van het Bin
nenhof, vertelde hij zijn eerste prijs
maatregel te hebben getroffen tegen
de 32 duizend horecabedrijven in Neder
land. Zij moeten hun prijzen terug
draaien tot het peil van oktober van
vorig jaar. De minister kwam verder
met het dreigement, dat zijn economi
sche contrêledienst (de „prijsjagers”
van hem opdracht heeft gekregen ver
scherpt te controleren. Dit om te voor
komen, dat drieste fabrikanten hun goe
deren al/te duur laten worden.
Optimistisch over het prijsverloop kon
de minister niet zijn. Overigens is er
volgens hem ook geen reden voor pa
niek. Dit jaar zal er een prijsstijging
zijn van vijf percent. Dat is méér dan
verwacht werd, maar dat komt door
de onverwacht dure groenten, fruit en
aardappelen. Andere artikelen, welke
voor het levensonderhoud onmisbaar
zijn, werden niet zo veel duurder. Het
prijsindexcijfer een statistisch re
kenproefje om de prijzen van dit jaar
te vergelijken met 1959/1960 zakte
in juli met één punt rihar 122. (100 is
het peil van 1959/1960). Dit was voor
namelijk te wijten aan de uitverkopen,
vertelde de minister.
Zijn ministerie had ook zorgvuldig be
rekend hoeveel verschillende goederen
nu precies in prijs omhoog zijn gegaan.
Wie het lijstje ziet, kan niet nalaten
enkele zorgenrimpels te trekken. Aard
appelen werden in een half jaar (tus
sen december 1964 en juli van dit jaar)
45.2 percent duurder. De gemiddelde
prijs van groenten steeg zelfs met 76.3
percent, die van vers fruit met 55.8
percent. Dat zijn forse cijfers. Geen
wonder, dat de minister zei, dat het
feitelijke prijsverloop dan wel geen aan
leiding geeft voor paniek, maar toch
ook niet zonder zorgen is.
1
Rijksmaarschalk Göring, maakte een
nachtvlucht boven Loden.
i t
