n
Sneek
Styliolle ütrikking
Gysbert Japikspriis oan
dichter J. Wybenga
Drie doden bij
brand in
I
Bolletongersdei ’65
■H
1 u
I
I
ft
i
tM
Sympathike rede fan Kommissaris
fan 'e Keninginne
roar
i
h
1
Hg
Fau de Martinytoer
Zilveren filmpjes
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Eervolle uitnodiging:
HgHgg
s
I
mmmmmm»;
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
to sizzen
U 4"
DINSDAG 12 OKTOBER 1965
104e JAARGANG
To. 79
Verschijnt DINSDAGS en VRIJDAGS
Contractprijzen op aanvraag
Hwat nat
»T«I»T*T«W
M»IM«T*T«T»W»TO
de
te maken. Zij allen zijn hartelijk welkom!
Mr. J. A. GEUKERS,
Burgemeester van Bolsward
Ms
grounlêsten,
TUSKEN TWA FJUREN!
De nieuwe Blauwpoortsbrug gereed.
Vrees voor kolentekort ongegrond.
Tj. de J.
OOOOOOOOOOOOOOÖ>
'OOOOOÖOOOOOOOOOOOOOOOOOOCm
>000000'
i:
Op donderdag 14 oktober a.s., zal wederom In Bolsward. feest worden
gevierd. Het traditionele feest van Bolletongersdei geeft leder de ge
legenheid te genieten van de aparte sfeer in onze stad en van de di
verse evenementen die georganiseerd zijn.
Daarom hoop ik, dat de weersomstandigheden goed zullen zijn en
dat velen ook van buiten Bolsward zullen komen om dit feest mee
Marktcommissie, Middenstand en Paardensportvereniging hebben
hun best gedaan alles goed voor te bereiden, zodat u uw aandacht
kunt geven' aan interessante shows als de vetveeshow, het stand-
werkersconcours, de uitgebreide kraampjesmarkt, het prettige win
kelen bij onze middenstandszaken en de ringrijderij. Bovendien wordt
weer een uitgebreide konijnen- en pluimveeshow gehouden.
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
De blom fan de Fryske skriuwers, dichters, ütjowers, organisaesjes, skreppers,
wrotters en wvamers wie freedtomiddci nei Boalsert set foar de ütrikking fan
de Gysbert Japikspriis oan de Fryske dichter Jan Wybenga.
Hja kamen op de kofje diskear. Wie it oars om thêtiid hinne, de ütrikking wie
hwat letter steld en sadwaende knapten yn de Vierschaar de swarte grüskes.
Dat wie dan neidat yn de riedseale al gans goede warden sein wiene en ek dêrre
de swietrook fan de oaljekoeken al trochkrongen wie.
Nel in wolkom fan boargemaster Mr. J. A. Geukers, naem de hear Kommissaris
fan *e Keninginne yn Fryslan, Mr. H. P. Linthorst Homan, it word om syn rede
to halden.
Abonnementsprijs f2 65 pet kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 887926
Uitgave: A. OSINGA N.V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Telef. 2451 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Bibliotheekhouders zijn verplicht anti-
Duitse literatuur achter slot en grendel
te bergen en niet meer uit te lenen.
3e week oktober 1940
O
o
o
o
o
een jaar of acht hebt U zich al op
dat pad begeven, door het schrijven van
een Fries vers, dat ook nog in druk is
verschenen, n.l. in het Fries kinder
boekje van de Leeuwarder Courant.
Na uw onderwijzerschap in Het Bildt is
U hoofd geworden van de proefschool
te Wommels en hebt U zich dus met de
praktijk met het tweetalig onderwijs
in Friesland ingelaten. Het ging nog
meer de Friese kant met U op, toen U
de M.O.akte Fries behaalde. Ook las ik,
dat U indertijd was verbonden aan „de
Tsjerne” en secretaris was van it Boun
o
o
o
o
o
o
r,
o
o
o
o
o
o
In minske bidraecht himsels sa faek
dat it eigentlik gjin niget jaen moat
as er nou en dan in oar ek ris bidraecht
dochs wer thüs. By dizze objekten lyk-
wols koe men jit sizze, dat dy oansluting
dochs ek wie foar dizze minsken en dat
oaren der gjin bilang by hiene. Op dizze
ütspraek fait jit wol hwat to sizzen, mar
lit üs dat mar foarbygean, der binne der-
neist ek dingen, dy’t net troch de bügel
kinne, lang net.
Sa leit der hjoed op de steatesitting in
adres en inkelde stikken, dy’t forset oan-
tekenje tsjin in nije baetbilêsting, dy’t
de gemeente Baerderadied oplein hat oan
de biwenners fan de pleatsen oan de
Schillaerder dyk c.a.
Dy minsken wurde oanslein foar in ek-
stra bilêsting fan 30 oant 50 goune de
h.a. omt hjir dyksforbetteringen pleats
hawn ha. Dizze forbetteringen, hwert
men drok mei oan ’e gong is, meitsje it
forkear yn dy hoeke better, hja hawwe
dêrneist ek in üntsluting foar party
pleatsen ta gefolch. Mar giet it nou oan,
dat de kosten dêrfan foar in bilangryk
diel lein wurde op dizze pleatsen en lan-
nen?
Bitelje dizze minsken yn har oare bilês-
tingen net mei oan alle djüre diken oer
it hiele lan forspraet, lyk as wy alle-
gearre. Moatte hja nou boppedat foar de
wegen, dy’t by har lans rinne, sokke
hege ekstra lésten ek jit bitelje? It is
billik foar dit doel in pleats tritich oant
fjirtichtüzen goune lésten op to lizzen
foar wegen, dy’t neffens de taljochting
ek in provinsiael bilang hawwe en dêr’t
elk gratis gebrük fan makket? Is dit
rjucht of is it wer it aide lietsje: „Ie
paysan est taillable et corvéable a mer
ci?”
Cliché Friesch Dagblad
In de nacht van zondag op maandag
zijn tijdens een korte, felle brand in de
Derde Woudstraat 11 te Sneek drie per
sonen om het leven gekomen; een paar
maanden oude baby kon door buurtbe
woners in veiligheid worden gebracht.
De slachtoffers zijn; de 24 jarige chauf
feur Wouter Vaartjes, zijn 21 jaar oude
echtgenote Froukje Vaartjes-Kampman
en de zestien jarige Anna Magdalena
Vaartjes, een zuster van de heer Vaart
jes, die bij hen logeerde.
De baby, een in juni geboren meisje van
de familie Coossens logeerde ook bij het
echtpaar Vaartjes, dat binnen enkele da
gen zelf een baby verwachtte.
De brand is ’s nachts omstreeks één uur
ontstaan doordat in de keuken de hou
ten lambrizering vlam heeft gevat bij
het gasfornuis, waarop de was in een
ketel stond te koken. De door buren tele
fonisch gewaarschuwde brandweer was
snel ter plaatse en had het vuur in korte
tijd bedwongen. Het woninkje is dan ook
niet helemaal uitgebrand. De snelle hulp
kwam echter te laat, omdat de bewoners
op de zolder in de val zaten.
Wouter Vaartjes is langs die trap nog
naar beneden gekomen. In de gang heb
ben buren hem nog horen roepen de deur
open te rammen. Hijzelf kon de deur
met een altijd last bezorgend slot niet
open krijgen, waarschijnlijk ook omdat
hij reeds te versuft was door de hevige
rookontwikkeling.
Toegeschoten buren hebben nog gepro
beerd met een paal van de waslijn de
deur te forceren. Dat lukte niet, waar
na men een der ramen heeft ingeslagen.
Daardoor is toen de baby, die in een
kinderwagen beneden stond, naar buiten
gebracht. Voor de anderen kwam de
hulp te laat. Boven kon men niet komen
vanwege de zware rook en de vlammen,
De trap was toen trouwens al wegge
brand.
Anna Vaartjes logeerde bij het echtpaar
omdat haar ouders aan de bietencam
pagne deelnamen. Zij lagen met hun
schip in Smilde. Daar lagen ook de ou
ders van mevrouw Goossens, de moeder
van de baby en nicht van de heer Vaart
jes. De heer Goossens en Wouter Vaart
jes hadden haar daar zondag naar toe
gebracht. Daarom was de baby bij het
echtpaar Vaartjes.
De priiswinner seis spriek in tankwurd.
Fan de ütrikking waerden radio- en
t.v.-opnamen makke. Nou, joun (tiisdei)
is ien en oar foar de RONO to bihar-
kjen, de t.v.-ütstjüring folget yn Van
gewest tot gewest.
fan Fryske Kunstners. Later 'werd U
leraar aan de rijkskweekschool te Gro
ningen, waar U nu nog woont.
Ik vond het interessant dezer dagen te
lezen, dat U zich actief beweegt op
het terrein van de dialect-studie en dat
U nog vaak in de Stellingwerven komt
en werkt aan een Stellingwerfs woor
denboek, in het midden latend of het
al of niet tot uitgave daarvan zal ko
men. De Stellingwerven zijn een be
langrijk deel van Friesland en ook door
dit werk dient U, dunkt mij, een we
zenlijk Fries belang.
Hoe dit alles zij: uw Friese dichtader
bleef vloeien en ik zou zeggen: geluk
kig, bleef U dus met uw zich niet ge
heel Fries voelen wat in tegenspraak.
Het werd daarom tijd, U als Fries in de
kraag te grijpen en U als zodanig hier
uit te nodigen.
Nu staat U dan voor uw zich niet Fries
voelen terecht en na de uitspraak van
een zo bij uitstek deskundige jury
wordt U bij dezen veroordeeld tot de
aanvaarding van de Gysbert Japicx
prijs 1965. En deze veroordeling is niet
een voorwaardelijke,, want z,ij is gekop
peld aan een U onvoorwaardelijk toe
komend geldsbedrag. Hoger beroep kunt
U niet aantekenen en het vonnis gaat
nu in kracht van gewijsde. Degene, die
U in uw inconsequenties stijfde was de
heer Fedde Schurer, op Fries terrein
ook al geen onbekende voor de rechter.
Mijnheer Wijbenga, de vernieuwers van
de lyriek, waartoe ook U behoort, zijn
wel eens gekenschetst als degenen, die
„op de knop van de tijd hebben ge
drukt”. Dit zal men misschien ook zeg-»
gen van de kunstenaars op ander 'ge
bied. Velen van mijn generatie, die dan
als conventioneel worden beschouwd,
kunnen vaak dat „drukken op de knop”
niet direct, of soms zelfs helemaal niet,
volgen. Een deel van de hedendaagse
uitingen van de moderne kunst (en
dat geldt voor bepaalde uitingen van
schilder-, beeldhouw- en dichtkunst en
soms ook voor muziek) spreekt menig
een van die generatie niet meer zo aan.
Men schijnt tegenwoordig niet meer te
hoeven weten of begrijpen, wat er
wordt voorgesteld, behalve dan blijk
baar in een bepaalde moderne roman
kunst, waar men kennelijk veelal alles
tot in details goed voor ogen moet krij
gen. Vreemd genoeg worden degenen,
die daar wat aan de fantasie willen
Rijksmaarschalk Göring heeft boven Ne
derland gevlogen. Hij had veel waarde
ring voor de verduistering.
De hear Vogelzang fan it Konsulintskip
Snits hat hjir fan 'e wike in tige ynte-
ressante lêzing, illustreare mei in skat
fan dia's, halden oer de lanbou yn Poa-
len. In folk tusken east en west yn, dat
it yn de rin fan de histoarje tige swier
hawn hat en ek nou noch libbet yn de
freze foar syn buorren: Dütsklan en
Ruslan. Fan beide forwachtsje hja net
folie goeds omt by de léste oarloch Rus
lan in great diel fan Poalen ynslokke
hat en harren derfoar in stik Dütsklén
weromjown hat. Hat de iene buorman jit
net genöch en sil de oare sadré hy wer
sterk is, de eardere lansdouwe r.et wer
Spreker noemde het een genoegen, de
uitreiking van de jaarlijkse culturele
prijs van Friesland ditmaal weer zelf
te kunnen meemaken. Voor de uitrei
king van de Gysbert Japicxprijs 1963
aan de proza-schrijver Jo Smit en van
de Dr. Joost Halbertsmaprijs 1964 aan
Ds. J. J. Raima was spreker verhin
derd: de uitreiking geschiedde toen na
mens ons provinciaal bestuur door de
Gedeputeerden Gerbrandy en Van der
Mark.
Alvorens zich tot de prijswinnaar te
richten betuigde spr. zijn grote erken
telijkheid aan de op voorstel van het
bestuur der Fryske Akademy door Ge
deputeerde Staten ingestelde commis
sie van advies, bestaande uit de heren
Dr. IJ. Poortinga, M. J. de Haan en
Dr. A. Wadman, voor de vele arbeid,
die deze commissie hiervoor heeft wil
len verrichten. Blijkens haar rapport
heeft de commissie met vreugde gecon
stateerd, dat er in het beoordelings-
tijdvak 1961-1964 een vijftal bundels
Friese poëzie is uitgekomen, die op
zich zelf alle wel voor de Gysbert Ja
picxprijs in aanmerking konden komen.
De commissie is zelfs van oordeel, dat
er in de laatste jaren zoveel goed werk
op dit gebied verschijnt, dat de Gys
bert Japicxprijs elk jaar zou kunnen
worden toegekend in plaats van om de
twee jaar. Hoe dit ook zij: in ieder
geval noemde spreker het een verblij
dend teken, dat de Friese schrijvers en
dichters blijkbaar niet alleen zeer pro
ductief zijn, maar ook werk van zo
danig gehalte leveren, dat dit voor een
bekroning met de Gysbert Japicxprijs
in aanmerking komt.
De commissie was unaniem van oor
deel, dat de prijs ditmaal zou moeten
worden toegekend aan de dichter Jan
Wijbenga te Groningen voor zijn bun
del „Barakkekamp”.
In deze bundel zag de commissie een
bevestiging en versterking van wat de
dichter als talent had geopenbaard in
zijn eerste, in 1954 verschenen, bun
del „Amoeben”, die één van de eerste
en gewichtigste tekenen beduidde van
de vernieuwing in de Friese lyriek na
1950.
Gedeputeerde Staten hebben het advies
van de commissie gaarne gevolgd.
Zich tot de prijswinnaar richtend, zeide
de heer Commissaris hierna:
Mijnheer Wijbenga, volgens het verslag
van een met U gehouden interview
hebt U onlangs verklaard, dat U het
gevoel hebt, eigenlijk geen Fries te zijn.
Blijkbaar is het een niet zo gemakke
lijk te beantwoorden vraag, wanneer
men eigenlijk een Fries is. Ik zal die
puzzle niet trachten op te lossen, maar
wel ga ik ten aanzien van U eens enkele
feiten vaststellen. U bent geboren in
Wartena zoals U zelf heeft gezegd:
„toevallig, bij wijze van familietradi
tie”. U hebt een echte Friese familie
naam en Uw vader nam deel aan de
Friese Beweging en hij heeft werken
in het Fries gepubliceerd. Volgens mij
is U dus zowel volgens het jus solis
als volgens het jus sanguinis, wel dege
lijk een Fries.
Misschien kwam U tot uw uitspraak,
omdat U uw jeugd in Noordwolde
en Wolvega hebt doorgebracht en aan
vankelijk het onderwijs in de gemeente
Het Bildt hebt gediend? U hebt 'zich
echter, als U zich ergens niet geheel
als een Fries voelt, toch wel als een
Fries gedragen, althans zich bij uw
literaire werk van onze mooie en al
oude Friese taal bediend.
Op zeer jonge leeftijd U was toen
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
opeaskje? Poalen is in earm lan, sterk
agrarysk ynsteld en to earm om de mo
derne yndustralisaesje yn mei faesje op
to setten.
Mar oan de oare kant is it in krêftich
folk, dat libje wol en net bang is foar it
wurk.
Har lanbou kin net mei uzes lyk hélde,
de molkopringst wie trochstrings mar
goed 2000 kilo de kou, mar alle jierren
komme hja better foar it Ijocht. Fryske
bollen en Deenske wurde via de K.I. tige
binut en ek op de bou geane de opbring-
sten stadichwei omheech. Sa groeit yn
dit lan en net allinne dêrre it potentieel
en de needsaek mear üt to fieren, sadat
hja de middels foar de yndustrialisaesje
krije kinne. En krekt omt hja yn it for-
line sa leech sieten, is de foarütgong
derstou makliker en greater.
Yn West-DütsklSn binne de opbringsten,
binammen fan suvelprodukten, ek sterk
de hichte yn gien en nimme de ekono-
myske transaksjes tusken west en east
tige ta. Dizze Ontwikkelingen soene der
yn de rin fan de jierren wolris ta liede
kinne, dat de merk foar üs suvelproduk
ten yn it bütenlan al lytser wurdt. Dit
tomear omt wy yn in gebiet wenje, dêr’t
goedkeape agraryske produksje net
mooglik is. Dêrfoar leit it libbens- en
prizepeil hjir to heech. Winlik moast der
elts jier in sintmannich by de molkpriis,
soe men net efteroan komme. Mar sjocht
men nei üs posysje yn it koar lan de su-
velprodusinten, dan bin ik tige bang, dat
dizze stiging tige swier gean sil. Us re-
gearing hat him losmakke fan it systeem
fan taslach op de nfolkpriis, wy sille de
E.E.G.-priis tonei krije en dus is it Brus-
De Schuttersmuziek te Bolsward kreeg
de eervolle uitnodiging zondagmiddag
a.s. de wedstrijd Holland-Zwitserland te
komen opluisteren.
Deze uitnodiging is uit de aard der zaak
gaarne aanvaard.
I
I
I
si
De radiozenders stoppen vroegtijdig, dit
om vijandelijke vliegtuigen te verhinde
ren zich in het nachtelijk duister te
oriënteren.
sel, dat de kommende jierren ütmeitsje
sil, hwat de molke kostje mei. Op dizze
priisstelling sil in swiere druk lizze, omt
de lannen om de E.E.G. hinne, de suvel
produkten foar legere prizen graech le-
verje wolle en men kin dus forwachtsje,
dat de stiging ta it uterste biperkt wurde
sil.
Nou wie dat allegearre net sa slim as wy
nei de oare kant ek hwat rêstiger sieten.
Mar de kan fan de ünkosten is allegedu-
rigen yn biweging.
Lanprizen, hieren, leanen, wurktugen en
masines, hja wize allegearre mar ien
kant üt: omheech! Timmerjen en fervjen
is hast net mear to biteljen, alhoewol de
needsaek hyltyd driuwender wurdt. En
oft dit alles jit net genöch is, wurde op
lan en pleatsen jimmeroan nije lésten
lein. Neist de lésten, dy’t eltsenien bi
telje moat en dus ek de agrariërs, hat
men grounlêsten, bimeallingslêsten,
strjittebilêsting en it nijste: de baetbi
lêsting.
It lan is geduldich, it rint net fuort, jo
kinne it ek net stikem efterhalde. Neat
is makliker dan as lan mar foar de lés
ten opdraeije to litten, alhoewol elk bi-
grypt, dat dizze lésten delkomme op de
minsken, dy’t hjir har ynkomsten üt
krije moatte. Soms liket it wol, dat in
gemeentebistjür hjir düdlik misbrük fan
makket, omt hja net oars kinne, sa’t
hja sizze. By de oanliz fan de elektryske
kabels nei ünrendabele perselen hawwe
ünderskate gemeenten de 20%, dy’t hja
dêrfoar bitelje moasten, mar wer öf-
wintele op de laneigners. Lyksa mei de
wetterlieding. De lju krigen de rekken
dan yn de foarm fan in baetbilêsting,
overlaten, dan op hun beurt voor con
ventioneel uitgemaakt.
Met warme persoonlijke belangstelling
heb ik een deel van uw gedichten ge
lezen, maar de eerlijkheid gebiedt mij
een vonnis over mij zelf uit te spreken:
Ik ben vermoedelijk een generatie ach
terop geraakt, want een deel van deze
lyriek kan ik niet meer volgen.
Mpnheer Wijbenga, U zegt zelf, dat U
betoogt, zo modern mogelijk te schrij
ven, maar dat U het niet zoekt in het
„woud-be”-moderne, zoals veel andere
jongeren. Dit blijkt ook wel uit uw
werk en dat U het niet in het kunst
matige wilt zoeken vind ik zeer sym
pathiek.
De jury schrijft in haar advies, dat
uw verzen sterk plastisch zijn en dat
U daarin een gaaf en strak taalgebruik
laat zien.
Na uw eerste bundel „Amoeben” ver
scheen „Barakkekamp” en U zelf zei
gekscherend, dat de derde bundel
„Clan” zal heten.
De Friese literatuur en cultuur hebben
er, dunkt mij, groot belang bij hebben,
dat U het alfabet tot het zoete eind
zoudt afwerken. U zoudt dan tenslotte
bij de laatste letter de y, van het
Friese alfabet gekomen in een bundel
met bijv, de titel „Ynspiraesje” de mu
ze dank kunnen brengen voor haar
steun, zowel aan Uw nu al bekroonde
dichtkunst, alsook aan Uw uitstekend
„up to date” gebruik van onze Friese
taal.
Ons provinciaal bestuur is in elk geval
de muze nü al dankbaar voor de inspi
ratie, die zij U heeft gegeven en wij
hebben, conform het advies van de jury,
aan U de Gysbert Japicxprijs 1965
toegekend.
Ut namme fan de karmasters spriek
noch de hear M. J. de Haan en üt
namme fan de Fryske Akademy, Frysk
Kunstnersboun en Fryske Biwegings-
rie de hear Jo Smit.
Fersen fan Wijbenga waerden dekla-
mearre fan mefr. Klaske BijkerFol-
nier.
Bolswards Nieuwsblat
Verscftynf in; Bolsward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Workum en Wymbritseradeel.
■p» F
-
