anti-honger-actie schudde
gewetens wakker
Nieuwe kerk in Makkum in
gebruik genomen
Vijf jaar
F
Week van 18 tot 24 oktober
NOVIB-actie
Rroor
I
Illlllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllll
I
Fan de Martinyloer
Y
Zilvereu filmpjes
STREEKBLAD VOOR WEST- EN ZUIDWEST FRIESLAND
Verschijnt in: Boisward, Baarderadeel, Hennaarderadeel, Hindeloopen, Wonseradeel, Worhum en Wymbritseradeél.
us hjoed p p
to sizzen
DINSDAG 19 OKTOBER 1965
1,
104e JAARGANG
No. 81
Verschijnt DINSDAGS en VRlfDAGS
ver-
SURINAME
Hwat hal
1.
2.
3.
Tj. de J.
Fraeije historie cnde waer
Wil ik u tellen, hoert er naer!
uild en drank binne’t dy togearre
Folie minskelok hidjerre
Uitgave: A. J. OSINGA N V, Bolsward
Administratie- en Redactie-adres:
Marktstraat 13
Tclcf. 2451 Na 18.30 uur 2660 of 2335
(05157)
Straatmuzikanten moeten naar de werk
verschaffing. Ook aan ongeoorlofd wer
ken dient een eind te komen.
80 jarig bestaan van de firma B. Cupe-
rus Azn, bekend drukkersbedrijf te Bois
ward. In 1925 werd het overgeplaatst
naar het centrum des lands.
Winteraanbieding: Kachelhaakjes 5 ct.,
poken 19 ct, broodroosters 32*4 ct,
kamferballen, geschikt voor het aanma
ken van de kachel 5 ct, kinderkleerhan-
gers 4% ct, 4 stuks houten lepels 25 ct.
Prima waar voor lage prijs, is bij ons
de eerste eis. Van den Oever, Gr. Dijl-
akker.
Van de 45 miljoen auto’s bezit Amerika
er 30 miljoen.
dat er earst hiel hwat tariedend wurk
dien wurde moat foar’t it wurk bigjinne
kin en sa hoecht it üs gjin nij to dwaen,
dat it inkelde jierren duorre foar’t it ge-
meenteblstjür komme koe mei in slutend
plan. Yn de twadde sitting fan dit jier
waerd lykwols dit plan yntsjinne, dat
trije trajekten omfette: Easterlittens—-
Wieuwert, Mantgum via Jeth nei Brits-
wert en Itens nei Britswert. Der wiene
jit mear ünderdielen by dit ütstel, mar
dy kamen net foar provinsiael subsydzje
yn oanmerking.
De kosten waerden skat op goed 3 mil
joen goune, hwerfan de Cultuertechnyske
Tsjinst (C.T.D.) de lytste helt bitelje soe
Troch de Steaten waerd 600.000 goune
tasein en foar it oare soe de gemeente
riede moatte. Lykwols dielde de ge
meente fuort mei, dat it fan doel wie
troch in saneamde baetbilêsting hjiryn
de eigners fan lan en pleatsen mei bitelje
to litten, hwant de gemeentekas koe sa’n
greate ütjefte allinnich net drage. Dizze
situaesje liede der ta, dat yn de Ried in
föarstel kaem, dat ynhold de lannen to
bilêsten mei in 30 jierrige bilêsting.
Hjirby waerd it lan klassifiseard yn
trijen, neigelang it bilang hie by dizze
wegenforbettering. De heechste klasse
soe 16.50, de twadde klasse 11.20 en de
trêdde klasse 5.60 per h.a. bitelje moatte.
Dit ütstel waerd troch de Ried oannomd
op 16 july 1964 dus forline jier. Alhoe
wel de boeren hjir net wiis mei wiene en
de eigners der ek likemin bliid mei wie
ne, koe men oer de gong fan saker. net
safolle krityk hawwe. Wol is it opmerk-
4e week oktober 1940
Nickerie: In de westelijke polders
kreeg ’t koninklijk paar vele geschen
ken aangeboden. De Prins kreeg on
dermeer een astracanmuts aangeboden
zoals men die in Kasjmir draagt.
Sa bigjint de skriuwer fan „Carel ende
Edelgast” in forneamd stik üt de Mids-
ieuwen. Us forhael bigjint yn jannewa-
ris 1958, doe’t in bigjin makke waerd
mei de tarieding foar wegenforbettering
yn Baerderadiel. Oan de boeren, dy’t hjir
wiene, waerd doe troch de boargemaster
sein, dat de kosten foar harren liker-
nöch op 300 goune de h.a. komme soene.
Elk, dy’t in bytsje op de hichte is mei
plannen ta wegenforbettering, bigrypt,
lik, dat dizze bisluten net earst bipraet
waerden mei de lju, dy’t it bitelje moat
te, mar hawar, de iene magistraet is nou
ienkear mear demokratysk as de oare.
Steund troch dat riedsbislüt kamen de
hearen fan de gemeente by de provinsje
en dy hat, omt hjir wol in forbettering
fan de minne situaesje yn siet, de 20%
subsydzje forliend. De saek waerd oan-
bistege en de goedkarring foar de gun
ning waerd jown. De oannimmer is al
fiks dwaende mei it wurk en doe blykte
it op it gemeentehüs, dat men by de
kostenbirekken in greate flater makke
hie. Yn pleats fan de 2725 h.a. dy’t yn
de baetbilêsting falie koene, blykte it,
dat hja pounsmietten foar h.a. oansjoen
hiene en dat der dus noch gjin 1000 h.a.
wiene, dy’t de lésten drage moasten.
Haljeterwalje, sunder de bilêstingplich-
tigen hjir ek mar yn to kennen, is doe
in riedsgearkomste bilein, hwerby nije
ütstellen dien waerden. De earste klas
kaem nou op 49,— de h.a, de twadde
op 39,20 en de trêdde op 29,40. Boppe-
dat soe de gebouwen apart ek jit in
oanslach oplein wurde. De Ried hat hjir
gjin ütwei sjoen, omt de saek al knipt
wie en by ófstimming gjinien wist, hwert
it jild dan weikomme moast en hat dit
ütstel oannomd. Faeks wiene hja troch
de gong fan saken ek hwat forbjustere,
mar hoe't dat ek west hat, hja giene mei.
En sa leit der dus in riedsbislüt, hwerby
de eigners fan 30-40 pleatsen en fan los
lan, boppe alle bisteande lésten in ka-
deau thüs krije fan 20 oant 40.G00 goune
bilêsting oer tritich jier op eitse pleats.
Zoals In ons vorig nummer stond ver
meld, is de nieuwe Gereformeerde kerk
in Makkum op woensdag 13 oktober of
ficieel in gebruik genomen.
Voor deze opening, die onder leiding
stond van de plaatselijke predikant, Ds.
J. A. Wapenaar, bestond woensdag
avond bij de ingebruikneming een
grote belangstelling van gemeenteleden,
genodigden en belangstellenden.
In zijn kort welkomstwoord kon Ds.
Wapenaar onder meer welkom heten
B. en W. van de gemeente Wonseradeel,
vertegenwoordigers van de Classis en
genabuurde kerken, evenals van de
plaatselijke kerken, verder volgde nog
een hele rij van genodigden.
Dat de bitrutsen boeren en eigners hjir
forslein en forplettere troch binne, kin
men skoan bigripe. Sünder ek mar ien
kear de kê.ns to krijen har stim hearre
to litten, wurdt hjir fan gemeentewege in
ünmooglik swiere lést op har skouders
lein. Dit is net allinnich ünbillik, it is ek
nei alle kanten ünbihoarlik. Dit is mis-
brük meitsjen fan macht omt men ün-
redelike, swiere lésten opleit oan lju, dy’t
harren net iens forweare kinne. It hef
tige forset kin op it heden gjin oare üt
wei fine as troch obstruksje en dêrom
wegert it wetterskip de aide wei oan de
gemeente oer to dragen. Dérmei kin de
oannimmer net fierder en sit de saek
foar it krüs. Lykwols jowt dit allinnich
mar skea en hegere kosten.
Mar jo kinne in podde wol krekt sa
lang traepje oant er boarst en dat is hjir
it gefal.
It is üs bikend, dat fan provinsjewege
alles dien is om dizze pynlike en biskam-
sume situaesje foar to kommen en op to
lossen, mar it is net slagge. De iennige
wetlike wei leit yn in birop op de Ried,
hwannear de oanslaggen meldertiid üt-
dield wurde. Wurdt dat ófwiisd, dan is
dêrfan birop mooglik op de bilêsting-
keamer fan it Gerjuchtshóf. En as der
yn Nederlan jit rjucht to krijen is, dan
sil der bliken dwaen, dat it gemeente-
bistjür fan Baerderadiel net billik en net
rjuchtfeardich hannele hat. En dat it
needsaeklik is, dat algemien bikend
wurdt, hwat him hjir yn Baerderadiel
ófspilet.
Aan de hand van het gelezen tekstge
deelte Ezechiël 1 1-14 wees do
minee op het prachtige gekleurde raam
in de noordgevel van het kerkgebouw,
hetwelk een geschenk is en vervaardigd
werd door de kunstenaar Wisse uit
Vlissingen. Dit raam stelt voor het roe-
pingsvisioen van de profeet Ezechiël.
Als u dit goed bekijkt, aldus Ds. Wa
penaar, ,ziet u in grote lijnen o.a. in
het midden de vier levenden, mensenge
stalten, waarvan de rechtse de leeuw,
de linkse dde stier en één van de mid-
delsten de adelaar voorstelt.
Een rad op de grond naast de
levenden, die vleugels hebben naar bo-
ven en beneden en elk kijkend door zo’n
meester prees ben voor de prestaties
die in betrekkelijk korte tijd zijn ge
leverd. Ik heb u nu niet direct iets aan
te bieden, maar ik kan u wel zeggen,
dat er plannen bij het gemeentebestuur
zijn om in de directe omgeving van de
kerk een parkeerplaats aan te leggen.
De burgemeester besloot door te zeg
gen: God zegene u in het gebruik van
de nieuwe kerk.
Architect Steen uit Leeuwarden was de
volgende spreker. Ik ben u zeer erken
telijk voor het vertrouwen, dat u in mij
hebt gesteld in deze twee jaar bij het
bouwen van uw kerk. We hebben al deze
tijd samengewerkt als broeders van het
zelfde huis, aldus de heer Steen. Deze
liet zijn gelukwensen vergezeld gaan
door het aanbieden van een prachtige
wandschildering in de hal, voorstellen
de de wonderbare visvangst.
De heer F. van der Hoop uit Makkum,
vertegenwoordigde de vereniging van
Plaatselijk Belang. Wij danken U har
telijk voor de uitnodiging en zijn blij
dat wij deze plechtigheid met U mee
mogen maken. Onze hartelyke geluk
wensen.
Dezelfde spreker sprak eveneens na
mens de gezamenlijke aannemers t.w.
Aannemersbedrijf Fa. G. Draisma,
Schildersbedrijf P. Terpstra en het
Electr.- en Loodgietersbedrijf P. van der
Hoop, allen te Makkum. Hij bedankte
in de eerste plaats voor het in hen ge
stelde vertrouwen voor het uitvoeren
van de diverse werken. De gezamenlij
ke aannemers boden een tegeltableau
aan van Makkumer aardewerk. Deze is
ook in de hal aangebracht en toont de
voorgevel van het oude kerkgebouw.
De rij van sprekers werd vervolgd door
Ds. Kakes, die de oud-predikanten ver
tegenwoordigde en de Ned. Herv. pre
dikant, Ds. A. J. de Bue te Makkum,
die zei: Ik wens u als broeders en zus
ters van de diverse kerken hier in
Makkum, van harte geluk met uw nieuw
kerkgebouw.
De heer Veninga sprak namens SSK en
tenslotte waren het de vertegenwoordi
gers van de kerkelijke gemeente, t.w.
mannenver., vfouwenver., jeugdver, en
de clubs. Zij boden o.m. aan de gemeen
te een geluidsinstallatie aan en een
kleed voor de avondmaalstafel.
Er waren vele geschenken. Enkele hier
van (nog niet genoemd zijn de prachtige
verlichting in de kerk, een kachel, een
klok van de Herv. gemeente in Mak
kum, van de R.K. parochie nieuwe of-
ferzakjes en verder nog vele bloemstuk
ken en andere geschenken.
Een woord van dank werd ook nog ge
bracht aan de Herv. gemeente van Mak
kum voor de gastvrijheid, die wij als Ge
reformeerden hebben gehad tijdens de
bouw van onze nieuwe kerk in uw kerk,
voor het houden van de kerkdiensten en
een woord van dank aan de beide kos
ters en hun echtgenotes voor de harmo
nische samenwerking, die zij altijd had
den.
Nu, na vijf jaren, is het tijd om zich
af te vragen, hoe staat het met deze
actie ten opzichte van zijn doelstel
ling? Een blik op de jaarcijfers van
de wereldvoedselproduktie per hoofd,
laat zien, dat die inderdaad is toege
nomen, maar de wereldbevolking groei
de sneller. In grote gebieden is daar
door zelfs een teruggang ingetreden en
is de honger in feite toegenomen. Wat
tot nu toe werd bereikt, ligt daarom op
een ander gebied dan het motto van
de actie a-anduidt. Geen „freedom”, geen
bevrijding van de honger, maar het be
gin van een lange en harde strijd om
dat doel te bereiken en misschien wel
de grootste strijd die de mens ooit heeft
geleverd.
De „Anti-Honger-Actie”, zo drukt Dr.
Sen het uit, is een poging om de ga
pende kloof tussen twee realiteiten in
het leven van vandaag de voortdu
rende honger van de mens en zijn fan
tastische ontwikkelingsmogelijkheden
te verbruggen.
De actie werd ingezet op 1 juli 1960 en
heeft zich voornamelijk bewogen op
drie fronten;
het geven van inlichtingen en on
derwijs betreffende de problemen,
behoeften en mogelijkheden van
landen waar honger heerst;
onderzoekingen naar nieuwe metho
den om het vraagstuk van de hon
ger aan te pakken;
de uitvoering van projekten, waar
mogelijk op het land van de boer
zelf, waarbij hem wordt getoond
hoe hij zelf zou kunnen helpen de
fatale cirkel van armoede en uit
blijven van verbeteringen, te door
breken.
Het eerstgenoemde punt heeft voortdu
rend als een rode draad door elk vol
gend stadium gelopen want men besefte
dat onwetendheid de voornaamste bond
genoot van de honger is, die er de oor
zaak van is, dat de boeren vastgeroest
zitten aan trage en ondoelmatige werk
methoden en dat de mensen in de ont
wikkelde landen blind zijn voor de ont
beringen waarin zovele, minder geluk
kigen dan zijzelf, gedwongen zijn ge
weest te leven.
De internationale poging om de armoe
de in zijn diverse vermommingen van
honger, onwetendheid en ziekte onder
ogen te zien, is niet nieuw. De hele
familie van gespecialiseerde ouderorga
nisatie van de Verenigde Naties
F.A.O., UNESCO, W.H.O., I.C.O., UNI
CEF en de anderen hebben elk op
hun eigen terrein, de strijd aangebon
den. Maar deze internationale organi
saties functioneren door middel van de
regeringen of regeringsinstellingen van
hun ledenlanden. De Anti-Honger-Actie
doet ook een beroep op de medewerking
van particuliere organisaties, godsdien
stige groeperingen,, particuliere stich-
rad, waarvan uiterlijk en bedoeling zijn
als rad in een rad. Boven hun hoofden
een vorm als van een strak gespannen
lucht, iets als vreselijk massief ijs en
daarboven een metaalglans als van vuur
met daaromheen de boog, die er is in
de wolken op een regendag.
Tenslotte zei Ds. Wapenaar in zijn ope
ningswoord, laten wij ons vanavond
hieraan vasthouden, dat de kerk be
stemd is om er God in te verheerlijken
en dat de prediking, die van God altijd
recht uitgaat, jaar in jaar uit hierin
bediend mag worden.
De voorzitter van de bouwcommissie,
de heer F. J. Pel, droeg hierna het
fraaie kerkgebouw aan de kerkeraad en
gemeente over. De voorzitter zei, dat
de voorbereiding en de bouw twee jaar
tijd hebben gevergd, en dat de commis
sie allen zeer dankbaar is voor hun
steun die zij bij de bouw hebben onder
vonden. Hij bedankte ook alle instan
ties, die aan de bouw hebben meege
werkt, in bijzonderheid ook de architect
de heer Steen en de bureau-chef de heer
van Maanen, voor de eenvoud en fraai
heid van dit prachtige kerkgebouw,
evenals de stichting S.S.K. voor hun
spontane hulp.
Het is jammer, dat we op dit moment
nog niet het hele kerkgebouw kunnen
overdragen, zo vertelde de heer Pel,
maar we hopen omstreeks april ook
het orgel in gebruik te kunnen nemen.
Ds. Wapenaar aanvaardde op zijn beurt
het kerkgebouw en bracht een woord
van welgemeende dank aan de bouw
commissie en commissie van beheer voor
de vele werkzaamheden, voortvarend
heid en initiatief, bewezen bij de bouw
van de nieuwe kerk. Ook aan U ge
meente en jullie, jongens en meisjes
voor het meedoen aan de verschillende
acties. Hartelijk dank.
Een grote rij van sprekers werd ver
volgens het woord gegeven. Als eerste
de Geref. predikant Ds. M. P. van Dijk
uit Gaast, die namens de classis Bois
ward en de genabuurde Geref. kerken
van Gaast/Ferwoude, Piaam/Idsegahui-
zum en Wons, zijn gelukwensen aan
bood.
Burgemeester A. Oosterhoff bracht zijn
gelukwensen over namens ’t gemeente
bestuur van Wonseradeel. De burge-
fige grond van een tropisch dorp, zijn
altijd al een bekend symbool van ar
moede geweest. Ze produceren slechts
40 tot 60 eieren per jaar, terwijl som
mige geïmporteerde soorten er 200 of
meer leggen en zich tevens goed aan
passen aan het warme, vochtige tro
pische klimaat.
De coördinator van de „Anti-Honger-
Actie”, Charles Weitz, zei onlangs van
de actie: „Het is te veel gezegd, dat
de Anti-Honger-Actie de wereldopinie
in vijf jaar gewijzigd zou hebben, maar
vergeleken met een vijf jaar geleden
heerst er toch een ander klimaat.
Problemen, zoals agrarische hervor
ming, die toen academische vraagstuk
ken waren voor wetenschapsmensen,
zijn nu agendapunten voor praktische
bijeenkomsten en de basis van natio
nale actie. De investeringen in de land
bouw nemen toe, hetzij door de Inter
nationale Bank of door nationale begro
tingsposten voor de ontwikkeling. Gees
telijke leiders en staatshoofden spreken
zich uit op het morele en politieke vlak.
We kunnen de resultaten nooit statis
tisch berekenen; men kan het er alleen
over eeng zijn dat het geweten van de
mensheid is wakker geschud, en dat
was onze eerste taak.”
tingen en de bevolking zelf van alle
landen ter wereld. Zo is het mogelijk
geworden om het menselijk drama van
de honger in een scherp daglicht te
stellen, zodat iedere man en vrouw en
zelfs ieder schoolkind, die hiermee in
gemoed en verstand wordt gefronteerd,
kan inzien dat dit een probleem is dat
het hele mensdom aangaat en niet
slechts die ene helft die honger lijdt.
Vele particuliere organisaties, waar
onder de kerken, hadden zelf reeds hun
steunverleningsprojecten, maar door de
oprichting van nationale comité’s voor
de Anti-Honger-Actie meestal door
de regeringen in antwoord op de oproep
van de F.A.O. in het leven geroepen
werd het zowel mogelijk een begin te
maken met de coördinatie van deze ac
tiviteiten tot een groot actieplan alg ook
ze ieder afzonderlijk te versterken. Ook
jeugdorganisaties en de grote zaken
wereld werden er in betrokken.
In 1962 ging F.A.O. zich voorbereiden
op een manifestatie, die opgezet werd
om de beide helften van de wereld
de bezitters en de bezitslozen samen
te brengen.
Doel van het Congres was, reeds op
gang gekomen programma’s te beoor
delen, de aandacht van de wereld op
nieuw te richten op de aard en omvang
van de betrokken problemen en plan
nen te maken voor verdere actie.
De Wereldfederatie van Kunstenaars en
Schrijvers heeft de tragische situatie,
waar de actie het gordijn voor wegge
schoven had, ingezien. Jean-Paul Sartre
bijv, schreef: „Honger is een wezenlijk
kwaad. Ik heb een lange leerschool
doorgemaakt om tot die werkelijkheid
te komen. Ik heb kinderen zien ster
ven van de honger. Wat betekent lite
ratuur in een hongerende wereld? De
literatuur moet evenals de zedelijk
heid universeel zijn. Een schrijver
moet de zijde van de meerderheid van
de hongerenden kiezen, anders dient hij
slechts een bevoorrechte klasse.”
Over de hele wereld sloten de leiders
van alle kerken zich bij de actie aan.
In de Kerstboodschap van Paulus VI
in 1963 zei hij: „We wisten wel, ,dat er
honger bestond, maar thans is het ver
schijnsel geanalyseerd en het is nu we-
In juli was het vijf jaar geleden, dat een actie, die nieuw is in de geschiedenis,
werd opgezet, de „Freedom-from-Hunger-Campaign”, in het Nederlands
taald ais „Anti-IIonger-Actie”.
De start ging vergezeld van een Intensieve publiciteit, die ook daarna steeds is
volgehouden. Toch was de actie niet uitsluitend gericht tot mensen die lezen en
schreven kunnen. De helft van de wereldbevolking kan noch het een noch het
ander. Dat zijn veelal ook de mensen die honger lijden en zonder hun mede
werking zou de actie nooit hebben kunnen beginnen, laat staan een succes
worden. Zoals do Initiatiefnemer Dr. B. R. Sen, de Indiase directeur-gcneraal
van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties, het uitdrukte:
„De actie is opgezet als een grootse inspanning, zowel in het opvoedkundige als
het operationele vlak, om veranderingen teweeg te brengen in de opvattingen,
de sociale gedragingen en de gewoonten van praktisch de hele mensheid.”
tenschappelijk bewezen, dat de helft van
de mensheid niet genoeg voedsel heeft”.
Op Eerste Kerstdag van 1963 preekte
Dr. Ramsey, Aartsbisschop van Can
terbury in de kathedraal van deze stad
en zei: „Wij kunnen Christus niet waar
achtig vinden in de vreugde van ons
Kerstfeest, tenzij wij Hem zien en Hem
dienen in degenen die in grote armoede
en honger verkeren”.
De bezorgdheid der jongeren over de
honger als een probleem van hun eigen
generatie is bijzonder tot uitdrukking
gekomen in een „Oproep tot de Jonge
Wereld”. Deze actie is van start ge
gaan half oktober tijdens de tweede We
reld-Anti-Honger-Week,
Elk onderwijsproject in een ontwikke
lingsland moet zich wel sterk richten
op honger en ontwikkeling als twee on
derlinge verwante facetten van een na
tionaal probleem. In de ontwikkelde
landen hebben de comité’s het moei-
lijker gehad, om de feiten van de hon
ger, tot de mensen van wie velen
misschien nog nooit iemand hebben ge
zien die echte honger had te doen
doordringen.
De kern van het wereldvoedselprobleem
ligt echter in de factor slechte voeding
en speciaal in het tekort aan eiwitten.
Al mag de maag dan gevuld zijn, de
aard van wat er ingaat bepaalt de ge
zondheid. Eiwithoudend voedsel, in
volgorde van belangrijkheid verschaft
door vis, eieren, kaas, vlees, oliezaden,
peulvruchten en granen, schiet de men
selijke energie, die een land nodig heeft
om aan zijn behoeften te kunnen vol
doen, tekort. De produktie van eiwitrijk
voedsel, speciaal dierlijke produkten, is
echter kostbaarder dan die van voedsel
met een laag eiwitgehalte.
Het is gemakkelijker een veld met
broodwortels te bebouwen dan met bo
nen, erwten of linzen en het is weer
gemakkelijker om deze te kweken dan
eene veestapel van goed slacht- of melk
vee te houden.
Een aanzienlijk deel van de Anti-Honger-
Actie-projecten is er op gericht de pro
duktie van vlees en melk te vergroten,
door de verbetering van veeartsenijkun-
dige diensten en veeteeltmethoden.
Magere kippen, scharrelend in de stof-.
Bolswards Nïeuwsblat
Contractprijzen op aanvraag
i
Advertentieprijs: 15 cent per mm
Ingezonden mededelingen dubbel tarief
Abonnementsprijs f 2.65 per kwartaal
(bij vooruitbetaling)
Giro 837926
